در حال ویرایش اهداف و آثار حج
این ویرایش را میتوان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اهداف و آثار حج'''، نتایج معنوی و مادی برگزاری آیین [[حج]] در زندگی فرد مسلمان است که در متون دینی از آنها یاد شده است. به گفته قرآن ([[آیه ۲۷ سوره حج|آیه 27 و 28 سوره حج]])، تکلیف | '''اهداف و آثار حج'''، نتایج معنوی و مادی برگزاری آیین [[حج]] در زندگی فرد مسلمان است که در متون دینی از آنها یاد شده است. به گفته قرآن ([[آیه ۲۷ سوره حج|آیه 27 و 28 سوره حج]])، تکلیف حج منافعی برای انسانها دارد: | ||
:{{قلم رنگ|سبز| | :{{قلم رنگ|سبز|وَأَذِّن فِی ٱلنَّاسِ بِٱلۡحَجِّ یَأۡتُوکَ رِجَالٗا وَعَلَیٰ کُلِّ ضَامِرٖ یَأۡتِینَ مِن کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٖ لِّیَشۡهَدُواْ مَنَافِعَ لَهُمۡ ... }} | ||
: «و در میان مردم برای [ادای] حج بانگ برآور تا [زائران] پیاده و [سوار] بر هر شتر لاغری که از هر راه دوری می آیند به سوی تو روی آورند تا شاهد منافع خویش باشند» | : «و در میان مردم برای [ادای] حج بانگ برآور تا [زائران] پیاده و [سوار] بر هر شتر لاغری که از هر راه دوری می آیند به سوی تو روی آورند تا شاهد منافع خویش باشند» | ||
در احادیث امامان(ع) که در متون شیعی باقی مانده است، این «منافع» تفسیر شده و شامل برکات دنیوی و منافع اخروی دانسته شده است. در این | در احادیث امامان(ع) که در متون شیعی باقی مانده است، این «منافع» تفسیر شده و شامل برکات دنیوی و منافع اخروی دانسته شده است. در این مقاله برخی از مهمترین اهداف و نتایج حج، بر پایه متون حدیثی و تفسیری شیعه معرفی میشود. توبه و آمرزش، خودسازی و تقوا، تقویت ایمان، تولی و تبری، منافع مادی از جمله این اهداف و منافع است. | ||
==توبه و آمرزش== | ==توبه و آمرزش== | ||
بر پایه روایتی، [[امام صادق(ع)]] سبب اصلی بنای کعبه را، توبه فرزندان آدم و پاکی آنان از گناه دانسته است.<ref>الکافی، ج4، ص188؛ وسائل الشیعه، ج13، ص295.</ref> [[امام رضا(ع)]] نیز، علت تشریع حج را کوچ کردن به سوی خداوند و توبه از گناهان گذشته و آغاز کردن حیات نوین دانسته است.<ref>علل الشرائع، ج1، ص273؛ وسائل الشیعه، ج11، ص13.</ref> بر پایه روایتی، یکی از مصادیق «منافع» در آیه {{قلم رنگ|سبز|﴿وَ أَذِّن فی النَّاسِ بِالحْجّ… لِّّیشْهَدُواْ مَنَافِعَ لَهُمْ﴾}}{{یادداشت|و در میان مردم برای حج بانگ زن… تا منافع خود را [از برکت این سفر معنوی] مشاهده کنند.}}<ref name=":3">سوره حجّ(22)، آیه 28.</ref>مغفرت و بخشایش الهی است.<ref>الکافی، ج4، ص264.</ref> | بر پایه روایتی، [[امام صادق(ع)]] سبب اصلی بنای کعبه را، توبه فرزندان آدم و پاکی آنان از گناه دانسته است.<ref>الکافی، ج4، ص188؛ وسائل الشیعه، ج13، ص295.</ref> [[امام رضا(ع)]] نیز، علت تشریع حج را کوچ کردن به سوی خداوند و توبه از گناهان گذشته و آغاز کردن حیات نوین دانسته است.<ref>علل الشرائع، ج1، ص273؛ وسائل الشیعه، ج11، ص13.</ref> بر پایه روایتی، یکی از مصادیق «منافع» در آیه {{قلم رنگ|سبز|﴿وَ أَذِّن فی النَّاسِ بِالحْجّ… لِّّیشْهَدُواْ مَنَافِعَ لَهُمْ﴾}}{{یادداشت|و در میان مردم برای حج بانگ زن… تا منافع خود را [از برکت این سفر معنوی] مشاهده کنند.}}<ref name=":3">سوره حجّ(22)، آیه 28.</ref>مغفرت و بخشایش الهی است.<ref>الکافی، ج4، ص264.</ref> | ||
