در حال ویرایش ادنی‌الحل

{{میقات‌های حج عمودی}}
[[پرونده:محدوده حرم مکه.jpg|بندانگشتی|محدوده حرم مکه]]
'''ادنی‌الحل''' نزدیک‌ترین منطقه به [[حرم مکه|حدود حرم]] و از [[میقات|میقات‌های احرام]] در موارد خاص و اضطراری. برخی از مصادیق احرام از ادنی الحل عبارتند از؛ میقات [[عمره مفرده]] برای ساکنان [[مکه]]، میقات مجاوران در مکه که مشمول حکم [[آفاقی]] هستند و هنوز حکم اهل مکه را نیافته‌اند، میقات اضطراری برای کسانی که به سبب وجود مانع، فراموشی یا جهل، از میقات‌ها گذشته باشند و میقات کسانی که از میقات‌های اصلی یا هم‌راستای آن‌ها عبور نکنند.

==مفهوم‌شناسی==
مراد از اصطلاح ادنی‌ الحل در منابع فقهی، نزدیک‌ترین منطقه بیرون از حدود حرم و چسبیده به مرز آن است.<ref>نک: المجموع، ج7، ص305؛ مسالک الافهام، ج2، ص202.</ref> گاه از این مناطق مرزی حرم به «ادنی الحرم» نیز تعبیر شده است.<ref>نک: الخلاف، ج2، ص281؛ المغنی، ج3، ص512؛ تذکرة الفقهاء، ج8، ص239-240.</ref>

واژه «ادنی» صفت و از ریشه «د‌ ـ ن ـ و» به معنای نزدیک‌تر و نزدیک‌ترین است.<ref>العین، ج8، ص75، «دنو».</ref> مقصود از «الحلّ» منطقه بیرون از محدوده [[حرم مکی]] است.<ref>نک: لسان العرب، ج5، ص241؛ تاج العروس، ج14، ص162، «دنو».</ref>

==برخی مصادیق احرام از ادنی الحل==
ادنی‌ الحل در مبحث [[حج]] منابع فقهی، به منزله یکی از [[میقات|میقات‌های احرام]] (مکان‌هایی که احرام‌گزاران باید از آن‌جا محرم شوند) در برخی موارد خاص یا اضطراری است که مهم‌ترین مصادیق آن عبارتند از:

=== '''۱.''' میقات عمره مفرده برای ساکنان مکه ===
به نظر فقیهان [[امامیه|امامی]]<ref>الخلاف، ج2، ص281؛ الکافی فی الفقه، ص202؛ تحریر الاحکام، ج1، ص563.</ref> و برخی از [[اهل سنت]]<ref>فتح العزیز، ج7، ص97؛ عمدة القاری، ج9، ص131؛ نیل الاوطار، ج5، ص23.</ref> میقات ساکنان مکه _خواه مردم مکه و خواه مسافران مقیم_ در عمره مفرده و نیز عمره پس از [[حج قران|حج قِران]] و [[حج افراد|اِفراد]]، ادنی الحل است که شامل سه منطقه [[تنعیم|تَنعیم]] (در شمال مکه)، [[جعرانه|جُعْرانه]] (در شمال شرقی مکه) و [[حدیبیه|حُدَیْبیه]] (در شمال غربی مکه) می‌شود.

همچنین کسی که از ادنی‌ الحل محرم می‌شود، مستحب است تا لحظه دیدن بیت‌الله الحرام، گفتن [[تلبیه]] (<small>لبیک اللهم لبیک...</small> ) را ادامه دهد.<ref>المغنی، ج3، ص418.</ref>

==== '''اولویت داشتن یکی از میقات‌ها''' ====
در اولویت داشتن یکی از میقات‌ها بر دیگری، بیشتر فقیهان شیعه<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص194-195؛ الدروس، ج1، ص338؛ قس: جواهر الکلام، ج18، ص119.</ref> و برخی از اهل سنت<ref>المجموع، ج7، ص204-205.</ref> جعرانه را از آن رو که میقات شخص پیامبر(ص) بوده، بر تنعیم ترجیح داده و برخی دیگر از اهل سنت<ref>الفقه الاسلامی، ج3، ص453.</ref> تنعیم را از آن‌جا که نزدیک‌ترین منطقه حل به مکه است، برتر دانسته‌اند. اندکی از آن‌ها نیز حدیبیه را ترجیح داده<ref>نک: المجموع، ج7، ص205.</ref> و شماری دیگر از فقیهان هیچ تمایزی میان آن‌ها قائل نشدند.<ref>شرح معانی الآثار، ج2، ص241؛ عمدة القاری، ج10، ص120.</ref>

