در حال ویرایش ارقم بن ابی‌ارقم

| نسب              =تیره [[بنی مخزوم]] [[قریش]]

| محل زندگی        =[[مکه]]، [[مدینه النبی|مدینه]]

'''ارقم بن ابی‌ارقم''' از نخستین [[مسلمان|مسلمانان]] مکه و [[مهاجر|مهاجران]] به مدینه و مدفون در [[قبرستان بقیع]] است. او از شرکت کنندگان در [[پیمان حلف الفضول]] است. وی در [[غزوه|غزوه‌ها]] و [[سریه|سرایا]] شرکت داشت. ارقم همچنین از کاتبان [[وحی]] و نویسندگان نامه‌های [[پیامبر(ص)]] بود. خانه او در مکه در سالهای نخستین اسلام، محل اجتماع مسلمانان بود.

ارقم بن عبدمناف (<small>ابی ارقم</small>) بن اسد از تیره [[بنی‌مخزوم]] [[قریش]] و کنیه‌اش ابوعبدالله است.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۳؛ تاریخ طبری ج۱۱، ص۵۱۹، ۶۷۳؛ الاستیعاب ج۱، ص۱۳۱.</ref> در روزگار [[جاهلیت]]، کنیه‌اش ابوعبدمناف بود و چون مسلمان شد، به ابوعبدالرحمن تغییر یافت.<ref>انساب الاشراف، ج۱۰، ص۲۱۴.</ref> در اسلام آوردن پدرش اختلاف است. [[ابن اثیر]] به گزارش از [[ابوخیثمه]]، پدرش را مسلمان دانسته<ref>اسد الغابه، ج۱، ص۶۰.</ref> ؛ ولی [[ابن عبدالبر]] آن را نپذیرفته است.<ref>الاستیعاب، ج۱، ص۱۳۱۱.</ref> مادر ارقم، [[اُمَیمَه دختر حارث بن حَباله|امیمه دختر حارث بن حباله]] از [[بنی‌خُزاعه]] بود.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۳؛ معرفة الصحابه، ج۱، ص۳۲۲؛ اسد الغابه، ج۱، ص۸۷.</ref> بر پایه نوشته [[ذهبی]]، ارقم از خردمندان قریش بود<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۴۷۹.</ref> و در [[پیمان حلف الفضول]] شرکت داشت.<ref>الاستیعاب، ج۱، ص۱۳۱.</ref>  

ارقم دو پسر به نام‌های عبیدالله و عثمان از کنیزش داشت که بیشتر ‌گزارش‌های مربوط به ارقم از طریق آن دو رسیده است. سه دختر نیز از وی به نام‌های امیمه و مریم از [[هند دختر عبدالله بن حارث اسدی]] و صفیه از کنیزش بر جای ماند.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۳؛ انساب الاشراف، ج۱۰، ص۲۱۵.</ref> نسل ارقم از پسرش عثمان ادامه یافت.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۳.</ref>  

ارقم پس از [[رحلت پیامبر(ص)|رحلت پیامبر]](<small>ص</small>) تا دهه۵۰ ق. زنده بود. در منابع،‌گزارشی از نقش سیاسی و اجتماعی او در این دوره به چشم نمی‌خورد. درگذشت وی را به سال ۵۳ ق. به سن ۸۳ سالگی<ref>تاریخ الاسلام، ج۴، ص۱۷۳؛ سبل الهدی، ج۱۱، ص۳۷۷.</ref> و نیز به سال ۵۵ ق.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۵؛ انساب الاشراف، ج۱۰، ص۲۱۵؛ تاریخ طبری، ج۱۱، ص۵۱۹. </ref> در ۸۵<ref>البدایة و النهایه، ج۵، ص۳۶۳؛ الاصابه، ج۱، ص۱۹۸.</ref> یا ۸۷ سالگی<ref>المنتظم، ج۵، ص۲۸۱.</ref> در [[مدینه‌]] گزارش کرده‌اند. گویند: بر پایه وصیت او، [[سعد بن ابی‌وقاص]] بر پیکرش [[نماز‌ میت|نماز‌]] گزارد و او را در [[قبرستان بقیع]] به خاک سپردند.<ref>اسد الغابه، ج۱، ص۶۰.</ref> خبری نیز از ابونعیم روایت شده که ارقم در روز وفات [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]] به سال ۱۳ ق. درگذشته است. اما صاحبان شرح‌حال‌نامه‌ها این گزارش را نپذیرفته‌اند.<ref>الاستیعاب، ج۱، ص۱۳۲؛ اسد الغابه، ج۱، ص۶۰؛ الاصابه، ج۱، ص۱۹۸.</ref> ابن حجر احتمال داده است در این سال پدر او درگذشته باشد.<ref>الاصابه، ج۱، ص۱۹۸.</ref>  