==تقوا== | ==خودسازی و تقوا== | ||
بر پایه روایتی از امام رضا(ع)، یکی از هدفها و اثرهای حج، خودسازی و زدودن خویهای ناشایست از خود است.<ref>علل الشرائع، ج2، ص404؛ بحار الانوار، ج6، ص96.</ref> در حدیثی از [[امام علی(ع)]] یکی از غرضهای حج، بیرون راندن خودبزرگبینی از دلها و جایگزینی فروتنی به جای آن ذکر شده است.<ref>الکافی، ج4، ص201؛ نهج البلاغه، خطبه 192.</ref> بر پایه روایات، حکمتهای تشریعِ هر کدام از [[مناسک حج]] نیز، خودسازی است.{{یادداشت|چنانکه بر پایه روایتی از امام صادق(ع) حکمت ذبح قربانی ذبح هواهای نفسانی و طمع، رمیجمرات به مثابة دور کردن شهوات و اعمال ناپسند و حلق به منزلة برکندن عیوب ظاهری و باطنی انسان است.}}<ref>مصباح الشریعه، ص49؛ مستدرک الوسائل، ج10، ص173.</ref> | بر پایه روایتی از امام رضا(ع)، یکی از هدفها و اثرهای حج، خودسازی و زدودن خویهای ناشایست از خود است.<ref>علل الشرائع، ج2، ص404؛ بحار الانوار، ج6، ص96.</ref> در حدیثی از [[امام علی(ع)]] یکی از غرضهای حج، بیرون راندن خودبزرگبینی از دلها و جایگزینی فروتنی به جای آن ذکر شده است.<ref>الکافی، ج4، ص201؛ نهج البلاغه، خطبه 192.</ref> بر پایه روایات، حکمتهای تشریعِ هر کدام از [[مناسک حج]] نیز، خودسازی است.{{یادداشت|چنانکه بر پایه روایتی از امام صادق(ع) حکمت ذبح قربانی ذبح هواهای نفسانی و طمع، رمیجمرات به مثابة دور کردن شهوات و اعمال ناپسند و حلق به منزلة برکندن عیوب ظاهری و باطنی انسان است.}}<ref>مصباح الشریعه، ص49؛ مستدرک الوسائل، ج10، ص173.</ref> | ||
خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
حج در ماههای معلومی است… به نفع خود توشه برگیرید، که بهترین توشه پرهیزکاری است.}}<ref name=":7">سوره بقره(2)، آیه 197؛ ترجمه قرآن (انصاریان)، ص۳۱.</ref> به این هدف، در دو آیه دیگر نیز اشاره شده است.<ref>سوره بقره(۲)، آیههای 189، 196؛ سوره مائده(۵)، آیه 96.</ref> در احادیث هم، نگهداشتنِ تقوا از هنگام [[احرام]] تا پایان مناسک، مورد تأکید قرار گرفته است.<ref>الکافی، ج4، ص338؛ تهذیب الاحکام، ج5، ص296.</ref> | حج در ماههای معلومی است… به نفع خود توشه برگیرید، که بهترین توشه پرهیزکاری است.}}<ref name=":7">سوره بقره(2)، آیه 197؛ ترجمه قرآن (انصاریان)، ص۳۱.</ref> به این هدف، در دو آیه دیگر نیز اشاره شده است.<ref>سوره بقره(۲)، آیههای 189، 196؛ سوره مائده(۵)، آیه 96.</ref> در احادیث هم، نگهداشتنِ تقوا از هنگام [[احرام]] تا پایان مناسک، مورد تأکید قرار گرفته است.<ref>الکافی، ج4، ص338؛ تهذیب الاحکام، ج5، ص296.</ref> | ||
==تقویت ایمان== | ==برپاداشتن دین و تقویت ایمان== | ||
