ویکی حج

در حال ویرایش بلال بن رباح

هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.

این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.

نسخهٔ فعلی متن شما
خط ۲۶: خط ۲۶:
'''بلال بن رَباح'''، [[صحابی]] خاص، مؤذن [[پیامبر(ص)]] و همراه او در [[عمرة‌ القضاء]] و [[حجة‌الوداع]] است.
'''بلال بن رَباح'''، [[صحابی]] خاص، مؤذن [[پیامبر(ص)]] و همراه او در [[عمرة‌ القضاء]] و [[حجة‌الوداع]] است.


والدین وی هر دو برده بودند. مادر او حمامه یکی از پیشگامان [[اسلام]] بود و در این راه شکنجه شد. بلال از نخستین مسلمانان است و زمانی که [[مسلمان]] شد برده [[امیة بن خلف]] بود و به خاطر مسلمان شدن به شدت توسط امیه مورد شکنجه قرار گرفت.
والدین وی هر دو برده بودند و مادر او حمامه یکی از پیشگامان [[اسلام]] بود و در این راه شکنجه شد. بلال از نخستین مسلمانان است و زمانی که [[مسلمان]] شد برده [[امیة بن خلف]] بود و به خاطر مسلمان شدن به شدت توسط امیه مورد شکنجه قرار گرفت.


بلال همواره همنشین پیامبر(ص) بود و به همین سبب [[مشرکان]] پیامبر را ملامت می‌کردند. اما [[خداوند]] متعال آیه 52 [[سوره انعام]] را در این باره نازل فرمود. آیات گوناگون دیگری به باور مفسران درباره بلال نازل شده است.
بلال همواره همنشین پیامبر(ص) بود و به همین سبب [[مشرکان]] پیامبر را ملامت می‌کردند. اما [[خداوند]] متعال آیه 52 [[سوره انعام]] را در این باره نازل فرمود. آیات گوناگون دیگری به باور مفسران درباره بلال نازل شده است.
خط ۳۸: خط ۳۸:
بلال دوستدار [[اهل بیت(ع)]] بود و به همین خاطر نزد [[شیعه]] مورد احترام ویژه است.
بلال دوستدار [[اهل بیت(ع)]] بود و به همین خاطر نزد [[شیعه]] مورد احترام ویژه است.
==نسب‌شناسی==
==نسب‌شناسی==
کنیه بلال را ابوعبدالله،<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص232؛ رجال الطوسی، ص27.</ref>  ابوعبدالرحمن،<ref>الاستیعاب، ج1، ص178.</ref>  ابوعبدالکریم و ابوعمرو<ref>رجال الطوسی، ص27؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص350؛ التحفة اللطیفه، ج1، ص221.</ref> برشمرده‌اند و نسبت‌های حبشی،<ref>نک: الانساب، ج4، ص47.</ref>  قُرشی و تَیمی<ref>تهذیب الکمال، ج4، ص288.</ref> به وی داده‌اند. او را لاغر‌ اندام، قد بلند، با موی پرپشت و صورتی کم مو وصف کرده‌اند.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص238؛ اسد الغابه، ج1، ص245؛ اعیان الشیعه، ج3، ص602.</ref>
کنیه بلال را ابوعبدالله، <ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص232؛ رجال الطوسی، ص27.</ref>  ابوعبدالرحمن، <ref>الاستیعاب، ج1، ص178.</ref>  ابوعبدالکریم و ابوعمرو<ref>رجال الطوسی، ص27؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص350؛ التحفة اللطیفه، ج1، ص221.</ref> برشمرده‌اند و نسبت‌های حبشی، <ref>نک: الانساب، ج4، ص47.</ref>  قُرشی و تَیمی<ref>تهذیب الکمال، ج4، ص288.</ref> به وی داده‌اند. او را لاغر‌ اندام، قد بلند، با موی پرپشت و صورتی کم مو وصف کرده‌اند.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص238؛ اسد الغابه، ج1، ص245؛ اعیان الشیعه، ج3، ص602.</ref>


پدر و مادرش هر دو بَرده بودند.<ref>الکامل، ج2، ص66.</ref> مادرش حَمامه، ملقب به سکینه<ref>انساب الاشراف، ج1، ص208-209؛ امتاع الاسماع، ج9، ص110.</ref> و کنیز یکی از خانواده‌های قبیله [[بنی‌جمح|بنی‌جُمَح]] از [[قریش]] بود.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص232؛ رجال کشّی، ج1، ص189.</ref> از این رو، او را ابن‌حمامه نیز گفته‌اند.<ref>تهذیب الکمال، ج4، ص288.</ref> حمامه از پیشگامان اسلام بود و به جرم پیروی از [[پیامبر(ص)]] شکنجه شد.<ref>الاستیعاب، ج4، ص1813.</ref>
پدر و مادرش هر دو بَرده بودند.<ref>الکامل، ج2، ص66.</ref> مادرش حَمامه، ملقب به سکینه<ref>انساب الاشراف، ج1، ص208-209؛ امتاع الاسماع، ج9، ص110.</ref> و کنیز یکی از خانواده‌های قبیله [[بنی‌جمح|بنی‌جُمَح]] از [[قریش]] بود.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص232؛ رجال کشّی، ج1، ص189.</ref> از این رو، او را ابن‌حمامه نیز گفته‌اند.<ref>تهذیب الکمال، ج4، ص288.</ref> حمامه از پیشگامان اسلام بود و به جرم پیروی از [[پیامبر(ص)]] شکنجه شد.<ref>الاستیعاب، ج4، ص1813.</ref>
==تاریخ تولد==
==تاریخ تولد==
بلال بر پایه سخن مشهور [[اهل سنت]]، هم‌سن [[ابی‌بکر]]<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص238؛ انساب الاشراف، ج1، ص208-209.</ref> و زاده سال سوم [[عام الفیل]]<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص475.</ref> بود. به باور برخی، هفت تا 12 سال کوچک‌تر از پیامبر(ص)<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص238؛ ج7، ص386؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص195-197؛ الصحیح من سیرة النبی، ج2، ص94.</ref> بود.
بلال بر پایه سخن مشهور [[اهل سنت]]، هم‌سن [[ابی‌بکر]]<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص238؛ انساب الاشراف، ج1، ص208-209.</ref> و زاده سال سوم [[عام الفیل]]<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص475.</ref> بود. به باور برخی، هفت تا 12 سال کوچک‌تر از پیامبر(ص) <ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص238؛ ج7، ص386؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص195-197؛ الصحیح من سیرة النبی، ج2، ص94.</ref> بود.