==== '''میقات عمره‌گزار آفاقی''' ====
به شماری از فقیهان امامی نسبت داده‌اند که در هر [[عمره مفرده]]، خواه عمره‌‌گزار ساکن مکه باشد و خواه [[آفاقی]] غیر ساکن در مکه، میقات را ادنی‌ الحل ‌شمرده‌اند.<ref>نک: المعتمد، ج2، ص429.</ref> برخی فقیهان امامی<ref>المعتمد، ج2، ص393، 429؛ التهذیب، تبریزی، ج2، ص106.</ref> میقات عمره‌‌گزار آفاقی را تنها در صورتی ادنی‌ الحل دانسته‌اند که وی در حال مسافرت بدون قصد عمره به حدود حرم نزدیک شود و در آن‌جا قصد عمره مفرده کند. پشتوانه آن‌ها حدیثی حاکی از احرام پیامبر(ص) از جعرانه در مسیر بازگشت از [[غزوه حنین]] است.

==== '''میقات قضای عمره مفرده برای ساکنان مکه''' ====
به نظر فقیهان شیعه<ref>المبسوط، ج1، ص337؛ تحریر الاحکام، ج2، ص61؛ قس: مناسک الحج، ص65.</ref> و اهل سنت<ref>المغنی، ج3، ص379؛ المجموع، ج7، ص390.</ref> میقات قضای عمره مفرده نیز برای ساکنان مکه، در صورت افساد عمره، ادنی‌ الحل است. البته به نظر برخی از فقیهان اهل سنت<ref>فتح العزیز، ج7، ص475.</ref> از جمله [[احمد بن حنبل|احمد حنبل]]، در [[عمره قضا]]، میقات همان مکان احرام عمره اداء است.

==== '''محرم شدن ساکنان مکه از میقات‌های پنج‌گانه''' ====
برخی فقیهان محرم شدن مکیان را در عمره مفرده از میقات‌های پنج‌گانه نیز تجویز کرده‌اند.<ref>فتح العزیز، ج7، ص475؛ تذکرة الفقهاء، ج7، ص194.</ref> حتی وجوب آن در [[ماه‌های حج]] از احمد حنبل گزارش شده است.<ref>المغنی، ج3، ص211.</ref> به نظر فقیهان امامی<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص205؛ قس: جواهر الکلام، ج18، ص133.</ref> و شماری از فقیهان اهل سنت<ref>نک: المجموع، ج8، ص265.</ref> احرام مکی برای عمره از منطقه حرم، بدون رفتن به منطقه ادنی‌ الحل منعقد نمی‌شود و تجدید آن از ادنی‌ الحل لازم است. البته بیشتر فقیهان اهل سنت احرام چنین فردی را صحیح، ولی مشمول [[کفاره]] دانسته‌اند.<ref>المجموع، ج8، ص265؛ مواهب الجلیل، ج4، ص40.</ref>

=== '''۲.''' میقات مجاوران در مکه که مشمول حکم آفاقی هستند و هنوز حکم اهل مکه را نیافته‌اند ===
به نظر فقیهان امامی<ref>نک: المقنعه، ص396؛ الحدائق، ج14، ص412-413.</ref>، فرد مقیم در مکه که پیشتر [[حج تمتع]] بر او واجب شده، قطعاً باید برای احرام عمره تمتع از مکه بیرون شود. برخی فقیهان<ref>التهذیب، طوسی، ج5، ص35؛ الحدائق، ج14، ص412، 414.</ref> نیز میقات این‌گونه اشخاص را ادنی‌ الحل می‌دانند. فقیهان دیگر میقات اصلی آنان را میقات سرزمین خود و در صورت وجود عذر و اضطرار، میقات آن‌ها را ادنی‌ الحل دانسته‌اند.<ref>المعتبر، ج2، ص799؛ مستند الشیعه، ج13، ص114.</ref> برخی دیگر به دلیل وجود حدیث‌های گوناگون در این زمینه، به تخییر میان میقات بودن ادنی‌ الحل و یکی از میقات‌های پنج‌گانه قائل شده‌اند.<ref>نک: المعتمد، ج2، ص218-222.</ref>

