در حال ویرایش باب بنی‌شیبه

باب بنی‌شیبه در ضلع شرقی [[مسجدالحرام]]، نخستین در از سمت شمال بود<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص306؛ سفرنامه ناصر خسرو، ص128.</ref> که با سه لنگه در برابر [[باب کعبه]]<ref>رحلة ابن جبیر، ص73؛ رحلة ابن بطوطه، ج1، ص377.</ref> و [[مقام ابراهیم]]<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج1، ص322.</ref> و شمال [[چاه زمزم]] قرار داشت.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص228.</ref> این باب در برابر خانه‌های بنی‌شیبه قرار داشت<ref>التاریخ القویم، ج3، ص372؛ ج4، ص389.</ref> و فرزندان [[شیبة بن عثمان]]، ‌[[پرده‌داران کعبه]]،<ref>انساب الاشراف، ج1، ص59؛ مغنی المحتاج، ج1، ص483.</ref> از آن استفاده می‌کردند.

نام‌های دیگر آن عبارتند از: باب بنی‌عبد شمس بن عبدمناف در [[دوره جاهلیت]] و آغاز [[اسلام]]؛ باب بنی‌شیبه به علت روبه‌رو بودن با خانه‌های بنی‌شیبه؛<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص74، 187؛ اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص51؛ التاریخ القویم، ج3، ص372؛ ج4، ص389.</ref> و باب السلام (از قرن9ق.)<ref>اتحاف الوری، ج3، ص645؛ اثارة الترغیب، ص303؛ مرآة الحرمین، ج1، ص230.</ref> به تناسب دعای [[پیامبر(ص)]]: «اللهم انت السلام و منک السلام، حینا ربنا بالسلام» هنگام ورود از این در و روبه‌رو شدن با [[کعبه]].<ref>الشرح الکبیر، ج3، ص380؛ مرآة الحرمین، ج1، ص32؛ مغنی المحتاج، ج1، ص483.</ref> نیز از آن‌جا که سیل گاهی از همین در وارد مسجد می‌شد، آن را باب السیل نیز خوانده‌اند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص33؛ المنمق، ص273؛ البدایة و النهایه، ج2، ص367.</ref>  

باب بنی‌شیبه که نخست همانند همه درهای مسجدالحرام تنها به عنوان ورودی بود، نخستین بار در گسترش اول دوران [[مهدی عباسی]] (حک: 158-169ق.) ساخته شد. از این باب خلفا استفاده می‌کردند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص77.</ref>  

[[ازرقی]] (م. نیمه اول قرن3ق.) در وصف این در که 24 ذرع (حدود 12 متر) پهنا داشت، آن را دارای دو ستون و سه طاق به طول 10 ذرع (حدود پنج متر) با نقش و ‌نگار برجسته دانسته است. بالای این در، پنجره‌ای ساجی و منقش و تزیین شده با طلا و گوهرها به طول 27 ذرع (بیش‌از 13‌متر) و به عرض سه ذرع و 12 انگشت (بیش از 5/1 متر) وجود داشت. فاصله این پنجره تا زمین 17 ذرع (حدود 5/8 متر) بود. بر روی دیوار قسمت بالای در، کتیبه‌ای قرار داشت که در آن، از ساخت این در به دستور مهدی عباسی و نیز از نام سازنده آن، یاد شده بود.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص77، 84؛ اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص188.</ref>  

باب بنی‌شیبه که تا روزگار [[ابوبکر]] (حک: 11-13ق.) به عنوان حد مسجدالحرام به شمار می‌رفت،<ref>التاریخ القویم، ج3، ص372.</ref> محل ورود پیامبر(ص) بود.<ref>المغازی، ج3، ص959؛ الطبقات، ج2، ص131.</ref> در ماجرای نصب [[حجرالاسود]]، وقتی میان قبیله‌ها اختلاف افتاد و تصمیم گرفتند تا قضاوت بر عهده نخستین کسی باشد که از باب بنی‌شیبه وارد می‌شود، پیامبر از این باب وارد شد و به حل اختلاف پرداخت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص33.</ref>  

در فتح مکه (8ق.) [[علی(ع)]] [[بت هبل]] را به فرمان پیامبر(ص) شکست و آن را در درگاه باب بنی‌شیبه دفن کرد.<ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص238؛ علل‌الشرایع، ج2، ص450.</ref>  

