در حال ویرایش بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)

هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.

این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.

نسخهٔ فعلی متن شما
خط ۱: خط ۱:
'''بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)'''، تنها بازسازی مسجدالنبی در عصر [[بنی‌امیه|امویان]] بود که به فرمان خلیفه اموی [[ولید بن عبدالملک|ولید بن عبدالملک (۸۶-۹۶ق)]] و توسط [[عمر بن عبدالعزیز]] که حاکم [[مدینه]] بود اجرا شد.
'''بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)'''، تنها بازسازی مسجدالنبی در عصر [[بنی‌امیه|امویان]] بود که به فرمان خلیفه اموی ولید بن عبدالملک و توسط عمر بن عبدالعزیز که حاکم مدینه بود اجرا شد.  


مسجد در سال ۸۸ هجرت تخریب و کار بازسازی آن در سال ۹۱ به پایان رسید. خانه‌های اطراف مسجد به مساحت مسجد اضافه شد. در این بازسازی خانه همسران پیامبر نیز تخریب و به محوطه مسجد افزوده شد. مساحت مسجد به حدود ۱۰۰ متر در ۱۰۰ متر رسید. در این بازسازی همچنین ۴ گلدسته برای مسجد ساخته شد.  
مسجد در سال ۸۸ هجرت تخریب و کار بازسازی آن در سال ۹۱ به پایان رسید. خانه‌های اطراف مسجد به مساحت مسجد اضافه شد. در این بازسازی خانه همسران پیامبر نیز تخریب و به محوطه مسجد افزوده شد. مساحت مسجد به حدود ۱۰۰ متر در ۱۰۰ متر رسید. در این بازسازی همچنین ۴ گلدسته برای مسجد ساخته شد.  
خط ۷: خط ۷:
==بازسازی و توسعه==
==بازسازی و توسعه==


مسجدالنبی از زمان [[عثمان بن عفان|عثمان]] (۲۹-۳۰ق) تا خلافت [[ولیدبن عبدالملک]] (۸۶-۹۶ق) بدون تغییر باقی ماند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=163 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ص۱۶۳]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=66 المدینه المنوره، ص 66]</ref> اما با شروع حکمرانی ولید، به علت نیاز [[مسجد النبی]] به فضای بیشتر برای جمعیت زیاد نمازگزاران،<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=100 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 100]</ref> والی خلیفه در مدینه، [[عمربن عبدالعزیز]]، مأمور توسعه مسجد شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=66 المدینه المنوره، ص 66]</ref> کار بازسازی از ماه صفر [[سال 88 هجری قمری|88 قمری]] آغاز شد و تا [[سال 91 هجری قمری|سال 91 قمری]] به طول انجامید.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمعالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=163 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، جلد 4 مجلد1 ص۱۶۳.]</ref>
مسجدالنبی از زمان [[عثمان بن عفان|عثمان]] تا خلافت ولیدبن عبدالملک بدون تغییر باقی ماند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=66 المدینه المنوره، ص 66]</ref> اما در این زمان، به علت کثرت جمعیت نمازگزار و نیاز به فضای بیشتر<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 41</ref>، ولید والی خود در مدینه، [[عمربن عبدالعزیز]] را مأمور بازسازی و توسعه مسجد نمود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=66 المدینه المنوره، ص 66]</ref>


=== هدایای امپراطوری روم ===
کار تخریب از صفر 88 هجرت آغاز شد و تا سال 91 به طول انجامید.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=66 المدینه المنوره، ص 66]</ref>


گفته شده [[ولید بن عبدالملک]] برای ساخت [[مسجد]]، از امپراطور روم تقاضای کارگر و مصالح نمود. امپراطور روم پذیرفت و گفته شده کمک‌ها را به همراه چهل هزار مثقال طلا  برای بازسازی مسجد ارسال نمود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=268 وفاء الوفاء ج۲، ص 268.]</ref> برخی منابع تعداد کارگران فرستاده شده را 20 تن و برخی دیگر 40 نفر از روم و نیز 40 نفر از قبط ذکر کرده‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمعالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=165 معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ص۱۶۵.]</ref>
===استفاده از مصالح و کارگران رومی در ساخت مسجد===
 
