در حال ویرایش بازسازی مسجدالنبی (مهدی عباسی)

'''بازسازی مسجدالنبی در عهد مهدی عباسی''' در سال ۱۶۵ قمری انجام شد. در این بازسازی تنها قسمت شمالی [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] تخریب و دوباره ساخته شد و طول مسجد افزایش یافت. در منابع افزایش مساحت مسجدالنبی در این دوره بین 53 تا 100 ذراع گفته شده‌است. خانه‌هایی که در جهت گسترش مسجد بودند از جمله خانه ملیکه، شرحبیل بن حسنه، [[عبدالله بن مسعود]] و مسود بن مخرومه تخریب و به مساحت مسجد افزوده شد. بنا بر گزارش‌هایی تعداد درها به 24 در رسید که بعدا به مرور بسته شدند.

در این دوره مسجد با کاشی‌‌های معرق زینت شد. از سنگ‌های رخام و مرمر برای دیوارها استفاده گردید. در این دوره مقصوره [[بنی‌امیه|دوره اموی]] ویران و با سطح مسجد برابر شد و مقصوره جدیدی از چوب ساخته شد. 

==زمان بازسازی==
[[مهدی عباسی]] که در سال‌های ۱۵۸ تا ۱۶۹ق عهده‌دار خلافت بود، در سال 160ق پس از اعمال حج به مدینه رفت و دستور توسعه مسجد النبی را داد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:عمارة_المسجد_النبوى_منذ_إنشائه_حتى_نهاية_العصر_المملوكى.pdf&page=142 عماره المسجد النبوی، ص 142]</ref> بازسازی مسجد از سال 162ق آغاز و در سال 165ق پایان یافت.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=77 المدینه المنوره، ص 77]</ref> 

== توسعه مسجد ==
گسترش مسجد در دوره مهدی عباسی تنها از سمت شمالی صورت گرفت<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمسجد_النبوي_عبر_التاريخ.pdf&page=133 المسجدالنبوی عبر التاریخ، ص۱۳۳-۱۳۴.]
؛[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=75 المدینه المنوره، ص 75]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=112 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112]</ref>  و هرچه در این سمت در دوره اموی ساخته شده بود، ویران و از نو بازسازی شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=112 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112]</ref> در این بازسازی خانه‌های  ملیکه، شرحبیل بن حسنه، [[عبدالله بن مسعود]]، المسور بن مخرمه در مسجد ادغام شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمسجد_النبوي_عبر_التاريخ.pdf&page=133 المسجدالنبوی عبر التاریخ، ص۱۳۳.]
؛[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=112 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=294 وفاء‌الوفاء، ج۲، ص 294-296.]</ref>

=== معمار و ناظر بنا ===
مهدی عباسی، جعفر بن سلیمان را امیر مدینه کرد و او را مامور توسعه مسجد کرد. معماری بنا بر عهده عبدالله بن عاصم بن عمر بن عبدالعزیز و عبدالملک بن شبیب غسانی از اهالی شام بود که پس از وفات ابن عاصم عبدالله بن موسی حمصی به جای وی به کار پرداخت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=77 المدینه المنوره، ص 77]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=292 وفاء الوفاء، ج2، ص292.]</ref>

=== مصالح و تزیینات ===

در این دوره، بیشتر از سنگ‌های مرمر و رخام استفاده شد. ستون‌ها بر پایه‌های مربع شکل قرار داشتند. همه ستون‌ها پوشیده از رخام، سرستون‌ها طلاکاری شده و منقوش به فسیفسا (چیزی شبیه کاشی) بود. طاق‌ها و نیز دیوارهای شمالی و جنوبی با فسیفسا تزیین شده بود. دیوارهای شرقی و غربی، سفید و مقرنس بودند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=114 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 114]</ref>

در این دوره مسجد با کاشی کاری‌های معرق تزیین شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page المدینه المنوره، ص 77.]</ref>

== ویژگی‌های توسعه در دوره مهدی عباسی==
[[پرونده:پلان بازسازی مسجد دوره مهدی عباسی.jpg|چپ|بی‌قاب|450px|جایگزین]]

