در حال ویرایش ام معبد

{{جعبه اطلاعات اصحاب
|اطلاعات صحابه = 
| تصویر = 
| توضیح تصویر = 
| نام کامل = عاتِکه بن خالد بن مُنْقِذ
| کنیه = ام معبد
| لقب = 
| زادروز/زادگاه = 
| محل زندگی = قَدید در مسیر بین [[مکه]] به [[مدینه]]
| مهاجر/انصار = 
| نسب/قبیله = [[قبیله خزاعه]]
| خویشاوندان سرشناس = 
| تاریخ و مکان درگذشت/شهادت = سال دوازدهم قمری
| نحوه درگذشت/شهادت = وفات
| مدفن = 
| زمان اسلام آوردن = پیش از هجرت [[پیامبر(ص)]] یا در سفر هجرت پیامبر
| نحوه اسلام آوردن = دیدن معجزات پیامبر(ص)
| حضور در جنگ‌ها = 
| هجرت به = 
| دلیل شهرت = پذیرایی از پیامبر(ص) در سفر هجرت
| نقش‌های برجسته = 
| دیگر فعالیت‌ها = راوی احادیث نبوی
| آثار = 
}}

اُمّ مَعبد از راویان حدیث‌های نبوی است. علت شهرت وی در منابع تاریخی خیمه‌هایی بوده که در انها از میهمانان و رهگذران پذیرایی می‌کرده و به خیام ام معبد مشهور بوده است. ام معبد در این خیام از [[پیامبر(ص)]] در [[سفر هجرت]] پذیرایی کرد. این خیمه ها در مسیر بین [[مکه]] و [[مدینه]] قرار داشت و به دلیل حضور پیامبر(ص) و نزدیکی به [[غدیر خم]] مورد توجه مسلمانان قرار داشت. همچنین وی در این میزبانی معجزاتی از حضرت دیده و روایت کرده است. بعد از وفات پیامبر [[همسران حضرت|همسران پیامبر]] نیز در مسیر [[حج]] در کنار خیام ام معبد توقف داشته‌اند و وی از آنها پذیرایی و توقف پیامبر را برای همسران حضرت یادآوری کرد. در این دیدار هریک از همسران پیامبر به ام معبد 50 دینار [[هدیه]] داده‌اند. زمان ایمان آوردن ام معبد را پیش از هجرت پیامبر(ص) و یا هم‌زمان با همین دیدار دانسته‌اند. عده‌ای دیگر نیز آن را در پی هجرت و سکونت رسول خدا(ص) در مدینه می‌دانند. ام معبد به سال دوازدهم قمری درگذشت. 
==نام و نسب==
نام وی عاتِکه دختر خالد بن مُنْقِذ، مشهور به‌ ام معبد است.<ref>اسد الغابه، ص497.</ref> این شهرت از آن رو است که فرزندی به نام معبد داشته است.<ref>الاصابه، ج6، ص129.</ref> او از تیره بنی‌کَعب از [[قبیله خزاعه|قبیله خُزاعه]]<ref>السیرة النبویه، ابن هشام، ج2، ص337؛ الاستیعاب، ج4، ص1876.</ref> بود و در میان قوم خود به بزرگی یاد می‌شد.<ref>الخرائج و الجرائح، ج1، ص25؛ بحار الانوار، ج18، ص26.</ref> وی از راویان حدیث‌های نبوی است.<ref>الدر المنثور، ج5، ص349.</ref> 