بر پایه گزارشی، در سَراه<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص232؛ انساب الاشراف، ج1، ص208؛ وفیات الاعیان، ج3، ص70.</ref> از مناطق [[یمن]]<ref>احسن التقاسیم، ص88.</ref> و بر پایه گزارشی دیگر، در [[مکه]] زاده شد.<ref>البدایة و النهایه، ج5، ص333.</ref> از کودکی و نوجوانی او گزارشی در دست نیست. فقط روایتی ضعیف که از سفر پیامبر در نوجوانی به [[شام]] و دیدار با بَحیرای راهب حکایت دارد، از همسفری وی با رسول خدا(ص) خبر می‌دهد.<ref>عیون الاثر، ج1، ص64؛ تاریخ الاسلام، ج1، ص56-57.</ref>
بر پایه گزارشی، در سَراه<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص232؛ انساب الاشراف، ج1، ص208؛ وفیات الاعیان، ج3، ص70.</ref> از مناطق [[یمن]]<ref>احسن التقاسیم، ص88.</ref> و بر پایه گزارشی دیگر، در [[مکه]] زاده شد.<ref>البدایة و النهایه، ج5، ص333.</ref> از کودکی و نوجوانی او گزارشی در دست نیست. فقط روایتی ضعیف که از سفر پیامبر در نوجوانی به [[شام]] و دیدار با بَحیرای راهب حکایت دارد، از همسفری وی با رسول خدا(ص) خبر می‌دهد.<ref>عیون الاثر، ج1، ص64؛ تاریخ الاسلام، ج1، ص56-57.</ref>
خط ۵۰: خط ۵۰:
نیز ابوبکر که موظف به بازگرداندن پیامبر به مکه شده، کوچکتر از پیامبر(ص) و در سنین کودکی بوده است. همچنین بلال در این هنگام هنوز تولد نیافته و یا طفل خردسالی بوده که توانایی همراهی پیامبر(ص) را نداشته است. نیز پیوند تنگاتنگ ابوبکر با بلال در این روایت، ضعف خبر را تقویت می‌کند.<ref>السیرة الحلبیه، ج1، ص120؛ الصحیح من سیرة النبی، ج2، ص94-95.</ref>
نیز ابوبکر که موظف به بازگرداندن پیامبر به مکه شده، کوچکتر از پیامبر(ص) و در سنین کودکی بوده است. همچنین بلال در این هنگام هنوز تولد نیافته و یا طفل خردسالی بوده که توانایی همراهی پیامبر(ص) را نداشته است. نیز پیوند تنگاتنگ ابوبکر با بلال در این روایت، ضعف خبر را تقویت می‌کند.<ref>السیرة الحلبیه، ج1، ص120؛ الصحیح من سیرة النبی، ج2، ص94-95.</ref>
==بردگی==
==بردگی==
بلال را برده یکی از این افراد شمرده‌اند: [[عبدالله بن جدعان تیمی|عبدالله بن جُدعان تَیمی]]،<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص436.</ref>  [[بنی‌سباق بن عبدالدار|بنی‌سَبّاق بن عبدالدار]]،<ref>اخبار مکه، ج1، ص275.</ref>  ایتام [[ابی‌جهل]]،<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص444.</ref>  زنی از بنی‌جمح،<ref>المنتظم، ج2، ص373؛ سبل الهدی، ج2، ص243.</ref>  و [[امیة بن خلف|امیة]] بن [[خلف بن وهب جمحی|خَلَف بن وهب جمحی]].<ref>انساب الاشراف، ج1، ص208-209؛ البدایة و النهایه، ج5، ص333.</ref> این اختلاف می‌تواند به سبب تعدد مالکان وی در دوره‌‌های گوناگون باشد.<ref>دائرة المعارف قرآن کریم، ج6، ص46.</ref> بر پایه شواهد، هنگام ظهور اسلام، وی برده امیة بن خلف بود<ref>نک: السیرة النبویه، ج1، ص318؛ انساب الاشراف، ج1، ص208-209.</ref> و پیش از گرویدن به پیامبر(ص) برای عبدالله بن جدعان چوپانی می‌کرد.<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص436.</ref>
بلال را برده یکی از این افراد شمرده‌اند: [[عبدالله بن جدعان تیمی|عبدالله بن جُدعان تَیمی]]، <ref>تاریخ دمشق، ج10، ص436.</ref>  [[بنی‌سباق بن عبدالدار|بنی‌سَبّاق بن عبدالدار]]، <ref>اخبار مکه، ج1، ص275.</ref>  ایتام [[ابی‌جهل]]، <ref>تاریخ دمشق، ج10، ص444.</ref>  زنی از بنی‌جمح، <ref>المنتظم، ج2، ص373؛ سبل الهدی، ج2، ص243.</ref>  و [[امیة بن خلف|امیة]] بن [[خلف بن وهب جمحی|خَلَف بن وهب جمحی]].<ref>انساب الاشراف، ج1، ص208-209؛ البدایة و النهایه، ج5، ص333.</ref> این اختلاف می‌تواند به سبب تعدد مالکان وی در دوره‌‌های گوناگون باشد.<ref>دائرة المعارف قرآن کریم، ج6، ص46.</ref> بر پایه شواهد، هنگام ظهور اسلام، وی برده امیة بن خلف بود<ref>نک: السیرة النبویه، ج1، ص318؛ انساب الاشراف، ج1، ص208-209.</ref> و پیش از گرویدن به پیامبر(ص) برای عبدالله بن جدعان چوپانی می‌کرد.<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص436.</ref>
==اسلام بلال==
==اسلام بلال==
بلال از نخستین گروندگان به اسلام و اظهارکنندگان آن بود.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص233؛ انساب الاشراف، ج1، ص184، 208؛ الاستیعاب، ج4، ص1864.</ref> او با آب دهان‌ انداختن به بت‌های [[کعبه]] و بیزاری جستن از آن‌ها، خشم [[مشرکان]] را برانگیخت.<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص436.</ref> به همین سبب، امیة بن خلف او را بر ریگ‌های سوزان مکه شکنجه کرد و تخته سنگی بزرگ بر سینه‌‏اش گذاشت تا به خدای یکتا [[کفر]] ورزد.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص318؛ الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص232.</ref>
بلال از نخستین گروندگان به اسلام و اظهارکنندگان آن بود.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص233؛ انساب الاشراف، ج1، ص184، 208؛ الاستیعاب، ج4، ص1864.</ref> او با آب دهان‌ انداختن به بت‌های [[کعبه]] و بیزاری جستن از آن‌ها، خشم [[مشرکان]] را برانگیخت.<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص436.</ref> به همین سبب، امیة بن خلف او را بر ریگ‌های سوزان مکه شکنجه کرد و تخته سنگی بزرگ بر سینه‌‏اش گذاشت تا به خدای یکتا [[کفر]] ورزد.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص318؛ الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص232.</ref>
خط ۶۲: خط ۶۲:
بلال همنشین پیامبر(ص) در [[مسجدالحرام]] بود و قریشیان رسول خدا(ص) را به سبب همنشینی با او و دیگر محرومان جامعه ریشخند می‌کردند. به همین سبب، [[خداوند]] درباره بلال و یارانش آیه 52 انعام/6 را نازل کرد: {{قلم رنگ|سبز|﴿وَ لا تَطْرُدِ الَّذینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِیِّ یُریدُونَ وَجْهَهُ ما عَلَیْکَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ وَ ما مِنْ حِسابِکَ عَلَیْهِمْ مِنْ شَیْءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فَتَکُونَ مِنَ الظَّالِمینَ﴾}}؛([[سوره انعام]]، آیه52) «و آنان را که صبح و شام خدا را می‏‌خوانند و قصدشان فقط خدا است، از خود مران! چیزی از حساب آن‌ها بر تو و چیزی از حساب تو بر آن‌ها نیست. پس اگر آن‌ها را از خود برانی، از ستمکاران خواهی بود».<ref>انساب الاشراف، ج1، ص176.</ref>
بلال همنشین پیامبر(ص) در [[مسجدالحرام]] بود و قریشیان رسول خدا(ص) را به سبب همنشینی با او و دیگر محرومان جامعه ریشخند می‌کردند. به همین سبب، [[خداوند]] درباره بلال و یارانش آیه 52 انعام/6 را نازل کرد: {{قلم رنگ|سبز|﴿وَ لا تَطْرُدِ الَّذینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِیِّ یُریدُونَ وَجْهَهُ ما عَلَیْکَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ وَ ما مِنْ حِسابِکَ عَلَیْهِمْ مِنْ شَیْءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فَتَکُونَ مِنَ الظَّالِمینَ﴾}}؛([[سوره انعام]]، آیه52) «و آنان را که صبح و شام خدا را می‏‌خوانند و قصدشان فقط خدا است، از خود مران! چیزی از حساب آن‌ها بر تو و چیزی از حساب تو بر آن‌ها نیست. پس اگر آن‌ها را از خود برانی، از ستمکاران خواهی بود».<ref>انساب الاشراف، ج1، ص176.</ref>
==آیات نازل شده در شأن بلال==
==آیات نازل شده در شأن بلال==
بر پایه گزارش مفسران، آیات گوناگون در شان بلال و یارانش نازل شده است که عبارتند از: بقره/2، 212،<ref>تفسیر مقاتل، ج1، ص181؛ تفسیر قرطبی، ج3، ص29.</ref>  نساء/4، 69،<ref>المناقب، ج3، ص87.</ref>  انعام/6، 52،<ref>اسباب النزول، ص219؛ مجمع البیان، ج4، ص472.</ref>  انفال/8، 74،<ref>المناقب، ج2، ص57.</ref>  نحل/16، 41،<ref>تفسیر مقاتل، ج2، ص469؛ اسباب النزول، ص285.</ref>  106<ref>الکشاف، ج2، ص430؛ مجمع البیان، ج6، ص597.</ref> -110،<ref>کشف الاسرار، ج5، ص462.</ref>  اسراء/17، 19، 21، 28،<ref>تفسیر مقاتل، ج2، ص526-529.</ref>  کهف/18، 28،<ref>تفسیر مقاتل، ج2، ص582؛ جامع البیان، ج15، ص155.</ref>  مؤمنون/23، 110،<ref>تفسیر مقاتل، ج3، ص167؛ تفسیر قرطبی، ج12، ص154.</ref>  فرقان/25، 20،<ref>تفسیر مقاتل، ج3، ص230؛ تفسیر قرطبی، ج13، ص18.</ref>  ص/38، 62،<ref>تفسیر مقاتل، ج3، ص652؛ الدر المنثور، ج5، ص319.</ref>  شوری/42، 18،<ref>تفسیر مقاتل، ج3، ص768.</ref>  احقاف/46، 11،<ref>البحر المحیط، ج9، ص437.</ref>  حجرات/49، 11<ref>تفسیر مقاتل، ج4، ص94؛ الکشاف، ج3، ص566.</ref> - 13،<ref>تفسیر مقاتل، ج4، ص96؛ اسباب النزول، ص411.</ref>  مطففین/83، 29.<ref>مجمع البیان، ج10، ص694.</ref>
بر پایه گزارش مفسران، آیات گوناگون در شان بلال و یارانش نازل شده است که عبارتند از: بقره/2، 212، <ref>تفسیر مقاتل، ج1، ص181؛ تفسیر قرطبی، ج3، ص29.</ref>  نساء/4، 69، <ref>المناقب، ج3، ص87.</ref>  انعام/6، 52، <ref>اسباب النزول، ص219؛ مجمع البیان، ج4، ص472.</ref>  انفال/8، 74، <ref>المناقب، ج2، ص57.</ref>  نحل/16، 41، <ref>تفسیر مقاتل، ج2، ص469؛ اسباب النزول، ص285.</ref>  106<ref>الکشاف، ج2، ص430؛ مجمع البیان، ج6، ص597.</ref> -110، <ref>کشف الاسرار، ج5، ص462.</ref>  اسراء/17، 19، 21، 28، <ref>تفسیر مقاتل، ج2، ص526-529.</ref>  کهف/18، 28، <ref>تفسیر مقاتل، ج2، ص582؛ جامع البیان، ج15، ص155.</ref>  مؤمنون/23، 110، <ref>تفسیر مقاتل، ج3، ص167؛ تفسیر قرطبی، ج12، ص154.</ref>  فرقان/25، 20، <ref>تفسیر مقاتل، ج3، ص230؛ تفسیر قرطبی، ج13، ص18.</ref>  ص/38، 62، <ref>تفسیر مقاتل، ج3، ص652؛ الدر المنثور، ج5، ص319.</ref>  شوری/42، 18، <ref>تفسیر مقاتل، ج3، ص768.</ref>  احقاف/46، 11، <ref>البحر المحیط، ج9، ص437.</ref>  حجرات/49، 11<ref>تفسیر مقاتل، ج4، ص94؛ الکشاف، ج3، ص566.</ref> - 13، <ref>تفسیر مقاتل، ج4، ص96؛ اسباب النزول، ص411.</ref>  مطففین/83، 29.<ref>مجمع البیان، ج10، ص694.</ref>
==هجرت به مدینه==
==هجرت به مدینه==
بلال از نخستین مهاجران به [[مدینه]] است.<ref>دلائل النبوه، ج2، ص463.</ref> او در مدینه در خانه [[سعد بن خیثمه|سعد بن خَیثَمَه]] سکنا گزید.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص233؛ انساب الاشراف، ج1، ص212.</ref> اخبار و سخنان مربوط به بلال<ref>السیرة النبویه، ج1، ص506؛ الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص234؛ الاستیعاب، ج4، ص1661.</ref> حکایت دارد که رسول خدا در عقد اخوت مکی، پیوند برادری او را با ابی‌حارث عبیدة بن حارث بن مطلب قرشی منعقد کرد<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص233؛ المحبر، ص70-71.</ref> و در عقد اخوت مدنی، پیوند برادری وی را با ابی‌رویحه [[عبدالله بن عبدالرحمن خثعمی|عبدالله بن عبدالرحمن خَثعَمی]] برقرار نمود.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص318؛ الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص233؛ انساب الاشراف، ج1، ص212.</ref>
بلال از نخستین مهاجران به [[مدینه]] است.<ref>دلائل النبوه، ج2، ص463.</ref> او در مدینه در خانه [[سعد بن خیثمه|سعد بن خَیثَمَه]] سکنا گزید.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص233؛ انساب الاشراف، ج1، ص212.</ref> اخبار و سخنان مربوط به بلال<ref>السیرة النبویه، ج1، ص506؛ الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص234؛ الاستیعاب، ج4، ص1661.</ref> حکایت دارد که رسول خدا در عقد اخوت مکی، پیوند برادری او را با ابی‌حارث عبیدة بن حارث بن مطلب قرشی منعقد کرد<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص233؛ المحبر، ص70-71.</ref> و در عقد اخوت مدنی، پیوند برادری وی را با ابی‌رویحه [[عبدالله بن عبدالرحمن خثعمی|عبدالله بن عبدالرحمن خَثعَمی]] برقرار نمود.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص318؛ الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص233؛ انساب الاشراف، ج1، ص212.</ref>
خط ۷۴: خط ۷۴:
او در غزوه [[وادی القری]] که به سال هفتم ق. و پس از [[فتح خیبر]] رخ داد، پاسبان و محافظ پیامبر(ص) بود.<ref>بحار الانوار، ج22، ص248.</ref> در [[فتح مکه]] همراه پیامبر وارد کعبه شد.<ref>مسند الشافعی، ص21؛ المجموع، ج8، ص268.</ref> به دستور رسول خدا(ص) بر بام کعبه رفت و اذان سرداد.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص234؛ وسائل الشیعه، ج12، ص406.</ref> وی تنها کسی بود که نماز گزاردن پیامبر(ص) را در خانه کعبه دید و گزارش کرد.<ref>صحیح البخاری، ج1، ص128؛ ج2، ص160.</ref>
او در غزوه [[وادی القری]] که به سال هفتم ق. و پس از [[فتح خیبر]] رخ داد، پاسبان و محافظ پیامبر(ص) بود.<ref>بحار الانوار، ج22، ص248.</ref> در [[فتح مکه]] همراه پیامبر وارد کعبه شد.<ref>مسند الشافعی، ص21؛ المجموع، ج8، ص268.</ref> به دستور رسول خدا(ص) بر بام کعبه رفت و اذان سرداد.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص234؛ وسائل الشیعه، ج12، ص406.</ref> وی تنها کسی بود که نماز گزاردن پیامبر(ص) را در خانه کعبه دید و گزارش کرد.<ref>صحیح البخاری، ج1، ص128؛ ج2، ص160.</ref>
==خزانه‌داری پیامبر==
==خزانه‌داری پیامبر==
بلال خزانه‌دار بیت المال رسول خدا(ص)<ref>رجال کشّی، ج1، ص189؛ حلیة الاولیاء، ج1، ص147؛ الاصابه، ج1، ص455.</ref> بود و به دستور پیامبر(ص) مردم را برای تقسیم غنیمت‌ها فرا‌ می‌خواند.<ref>المجموع، ج19، ص337.</ref>
بلال خزانه‌دار بیت المال رسول خدا(ص) <ref>رجال کشّی، ج1، ص189؛ حلیة الاولیاء، ج1، ص147؛ الاصابه، ج1، ص455.</ref> بود و به دستور پیامبر(ص) مردم را برای تقسیم غنیمت‌ها فرا‌ می‌خواند.<ref>المجموع، ج19، ص337.</ref>
او مسؤول هزینه‌ها و خریدهای پیامبر(ص) بود<ref>المحلی، ج8، ص244.</ref> و هنگام نمازهای عید و طلب باران، عصای ویژه وی، [[عنزه|عَنَزَه]]، را حمل می‌کرد.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص213.</ref> او سوارکار [[قصواء|قَصواء]]، ناقه پیروز پیامبر(ص) در مسابقات شترسواری بود.<ref>سبل الهدی، ج4، ص353.</ref>
او مسؤول هزینه‌ها و خریدهای پیامبر(ص) بود<ref>المحلی، ج8، ص244.</ref> و هنگام نمازهای عید و طلب باران، عصای ویژه وی، [[عنزه|عَنَزَه]]، را حمل می‌کرد.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص213.</ref> او سوارکار [[قصواء|قَصواء]]، ناقه پیروز پیامبر(ص) در مسابقات شترسواری بود.<ref>سبل الهدی، ج4، ص353.</ref>