'''مساحت:''' برخی منابع توسعه مسجد را 100 ذراع <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=75 المدینه المنوره، ص 75]</ref>و برخی دیگر 53 یا 55 ذراع ذکر کرده‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=112 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 112]</ref>

'''رواق‌ها:''' در این دوره، [[رواق|رواق‌های]] پنچ‌گانه شمالی عصر اموی که مشرف بر صحن بود، تخریب شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=75 المدینه المنوره، ص 75]</ref> پنج رواق در سمت جنوبی و شمالی، سه رواق در جهت شرقی و چهار رواق در طرف غربی از جمله رواق‌های ساخته شده در دوره مهدی بودند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=76 المدینه المنوره، ص 76]</ref>

'''ستون‌ها:''' در توسعه مسجد النبی در عهد مهدی عباسی، ۱۷ ستون در جهت موازی دیوار جنوبی و 18 ستون در جهت موازی دیوار شرقی و غربی ایجاد شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=76 المدینه المنوره، ص 76]</ref>

'''دیوار و طاق‌ها:''' در این دوره، دیوارهای مشرف بر [[صحن]] در دیوار جنوبی و شمالی، یازده طاق و هر یک از دیوارهای شرقی و غربی دارای نوزده طاق بودند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=76 المدینه المنوره، ص 76]</ref>

'''سایبان چوبی:''' در بالای طاق‌ها برای حفاظت از نور خورشید، سایبان چوبی نصب شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=114 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 114]</ref>

'''مقصوره:''' در این دوره مقصوره [[بنی‌امیه|دوران اموی]] از بین رفت و سطح آن با سطح مسجد یکسان شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=77 المدینه المنوره، ص 77]</ref> <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:عمارة_المسجد_النبوى_منذ_إنشائه_حتى_نهاية_العصر_المملوكى.pdf&page=142 عماره المسجد النبوی، ص 142]</ref>مقصوره‌ای جدید از جنس چوب ساخته شد که به پهنای طول رواق اول بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=115 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 115]</ref>

''' مئذنه:''' در منابع آمده، در این زمان، سه [[گلدسته|مأذنه]] دوره [[ولیدبن عبدالملک]] پا برجا بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=77 المدینه المنوره، ص 77]</ref> بدین ترتیب مأذنه‌های شمال شرقی و شمال غربی مسجد در توسعه زمان مهدی که تنها در جهت شمال بود تخریب نشد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=77 المدینه المنوره، ص 77]</ref>

== درها ==
24 در برای مسجد ساخته شد. 8 باب در دیوار غربی، هشت باب در دیوار شرقی، چهار باب در دیوار شمالی و چهار باب در دیوار جنوبی(قبله).<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=76 المدینه المنوره، ص 76]</ref> به نقل از منابع این درها به مرور بسته شد به‌طوریکه ابن جبیر تنها از چهار در اصلی مسجد یعنی [[باب السلام (درب مسجدالنبی)|باب السلام]]، [[باب الرحمه (درب مسجدالنبی)|باب الرحمه]]، [[باب جبرئیل]] و [[باب النساء|باب النسا]] نام می‌برد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=77 المدینه المنوره، ص 77]</ref>

علاوه بر این درها، در کوچکی [[خوخه عمر|(خوخه) منسوب به آل عمر]]  در دیوار جنوبی سمت چپ [[محراب]] قرار داشت که در این دوره بسته شد و پس از ساخته شدن مقصوره جدید به شکل پنجره درآمد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=295 وفاءالوفا، ج2، ص 295]</ref>

==جستارهای وابسته==
* [[بازسازی مسجدالنبی]] 
* [[بازسازی مسجدالنبی (دوره عباسی)]]

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}

* '''عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.

* '''عماره المسجد النبوی منذ انشائه حتی نهایه العصر المملوکی'''، محمد هزاع الشهری، قاهره، مکتبه القاهره للکتاب، 2001.

* '''المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری'''،‌صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م.

* '''المسجدالنبوی عبر التاریخ'''، محمد سید الوکیل، دار المجتمع للنشر و التوزیع، جده، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.

* '''وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی'''،علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ه.ق -2001.

[[رده:بازسازی مسجدالنبی]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]