==عوامل شهرت==
شهرتش در منابع تاریخی مدیون خیمه‌هایی است که به «خیام‌ ام معبد» معروف بوده‌اند. در این خیمه‌ها که به‌عنوان شاخصی در منابع جغرافیای تاریخی از آن‌ها یاد می‌شود،<ref>معجم البلدان، ج1، ص90.</ref> وی از مهمانان و رهگذران پذیرایی می‌کرد.<ref>الاستیعاب، ج4، ص1876.</ref> این خیمه‌ها که شمارشان دو،<ref>تاریخ طبری، ج2، ص105؛ جمهرة انساب العرب، ص238.</ref> سه یا بیشتر<ref>السیرة النبویه، ابن کثیر، ج2، ص258.</ref> بوده، در سرزمین «[[قدید|قَدید]]» در فاصله 27 میلی [[جحفه|جُحفِه]]<ref>الروض المعطار، ص454.</ref> در مسیر [[مکه]] به [[مدینه]] قرار داشته‌اند. این مکان به سبب وجود چاهی نزدیک آن‌ها به «[[بئر‌ ام معبد]]» نیز شناخته می‌شد.<ref>معجم البلدان، ج1، ص90.</ref> 

==میزبانی از پیامبر==
ام معبد در همین خیام از [[پیامبر گرامی(ص)]] در [[سفر هجرت]] پذیرایی کرد. رسول خدا(ص) در پی بیرون آمدن از [[غار ثور|غار ثُور]] در شب دوشنبه اول [[ربیع الاول]] سال سیزدهم بعثت همراه [[ابوبکر]]، [[عامر بن فهیره|عامر بن فَهِیره]] و راهنمایش، [[عبدالله بن اریقط لیثی|عبدالله بن اُریقَط لیثِی]]، راه مدینه را در پیش گرفت<ref>الطبقات، ج1، ص230-232.</ref> و روز سه‌شنبه که‌ ام معبد آن را بسیار گرم شمرده،<ref>العقد النضید، ص107.</ref> به قَدید رسید و در آن‌جا برای خرید آذوقه<ref>تاریخ طبری، ج11، ص580؛ المستدرک، ج3، ص9.</ref> یا استراحت<ref>الطبقات، ج1، ص186.</ref> مهمان‌ ام معبد شد.

===کرامات پیامبر===

در این اقامت کوتاه، معجزات پیامبر(ص) موجب ایمان آوردن مردم آن سرزمین شد.<ref>الآحاد و المثانی، ج6، ص253.</ref> این معجزات مورد توجه دلایل‌نگاران قرار دارد.<ref>دلائل النبوه، ج1، ص54.</ref> از جمله این حوادث، شیر آوردن گوسفندی به برکت دستان پیامبر(ص) بود که پیشتر شیرش خشک شده بود.<ref>الطبقات، ج1، ص230.</ref> در ‌گزارشی از‌ ام معبد، به شیرآوری آن گوسفند تا سال دوازدهم ق. به‌رغم خشکی بیابان‌ها اشاره شده است.<ref>الطبقات، ج8، ص289؛ انساب الاشراف، ج1، ص262.</ref> 

از دیگر رخدادهایی که کنار خیام‌ ام معبد اتفاق افتاد، سبز شدن و روییدن برگ و میوه بر درختی خشک به نام «[[عوسجه|عَوسَجه]]» (از خانواده تمشک) در پی وضو گرفتن حضرت زیر آن بود.<ref>الثاقب، ص111؛ بحار الانوار، ج109، ص93.</ref> این درخت بعدها با عنوان «[[درخت المبارکه|المُبارَکه]]» شهرت یافت<ref>العقد النضید، ص108؛ شذرات الذهب، ج1، ص183.</ref> ؛ زیرا تا سال‌ها در پی این رخداد، از میوه و برگ آن برای شفای بیماران و نیز تبرک‌جویی در سفر استفاده می‌شد.<ref>العقد النضید، ص109؛ بحار الانوار، ج109، ص93.</ref> در شماری از منابع شیعی آمده که در پی رحلت پیامبر(ص) این درخت پژمرد و در پی شهادت [[امام علی(ع)]] بی‌ثمر شد؛ اما تا سال 61ق. باقی بود و پس از شهادت [[امام حسین(ع)]] خونی تازه از آن جاری گشت و سپس درخت خشک شد.<ref>الثاقب، ص112؛ شذرات الذهب، ج1، ص183.</ref> 