[[ولید بن عبدالملک]] برای ساخت مسجد، از امپراطور روم تقاضای کارگر و نیز کاشی های معرق نمود. امپراطور روم نیز کاشی های معرق، پول و کارگر برای ولید فرستاد. برخی منابع تعداد کارگران را 20 تن و برخی دیگر 40 نفر از روم و نیز 40 نفر از قبط ذکر کرده اند. همچنین گفته شده که پادشاه روم چهل هزار مثقال طلا هم برای استفاده بازسازی مسجد ارسال کرده است.{{کتاب|اسم_فایل=پرونده:وفاء الوفاء سمهودی ج۲.pdf|صفحه=268|متن=وفاء الوفاء ج۲، ص 268}}


===تعیین قبله===
===تعیین قبله===
به هنگام تخریب  و بازسازی دیوار قبله، عمربن عبدالعزیز، شیوخ [[مدینه]]، [[مهاجرین]] و [[انصار]] و [[موالی]] را فراخواند تا بر صحیح قرار گرفتن دیوار جدید نظارت داشته باشند. درباره تاکید بر دقت تعیین قبله در منابع آمده سنگی از دیوار قبله برداشته نمی‌شد مگر اینکه سنگی بر جای آن قرار می‌گرفت.{{کتاب| اسم_فایل =پرونده:وفاء الوفاء سمهودی ج۲.pdf | صفحه =271| متن =وفاءالوفا، ج 2، ص 271}}<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 41</ref>
===تخریب خانه های اطراف مسجد===
بنابر دستور ولیدبن عبدالملک، خانه‌های اطراف مسجد خریداری و به محوطه مسجد افزوده شد. در این بین خانه هایی هم بودند که به زور گرفته شد. خانه حسن بن حسن(ع)  که در واقع خانه [[حضرت فاطمه(س)]] بشمار می آمد از این دست خانه‌ها بود.{{کتاب| اسم_فایل =پرونده:وفاء الوفاء سمهودی ج۲.pdf | صفحه =262| متن =وفاءالوفا، ج 2، ص 262-263}} همچنین  تخریب خانه [[حفصه بنت عمر|حفصه]] همسر پیامبر، با مقاومت عبیدالله بن عبدالله بن عمر روبرو شد.{{کتاب| اسم_فایل =پرونده:وفاء الوفاء سمهودی ج۲.pdf | صفحه =265 | متن =وفاءالوفا، ج 2، ص 265 }}
===تخریب خانه همسران پیامبر===
در این بازسازی، حجره همسران پیامبر نیز تخریب و در مسجد ادغام شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=66 المدینه المنوره، ص 68]</ref> این کار ناراحتی مردم را به واسطه علقه‌ای که به پیامبر داشتند، موجب شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 41</ref>در بازسازی‌های قبلی برای اینکه خانه‌ همسران پیامبر را تخریب نکنند، مسجد را از سمت شرقی توسعه نمی‌دادند.
==گسترش فضا و مساحت مسجد==
گفته شده که در این بازسازی مساحت مسجد به ابعاد 200 در 200 ذراع (۱۰۰ در ۱۰۰ متر مربع) گسترش یافت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=67 المدینه المنوره، ص 86]</ref> اما سمهودی عرض مسجد در جهت قبله را 167/50 ذراع و طول مسجد (دیوار غربی که شبه عمود بر دیوار جنوبی است) را 200 ذراع دانسته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=67 المدینه المنوره 67]</ref>
[[پرونده:پلان مسجد النبی توسعه ولید بن عبدالملک.jpg|وسط|بی‌قاب|450px|جایگزین]]