پیامبر او را فردی خوب،<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص461.</ref>  پیشگام حبشیان در پذیرش اسلام<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص232؛ انساب الاشراف، ج1، ص210؛ سیر اعلام النبلاء، ج8، ص530.</ref> و از رفقا و نجبا و وزرای خویش،<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص451.</ref>  مورد اشتیاق بهشت،<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص451.</ref>  اهل بهشت،<ref>انساب الاشراف، ج1، ص214.</ref>  و از سروران بهشت<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص462.</ref> می‌دانست و از رستگاری‌اش خبر می‌داد.<ref>مسند احمد، ج1، ص257.</ref> نیز او را سرور مؤذنان<ref>تاریخ الاسلام، ج3، ص204.</ref> و پرچم‌دار و رهبر آن‌ها در روز قیامت،<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص460.</ref>  نخستین شفیع مؤمنان حبشه<ref>المناقب، ج2، ص164.</ref> و از اولین کسانی دانست که پس از پیامبر(ص) و شهیدان، جامه بهشتی می‌پوشند.<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص460.</ref>
پیامبر او را فردی خوب، <ref>تاریخ دمشق، ج10، ص461.</ref>  پیشگام حبشیان در پذیرش اسلام<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص232؛ انساب الاشراف، ج1، ص210؛ سیر اعلام النبلاء، ج8، ص530.</ref> و از رفقا و نجبا و وزرای خویش، <ref>تاریخ دمشق، ج10، ص451.</ref>  مورد اشتیاق بهشت، <ref>تاریخ دمشق، ج10، ص451.</ref>  اهل بهشت، <ref>انساب الاشراف، ج1، ص214.</ref>  و از سروران بهشت<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص462.</ref> می‌دانست و از رستگاری‌اش خبر می‌داد.<ref>مسند احمد، ج1، ص257.</ref> نیز او را سرور مؤذنان<ref>تاریخ الاسلام، ج3، ص204.</ref> و پرچم‌دار و رهبر آن‌ها در روز قیامت، <ref>تاریخ دمشق، ج10، ص460.</ref>  نخستین شفیع مؤمنان حبشه<ref>المناقب، ج2، ص164.</ref> و از اولین کسانی دانست که پس از پیامبر(ص) و شهیدان، جامه بهشتی می‌پوشند.<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص460.</ref>