در روایات، مراد از {{قلم رنگ|سبز|﴿قِیاماً لِلنَّاسِ﴾}} در آیه {{قلم رنگ|سبز|﴿جَعَلَ اللَّهُ الْکعْبَةَ الْبَیتَ الْحَرامَ قِیاماً لِلنَّاسِ﴾}}{{یادداشت|جز این نیست که مشرکان پلیدند؛ پس نباید بعد از امسال به مسجدالحرام نزدیک شوند.}}<ref>سوره مائده(۵)، آیه 97.</ref> «برپایی دین و معاش مردم» دانسته شده است؛<ref>وسائل الشیعه، ج11، ص60؛ جامع احادیث الشیعه، ج10، ص69.</ref> از این رو، یکی از هدفهای حج را برپایی دین دانستهاند.<ref name=":4">دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۶، ص۳۲۸.</ref> در روایتی دیگر، برپایی دین وابسته به برپا بودن کعبه دانسته شده است.<ref>الکافی، ج4، ص271؛ من لایحضره الفقیه، ج2، ص243.</ref> در روایاتی دیگر نیز، حج، پرچم اسلام<ref>نهج البلاغه، خطبه192؛ وسائل الشیعه، ج11، ص15.</ref> و موجب رفعت دین،<ref>علل الشرائع، ج1، ص248؛ وسائل الشیعه، ج1، ص22.</ref> توانبخشی دین<ref>بحار الانوار، ج6، ص110 و ج50، ص267؛ وسائل الشیعه، ج11، ص15.</ref> و اصلاح ایمان مردم<ref>وسائل الشیعه، ج11، ص15؛ بحار الانوار، ج59، ص267.</ref> به شمار رفته است. | در روایات، مراد از {{قلم رنگ|سبز|﴿قِیاماً لِلنَّاسِ﴾}} در آیه {{قلم رنگ|سبز|﴿جَعَلَ اللَّهُ الْکعْبَةَ الْبَیتَ الْحَرامَ قِیاماً لِلنَّاسِ﴾}}{{یادداشت|جز این نیست که مشرکان پلیدند؛ پس نباید بعد از امسال به مسجدالحرام نزدیک شوند.}}<ref>سوره مائده(۵)، آیه 97.</ref> «برپایی دین و معاش مردم» دانسته شده است؛<ref>وسائل الشیعه، ج11، ص60؛ جامع احادیث الشیعه، ج10، ص69.</ref> از این رو، یکی از هدفهای حج را برپایی دین دانستهاند.<ref name=":4">دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۶، ص۳۲۸.</ref> در روایتی دیگر، برپایی دین وابسته به برپا بودن کعبه دانسته شده است.<ref>الکافی، ج4، ص271؛ من لایحضره الفقیه، ج2، ص243.</ref> در روایاتی دیگر نیز، حج، پرچم اسلام<ref>نهج البلاغه، خطبه192؛ وسائل الشیعه، ج11، ص15.</ref> و موجب رفعت دین،<ref>علل الشرائع، ج1، ص248؛ وسائل الشیعه، ج1، ص22.</ref> توانبخشی دین<ref>بحار الانوار، ج6، ص110 و ج50، ص267؛ وسائل الشیعه، ج11، ص15.</ref> و اصلاح ایمان مردم<ref>وسائل الشیعه، ج11، ص15؛ بحار الانوار، ج59، ص267.</ref> به شمار رفته است. | ||
==پیوند معنوی با رهبری الهی (تولّی)== | ==پیوند معنوی با رهبری الهی (تولّی)== | ||
[[حضرت ابراهیم(ع)]]، در آیه {{قلم رنگ|سبز|﴿وَ أَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یأْتُوک… ﴾}}{{یادداشت|جز این نیست که مشرکان پلیدند؛ پس نباید بعد از امسال به مسجدالحرام نزدیک شوند.}}<ref>سوره حج(22)، آیه 27.</ref> مأمور شده که انسانها را به حج فراخواند تا مردم به سوی آن حضرت بیایند؛ از این رو، یکی از هدفهای حج را تقویت دوستی و پیوند با رهبران الهی دانستهاند.<ref name=":4" /> حضرت ابراهیم(ع)، در آیهای دیگر از خداوند درخواست کرده دلهای حجگزاران را به سوی فرزندان او در [[مکه]] متمایل کند.{{یادداشت| | [[حضرت ابراهیم(ع)]]، در آیه {{قلم رنگ|سبز|﴿وَ أَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یأْتُوک… ﴾}}{{یادداشت|جز این نیست که مشرکان پلیدند؛ پس نباید بعد از امسال به مسجدالحرام نزدیک شوند.