به هنگام تخریب  و بازسازی دیوار [[قبله]]، عمربن عبدالعزیز، شیوخ [[مدینه]] را فراخواند تا بر قرار گرفتن صحیح دیوار جدید نظارت داشته باشند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=101 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 101].</ref> برخی منابع درباره اهمیت دیوار قبله و دقت تعیین آن چنین نقل‌ کرده‌اند که سنگی از دیوار قبله برداشته نمی‌شد؛ مگر اینکه سنگی بر جای آن قرار می‌گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=271 وفاءالوفا، ج 2، ص 271]</ref>
===رواق ها===


=== افزودن خانه‌های اطراف مسجد ===
* در سمت قبله، پنج [[رواق]] موازی جهت جنوبی و 18 رواق در جهت عمود بر دیوار جنوبی قرار داشت.
* در سمت شرقی، سه رواق موازی دیوار شرقی قرار داشت.
* در سمت غربی، چهار رواق موازی دیوار غربی قرار داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=68 المدینه المنوره، ص 68]</ref>
* در سمت شمالی، پنج رواق موازی دیوار شمالی قرار داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=69 المدینه المنوره، ص 69]</ref>


به دستور ولید بن عبدالملک، خانه‌های اطراف مسجد خریداری و به محدوده مسجد افزوده شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=67 المدینه المنوره، 67-۶۸.]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=262 وفاءالوفا، ج 2، ص 262.]</ref> برخی از خانه‌ها نیز همچون خانه حسن بن حسن(ع)  که در واقع [[خانه فاطمه(س)|خانه حضرت فاطمه(س)]] به شمار می آمد، به زور گرفته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=262 وفاءالوفا، ج 2، ص 262-263.]</ref>  
هریک از جهات جنوبی و شمالی به واسطه 11 طاق که بر 10 ستون قرار داشت، به [[صحن]] گشوده می‌شد. جهت شرقی و غربی نیز با 14 طاق متکی بر 13 ستون به صحن گشوده می‌شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=69 المدینه المنوره، ص 69]</ref>


در این زمان حجره همسران پیامبر(ص) نیز مانند دیگر خانه‌ها تخریب و به مسجد اضافه شد<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=66 المدینه المنوره، ص 68]</ref> که باعث برخی اعتراضات شد؛<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=100 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 100]</ref> تخریب بعضی از آن‌ها مانند خانه [[حفصه|حَفْصِه دختر عُمَر بن خَطّاب]] با مقاومت عبدالله بن عبدالله بن عمر روبرو شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=265 وفاءالوفا، ج 2، ص 265.]</ref>
===دیوارها===


== ویژگی‌های توسعه در این دوره==
پوشش دیوارها در این دوره از مرمر و طلا و کاشی‌های معرق بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=70 المدینه المنوره، ص 70]</ref> دیوار قبله دارای 14 پنجره مشبک بود که منقش و طلاکاری شده بود. بالای آن سوره های کوتاه قرآن نگاشته شده بود.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 43</ref> تزیینات دیوارها در این دوره وجه تمایز آن با دوره‌های پیشین است. در منابع از معرق کاری و استفاده از طلا و به کاربردن نقوش درخت و شاخ و برگ آن در تزیین دیوار نام برده شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=70 المدینه المنوره، 70]</ref><ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص43</ref>
نام صالح بن کیسان به عنوان ناظر عملیات ساخت و ساز و نام محمد بن جعفر بن وردان به عنوان مهندس در منابع آمده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=72 المدینه المنوره، ص 72]</ref> در این دوره شکل طاق ها جناغی بود و این طاق ها صحن را دور می‌زد. بر سر دیوارها نیز گنگره قرار داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=69 المدینه المنوره، ص 69]</ref> نصب ناودان بر روی بام نخستین بار در این دوره صورت گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=101 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 101]</ref> همچنین کف صحن مسجد با سنگریزه پوشانده شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=103 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 103]</ref>


[[پرونده:پلان مسجد النبی توسعه ولید بن عبدالملک.jpg|وسط|بی‌قاب|450px|جایگزین]]
ارتفاع دیوار غربی کمی کمتر از 2 ذارع (حدود95 سانتی متر) و دیوار شرقی 2 ذراع و چها انگشت (حدود110 سانتی متر) ذکر شده است. علت این اختلاف ارتفاع نیز این بوده که دیوار شرقی در جهت جریان سیل واقع بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref>
===سقف===
 