ایشان ابی‌ذر<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص464؛ الغدیر، ج8، ص371.</ref> و ابی‌بکر<ref>شرح الاخبار، ج2، ص160؛ تاریخ دمشق، ج10، ص463.</ref> را به سبب رنجاندن بلال سرزنش کرد و به همسر بلال هشدار داد تا او را نرنجاند.<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص463.</ref>
ایشان ابی‌ذر<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص464؛ الغدیر، ج8، ص371.</ref> و ابی‌بکر<ref>شرح الاخبار، ج2، ص160؛ تاریخ دمشق، ج10، ص463.</ref> را به سبب رنجاندن بلال سرزنش کرد و به همسر بلال هشدار داد تا او را نرنجاند.<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص463.</ref>
==ازدواج==
==ازدواج==
منابع، به اختلاف، ازدواج بلال را با زنی از طایفه [[بنی‌زهره|بنی‌زُهره]]،<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص238؛ انساب الاشراف، ج1، ص214؛ اعیان الشیعه، ج3، ص602.</ref>  دختر ابی‌بُکیر،<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص237-238؛ اعیان الشیعه، ج3، ص602.</ref>  [[جمانه دختر زحاف اشجعی|جُمانه دختر زِحاف اَشجَعی]]،<ref>المناقب، ج1، ص138.</ref>  فاطمه دختر [[عتبة بن ربیعه]]،<ref>المصنف، صنعانی، ج6، ص154.</ref> ‌هاله خواهر [[عبدالرحمن بن عوف]]<ref>الاصابه، ج8، ص339.</ref> و [[هند خولانیه]] اهل داریای [[دمشق]] گزارش داده‌اند.<ref>اسد الغابه، ج6، ص291.</ref>
منابع، به اختلاف، ازدواج بلال را با زنی از طایفه [[بنی‌زهره|بنی‌زُهره]]، <ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص238؛ انساب الاشراف، ج1، ص214؛ اعیان الشیعه، ج3، ص602.</ref>  دختر ابی‌بُکیر، <ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص237-238؛ اعیان الشیعه، ج3، ص602.</ref>  [[جمانه دختر زحاف اشجعی|جُمانه دختر زِحاف اَشجَعی]]، <ref>المناقب، ج1، ص138.</ref>  فاطمه دختر [[عتبة بن ربیعه]]، <ref>المصنف، صنعانی، ج6، ص154.</ref> ‌هاله خواهر [[عبدالرحمن بن عوف]]<ref>الاصابه، ج8، ص339.</ref> و [[هند خولانیه]] اهل داریای [[دمشق]] گزارش داده‌اند.<ref>اسد الغابه، ج6، ص291.</ref>
پیامبر(ص) خود از دختر بنی‌ابی بکیر برای بلال خواستگاری کرد<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص238؛ اعیان الشیعه، ج3، ص602.</ref> و برای تامین هزینه‌های عروسی به وی یاری رساند.<ref>المصنف، ابن‌ابی شیبه، ج3، ص402.</ref> ازدواج بلال با هند خولانیه در دوران اقامتش در شام و پس از رحلت پیامبر(ص) انجام پذیرفت.<ref>اسد الغابه، ج6، ص291.</ref>
پیامبر(ص) خود از دختر بنی‌ابی بکیر برای بلال خواستگاری کرد<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص238؛ اعیان الشیعه، ج3، ص602.</ref> و برای تامین هزینه‌های عروسی به وی یاری رساند.<ref>المصنف، ابن‌ابی شیبه، ج3، ص402.</ref> ازدواج بلال با هند خولانیه در دوران اقامتش در شام و پس از رحلت پیامبر(ص) انجام پذیرفت.<ref>اسد الغابه، ج6، ص291.</ref>
به نظر مشهور، نسلی از بلال باقی نماند.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص682؛ اسد الغابه، ج1، ص245.</ref> برخی برایش از پسری به نام «عمر» یاد کرده‌اند که از راویان او بوده است.<ref>التحفة اللطیفه، ج1، ص221.</ref> [[سمعانی]] از مردمی یاد می‌کند که پسوند بلالی را در نام‌های خود دارند و منتسب به بلال بن رباح، ﻣﺆذن رسول خدا، هستند و مشهورترین آن‌ها ابوصالح بن یوسف بن صالح بلالی، قاضی خوارزم، است.<ref>الانساب، ج2، ص381.</ref>
به نظر مشهور، نسلی از بلال باقی نماند.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص682؛ اسد الغابه، ج1، ص245.</ref> برخی برایش از پسری به نام «عمر» یاد کرده‌اند که از راویان او بوده است.<ref>التحفة اللطیفه، ج1، ص221.</ref> [[سمعانی]] از مردمی یاد می‌کند که پسوند بلالی را در نام‌های خود دارند و منتسب به بلال بن رباح، ﻣﺆذن رسول خدا، هستند و مشهورترین آن‌ها ابوصالح بن یوسف بن صالح بلالی، قاضی خوارزم، است.<ref>الانساب، ج2، ص381.</ref>
خط ۱۰۰: خط ۱۰۰:
بلال در [[عمرة القضاء]] (عمرة القصاص) به سال هفتم ق. همراه پیامبر(ص) بود.<ref>دلائل النبوه، ج4، ص328؛ البدایة و النهایه، ج4، ص232.</ref> در این سفر، پیامبر(ص) سه روز در [[مکه]] ماند و به یارانش دستور داد [[مناسک عمره]] را نیرومند و چالاک برگزار کنند.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص446-448.</ref>
بلال در [[عمرة القضاء]] (عمرة القصاص) به سال هفتم ق. همراه پیامبر(ص) بود.<ref>دلائل النبوه، ج4، ص328؛ البدایة و النهایه، ج4، ص232.</ref> در این سفر، پیامبر(ص) سه روز در [[مکه]] ماند و به یارانش دستور داد [[مناسک عمره]] را نیرومند و چالاک برگزار کنند.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص446-448.</ref>
او به دستور [[رسول خدا(ص)]] هنگام ظهر بر فراز بام [[کعبه]] ایستاد و اذان گفت.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج2، ص122؛ المنتظم، ج3، ص306.</ref> سخن مشهور، اذان او بر بام کعبه را در روز فتح مکه می‌داند.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص413؛ الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص234؛ وسائل الشیعه، ج12، ص406.</ref>
او به دستور [[رسول خدا(ص)]] هنگام ظهر بر فراز بام [[کعبه]] ایستاد و اذان گفت.<ref>الطبقات، ابن‌سعد، ج2، ص122؛ المنتظم، ج3، ص306.</ref> سخن مشهور، اذان او بر بام کعبه را در روز فتح مکه می‌داند.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص413؛ الطبقات، ابن‌سعد، ج3، ص234؛ وسائل الشیعه، ج12، ص406.</ref>
برخی محققان میان این دو سخن جمع کرده‌اند و بر آنند که بلال برفراز کعبه در هر دو هنگام اذان گفت.<ref>بلال حبشی، ص91.</ref> اذان او بر فراز بام کعبه، خشم فراوان کافران مکه را برانگیخت،<ref>السیرة النبویه، ج2، ص413؛ تاریخ یعقوبی، ج2، ص60.</ref>  به گونه‌ای که برخی از آن‌ها شکر گزاردند که پدرانشان زنده نیستند تا نظاره‌گر این رویداد باشند.<ref>الخرائج و الجرائح، ج1، ص97؛ البدایة و النهایه، ج4، ص232.</ref>
برخی محققان میان این دو سخن جمع کرده‌اند و بر آنند که بلال برفراز کعبه در هر دو هنگام اذان گفت.<ref>بلال حبشی، ص91.</ref> اذان او بر فراز بام کعبه، خشم فراوان کافران مکه را برانگیخت، <ref>السیرة النبویه، ج2، ص413؛ تاریخ یعقوبی، ج2، ص60.</ref>  به گونه‌ای که برخی از آن‌ها شکر گزاردند که پدرانشان زنده نیستند تا نظاره‌گر این رویداد باشند.<ref>الخرائج و الجرائح، ج1، ص97؛ البدایة و النهایه، ج4، ص232.</ref>
==همراهی پیامبر در حجة‌الوداع==
==همراهی پیامبر در حجة‌الوداع==
او در [[حجة الوداع]] همگام رسول خدا(ص) بود و در [[روز ترویه]] با سایبانی که در دست داشت، برای پیامبر(ص) سایه فراهم می‌کرد.<ref>مجمع الزوائد، ج3، ص232.</ref> او در [[صحرای عرفات]] مردم را به سکوت دعوت کرد تا پیامبر(ص) خطبه بخواند.<ref>ثواب الاعمال، ص48.</ref> سپس در پایان خطبه نخست پیامبر(ص) اذان گفت و پس از پایان خطبه دوم پشت سر وی به نماز ظهر و عصر ایستاد.<ref>مسند الشافعی، ص31.</ref>
او در [[حجة الوداع]] همگام رسول خدا(ص) بود و در [[روز ترویه]] با سایبانی که در دست داشت، برای پیامبر(ص) سایه فراهم می‌کرد.<ref>مجمع الزوائد، ج3، ص232.</ref> او در [[صحرای عرفات]] مردم را به سکوت دعوت کرد تا پیامبر(ص) خطبه بخواند.<ref>ثواب الاعمال، ص48.</ref> سپس در پایان خطبه نخست پیامبر(ص) اذان گفت و پس از پایان خطبه دوم پشت سر وی به نماز ظهر و عصر ایستاد.<ref>مسند الشافعی، ص31.</ref>
خط ۱۱۷: خط ۱۱۷:
او با توجه به سیره نبوی در موضوع توزیع زمین‌های فتح شده، در برابر عمر ایستاد و تهدید به نبرد نمود.<ref>السنن الکبری، ج6، ص318.</ref> عمر نیز او و یارانش را بر منبر نفرین کرد.<ref>المجموع، ج19، ص456.</ref>
او با توجه به سیره نبوی در موضوع توزیع زمین‌های فتح شده، در برابر عمر ایستاد و تهدید به نبرد نمود.<ref>السنن الکبری، ج6، ص318.</ref> عمر نیز او و یارانش را بر منبر نفرین کرد.<ref>المجموع، ج19، ص456.</ref>
==وفات==
==وفات==
بلال در حالی که شعر شادمانی بر لب داشت و مشتاق پیوستن به پیامبر(ص) و یارانش بود، جان سپرد.<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص475.</ref> تاریخ وفات او را سال هفدهم،<ref>معرفة الصحابه، ج1، ص333.</ref>  هجدهم،<ref>معرفة الصحابه، ج1، ص333؛ رجال الطوسی، ص27.</ref>  نوزدهم،<ref>اعیان الشیعه، ج3، ص601.</ref>  بیستم،<ref>انساب الاشراف، ج1، ص218-220؛ مشاهیر علماء الامصار، ج1، ص50؛ رجال کشّی، ج1، ص189.</ref>  بیست و یکم<ref>تاریخ خلیفه، ص106؛ الطبقات، خلیفه، ص50.</ref> یا بیست و پنجم ق.<ref>تهذیب التهذیب، ج1، ص441.</ref> یاد کرده‌اند. او در شام جان داد؛ اما مدفنش را در باب صغیر دمشق،<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص477، 480.</ref>  داریا<ref>الروضة الریا، ص99-100؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص360.</ref> در حلب،<ref>البدایة و النهایه، ج7، ص102-103؛ الاصابه، ج1، ص326.</ref>  [[باب کیسان]]، و یا [[عمواس|عَمواس]] دانسته‌اند.<ref>التحفة اللطیفه، ج1، ص221.</ref>
بلال در حالی که شعر شادمانی بر لب داشت و مشتاق پیوستن به پیامبر(ص) و یارانش بود، جان سپرد.<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص475.</ref> تاریخ وفات او را سال هفدهم، <ref>معرفة الصحابه، ج1، ص333.</ref>  هجدهم،<ref>معرفة الصحابه، ج1، ص333؛ رجال الطوسی، ص27.</ref>  نوزدهم،<ref>اعیان الشیعه، ج3، ص601.</ref>  بیستم،<ref>انساب الاشراف، ج1، ص218-220؛ مشاهیر علماء الامصار، ج1، ص50؛ رجال کشّی، ج1، ص189.</ref>  بیست و یکم<ref>تاریخ خلیفه، ص106؛ الطبقات، خلیفه، ص50.</ref> یا بیست و پنجم ق.<ref>تهذیب التهذیب، ج1، ص441.</ref> یاد کرده‌اند. او در شام جان داد؛ اما مدفنش را در باب صغیر دمشق،<ref>تاریخ دمشق، ج10، ص477، 480.</ref>  داریا<ref>الروضة الریا، ص99-100؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص360.</ref> در حلب، <ref>البدایة و النهایه، ج7، ص102-103؛ الاصابه، ج1، ص326.</ref>  [[باب کیسان]]، و یا [[عمواس|عَمواس]] دانسته‌اند.<ref>التحفة اللطیفه، ج1، ص221.</ref>