رخداد سوم شفا یافتن پسر هفت ساله‌ ام معبد بود که توان تکلم و تحرک نداشت. او با خوردن خرمایی که قبلاً پیامبر(ص) به دهان گرفته بود، شفا یافت.<ref>الخرائج و الجرائح، ج1، ص146؛ بحار الانوار، ج19، ص76.</ref> برخی دانشمندان شیعه با تکیه بر این دسته از ‌گزارش‌های تاریخی، بر جواز استشفا و [[توسل]] به اولیای خدا استدلال کرده‌اند.<ref>معالم المدرستین، ج1، ص37.</ref> 

==بیان اوصاف پیامبر==
اندکی پس از این که پیامبر(ص) این خیمه‌ها را ترک کرد، همسر‌ ام معبد به آن‌جا رسید و او با خوشحالی از حضور مهمان پربرکت خود خبر داد و به بیان ویژگی‌های ظاهری و اخلاقی پیامبر(ص) پرداخت. وصف‌های او به‌عنوان یکی از منابع مهم در شمایل‌‌نگاری دانسته شده است.<ref>الطبقات، ج1، ص231؛ بلاغات النساء، ص43-46.</ref> برخی وصف‌های او از این قرارند: ظاهری آراسته، چهره‌ای درخشان و اخلاقی پسندیده داشت. چشمانش سیاه، گردنش افراخته، محاسنش انبوه و نسبتاً بلند و ابروانش به هم پیوسته بودند.<ref>الطبقات، ج1، ص231؛ بلاغات النساء، ص43-46.</ref> 

==توجه مسلمانان به خیام ام‌معبد==
خیمه‌های‌ ام معبد به سبب حضور رسول خدا(ص) و نیز نزدیکی به [[غدیرخم]]<ref>الروض المعطار، ص156.</ref> قرن‌ها مورد توجه مسلمانان بوده است. [[ابن خلکان]] از وجود مسجدی در محل این خیمه‌ها به سال 473ق. خبر می‌دهد.<ref>وفیات الاعیان، ج2، ص51.</ref> به باور [[مقدسی|مَقدسی]]، این خیمه‌ها نزدیک شهر ویران شده [[قوم ثمود]] به نام «[[الطاغیه]]» قرار داشته‌اند.<ref>احسن التقاسیم، ص103.</ref> 

از آثار شهرت خیمه‌های ام معبد در دوران رسول خدا(ص)، حضور دوستان<ref>الطبقات، ج1، ص231.</ref> و دشمنان<ref>السیرة النبویه، ابن کثیر، ج2، ص257.</ref> پیامبر گرامی(ص) در آن‌جا پس از آگاهی از آن ماجرا است. 

بنابر گزارشی در پی شنیدن شعری که‌ هاتفی میان زمین و آسمان،<ref>الطبقات، ج1، ص231.</ref> [[کوه ابوقبیس|کوه ابوقُبَیْس]]<ref>المعجم الکبیر، ج7، ص106.</ref> یا در کوچه‌های مکه<ref>السیرة النبویه، ابن هشام، ج2، ص337.</ref> آن را ندا داده و در آن به حضور پیامبر(ص) در خیمه‌های‌ ام معبد اشاره کرده، [[مشرکان]] و گروه‌هایی از مسلمانان مکه از هجرت پیامبر(ص) به مدینه آگاهی یافتند و خود را به خیمه‌های‌ ام معبد رساندند.<ref>الثقات، ج1، ص128.</ref> 