مسجد دارای دو سقف بود، یکی در بالای آن دیگری قرار داشت. سقف زیرین به ارتفاع 23 ذراع (11/45متر) و سقف بالایی به ارتفاع 25 ذراع (12/45متر) بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref><ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 42</ref>
===درها===


'''پِیْ و ستون:''' اساس و پی، از سنگ نقش دار ساخته شد و آهک و گچ نیز در ساخت آن به کار رفت. ستون‌ها، از قطعات سنگ نقش دار ساخته شد و در آن‌ها آهن پوشیده از سرب به کار رفت. پای ستون ها مربع شکل و سر ستون‌ها طلا کاری شده بود. بدنه ستون‌ها با رنگ سفید صیقلی شد. کف صحن مسجد با سنگریزه پوشانده شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=103 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 103]</ref>
مسجد دارای چهار باب اصلی: باب السلام، باب الرحمه در دیوار غربی و باب النسا، باب جبرئیل در دیوار شرقی بود.


'''مساحت:''' گفته شده که در این بازسازی مساحت مسجد به ابعاد 200 در 200 ذراع (۱۰۰ در ۱۰۰ متر مربع) گسترش یافت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=67 المدینه المنوره، ص 86]</ref> اما سمهودی عرض مسجد در جهت قبله را 167/50 ذراع و طول مسجد (دیوار غربی که شبه عمود بر دیوار جنوبی است) را 200 ذراع دانسته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=67 المدینه المنوره 67]</ref>
درباره افزودن درهای جدید در منابع اختلاف نظر وجود دارد برخی افزودن 20 در به مسجد النبی را به ولید بن عبدالملک منسوب دانسته و برخی آن را متعلق به [[بنی‌عباس|دوره عباسی]] می‌دانند. برخی نیز ساخته شدن دو در در دیوار شمالی واقع در چپ و راست محراب را به این دوره منتسب می کنند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref>
==مقصوره ==


'''رواق‌ها:''' در سمت قبله ۱۸ [[رواق]] در جهت عمود بر دیوار جنوبی قرار داده شد. همچنین در این سمت پنج رواق، در سمت شرقی، سه رواق، در سمت غربی، چهار رواق<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=68 المدینه المنوره، ص 68]</ref> و در سمت شمالی، پنج رواق موازی با دیوار شمالی قرار گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=69 المدینه المنوره، ص 69]</ref>
مقصوره‌ای ساخته شد که امام جماعت در آن نماز بگزارد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 42</ref> مقصوره از چوب ساج ساخته <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref> و سقف آن با فسیفسا مزین شد. <ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 42</ref> تعاریفی که از فسیفسا در منابع آمده چنین است: چیزی شبیه موزاییک با تکه های مرمر<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 41</ref>، نگین های طلا<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 42</ref>، کاشی معرق<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=70 المدینه المنوره، ص 70]</ref>


هریک از جهات جنوبی و شمالی نیز به واسطه 11 طاق که بر 10 ستون قرار داده شد و جهت شرقی و غربی نیز با 14 طاق متکی بر 13 ستون به [[صحن]] گشوده می‌شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=69 المدینه المنوره، ص 69]</ref>
سقف مقصوره در این دوره ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref> این سقف بالای محراب قرار داشت و از دیگر سقف‌های جناح جنوبی متمایز بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref>برخی منابع محل مقصوره را در اطراف چشمه(دریچه نور) بالای محراب دانسته‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref>  