بر پایه سخن مشهور، در دمشق جان داد و در [[باب صغیر]] مدفون شد.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص218-220؛ رجال کشّی، ج1، ص189؛ رجال الطوسی، ص27.</ref> اما به باور ابن‌کثیر، قبر موجود در باب صغیر، قبر [[بلال بن ابی‌درداء]]، حکمران و قاضی شهر دمشق، است و مدفن بلال بن رباح در [[داریا]] جای دارد.<ref>البدایة و النهایه، ج9، ص93.</ref>
بر پایه سخن مشهور، در دمشق جان داد و در [[باب صغیر]] مدفون شد.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص218-220؛ رجال کشّی، ج1، ص189؛ رجال الطوسی، ص27.</ref> اما به باور ابن‌کثیر، قبر موجود در باب صغیر، قبر [[بلال بن ابی‌درداء]]، حکمران و قاضی شهر دمشق، است و مدفن بلال بن رباح در [[داریا]] جای دارد.<ref>البدایة و النهایه، ج9، ص93.</ref>
خط ۱۲۹: خط ۱۲۹:
طبق یافته حدیث شناسان، 44 حدیث از بلال گزارش شده است که برخی از آن‌ها در [[صحیحین]]<ref>صحیح البخاری، ج1، ص156؛ صحیح مسلم، ج1، ص159.</ref> یافت می‌شوند.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج1، ص360.</ref> روایت‌های گزارش شده از بلال در کتابی به نام مسند بلال به چاپ رسیده است.<ref>نک: علل الدارقطنی، ج7، ص169.</ref>
طبق یافته حدیث شناسان، 44 حدیث از بلال گزارش شده است که برخی از آن‌ها در [[صحیحین]]<ref>صحیح البخاری، ج1، ص156؛ صحیح مسلم، ج1، ص159.</ref> یافت می‌شوند.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج1، ص360.</ref> روایت‌های گزارش شده از بلال در کتابی به نام مسند بلال به چاپ رسیده است.<ref>نک: علل الدارقطنی، ج7، ص169.</ref>