}}<ref>سوره حج(22)، آیه 27.</ref> مأمور شده که انسانها را به حج فراخواند تا مردم به سوی آن حضرت بیایند؛ از این رو، یکی از هدفهای حج را تقویت دوستی و پیوند با رهبران الهی دانستهاند.<ref name=":4" /> حضرت ابراهیم(ع)، در آیهای دیگر از خداوند درخواست کرده دلهای حجگزاران را به سوی فرزندان او در [[مکه]] متمایل کند.{{یادداشت|﴿رَّبَّنَآ إِنِّیٓ أَسۡکَنتُ مِن ذُرِّیَّتِی بِوَادٍ غَیۡرِ ذِی زَرۡعٍ عِندَ بَیۡتِکَ ٱلۡمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِیُقِیمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ فَٱجۡعَلۡ أَفۡـٔدَةٗ مِّنَ ٱلنَّاسِ تَهۡوِیٓ إِلَیۡهِمۡ﴾ | ||
پروردگارا! من برخی از فرزندانم را در درّهای بیکشت و زرع نزد خانه حُرمتیافتهات سکونت دادم؛ پروردگارا! برای اینکه نماز را بر پا دارند؛ پس دلهای گروهی از مردم را به سوی آنان علاقهمند و متمایل کن!}}<ref>سورة ابراهیم(14)، آیه 37؛ ترجمه قرآن (انصاریان)، ص۲۶۰.</ref> برخی روایات، مراد از {{قلم رنگ|سبز|﴿ذُرِّیَّتِی﴾}}{{یادداشت|فرزندانم (فرزندان ابراهیم).}} در آیه پیشگفته را «[[اهل بیت|اهل بیت(ع)]]» دانستهاند.<ref>الکافی، ج1، ص392؛ بحار الانوار، ج27، ص74.</ref> روایتی دیگر، مراد خداوند از «کامل کردن حج» را{{یادداشت| | پروردگارا! من برخی از فرزندانم را در درّهای بیکشت و زرع نزد خانه حُرمتیافتهات سکونت دادم؛ پروردگارا! برای اینکه نماز را بر پا دارند؛ پس دلهای گروهی از مردم را به سوی آنان علاقهمند و متمایل کن!}}<ref>سورة ابراهیم(14)، آیه 37؛ ترجمه قرآن (انصاریان)، ص۲۶۰.</ref> برخی روایات، مراد از {{قلم رنگ|سبز|﴿ذُرِّیَّتِی﴾}}{{یادداشت|فرزندانم (فرزندان ابراهیم).}} در آیه پیشگفته را «[[اهل بیت|اهل بیت(ع)]]» دانستهاند.<ref>الکافی، ج1، ص392؛ بحار الانوار، ج27، ص74.</ref> روایتی دیگر، مراد خداوند از «کامل کردن حج» را{{یادداشت|﴿وَأَتِمُّواْ ٱلۡحَجَّ وَٱلۡعُمۡرَةَ لِلَّهِ﴾ | ||
حج وعمره را برای خدا به پایان برید.}}<ref name=":2">سوره بقره(۲)، آیه ۱۹۶؛ ترجمه قرآن (انصاریان)، ص۳۰.</ref> دیدار با حضرت محمد(ص)<ref>بحار الانوار، ج97، ص139؛ جامع احادیث الشیعه، ج12، ص229.</ref> و امامان(ع)<ref>الکافی، ج4، ص549؛ نور الثقلین، ج1، ص183.</ref> دانسته است. این امر در احادیثی دیگر نیز تأکید شده است.<ref>علل الشرائع، ج2، ص459؛ بحار الانوار، ج96، ص374.</ref> امام(ع)، روح حقیقی کعبه و روح همه مناسک حج و محور اصلی آن شمرده شده، که هدفهای مهم این عبادت را محقق میکند.<ref>صهبای حج، ص99-100.</ref> معرفی امام حسن(ع)<ref>الامالی، ص245؛ تحف العقول، ص233.</ref> و [[امام سجاد(ع)]]<ref>بحار الانوار، ج45، ص138؛ الصحیح من سیرة النبی، ج29، ص54.</ref> به عنوان فرزند مکه و [[منا]] و [[مشعر]] و [[عرفات]]، اشارهای به همین مسئله دانستهاند.<ref name=":5">دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۶، ص۳۳۰.</ref> | حج وعمره را برای خدا به پایان برید.