او در [[غزوه|غزوه‌های]] [[پیامبر(ص)|پیامبر]](<small>ص</small>) حضور داشت.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۵؛ انساب الاشراف، ج۱۰، ص۲۱۵؛ تاریخ طبری، ج۱۱، ص۵۱۹. </ref> در برابر، برخی‌گزارش‌ها تنها به حضور او در [[غزوه بدر|بدر]] اشاره دارند.<ref>المغازی، ج۱، ص۱۵۵؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۲۱۴.</ref> پیامبر(<small>ص</small>) به درخواست وی، شمشیری گرانبها متعلق به [[بنی‌عائذ بن عمرو]] از بنی‌مخزوم را که در شمار غنیمت‌های غزوه بدر بود، به او بخشید.<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۴۶۹؛ المغازی، ج۱، ص۱۰۴؛ اسد الغابه، ج۳، ص۵۸.</ref> نیز در [[سریه|سریه‌ای]] در اواخر سال سوم ق. به سوی [[قبیله بنی‌اسد]] به فرماندهی [[ابوسلمة بن عبدالاسد مخزومی]] همراه او بود.<ref>المغازی، ج۱، ص۳۴۱.</ref> گویند: پیامبر در [[محله بنی‌زریق|محله بنی‌زُریق]] زمینی به او بخشید و او در همان محله ساکن شد.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۸۴.</ref>  

نام ارقم در شمار کار‌گزاران [[زکات]]<ref>اسد الغابه، ج۱، ص۶۰.</ref> ، [[کاتبان پیامبر]]<ref>البدایة و النهایه، ج۵، ص۳۶۳.</ref> و [[نگارندگان وحی]]<ref>البدایة و النهایه، ج۵، ص۳۶۳.</ref> نیز آمده است. [[قرارداد اقطاع]] برای [[عظیم بن حارثی محاربی]] در [[فخ]]<ref>البدایة و النهایه، ج۵، ص۳۶۳.</ref> ، نامه‌های پیامبر به [[عاصم بن حارث]] و [[عبدیغوث بن وعله]] از [[بنی‌حارث]]<ref>الطبقات، ج۱، ص۲۰۵-۲۰۶.</ref> و نیز نامه‌ای به [[أجب]]، مردی از [[بنی‌سلیم|بنی‌سُلیم]]، را او نگاشته است.<ref>الطبقات، ج۱، ص۲۱۰.</ref>  

بر پایه‌ گزارشی، ارقم می‌خواست به زیارت [[بیت‌ المقدس]] رود؛ اما چون از [[پیامبر(ص)|پیامبر]](<small>ص</small>) شنید که یک رکعت [[نماز]] در [[مسجدالنبی]]، از ۱۰۰۰ رکعت در مساجد دیگر، جز [[مسجدالحرام]]، بهتر است، از رفتن به قدس منصرف شد.<ref>اسد الغابه، ج۱، ص۷۴.</ref> وی از راویان حدیث پیامبر(<small>ص</small>) بوده است.<ref>مسند احمد، ج۱، ص۴۱۷؛ الآحاد و المثانی، ج۲، ص۱۹.</ref>