برخی کسانی که از وی روایت کرده‌اند، عبارتند از: ابوبکر بن ابی‌قحافه، [[اسامة بن زید]]، [[براء بن عازب]]، [[عبدالله بن عمر]]، [[عمر بن خطاب]]، [[کعب بن عجره]]،<ref>الاستیعاب، ج1، ص180.</ref>  [[ابن‌مسعود]]، [[ابوسعید خدری]] و [[جابر بن عبدالله]].<ref>عجائب الآثار، ج1، ص443.</ref>
برخی کسانی که از وی روایت کرده‌اند، عبارتند از: ابوبکر بن ابی‌قحافه، [[اسامة بن زید]]، [[براء بن عازب]]، [[عبدالله بن عمر]]، [[عمر بن خطاب]]، [[کعب بن عجره]]، <ref>الاستیعاب، ج1، ص180.</ref>  [[ابن‌مسعود]]، [[ابوسعید خدری]] و [[جابر بن عبدالله]].<ref>عجائب الآثار، ج1، ص443.</ref>
===موضوع احادیث===
===موضوع احادیث===
احادیث او بیشتر در موضوع [[نماز]]<ref>سنن الترمذی، ج5، ص212.</ref> و مقدمات آن،<ref>صحیح مسلم، ج1، ص159.</ref>  ربا<ref>صحیح البخاری، ج3، ص64.</ref> و شب قدر<ref>اقبال الاعمال، ج1، ص155؛ مجمع الزوائد، ج3، ص176.</ref> است.
احادیث او بیشتر در موضوع [[نماز]]<ref>سنن الترمذی، ج5، ص212.</ref> و مقدمات آن، <ref>صحیح مسلم، ج1، ص159.</ref>  ربا<ref>صحیح البخاری، ج3، ص64.</ref> و شب قدر<ref>اقبال الاعمال، ج1، ص155؛ مجمع الزوائد، ج3، ص176.</ref> است.