باب بنی‌شیبه از مکان‌های استجابت دعا شمرده شده است.<ref>السنن الکبری، ج5، ص72؛ تحصیل المرام، ج2، ص587.</ref> ‌گزارش‌هایی درباره ورود پیامبر از این در ‌گزارش شده<ref>المغازی، ج3، ص1097؛ وسائل الشیعه، ج11، ص224.</ref> و از این‌رو، ورود از این باب را مستحب دانسته‌اند.<ref>المقنعه، ص399؛ المجموع، ج8، ص10؛ المغنی، ج3، ص380.</ref> گروهی این استحباب را ویژه زائرانی می‌دانند که از سوی [[مدینه]] وارد مسجدالحرام می‌شوند؛<ref>فتح العزیز، ج7، ص269.</ref> اما بیشتر فقیهان استحباب را شامل همه حاجیان می‌دانند.<ref>الشرح الکبیر، ج2، ص42؛ مغنی المحتاج، ج1، ص484.</ref>  

این در همانند [[باب بنی‌هاشم]] و [[باب عباس]]، از درهایی بود که کنار آن بر جنازه‌ها نماز می‌خواندند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص97؛ اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص202.</ref> در سرکوب قیام [[عبدالله بن زبیر]] در دوران [[عبدالملک بن مروان]] (حک: 65-86ق.) [[حجاج بن یوسف ثقفی]]، فرمانده سپاه او، نیروهای دمشقی سپاهش را کنار این در جای داد.<ref>اتحاف الوری، ج2، ص94؛ تاریخ دمشق، ج28، ص237.</ref>  

باب بنی‌شیبه در دوران حکومت سلطان سلیمان عثمانی (حک: 926-974ق.) تعمیر گشت<ref>تاریخ عماره و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص77-78.</ref> و بالای آن، عباراتی شامل تاریخ تعمیر باب به فرمان سلطان عثمانی، نام مبارک [[خداوند]]، و نام پیامبر و [[عشره مبشره]] و [[امام حسن]] و [[امام حسین]] نوشته شد. به سال 1134ق. معمار محمد افندی در ترمیم مسجدالحرام، برخی از قسمت‌های باب السلام را سنگفرش کرد.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص531.</ref> سرانجام این باب در دوران سعودی و در 12رجب سال 1387ق. برداشته شد.<ref>التاریخ القویم، ج3، ص372.</ref> در جایگاه آن، طاقی با دوستون چهار گوش بلند از سنگ مرمر قرار دادند و روبه‌روی آن در مسعی دری به همین نام ساختند.

در زیر طاق، آیه46 [[سوره حجر]]: {{قلم رنگ|سبز|ادْخُلُوها بِسَلامٍ آمِنینَ}} و بر طاق، آیه80 [[سوره اسراء]]: {{قلم رنگ|سبز|رَبِّ اَدْخِلْنی‏ مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ اَخْرِجْنی‏ مُخْرَجَ صِدْقٍ...}} و در دیگر سوی طاق، برابر [[مقام ابراهیم]]، آیه 73 [[سوره زمر]]: {{قلم رنگ|سبز|سَلامٌ عَلَیْکُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوها خالِدینَ}} با آب طلا نوشته شد.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص229.</ref> بعدها این طاق نیز ویران گشت و به نشانه آن، در جایگاه «باب بنی‌شیبه» در روزهای جمعه طاقی سیّار نهادند که امام جمعه در آن‌جا به نماز می‌‏ایستاد.<ref>فرهنگ اعلام جغرافیایی، ص68.</ref>  

کنار باب بنی‌شیبه، مناره‌ای به همین نام وجود داشت که در دوره مهدی عباسی تعمیر شد.<ref>تاریخ مکة المشرفه، ج1، ص159.</ref> این مناره که به عنوان ماذنه نیز استفاده می‌شد، به سال 809ق. فروریخت و سال بعد در حکومت ناصر فرج، حاکم مملوکی [[مصر]] (حک: 801-815ق.) تعمیر شد.<ref>اتحاف الوری، ج3، ص457؛ تاریخ مکة المشرفه، ج1، ص159.</ref> این مناره تا پیش از ویران‌سازی نهایی به سال1375ق. در جریان گسترش دوران سعودی، بارها تعمیر و بازسازی شد.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص570؛ ج5، ص185.</ref>