در حال ویرایش احتیاط واجب

'''احتیاط واجب''' یا الزام‌آور، [[احتیاط]] بدون [[فتوا]] است و مقلّد می‌تواند به همان احتیاط عمل کند، یا به فتوای مجتهد دیگری که پس از آن مجتهد، از دیگران اعلم است مراجعه کند. در مقابل احتیاط واجب، احتیاط مستحب قرار دارد که احتیاط همراه با فتوا است و مکلّف نمی‌تواند در این مسئله به مجتهد دیگر رجوع کند.
==مفهوم‌شناسی==
احتیاط در لغت به معنای حفظ نمودن و در اصطلاح فقه شیعه، عبارت است از عمل کردن به احکام، به گونه‌ای که یقین داشته باشد به وظیفه‌اش عمل کرده است.<ref>تهانوی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ۱۹۹۱م، ج۱، ص۱۰۹.</ref> دو نوع [[احتیاط]] در کتاب‌های فقهی بیان شده است: احتیاط واجب و احتیاط مستحب.<ref>فرهنگ فقه فارسی، ج۱، ص۲۹۶.</ref>

احتیاط واجب یا الزام‌آور، احتیاطی است که عمل به آن [[واجب]] بوده و آن در جایی است که مجتهد با وجود بررسی ادلّه شرعی به حکم فقهی برخی موضوعات دست پیدا نکرده و فتوایی نیز درباره آن نمی‌دهد؛ اما احتیاط را لازم می‌داند<ref>جمعی از محققان، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۳۱۰.</ref> مانند شک بین اینکه نماز تمام بر من [[واجب]] است یا شکسته، که احتیاط واجب در خواندن هر دو است.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ١٤١٧ق، ج۱، ص۱۲.</ref> و یا در پوشیدن دو [[لباس احرام|جامه احرام]] برای مردان (لُنگ و ردا)، احتیاط واجب آن است که قبل از نیت احرام و لبیک گفتن بپوشد و اگر بعد از لبیک پوشید احتیاط آن است که لبیک را دوباره بگوید.<ref>توضيح‌المسائل امام خمینی، ۱۳۷۲ش، ص۳۷۴، م۲۶۵۹.</ref>

==وظیفه مقلد در احتیاط واجب==
در موارد احتياط واجب، وظيفه مقلّد آن است كه يكى از دو كار را انجام دهد: يا به احتياط عمل نمايد و يا به فتواى مجتهد دیگری که بعد از مجتهد خودش، از نظر علمی او را بالاتر از دیگر مراجع می‌داند مراجعه كند.<ref>دائرة المعارف فقه مقارن، ج۱، ص۴۴۱.</ref>

==تفاوت احتیاط واجب با احتیاط مستحب==
تفاوت احتیاط واجب و [[احتیاط مستحب]] عبارت است از:
احتیاط واجب، احتیاط بدون فتوا است و مقلد می‌تواند به همان احتیاط عمل کند، یا به فتوای مجتهد دیگری که پس از آن مجتهد، از دیگران اعلم است مراجعه کند.<ref>درسنامه فقه، ص۵۵-۵۶.</ref>

احتیاط مستحب، احتیاط همراه با [[فتوا]] است و مقلد می‌تواند یا به همان احتیاط عمل کند و یا به فتوای همراه آن عمل نماید و نمی‌تواند در این مسئله به مجتهد دیگر رجوع کند.<ref>درسنامه فقه، ص۵۵-۵۶.</ref>

==اصطلاحات احتیاط واجب در رساله مراجع تقلید==
در کتاب‌های توضیح‌المسائل مراجع تقلید، گاه به جای عبارت احتیاط واجب از عبارت‌های دیگری استفاده می‌شود؛ مانند «محل تأمل است»، «محل اشکال است»<ref>فرهنگ فقه فارسی، ج۱، ص۲۹۷.</ref> و «احتیاط را ترک نکند».<ref>رساله مصور، ص۳۲۷.</ref>
==مقاله‌های مرتبط==
*[[احتیاط]]
*[[احتیاط مستحب]]

==پانوشت==
{{پانویس|۲}}

==منابع==
{{منابع}}
*'''توضيح‌المسائل امام خمینی'''، سید روح‌الله خمینی، تهران‌، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، چاپ نهم، ۱۳۷۲ش.
*'''دائرة المعارف فقه مقارن'''، ناصر مکارم شیرازی، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، چاپ اول، ۱۴۲۷ق.
*'''درسنامه فقه مطابق با فتاوای مراجع معظم تقلید'''، محمدحسین فلاح‌زاده، قم، مرکز نشر هاجر، ۱۳۹۵ش.
*'''رساله مصور'''، ابوالفضل بنایی کاشی، قم، اطلس تاریخ شیعه، ۱۳۹۲ش.
*'''العروة الوثقی'''، سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ اول، ١٤١٧ق.
*'''فرهنگ فقه فارسی'''، جمعی از محققان، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.
*'''موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم'''، محمد تهانوی، به تحقیق علی دحروج، ترجمه فارسی عبدالله خالدی، با ترجمه انگلیسی و فرانسوی جورج زینانی، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، چاپ اول، ۱۹۹۱م.
{{پایان}}
{{اصطلاحات فقهی}}