در حال ویرایش ام هانی

{{جعبه اطلاعات اصحاب
|اطلاعات صحابه  = 
| تصویر        = 
| توضیح تصویر  = 
| نام کامل     = 
| کنیه         = ام‌هانی
| لقب          = 
| زادروز/زادگاه = 
| محل زندگی     = [[مکه]] و [[مدینه]]
| مهاجر/انصار  = مهاجر
| نسب/قبیله    = [[قبیله قریش]]
| خویشاوندان سرشناس   = [[ابوطالب]]، [[حضرت محمد(ص)]]، [[حضرت علی(ع)]]، 
| تاریخ و مکان درگذشت/شهادت = مدینه
| نحوه درگذشت/شهادت = 
| مدفن = مدینه یا [[قبرستان بقیع]]
| زمان اسلام آوردن = پیش از [[فتح مکه]]
| نحوه اسلام آوردن = 
| حضور در جنگ‌ها = 
| هجرت به       = مدینه
| دلیل شهرت    = خواهر تنی امام علی(ع)، [[معراج پیامبر(ص)]] از خانه ام‌هانی، 
| نقش‌های برجسته    = حضور در فتح مکه، نقش داشتن در واقعه [[لیلة المبیت]]
| دیگر فعالیت‌ها   = راوی حدیث 
| آثار             = 
}}
'''اُمِّ هانی'''، خواهر [[امام علی(ع)]] است، دختر [[ابوطالب]] و [[فاطمه بنت اسد]] بود. زمان اسلام آوردن وی را هنگام [[فتح مکه]] یا پیش از آن دانسته‌اند. 

بنا به گفته برخی از مورخان، آغاز [[معراج پیامبر]] از خانه ام‌هانی بود. همچنین اقامت [[حضرت محمد (ص)|حضرت محمد(ص)]] در [[لیلة المبیت]] در خانه وی بوده است. ام‌هانی در [[حجة الوداع]] همراه پیامبر(ص) بود و از نخستین راویان [[غدیر خم]] می‌باشد. همچنین او از راویان سخنان [[حضرت فاطمه(س)]] با [[ابوبکر]] در موضوع [[فدک]] و حدیث ثقلین بوده است. یکی از درهای [[مسجدالحرام]] نیز [[باب‌ ام‌هانی|باب ام‌هانی]] نامیده شده است 

==زندگی ام هانی==
ام هانی دختر [[ابوطالب]] و [[فاطمه بنت اسد]] و خواهر تنی [[امام علی(ع)]]، طالب، عقیل و جعفر است.<ref>الطبقات، ج8، ص178؛الاستیعاب، ج4، ص1889، 1963.</ref> همسر ام‌هانی، هبیرة بن ابی‌‌وهب مخزومی، بنا بر گفته مورخان از آزاردهندگان [[پیامبر(ص)]] دانسته شده است.<ref>انساب الاشراف، ج10، ص242.</ref> ام‌هانی دارای چهار فرزند به نام‌های‌ هانی، عمر، یوسف و جَعده بود.<ref>الاستیعاب، ج4، ص1964.</ref> جعده از شرکت‌کنندگان در [[جنگ صفین]] بود<ref>وقعة صفین، ص465.</ref> و از سوی امام علی(ع) به حکومت خراسان منصوب شد.<ref>انساب الاشراف، ج10، ص242؛الاخبار الطوال، ص173.</ref>

برخی اسلام آوردنِ ام‌هانی را سال هشتم هجری و در پی [[فتح مکه]] دانسته‌اند.<ref>الاستیعاب، ج4، ص1889، 1963.</ref> شواهدی در دست است که [[اسلام]] او را در موارد گوناگون پیش از فتح مکه ثابت می‌کند.<ref>الطبقات، ج8، ص47؛المغازی، ج2، ص649.</ref> برخی از مورخان، پیشینه هرگونه شرک را برای او منتفی دانسته‌اند.<ref>شرح الاخبار، ج1، ص120؛ج2، ص375.</ref>