'''دیوارها:''' پوشش و تزیین دیوارهای این دوره که آن را از دوره‌های دیگر متمایز می‌کند، از مرمر، طلا، کاشی‌های معرق و نقوش درخت و شاخ و برگ آن بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=70 المدینه المنوره، ص 70]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=106 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 106].</ref> دیوار قبله نیز دارای 14 پنجره مُشَبَّک بود که منقش، طلاکاری و بالای آن سوره های کوتاه قرآن نوشته شده بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=105 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 105].</ref> برخی منابع نیز از نگاشته شدن سوره فاتحه و نیز از سوره شمس تا آخر سوره الناس خبر می‌دهند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=101 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 101]</ref>
در مورد ارتفاع سقف مقصوره اقوال مختلفی وجود دارد برخی آن را 2 ذراع دانسته و برخی این اندازه را متعلق به سطح خود مقصوره ذکر کرده‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref>
ارتفاع دیوار غربی کمی کمتر از 2 ذارع (حدود95 سانتی متر) و دیوار شرقی 2 ذراع و چهار انگشت (حدود110 سانتی متر) ذکر شده است. دلیل ساخت دیوارها با ارتفاع متفاوت نیز این بوده که دیوار شرقی در جهت جریان سیل واقع بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71].</ref>


'''سقف:''' مسجد دارای دو سقف بود، یکی در بالای آن دیگری قرار داشت. سقف زیرین به ارتفاع 23 ذراع (11/45متر) و سقف بالایی به ارتفاع 25 ذراع (12/45متر) بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=104 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 104].</ref> سقف مسجد نیز از ساج ساخته و روی پل‌های چوبی متکی به ستون‌ها قرار گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=69 المدینه المنوره، ص 69].</ref>
==محراب==


'''درها:''' مسجد دارای چهار باب اصلی به نام‌های: باب السلام و باب الرحمه در دیوار غربی و باب النسا و باب جبرئیل در دیوار شرقی بود. در منابع مختلف درباره بیشتر از این چهار دَر، اختلاف نظر وجود دارد. برخی اضافه کردن 20 دَر به مسجد النبی را به ولید بن عبدالملک نسبت داده‌اند و بعضی دیگر آن را متعلق به [[بنی‌عباس|دوره عباسی]] می‌دانند. عده‌ای نیز ساخته شدن دو دَر در دیوار شمالی واقع در چپ و راست محراب را به این دوره منتسب می کنند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref>
[[محراب]] مجوف (تو خالی) در این دوره ایجاد شد. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=73 المدینه المنوره، ص 73]</ref>پیش از این محراب به نحوی که در دیوار کنده شده باشد وجود نداشت.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 44</ref> طاق محراب دارای قوس هایی بود که از طلا پوشیده شده بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=70 المدینه المنوره، ص 70]</ref> <ref>العقد، ج3، ص 365-366</ref><ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 44</ref> زیر طاق محلی قرار داشت که [[پیامبر(ص)|پیامبر]] هنگام قیام از سجود بر آن تکیه می کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=70 المدینه المنوره، ص 70]</ref> <ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص44</ref> به نقل از منابع آینه ای مربعی شکل در وسط محراب قرار داشت که از آن [[عایشه بنت ابوبکر|عایشه]] دانسته شده بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=70 المدینه المنوره، ص 70]</ref> <ref>العقد، ج3، ص 365-366</ref>در سمت راست محراب دری قرار داشت که امام جماعت از آن وارد و خارج می شد. در سمت چپ نیز دری بود که با صفحه های آهن محکم شده بود. بین این دو در راهی مسطح قرار داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=70 المدینه المنوره، ص 70]</ref><ref>العقد، ج3، ص 365-366</ref><ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 44، بحوث تاریخیه، ص 38-39</ref>