او در روایتی از پیامبر(ص) درباره ازدواج علی(ع) و فاطمه(س)، از شفاعتگری آن دو برای محبان [[اهل بیت]] گزارش می‌دهد.<ref>ماة منقبه، ص166؛ المناقب، ج3، ص123؛ اسد الغابه، ج1، ص242.</ref> نیز در روایتی بلند، فضیلت اذان و وصف بهشت را از زبان پیامبر(ص) گزارش کرده است.<ref>من لا یحضره الفقیه، ج1، ص292-297.</ref>
او در روایتی از پیامبر(ص) درباره ازدواج علی (ع) و فاطمه(س)، از شفاعتگری آن دو برای محبان [[اهل بیت]] گزارش می‌دهد.<ref>ماة منقبه، ص166؛ المناقب، ج3، ص123؛ اسد الغابه، ج1، ص242.</ref> نیز در روایتی بلند، فضیلت اذان و وصف بهشت را از زبان پیامبر(ص) گزارش کرده است.<ref>من لا یحضره الفقیه، ج1، ص292-297.</ref>
==تکریم بلال==
==تکریم بلال==
برای تکریم بلال، بعدها [[مسلمانان]] مساجدی با نام او ساختند که یکی از آن‌ها در شهر مکه و بر فراز [[کوه ابوقبیس]] قرار داشت. این مسجد که به مناسبت اذان گفتن او بر فراز این کوه ساخته شده بود، نزدیک به 100 متر مربع وسعت داشت و در طرح‌های جدید گسترش و بنای کاخ برای مهمانان دولت سعودی، ویران شد و اکنون اثری از آن برجای نیست.<ref>آثار اسلامی، ص125-126.</ref>
برای تکریم بلال، بعدها [[مسلمانان]] مساجدی با نام او ساختند که یکی از آن‌ها در شهر مکه و بر فراز [[کوه ابوقبیس]] قرار داشت. این مسجد که به مناسبت اذان گفتن او بر فراز این کوه ساخته شده بود، نزدیک به 100 متر مربع وسعت داشت و در طرح‌های جدید گسترش و بنای کاخ برای مهمانان دولت سعودی، ویران شد و اکنون اثری از آن برجای نیست.<ref>آثار اسلامی، ص125-126.</ref>
خط ۱۴۷: خط ۱۴۷:
به سبب همین ارادت بود که در پی شهادت فاطمه(س) فریاد‌ اندوه برآورد.<ref>الدرجات الرفیعه، ص366.</ref> امام علی‌(ع) بلال را پیشگام حبشیان<ref>الخصال، ج1، ص312.</ref> و [[امام سجاد(ع)]] او را از بهترین اصحاب پیامبر(ص) شمرد.<ref>تفسیر منسوب به امام عسکری، ص623.</ref> ا[[مام صادق(ع)]] او را عبد صالح<ref>رجال کشّی، ص191.</ref> و نخستین وارد شونده به بهشت<ref>التهذیب، ج2، ص284.</ref> خواند و برایش طلب رحمت کرد.<ref>الاختصاص، ص73.</ref>
به سبب همین ارادت بود که در پی شهادت فاطمه(س) فریاد‌ اندوه برآورد.<ref>الدرجات الرفیعه، ص366.</ref> امام علی‌(ع) بلال را پیشگام حبشیان<ref>الخصال، ج1، ص312.</ref> و [[امام سجاد(ع)]] او را از بهترین اصحاب پیامبر(ص) شمرد.<ref>تفسیر منسوب به امام عسکری، ص623.</ref> ا[[مام صادق(ع)]] او را عبد صالح<ref>رجال کشّی، ص191.</ref> و نخستین وارد شونده به بهشت<ref>التهذیب، ج2، ص284.</ref> خواند و برایش طلب رحمت کرد.<ref>الاختصاص، ص73.</ref>
==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
*[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/251993/ بلال حبشی (یکی از یاران و مؤذن پیغمبر اسلام)، فاتحی، جواد، مجله کتابخانه مسجد اعظم قم، دی 1345 - شماره 21 (2 صفحه - از 54 تا 55).]
*[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/251993/ بلال حبشی (یکی از یاران و مؤذن پیغمبر اسلام)، فاتحی، جواد، مجله کتابخانه مسجد اعظم قم، دی 1345 - شماره 21 (2 صفحه - از 54 تا 55).]
*[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1208229/ با اصحاب معصومین؛ بلال حبشی، مقرب خورشید نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم)، گلی زواره، غلامرضا، مجله پاسدار اسلام، اسفند 1395 و فروردین 1396 - شماره 421 (4 صفحه - از 72 تا 75).]
*[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1208229/ با اصحاب معصومین؛ بلال حبشی، مقرب خورشید نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم)، گلی زواره، غلامرضا، مجله پاسدار اسلام، اسفند 1395 و فروردین 1396 - شماره 421 (4 صفحه - از 72 تا 75).]
==برای مطالعه بیشتر==
==برای مطالعه بیشتر==
*'''اسوه هاي ايثار: نگاهي به زندگاني بلال حبشى'''، عباس قدیانی.
*'''اسوه هاي ايثار: نگاهي به زندگاني بلال حبشى'''، عباس قدیانی.
*'''بر با‌م‌ آسما‌ن‌: داستا‌ن‌ زندگی‌ بلال‌ حبشی‌'''، آستان قدس رضوی.
*'''بر با‌م‌ آسما‌ن‌: داستا‌ن‌ زندگی‌ بلال‌ حبشی‌'''، آستان قدس رضوی.
*'''بلال حبشي'''، محمد کامرانی اقدام.
*'''بلال حبشي'''، محمد کامرانی اقدام.
*'''بلال حبشی'''، محمد محمدی اشتهاردی.
*'''بلال حبشی'''، محمد محمدی اشتهاردی.
==پانویس==
==پانویس==