زمان درگذشت ام هانی را بعد از شهادت علی(ع) دانسته‌اند.<ref>دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۳، ص۴۶۹.</ref>
===خواستگاری پیامبر===
شماری از منابع از خواستگاری حضرت محمد(ص) از ام هانی در دوران پیش از بعثت خبر داده‌اند.<ref>انساب الاشراف، ج10، ص242؛المحبر، ص396.</ref> بنابر برخی گزارش‌ها در پی [[فتح مکه]] پیامبر(ص) بار دیگر از او خواستگاری کرد که ام‌هانی از پذیرش خواسته ایشان با توجه به ملاحظاتی عذر آورد؛<ref>الطبقات، ج8، ص121؛تاریخ طبری، ج16، ص619؛ الطبقات، ج8، ص120؛وسائل الشیعه، ج20، ص37؛ انساب الاشراف، ج2، ص97؛الکافی، ج5، ص326.</ref> با وجود این ‌گزارش‌ها، برخی ام‌هانی را در شمار [[همسران پیامبر(ص)]] دانسته‌اند.<ref>نهایة الارب، ج18، ص8.</ref>

== معراج پیامبر از خانه ام هانی ==
مهم‌‌ترین رخدادی که نام‌ ام‌ هانی را با رویدادهای آغاز اسلام پیوند داده و پیشینه اسلام وی پیش از فتح مکه و حتی پیش از [[هجرت]] را تأیید می‌کند، آغاز [[معراج]] و سفر آسمانی پیامبر از خانه او است.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص402؛الطبقات، ج1، ص167.</ref> پیامبر(ص) در پی اقامه نماز عشا در خانه ام‌ هانی،<ref>السیرة النبویه، ج1، ص402.</ref> سفر معراج و رفتن به [[مسجد الاقصی]] را آغاز کرد. این خانه نزدیک مسجدالحرام قرار داشت و شاید از همین ‌رو یا بر اثر واقعه معراج، از دیرباز نام یکی از درهای بیست ‌و سه‌گانه مسجدالحرام، [[باب‌ ام‌ هانی]] بوده است.<ref>شرف النبی، ص406.</ref>

البته برخی معتقدند که سفر معراج چند بار اتفاق افتاده که یکی از این سفرها در خانه ام هانی روی داده است.<ref>مناقب آل ابی طالب، ج1، ص۱۷۷؛ المیزان، ج13، ص32.</ref>

== ام هانی در فتح مکه ==
‌ام‌هانی تا هنگام [[فتح مکه]] در این شهر ماند. در دوران فتح مکه، جایگاه او نزد رسول خدا(ص) بیشتر آشکار شد؛ زیرا در روز فتح، بر پایه گزارشی، در خانه او منزل گزید.<ref>المصنف، ج4، ص361.</ref>همچنین مجرمانی چون [[حارث بن هشام]] و [[زهیر بن ابی امیه]]<ref>السیرة النبویه، ج2، ص411.</ref>یا [[عبدالله بن ابی‌ربیعه]]<ref>المغازی، ج2، ص829؛تاریخ یعقوبی، ج2، ص59.</ref>را که‌ ام‌هانی به آن‌ها امان داده بود، بخشید.<ref>الطبقات، ج2، ص110؛المغازی، ج2، ص829-830.</ref>

== ام هانی و اهل بیت ==
پس از رحلت [[رسول خدا(ص)]]، ‌ام‌هانی از حامیان [[اهل بیت(ع)]] و برادرش [[امام علی علیه السلام|امام علی(ع)]]؛ به ویژه در دوران حکومتش بود. او از مهم‌‌ترین راویان سخنان [[حضرت فاطمه(س)]] با [[ابوبکر]] در موضوع [[فدک]]<ref>الطبقات، ج2، ص240؛فتوح البلدان، ج1، ص36.</ref>و [[حدیث ثقلین]]<ref>مسند الرضا7، ص209؛خلاصة عبقات الانوار، ج1، ص31.</ref>به‌شمار می‌رود. همچنین نامه امام علی(ع) به‌ ام‌هانی در موضوع [[جنگ جمل|نبرد جمل]]<ref>الجمل، ص212.</ref> موضع‌گیری وی در برابر [[ناکثین]]<ref>الایضاح، ص82.</ref>و ‌گزارش او از عهدشکنی و توطئه [[طلحه]] و [[زبیر]] (م. 36ق.) <ref>الجمل، ص233؛شرح الاخبار، ج1، ص396.</ref>از نکات برجسته زندگانی سیاسی و اجتماعی‌ ام‌هانی در مدینه‌ هستند.

