در حال ویرایش ارقم بن ابی‌ارقم

{{در دست ویرایش|ماه=[[بهمن]]|روز=[[۱۹]]|سال=[[۱۳۹۶]]|کاربر=Jalalyaghmoori }}

ارقم بن ابی‌ارقم:از نخستین مسلمانان و مهاجران؛ دفن شده در قبرستان بقیع

ارقم بن عبدمناف (<small><small>ابی ارقم</small>) بن اسد از تیره بنیمخزوم قریش و کنیه‌اش ابوعبدالله است.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۳؛ تاریخ طبری ج۱۱، ص۵۱۹، ۶۷۳؛ الاستیعاب ج۱، ص۱۳۱.</ref> در روزگار جاهلیت، کنیهاش ابوعبدمناف بود و چون مسلمان شد، به ابوعبدالرحمن تغییر یافت.<ref>انساب الاشراف، ج۱۰، ص۲۱۴.</ref> در اسلام آوردن پدرش اختلاف است. ابن اثیر به گزارش از ابوخیثمه، پدرش را مسلمان دانسته<ref>اسد الغابه، ج۱، ص۶۰.</ref>؛ ولی ابن عبدالبر آن را نپذیرفته است.<ref>الاستیعاب، ج۱، ص۱۳۱۱.</ref> مادر ارقم، اُمَیمَه دختر حارث بن حَباله از بنیخُزاعه بود.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۳؛ معرفة الصحابه، ج۱، ص۳۲۲؛ اسد الغابه، ج۱، ص۸۷.</ref> بر پایه نوشته ذهبی، ارقم از خردمندان قریش بود<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۴۷۹.</ref> و در پیمان حلف الفضول شرکت داشت.<ref>الاستیعاب، ج۱، ص۱۳۱.</ref>

ارقم در شمار اسلام آورندگان نخستین است. فرزندانش او را هفتمین مسلمان<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۳؛ انساب الاشراف، ج۱۰، ص۲۱۴؛ الاستیعاب، ج۱، ص۱۳۱.</ref> دانسته‌اند؛ ولی بر پایه گزارش‌هایی، او یازدهمین<ref>الاستیعاب، ج۱، ص۲۱۸؛ الاصابه، ج۱، ص۱۹۷.</ref> یا دوازدهمین<ref>الاستیعاب، ج۱، ص۲۱۸؛ اسد الغابه، ج۱، ص۷۴.</ref> مسلمان بوده است.‌گزارشی نیز اسلام آوردن وی را هم‌هنگام با ابوعبیده جرّاح و عثمان بن عفّان در یک روز دانسته است.<ref>البدایة و النهایه، ج۴، ص۱۰۳۱.</ref> بر پایه سخن مشهور، در سال‌های نخست بعثت و پیش از علنی شدن دعوت اسلام، خانه ارقم در دامنه کوه صفا<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۲۶۰.</ref> مکان همایش و دیدار مخفیانه مسلمانان با پیامبر(<small><small>ص</small>) بود<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ج۱، ص۱۳۱؛ جمهرة انساب العرب، ص۱۴۳.</ref> تا آن‌گاه که شمار مسلمانان به ۴۰ تن رسید و از آن‌جا بیرون شدند.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۵؛ الاستیعاب، ج۱، ص۱۳۲؛ اسد الغابه، ج۱، ص۶۰.</ref> (<small>← خانه ارقم</small>) ارقم از مهاجران به مدینه است.<ref>الاستیعاب، ج۱، ص۱۳۱؛ اسد الغابه، ج۱، ص۷۴.</ref> در پیمان برادری در مدینه، پیامبر(<small>ص</small>) او را با ابوطلحه زید بن سهل نجاری<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۵؛ انساب الاشراف، ج۱۰، ص۲۱۵؛ المحبر، ص۷۲.</ref> (<small>طلحة بن زید</small>)<ref>اسد الغابه، ج۱، ص۷۵؛ ج۲، ص۴۶۷؛ عیون الاثر، ج۱، ص۲۶۷؛ سبل الهدی، ج۳، ص۳۶۶.</ref> و به گزارشی ضعیف، با عبدالله بن انیس<ref>البدایة و النهایه، ج۵، ص۳۶۲؛ تاریخ دمشق، ج۴، ص۳۲۶.</ref> برادر خواند. او در غزوه‌های پیامبر(<small>ص</small>) حضور داشت.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۵؛ انساب الاشراف، ج۱۰، ص۲۱۵؛ تاریخ طبری، ج۱۱، ص۵۱۹. </ref> در برابر، برخی‌گزارش‌ها تنها به حضور او در بدر اشاره دارند.<ref>المغازی، ج۱، ص۱۵۵؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۲۱۴.</ref> پیامبر(<small>ص</small>) به درخواست وی، شمشیری گرانبها متعلق به بنیعائذ بن عمرو از بنیمخزوم را که در شمار غنیمت‌های غزوه بدر بود، به او بخشید.<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۴۶۹؛ المغازی، ج۱، ص۱۰۴؛ اسد الغابه، ج۳، ص۵۸.</ref> نیز در سریه‌ای در اواخر سال سوم ق. به سوی قبیله بنی‌اسد به فرماندهی ابوسلمة بن عبدالاسد مخزومی همراه او بود.<ref>المغازی، ج۱، ص۳۴۱.</ref> گویند: پیامبر در محله بنیزُریق زمینی به او بخشید و او در همان محله ساکن شد.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۴.</ref>