=== '''۳.''' میقات اضطراری برای کسانی که به سبب وجود مانع، فراموشی یا جهل، از میقات‌ها گذشته باشند: ===
به نظر مشهور فقیهان امامی<ref>شرائع الاسلام، ج1، ص178؛ تحریر الاحکام، ج1، ص565.</ref> به پشتوانه حدیث‌هایی<ref>نک: وسائل الشیعه، ج11، ص328-331.</ref>، کسانی که به سبب وجود عذر مانند مانع خارجی، فراموشی و جهل بدون احرام برای عمره تمتع از میقات خود بگذرند، لازم است در نخستین فرصت به میقات مزبور بازگردند و از آن‌جا محرم شوند. اگر بازگشتن به میقات به علت تنگی وقت یا سبب‌های دیگر ممکن نباشد، اینان باید به ادنی‌ الحل بروند و از آن‌جا محرم گردند.<ref>نک: الدروس، ج1، ص341؛ مجمع الفائده، ج6، ص171.</ref> به این دلیل و نیز به پشتوانه حدیث‌های خاص<ref>وسائل الشیعه، ج11، ص329-330.</ref> میقاتِ اضطراری بانوانی که به گمان جایز نبودن [[احرام]] برای آنان به سبب [[حیض]]، بدون احرام وارد مکه شوند، نیز ادنی‌ الحل است، مشروط بر آن که نتوانند از میقات اصلی محرم شوند.<ref>شرائع الاسلام، ج1، ص187؛ الدروس، ج1، ص349.</ref> حتی برخی فقیهان<ref>العروة الوثقی، ج4، ص649.</ref> در صورت عبور عمدی شخص از میقات‌های پنج‌گانه بدون احرام در عمره مفرده، [[میقات]] وی را ادنی‌ الحل دانسته‌اند.

=== '''۴.''' میقات کسانی که از میقات‌های اصلی یا هم‌راستای آن‌ها عبور نکنند ===
به نظر برخی فقیهان [[امامیه|امامی]]، میقات حج‌گزارانی که از یکی از میقات‌های سفارش شده یا هم‌راستای آن‌ها عبور نکنند، ادنی‌ الحل است.<ref>تحریر الاحکام، ج1، ص565؛ مجمع الفائده، ج6، ص186.</ref> پشتوانه این حکم، ادله‌ای چون اصل برائت از تکلیف زاید به ضمیمه [[حرام|حرمت]] ورود به حرم بدون احرام و نیز این نکته است که ادنی‌ الحل میقاتی اضطراری است.<ref>نک: ایضاح الفوائد، ج1، ص284؛ مدارک الاحکام، ج7، ص224.</ref>

افزون بر موارد یاد شده، اندکی از فقیهان امامی گاه ادنی‌ الحل را میقات اضطراری دانسته‌اند؛ از جمله برای کسانی که منزل آن‌ها میان [[حرم مکی|منطقه حرم]] و میقات‌های اصلی جای دارد<ref>مسالک الافهام، ج2، ص202؛ مجمع الفائده، ج7، ص391.</ref>، کسی که به نیابت از میت در حالت اضطرار و تنگی وقت [[ح]]ج به جا آورد<ref>مجمع الفائده، ج6، ص80-81.</ref> و تازه [[مسلمان|مسلمانی]] که محرم شدنش از میقات سرزمین خود ناممکن باشد.<ref>مجمع الفائده، ج6، ص96-97.</ref>