===وفات‌===
از زمان وفات‌ و محل دفن ام‌هانی به‌گونه دقیق در منابع ‌گزارش نشده است. در منابع تاریخی به دیدار [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] با یکی از عمه‌هایش در سال ۶۰ق پیش از بیرون آمدن از [[مدینه]] اشاره شده است.<ref>بحار الانوار، ج45، ص88.</ref>

== باب ام هانی ==
{{بیشتر|باب ام هانی}}
[[پرونده:باب ام‌هانی.jpg|بندانگشتی|نمایی از باب اجیاد یا همان باب ام‌هانی در سال 1366قمری]]
یکی از درهای [[مسجدالحرام]] به دلیل مجاورت با خانه ام هانی، [[باب‌ ام‌هانی|باب ام‌ هانی]] نامیده شده<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص194؛ منائح الکرم، ج3، ص481، «پاورقی؛ موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص751؛ شرف النبی، ص406.</ref> و در دوره‌های گوناگون نام‌های دیگری یافت از جمله به آن باب اجیاد کبیر،<ref>تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص112.</ref> باب الشریف<ref>تحصیل المرام، ج1، ص383.</ref> یا باب الحمیدیه<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص232-233.</ref> هم گفته‌اند. این باب در گسترش اول دوران سعودی (1369-1375ق.) برداشته شد.<ref>تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص114.</ref>

==جایگاه روایی==
ام‌هانی در سال دهم هجری و در [[حجة الوداع]] همراه پیامبر(ص) بود و از نخستین راویان [[غدیر خم]] دانسته شده است.<ref>الطرائف، ص140-141؛الغدیر، ج1، ص18.</ref> به گفته مورخان؛ او از راویان سخنان [[حضرت فاطمه(س)]] با [[ابوبکر]] در موضوع [[فدک]]<ref>الطبقات، ج2، ص240؛فتوح البلدان، ج1، ص36.</ref> و حدیث ثقلین<ref>مسند الرضا7، ص209؛خلاصة عبقات الانوار، ج1، ص31.</ref> به‌شمار می‌رود.

روایات نقل شده از ام‌هانی بنا بر گفته ابن‌اثیر، ۴۸ حدیث<ref>اسد الغابه، ج5، ص624.</ref> است؛ اما برخی دیگر احادیث نقل شده از ام‌هانی در کتب [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] را ۱۱۲ حدیث دانسته‌اند.<ref>محدثات شیعه، غروی نائینی، ص۳۳۹.</ref>
==جستارهای وابسته==
*[[خانه ام هانی]]
*[[باب ام هانی]]

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==

{{منابع}}

* '''الاخبار الطوال''': ابن داود الدینوری (م. ۲۸۲ق.) ، به کوشش عبدالمنعم، قم، الرضی، ۱۴۱۲ق.

* '''اخبار مکه''': الفاکهی (م. ۲۷۹ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق؛

* '''الاستیعاب''': ابن عبدالبر (م. ۴۶۳ق.) ، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق.

* '''اسد الغابه''': ابن اثیر (م. ۶۳۰ق.) ، بیروت، دار الکتاب العربی.

* '''انساب الاشراف''': البلاذری (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق.

* '''الایضاح''': الفضل بن شاذان (م. ۲۶۰ق.) ، به کوشش الحسینی الارموی، دانشگاه تهران، ۱۳۶۳ش.