نام ارقم در شمار کار‌گزاران زکات<ref>اسد الغابه، ج۱، ص۶۰.</ref>، کاتبان پیامبر<ref>البدایة و النهایه، ج۵، ص۳۶۳.</ref> و نگارندگان وحی<ref>البدایة و النهایه، ج۵، ص۳۶۳.</ref> نیز آمده است. قرارداد اقطاع برای عظیم بن حارثی محاربی در فخ<ref>البدایة و النهایه، ج۵، ص۳۶۳.</ref>، نامه‌های پیامبر به عاصم بن حارث و عبدیغوث بن وعله از بنیحارث<ref>الطبقات، ج۱، ص۲۰۵-۲۰۶.</ref> و نیز نامه‌ای به أجب، مردی از بنی‌سُلیم، را او نگاشته است.<ref>الطبقات، ج۱، ص۲۱۰.</ref>

بر پایه‌ گزارشی، ارقم می‌خواست به زیارت بیت‌ المقدس رود؛ اما چون از پیامبر(<small>ص</small>) شنید که یک رکعت نماز در مسجدالنبی، از ۱۰۰۰ رکعت در مساجد دیگر، جز مسجدالحرام، بهتر است، از رفتن به قدس منصرف شد.<ref>اسد الغابه، ج۱، ص۷۴.</ref> وی از راویان حدیث پیامبر(<small>ص</small>) بوده است.<ref>مسند احمد، ج۱، ص۴۱۷؛ الآحاد و المثانی، ج۲، ص۱۹.</ref>

ارقم پس از رحلت پیامبر(<small>ص</small>) تا دهه۵۰ ق. زنده بود. در منابع،‌گزارشی از نقش سیاسی و اجتماعی او در این دوره به چشم نمی‌خورد. درگذشت وی را به سال ۵۳ ق. به سن ۸۳ سالگی<ref>تاریخ الاسلام، ج۴، ص۱۷۳؛ سبل الهدی، ج۱۱، ص۳۷۷.</ref> و نیز به سال ۵۵ ق.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۵؛ انساب الاشراف، ج۱۰، ص۲۱۵؛ تاریخ طبری، ج۱۱، ص۵۱۹. </ref> در ۸۵<ref>البدایة و النهایه، ج۵، ص۳۶۳؛ الاصابه، ج۱، ص۱۹۸.</ref> یا ۸۷ سالگی<ref>المنتظم، ج۵، ص۲۸۱.</ref> در مدینه‌ گزارش کرده‌اند. گویند: بر پایه وصیت او، سعد بن ابی‌وقاص بر پیکرش نماز‌ گزارد و او را در قبرستان بقیع به خاک سپردند.<ref>اسد الغابه، ج۱، ص۶۰.</ref> خبری نیز از ابونعیم روایت شده که ارقم در روز وفات ابوبکر به سال ۱۳ ق. درگذشته است. اما صاحبان شرح‌حال‌نامه‌ها این گزارش را نپذیرفته‌اند.<ref>الاستیعاب، ج۱، ص۱۳۲؛ اسد الغابه، ج۱، ص۶۰؛ الاصابه، ج۱، ص۱۹۸.</ref> ابن حجر احتمال داده است در این سال پدر او درگذشته باشد.<ref>الاصابه، ج۱، ص۱۹۸.</ref>

ارقم دو پسر به نام‌های عبیدالله و عثمان از کنیزش داشت که بیشتر ‌گزارش‌های مربوط به ارقم از طریق آن دو رسیده است. سه دختر نیز از وی به نام‌های امیمه و مریم از هند دختر عبدالله بن حارث اسدی و صفیه از کنیزش بر جای ماند.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۳؛ انساب الاشراف، ج۱۰، ص۲۱۵.</ref> نسل ارقم از پسرش عثمان ادامه یافت.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۳.</ref>

[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]