== محراب مُجَوَّف ==
==مأذنه==


به گزارش مورخین، محراب مجوف{{یادداشت|محراب مُجَوَّف به محرابی تو خالی گفته می‌شود که پیش از عهد ولید بن عبدالملک وجود نداشته است.(المدینه المنوره تطورها العمرانی، ص 73؛عمارة و توسعه المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ص 108.)}} در این دوره ایجاد شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=73 المدینه المنوره، ص 73]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=108 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 108].</ref>پیش از این محراب به نحوی که در دیوار کنده شده باشد وجود نداشت. طاق محراب دارای قوس‌هایی بود که از طلا پوشیده شده بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=70 المدینه المنوره، ص 70]؛ العقد، ج3، ص 365-366؛[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=108 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 108].</ref> زیر طاق محلی قرار داشت که [[پیامبر(ص)|پیامبر]] هنگام قیام از سجود بر آن تکیه می کرد. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=70 المدینه المنوره، ص 70]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=108 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 108].</ref> گفته‌اند آینه‌ای مربعی شکل در وسط محراب قرار داشت که از آن [[عایشه بنت ابوبکر|عایشه]] بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=70 المدینه المنوره، ص 70]؛ العقد، ج3، ص 365-366.</ref> در سمت راست محراب دری قرار داشت که امام جماعت از آن وارد و خارج می‌شد. در سمت چپ نیز دری بود که با صفحه‌های آهن محکم شده بود. بین این دو در راهی مسطح قرار داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=70 المدینه المنوره، ص 70]؛ العقد، ج3، ص 365-366؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=108 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 108]، بحوث تاریخیه، ص 38-39.</ref>
در این دوره [[گلدسته|مأذنه]] به شکل مجوف (تو خالی، میان تهی) ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=73 المدینه المنوره، ص 73]</ref> در هر زوایه ای مأذنه ای ساخته شد با پایه 8 در 8 ذراع( در حدود 4در 4 متر). درباره ارتفاع مأذنه ها  اقوال مختلفی بیان شده، برخی ارتفاع  آن ها را 55 ذراع(27متر) یا 60 ذراع(30متر) <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص71]</ref>و برخی با بیان جزییات بیشتر ارتفاع مأذنه های جنوب شرقی و شمال شرقی را 55 ذراع و مأذنه شمال غربی را 53 ذراع ذکر کرده اند. <ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 44</ref>به نقل از منابع مأذنه واقع در زاویه جنوب غربی به امر سلیمان بن عبدالملک<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref> به واسطه اینکه مشرف بر محل سکونتش بود از بین رفت.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبویدر طول تاریخ، ص 44</ref>


===مقصوره ===
==برخی ویژگی‌های معماری==


در این دوره نیز مانند دوره پیشین، مقصوره‌ای از چوب ساج<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref> ساخته شد که امام‌جماعت در آن نماز بگزارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=102 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 102]</ref> سقف مقصوره نیز در این دوره ساخته شد<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref> و با فُسَیْفِسا{{یادداشت|برای فسیفسا چند تعریف در منابع ذکر شده که چنین است: نگین‌های طلا، کاشی مُعَرَّق و موزائیک. (المدینه المنوره تطورها العمرانی، ص 7۰؛ عمارة و توسعه المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ص 10۳؛ پژوهشنامه تاریخ، «مسجد سازی در اندلس»، ص۵۴.)}} زینت داده شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=102 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 102]</ref> این سقف بالای محراب قرار داشت و از دیگر سقف‌های جناح جنوبی متمایز بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref> برخی منابع محل مقصوره را در اطراف چشمه (دریچه نور) بالای محراب دانسته‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref>
برخی ویژگی‌های معماری مسجد بعد از بازسازی در عصر ولید بن عبدالملک به شرح زیر است:‌


درباره ارتفاع سقف مقصوره، برخی آن را 2 ذراع و عده‌ای دیگر اندازه آن را هم‌سطح خود مقصوره ذکر کرده‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref>
* در این دوره شکل طاق ها جناغی بود و این طاق ها صحن را دور می‌زد. بر سر دیوارها نیز گنگره قرارداشت. نصب ناودان بر روی بام نخستین بار در این  دوره صورت گرفت .<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 41</ref>


==مَئْذَنه==
* اساس و پی، از سنگ نقش دار ساخته شد و آهک و گچ نیز در ساخت آن بکار رفت.
* ستون‌ها، از قطعات سنگ نقش دار ساخته شد و در آن‌ها آهن پوشیده از سرب به کار رفت. پای ستون ها مربع شکل و سر ستون‌ها طلا کاری شده بود. بدنه ستون‌ها با رنگ سفید صیقلی شد.
* سقف مسجد، از ساج ساخته و روی پل‌های چوبی متکی به ستون‌ها قرار گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=69 المدینه المنوره، ص 69]</ref>
*
* روی دیوار قبله سوره فاتحه و نیز از سوره شمس تا آخر سوره الناس نگاشته شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 41</ref>
* کف صحن مسجد با سنگریزه پوشانده شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 42</ref>