==ایمان به اسلام==
برخی ‌گزارشگران هنگام ایمان آوردن ام معبد را پیش از هجرت پیامبر(ص)<ref>الطبقات، ج8، ص289.</ref> یا به پشتوانه این ‌گزارش، هم‌زمان با همین دیدار دانسته‌اند.<ref>الاستیعاب، ج4، ص1959.</ref> شماری دیگر آن را در پی هجرت و سکونت رسول خدا(ص) در مدینه می‌دانند.<ref>المحبر، ص410.</ref> می‌توان این را زمان اعلام رسمی ایمان و بیعت او دانست. تنها ‌گزارش موجود از او در دوران پیامبر(ص) روایتی است که در آن به حضور پیامبر(ص) در باغ‌ ام معبد و دیدار با وی اشاره شده است. در این ملاقات، پیامبر(ص) فرموده‌اند: هر مسلمانی که درختی بکارد و انسان یا چارپا و یا پرنده‌ای از آن بهره بَرَد، برای او تا [[روز قیامت]] صدقه‌ای خواهد بود.<ref>صحیح مسلم، ج5، ص28.</ref> 

==پذیرایی از همسران پیامبر==
در دوره پس از رسول خدا(ص)،از‌ ام معبد به‌عنوان وصف‌ کننده کاروان [[حج]] [[همسران پیامبر(ص)]] در دوره خلافت [[عمر بن خطاب]] یاد شده است. آنان در مسیر خود به مکه، نزدیک خیمه‌های او توقف کرده بودند. او می‌گوید: دیدم که همسران پیامبر(ص) بر هودج‌هایی که با پرده‌هایی سبز رنگ پوشانده شده بود، حرکت می‌کردند. [[عثمان بن عفان|عثمان بن عَفّان]] پیشاروی آن‌ها و [[عبدالرحمن بن عوف|عبدالرحمن بن عُوف]] پشت سر آن‌ها دیگران را از نزدیک شدن به مرکب‌های ایشان بر حذر می‌داشتند. آن‌ها نزدیک خیمه‌های من و در محلی که با درختان و پارچه‌هایی پوشیده شده بود، منزل گزیدند. من نزد آن‌ها که هشت تن از همسران رسول خدا بودند، رفتم و از حضور پیامبر(ص) در خیمه‌های خود یاد آوردم که سبب گریه و ‌اندوه آن‌ها شد. در این دیدار، ‌ام معبد نیز از آن‌ها پذیرایی کرد و سرانجام هر یک از همسران رسول خدا(ص) 50 دینار به او [[هدیه]] دادند.<ref>الطبقات، ج8، ص208-210؛ انساب الاشراف، ج2، ص103-104.</ref> 

==وفات==
سرانجام‌ ام معبد به سال دوازدهم ق.<ref>الاصابه، ج8، ص477.</ref> یا در دوره خلافت عثمان<ref>سؤالات الآجری، ج1، ص282.</ref> درگذشت. نسل او از طریق فرزندش معبد تا قرن‌ها نامدار بودند که از آن‌ها با عنوان «مَعبدی» یاد ‌شده و ابوبکر محمد بن فارس بن حَمدان مَعبَدی (درگذشت361ق) از [[راویان شیعه]] و منتسب به‌ ام معبد است.<ref>الانساب، ج5، ص336.</ref> 

==پیوند به بیرون==
[https://hawzah.net/fa/Book/View/45258/21546/داستان-ام-معبد داستان ام معبد، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.]

[http://www.adyannet.com/fa/book/4826 بركت در گوسفند اُمّ معبد، پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب.]

==پانویس==

{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/8166
 | عنوان = ام معبد
 | نویسنده = حامد قرائتی
}}


* '''الآحاد و المثانی''': ابن ابی عاصم (م. 287ق.) ، به کوشش فیصل، ریاض، دار الدرایه، 1411ق؛

* '''احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم''': المقدسی البشاری (م. 380ق.) ، قاهره، مکتبة مدبولی، 1411ق؛

* '''الاستیعاب''': ابن عبدالبر (م. 463ق.) ، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، 1412ق؛

* '''اسد الغابه''': ابن اثیر (م. 630ق.) ، بیروت، دار الکتاب العربی؛

* '''الاصابه''': ابن حجر العسقلانی (م. 852ق.) ، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق؛

* '''انساب الاشراف''': البلاذری (م. 279ق.) ، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق؛