* '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''':  الطبری (م. ۳۱۰ق.) ، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
 
* '''تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام''': طه عبدالقادر، مکه، جامعة‌ام القری.

* '''تاریخ مکة المشرفه''': محمد ابن الضیاء (م. 854ق.)، به کوشش علاء و ایمن، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1424ق؛

* '''تحصیل المرام''': محمد بن احمد الصباغ (م. 1321ق.)، به کوشش ابن دهیش، 1424ق.

* '''الجمل و النصرة لسید العتره''': المفید (م. ۴۱۳ق.) ، قم، مکتبة الداوری.

* '''خلاصة عبقات الانوار''': علی الحسینی المیلانی، تهران، بعثت، ۱۴۰۵ق.

* '''السیرة النبویه''': ابن‌هشام (م. ۸-۲۱۳ق.) ، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، دار المعرفه.

* '''شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار''': النعمان المغربی (م. ۳۶۳ق.) ، به کوشش جلالی، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۴ق.

* '''شرف النبی (شرف المصطفی)''': ابوسعید خرگوشی (م. ۴۰۶ق.) ، به کوشش محمد روشن، تهران، بابک، ۱۳۶۱ش.

* '''الطبقات الکبری''': ابن سعد (م. ۲۳۰ق.) ، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.

* '''الطرائف''': ابن‌ طاوس (م. ۶۶۴ق.) ، قم، مطبعة الخیام، ۱۳۹۹ق.

* '''الغدیر''': الامینی (م. ۱۳۹۰ق.) ، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۶ش.

* '''فتوح البلدان''': البلاذری (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش صلاح الدین، قاهره، النهضة المصریه، ۱۹۵۶م.

* '''الکافی''': الکلینی (م. ۳۲۹ق.) ، به کوشش غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۵ش.

* '''المحبّر''': ابن ‌حبیب (م. ۲۴۵ق.) ، به کوشش ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده.

* '''محدثات شیعه''': غروی نائینی، نهله، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۵ش.

* '''مرآة الحرمین''': ابراهیم رفعت پاشا (م. 1353ق.)، قم، المطبعة العلمیه، 1344ق.

* '''المستدرک علی الصحیحین''': الحاکم النیشابوری (م. ۴۰۵ق.) ، به کوشش مرعشلی، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ق.

* '''مسند الرضا(ع)''': داود بن سلیمان الغازی (م. ۲۰۳ق.) ، به کوشش حسینی، قم، دفتر تبلیغات، ۱۴۱۸ق.

* '''المصنّف''': ابن ابی شیبه (م. ۲۳۵ق.) ، به کوشش سعید محمد، دار الفکر، ۱۴۰۹ق.

* '''المغازی''': الواقدی (م. ۲۰۷ق.) ، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۹ق.

* '''منائح الکرم''': علی بن تاج الدین السنجاری (م. ۱۱۲۵ق.)، به کوشش المصری، مکه، جامعة ام‏ القری، ۱۴۱۹ق؛

* '''موسوعة مرآة الحرمین الشریفین''': ایوب صبری پاشا (م. ۱۲۹۰ق.)، قاهره، دار الآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق.

* '''نهایة الارب''': احمد بن عبدالوهاب النویری (م. ۷۳۳ق.) ، قاهره، دار الکتب و الوثائق، ۱۴۲۳ق.

* '''وسائل الشیعه''': الحر العاملی (م. ۱۱۰۴ق.) ، قم، آل البیت:، ۱۴۱۲ق.

* '''وقعة صفین''': ابن مزاحم المنقری (م. ۲۱۲ق.) ، به کوشش عبدالسلام، قم، مکتبة النجفی، ۱۴۰۴ق.
{{پایان}}
{{صحابه}}
{{زنان صحابی}}
[[رده:زنان صحابی]]
[[رده:صحابه]]
[[رده:زنان مهم در اسلام]]
[[رده:مدفونان در بقیع]]
[[رده:مدفونان در مدینه]]
[[رده:راویان زن]]
[[رده:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]