}}<ref name=":2">سوره بقره(۲)، آیه ۱۹۶؛ ترجمه قرآن (انصاریان)، ص۳۰.</ref> دیدار با حضرت محمد(ص)<ref>بحار الانوار، ج97، ص139؛ جامع احادیث الشیعه، ج12، ص229.</ref> و امامان(ع)<ref>الکافی، ج4، ص549؛ نور الثقلین، ج1، ص183.</ref> دانسته است. این امر در احادیثی دیگر نیز تأکید شده است.<ref>علل الشرائع، ج2، ص459؛ بحار الانوار، ج96، ص374.</ref> امام(ع)، روح حقیقی کعبه و روح همه مناسک حج و محور اصلی آن شمرده شده، که هدفهای مهم این عبادت را محقق میکند.<ref>صهبای حج، ص99-100.</ref> معرفی امام حسن(ع)<ref>الامالی، ص245؛ تحف العقول، ص233.</ref> و [[امام سجاد(ع)]]<ref>بحار الانوار، ج45، ص138؛ الصحیح من سیرة النبی، ج29، ص54.</ref> به عنوان فرزند مکه و [[منا]] و [[مشعر]] و [[عرفات]]، اشارهای به همین مسئله دانستهاند.<ref name=":5">دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۶، ص۳۳۰.</ref> | ||
==دوری از شیطان و دشمنان خدا (تبرّی)== | ==دوری از شیطان و دشمنان خدا (تبرّی)== | ||
مهمترین نماد دوری از شیطانهای [[ابلیس|جنّی]] و انسانی در حج، [[رمی جمرات|رمیجمرات]] است.<ref>الروضة البیهه، ج2، ص281-282.</ref> برخی احادیث نیز، یکی از مصداقهای «قضاء [[تفث]]»{{یادداشت|برطرف کردن آلودگی.}} را در آیه{{قلم رنگ|سبز|﴿ثُمَّ | مهمترین نماد دوری از شیطانهای [[ابلیس|جنّی]] و انسانی در حج، [[رمی جمرات|رمیجمرات]] است.<ref>الروضة البیهه، ج2، ص281-282.</ref> برخی احادیث نیز، یکی از مصداقهای «قضاء [[تفث]]»{{یادداشت|برطرف کردن آلودگی.}} را در آیه{{قلم رنگ|سبز|﴿ثُمَّ لۡیَقۡضُواْ تَفَثَهُمۡ وَلۡیُوفُواْ نُذُورَهُمۡ وَلۡیَطَّوَّفُواْ بِٱلۡبَیۡتِ ٱلۡعَتِیقِ﴾}}{{یادداشت|سپس باید آلودگی خود را بزدایند و به نذرهای خود وفا کنند و بر گِرد آن خانه کهن [کعبه] طواف به جای آورند.}}<ref>سوره حج(22)، آیه 29: ترجمه قرآن (فولادوند)، ص۳۳۵.</ref> رمیجمرات دانستهاند.<ref>مستدرک الوسائل، ج9، ص372؛ بحار الانوار، ج96، ص312.</ref> در آیات نخست سوره توبه، حضرت محمد(ص) به اجرای برائت از مشرکان در حج، که دوری از شیطانهای انسانی شمرده شده است<ref name=":5" /> مأمور شد.{{یادداشت|﴿وَأَذٰنٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦٓ إِلَی ٱلنَّاسِ یَوۡمَ ٱلۡحَجِّ ٱلۡأَکۡبَرِ أَنَّ ٱللَّهَ بَرِیٓءٞ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِکِینَۙ وَرَسُولُهُ﴾ | ||
و این اعلامی است از سوی خدا و پیامبرش به همهٔ مردم در روز حج اکبر که: یقیناً خدا و پیامبرش از مشرکان بیزارند.}}<ref>سوره توبه(۹)، آیه ۳؛ ترجمه قرآن (انصاریان)، ص۱۸۷.</ref> | و این اعلامی است از سوی خدا و پیامبرش به همهٔ مردم در روز حج اکبر که: یقیناً خدا و پیامبرش از مشرکان بیزارند.}}<ref>سوره توبه(۹)، آیه ۳؛ ترجمه قرآن (انصاریان)، ص۱۸۷.</ref> | ||
خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
[[رده:مفاهیم مرتبط با حج]] | [[رده:مفاهیم مرتبط با حج]] | ||
[[رده:مقالههای تکمیلشده]] | [[رده:مقالههای تکمیلشده]] | ||