* '''الانساب''': عبدالکریم السمعانی (م. 562ق.) ، به کوشش عبدالله عمر، بیروت، دار الجنان، 1408ق؛

* '''بحار الانوار''': المجلسی (م. 1110ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق؛

* '''بلاغات النساء''': احمد بن ابی‌ طاهر طیفور (م. 280ق.) ، قم، الرضی؛

* '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''': الطبری (م. 310ق.) ، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛

* '''الثاقب فی المناقب''': ابن حمزة الطوسی (م. 560ق.) ، قم، الصدر، 1412ق؛

* '''الثقات''': ابن‌حبان (م. 354ق.) ، به کوشش شرف الدین احمد، هند، وزارت معارف و شؤون فرهنگی؛

* '''جمهرة انساب العرب''': ابن حزم (م. 456ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق؛

* '''الخرائج و الجرائح''': الراوندی (م. 573ق.) ، قم، مؤسسة الامام المهدی[؛

* '''الدر المنثور''': السیوطی (م. 911ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1365ق؛

* '''دلائل النبوه''': البیهقی (م. 458ق.) ، به کوشش عبد المعطی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1405ق؛

* '''الروض المعطار''': محمد بن عبدالمنعم الحمیری (م. 900ق.) ، بیروت، مکتبة لبنان، 1984م؛

* '''سؤالات الآجری لابی داود''': سلیمان بن اشعث (م. 275ق.) ، به کوشش عبدالعظیم البستوی، السعودی، دار الاستقامه، 1418ق؛

* '''السیرة النبویه''': ابن کثیر (م. 774ق.) ، به کوشش مصطفی عبدالواحد، بیروت، دار المعرفه، 1396ق؛

* '''السیرة النبویه''': ابن هشام (م. 213/218ق.) ، به کوشش محمد محیی الدین، مصر، مکتبة محمد علی صبیح، 1383ق؛

* '''شذرات الذهب''': عبدالحی بن العماد (م. 1089ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1409ق؛

* '''صحیح مسلم''': مسلم (م. 261ق.) ، بیروت، دار الفکر؛

* '''الطبقات الکبری''': ابن سعد (م. 230ق.) ، بیروت، دار صادر؛

* '''العقد النضید و الدر الفرید''': محمد بن الحسن القمی (م. قرن 7ق.) ، به کوشش علی اوسط، قم، دار الحدیث، 1423ق؛

* '''المحبّر''': ابن حبیب (م. 245ق.) ، به کوشش ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده؛

* '''المستدرک علی الصحیحین''': الحاکم النیشابوری (م. 405ق.) ، به کوشش مرعشلی، بیروت، دار المعرفه، 1406ق؛

* '''معالم المدرستین''': العسکری (م. 1386ش.) ، بیروت، النعمان، 1410ق؛

* '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م. 626ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1399ق؛

* '''المعجم الکبیر''': الطبرانی (م. 360ق.) ، به کوشش حمدی عبدالمجید، دار احیاء التراث العربی، 1405ق؛

* '''وفیات الاعیان''': ابن خلکان (م. 681ق.) ، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر.
{{پایان}}
{{صحابه}}
{{زنان صحابی}}
{{تکمیل مقاله
 | شناسه = شد
 | جعبه اطلاعات = شد
 | عنوان‌بندی = شد
 | ویرایش = شد
 | لینک‌دهی = شد
 | عکس = 
 | جعبه نقل قول = 
 | پیوند به بیرون = شد
 | مطالعه بیشتر = 
 | پانویس و منابع = شد
 | ناوبری = شد
 | رده = شد
 | تغییر مسیر = شد
}}

[[Category:زنان صحابی]]
[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]
[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[Category:زنان صحابی]]

[[Category:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[Category:راویان زن]]
[[Category:مقاله‌های تکمیل‌شده]]

[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
[[رده:زنان صحابی]]

[[رده:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]

[[رده:راویان زن]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]