در دوره ولید بن عبدالملک، [[گلدسته|مأذنه]] (گلدسته یا مناره) نیز مانند محراب به شکل مُجَوَّف (تو خالی، میان تهی) ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=73 المدینه المنوره، ص 73]</ref> در هر زوایه‌ای مأذنه‌ای ساخته شد با پایه 8 در 8 ذراع (در حدود 4 در 4 متر). عده‌ای ارتفاع آن‌ها را 55 (27متر) یا 60 ذراع (30متر)<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص71]</ref> و برخی دیگر ارتفاع مأذنه‌های جنوب شرقی و شمال شرقی را 55 ذراع و مأذنه شمال غربی را 53 ذراع ذکر کرده‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=107 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 107]</ref>
==ناظر و مهندس ساخت==


برخی منابع نقل می‌کنند که مأذنه جنوب غربی به امر سلیمان بن عبدالملک<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدينه_المنوره_تطورها_العمراني.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص 71]</ref> به‌واسطه اینکه مشرف بر محل سکونتش بود از بین رفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=107 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 107].</ref>
در منابع صالح بن کیسان به عنوان ناظر بازسازی آن ذکر شده است. نام مهندس بنا نیز محمدبن جعفربن وردان گفته شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=72 المدینه المنوره، ص 72]</ref>  


==پانویس==
==پانویس==
خط ۶۵: خط ۹۰:
{{منابع}}
{{منابع}}


* '''العقد الفرید'''، ابن عبد ربه، قاهره، 1293ق.
* '''العقد'''، ابن عبد ربه، قاهره، 1293ه.ق
* '''بحوث تاریخیه: عماره المسجد النبوی الشریف'''، محمد حمزه اسماعیل الحداد، 1419ق.
 
* '''پژوهشنامه تاریخ'''، «مسجد سازی در اندلس»، تفضلی، عباس علی، شماره ۷، تابستان ۱۳۸۶ش.
* '''بحوث تاریخیه: عماره المسجد النبوی الشریف'''، محمد حمزه اسماعیل الحداد، 1419ه.ق- 1999
* '''عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
 
* '''المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری'''،‌ صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م.
* '''تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ'''، ناجی محمدحسن القادر الانصاری، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، مشعر
* '''معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ'''، عبد العزیز بن عبد الرحمان بن ابراهیم کعکی، جلد رابع، مجلد الاول، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی للطباعة و النشر و التجارة، الطبعة الاولی، ۱۴۳۲ق.
* '''وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی'''، علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ق.


{{پایان}}
* '''المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری'''،‌صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م


* '''وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی'''،علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ه.ق -2001


[[رده:بازسازی مسجدالنبی]]
[[رده:بازسازی مسجدالنبی]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
لطفاً توجه داشته‌باشید که همهٔ مشارکت‌ها در ویکی حج منتشرشده تحت Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike در نظر گرفته‌می‌شوند (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). اگر نمی‌خواهید نوشته‌هایتان بی‌رحمانه ویرایش و توزیع شوند؛ بنابراین، آنها را اینجا ارائه نکنید.
شما همچنین به ما تعهد می‌کنید که خودتان این را نوشته‌اید یا آن را از یک منبع با مالکیت عمومی یا مشابه آزاد آن برداشته‌اید (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). کارهای دارای حق تکثیر را بدون اجازه ارائه نکنید!
لغو راهنمای ویرایش‌کردن (در پنجرهٔ تازه باز می‌شود)

الگوهای به‌کاررفته در این صفحه:

این صفحه عضوی از یک ردهٔ پنهان است:

برگرفته از «https://wikihaj.com/view/بازسازی_مسجدالنبی_(ولیدبن_عبدالملک)»