==پانویس==
{{پانویس}}
*

==منابع==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://hajj.ir/99/3290
 | عنوان = ادني‌الحل
 | نویسنده = حسین علی‌پور
}}
* '''الانصاف فیما تضمنه الکشاف''': ابن المنیر الاسکندری (درگذشت در 683ق.)، مصر، مصطفی البابی، 1385ق
* '''الایضاح''': الفضل بن شاذان (درگذشت در 260ق.)، به کوشش الحسینی الارموی، دانشگاه تهران، 1363ش
* '''تاج العروس''': الزبیدی (درگذشت در 1205ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، 1414ق
* '''تحریر الاحکام الشرعیه''': العلامة الحلی (درگذشت در 726ق.)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق(ع)، 1420ق
* '''تذکرة الفقهاء''': العلامة الحلی (درگذشت در 726ق.)، قم، آل البیت(ع)، 1414ق
* '''تهذیب الاحکام''': الطوسی (درگذشت در 460ق.)، به کوشش موسوی و آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1365ش
* '''التهذیب فی مناسک الحج و العمره''': جواد بن علی تبریزی (درگذشت در 1427ق.)
* '''جواهر الکلام''': النجفی (درگذشت در 1266ق.)، به کوشش قوچانی و دیگران، بیروت، دار احیاء التراث العربی
* '''الحدائق الناضره''': یوسف البحرانی (درگذشت در 1186ق.)، به کوشش آخوندی، قم، نشر اسلامی، 1363ش
* '''الخلاف''': الطوسی (درگذشت در 460ق.)، به کوشش خراسانی و دیگران، قم، نشر اسلامی، 1418ق
* '''الدروس الشرعیه''': الشهید الاول (درگذشت در 786ق.)، قم، نشر اسلامی، 1412ق
* '''سنن ابن ماجه''': ابن ماجه (درگذشت در 275ق.)، به کوشش محمد فؤاد، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1395ق
* '''شرائع الاسلام''': المحقق الحلی (درگذشت در 676ق.)، به کوشش سید صادق شیرازی، تهران، استقلال، 1409ق
* '''شرح معانی الآثار''': احمد بن سلامه الطحاوی (درگذشت در 321ق.)، به کوشش النجار، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1416ق
* '''صحیح البخاری''': البخاری (درگذشت در 256ق.)، بیروت، دار الفکر، 1401ق
* '''صحیح مسلم بشرح النووی''': النووی (درگذشت در 676ق.)، بیروت، دار الکتاب العربی، 1407ق
* '''العروة الوثقی''': سید محمد کاظم یزدی (درگذشت در 1337ق.)، قم، نشر اسلامی، 1420ق
* '''عمدة القاری''': العینی (درگذشت در 855ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی
* '''العین''': خلیل (درگذشت در 175ق.)، به کوشش المخزومی و السامرائی، دار الهجره، 1409ق
* '''فتح العزیز''': عبدالکریم بن محمد الرافعی (درگذشت در 623ق.)، دار الفکر
* '''الفقه الاسلامی و ادلته''': وهبة الزحیلی، دار الفکر، دمشق
* '''الکافی فی الفقه''': ابوالصلاح الحلبی (درگذشت در 447ق.)، به کوشش استادی، اصفهان، مکتبة امیر المؤمنین(ع)، 1403ق
* '''لسان العرب''': ابن منظور (درگذشت در 711ق.)، قم، ادب الحوزه، 1405ق
* '''المبسوط فی فقه الامامیه''': الطوسی (درگذشت در 460ق.)، به کوشش بهبودی، تهران، المکتبة المرتضویه
* '''مجمع الفائدة و البرهان''': المحقق الاردبیلی (درگذشت در 993ق.)، به کوشش عراقی و دیگران، قم، انتشارات اسلامی، 1416ق
* '''المجموع شرح المهذب''': النووی (درگذشت در 676ق.)، دار الفکر
* '''مدارک الاحکام''': سید محمد بن علی الموسوی العاملی (درگذشت در 1009ق.)، قم، آل البیت(ع)، 1410ق
* '''مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام''': الشهید الثانی (درگذشت در 965ق.)، قم، معارف اسلامی، 1416ق
* '''مستند الشیعه''': احمد النراقی (درگذشت در 1245ق.)، قم، آل البیت(ع)، 1415ق
* '''المعتبر''': المحقق الحلی (درگذشت در 676ق.)، مؤسسه سید الشهداء، 1363ش
* '''المعتمد فی شرح المناس'''ک: محاضرات الخوئی (درگذشت در 1413ق.)، الخلخالی، قم، مدرسة دار العلم، 1410ق
* '''المغنی''': عبدالله بن قدامه (درگذشت در 620ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه
* '''المقنعه''': المفید (درگذشت در 413ق.)، قم، نشر اسلامی، 1410ق
* '''من لا یحضره الفقیه''': الصدوق (درگذشت در 381ق.)، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، 1404ق
* '''مناسک الحج''': سید علی سیستانی، قم، شهید، 1413ق
* '''مواهب الجلیل''': الحطاب الرعینی (درگذشت در 954ق.)، به کوشش زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1416ق
* '''نیل الاوطار''': الشوکانی (درگذشت در 1255ق.)، بیروت، دار الجیل، 1973م
* '''وسائل الشیعه''': الحر العاملی (درگذشت در 1104ق.)، به کوشش ربانی شیرازی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق.

{{پایان}}
==مقاله‌های مرتبط==
{{ستون-شروع|۲}}
* [[میقات]]
* [[احرام]]
* [[مکه]]
*[[میقات (فتاوای مراجع)]]
{{پایان}}

{{حج و عمره}}
{{اماکن مکه}}

[[رده:میقات‌های حج]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]

[[ar:أدنى الحل]]