{{پانویس}}
{{پانویس}}


==منابع==
==منابع ==


{{منابع}}
{{منابع}}
خط ۱۶۸: خط ۱۶۴:
{{دانشنامه
{{دانشنامه


  | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/7892
  | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/7892


  | عنوان =‌بلال بن رباح
  | عنوان =‌بلال بن رباح
خط ۱۷۶: خط ۱۷۲:
}}
}}


*'''آثار اسلامی مکه و مدینه''': رسول جعفریان، قم، مشعر، 1386ش.
* '''آثار اسلامی مکه و مدینه''': رسول جعفریان، قم، مشعر، 1386ش.


*'''احسن التقاسیم''': المقدسی البشاری (م. 380ق.) ، قاهره، مکتبة مدبولی، 1411ق.
* '''احسن التقاسیم''': المقدسی البشاری (م. 380ق.) ، قاهره، مکتبة مدبولی، 1411ق.


*'''اخبار مکه''': الازرقی (م. 248ق.) ، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق.
* '''اخبار مکه''': الازرقی (م. 248ق.) ، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق.


*'''الاختصاص''': المفید (م. 413ق.) ، به کوشش غفاری و زرندی، بیروت، دار المفید، 1414ق.
* '''الاختصاص''': المفید (م. 413ق.) ، به کوشش غفاری و زرندی، بیروت، دار المفید، 1414ق.


*'''الاربعین''': سلیمان بن الماحوزی (م. 1121ق.) ، به کوشش رجایی، قم، امیر، 1417ق.
* '''الاربعین''': سلیمان بن الماحوزی (م. 1121ق.) ، به کوشش رجایی، قم، امیر، 1417ق.


*'''اسباب النزول''': الواحدی (م. 468ق.) ، به کوشش کمال بسیونی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1411ق.
* '''اسباب النزول''': الواحدی (م. 468ق.) ، به کوشش کمال بسیونی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1411ق.


*'''الاستیعاب''': ابن‌عبدالبر (م. 463ق.) ، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، 1412ق.
* '''الاستیعاب''': ابن‌عبدالبر (م. 463ق.) ، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، 1412ق.


*'''اسد الغابه''': ابن‌اثیر (م. 630ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1409ق.
* '''اسد الغابه''': ابن‌اثیر (م. 630ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1409ق.


*'''الاصابه''': ابن‌حجر العسقلانی (م. 852ق.) ، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق.
* '''الاصابه''': ابن‌حجر العسقلانی (م. 852ق.) ، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق.


*'''اعیان الشیعه''': سید محسن الامین (م. 1371ق.) ، به کوشش حسن الامین، بیروت، دار التعارف.
* '''اعیان الشیعه''': سید محسن الامین (م. 1371ق.) ، به کوشش حسن الامین، بیروت، دار التعارف.


*'''اقبال الاعمال''': ابن‌طاووس (م. 664ق.) ، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1367ش.
* '''اقبال الاعمال''': ابن‌طاووس (م. 664ق.) ، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1367ش.


*'''الامالی''': الصدوق (م. 381ق.) ، بیروت، اعلمی، 1400ق.
* '''الامالی''': الصدوق (م. 381ق.) ، بیروت، اعلمی، 1400ق.


*'''امتاع الاسماع''': المقریزی (م. 845ق.) ، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1420ق.
* '''امتاع الاسماع''': المقریزی (م. 845ق.) ، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1420ق.


*'''انساب الاشراف''': البلاذری (م. 279ق.) ، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق.
* '''انساب الاشراف''': البلاذری (م. 279ق.) ، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق.


*'''الانساب''': عبدالکریم السمعانی (م. 562ق.) ، به کوشش عبدالرحمن، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیه، 1382ق.
* '''الانساب''': عبدالکریم السمعانی (م. 562ق.) ، به کوشش عبدالرحمن، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیه، 1382ق.


*'''الاوائل''': الطبرانی (م. 360ق.) ، به کوشش محمد شکور، بیروت، دار الفرقان، 1403ق.
* '''الاوائل''': الطبرانی (م. 360ق.) ، به کوشش محمد شکور، بیروت، دار الفرقان، 1403ق.


*'''الایضاح''': الفضل بن شاذان (م. 260ق.) ، به کوشش حسینی الارموی، دانشگاه تهران، 1363ش.
* '''الایضاح''': الفضل بن شاذان (م. 260ق.) ، به کوشش حسینی الارموی، دانشگاه تهران، 1363ش.


*'''بحار الانوار''': المجلسی (م. 1110ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق.
* '''بحار الانوار''': المجلسی (م. 1110ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق.


*'''البحر المحیط''': ابوحیان الاندلسی (م. 754ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1412ق.
* '''البحر المحیط''': ابوحیان الاندلسی (م. 754ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1412ق.


*'''البدایة و النهایه''': ابن‌کثیر (م. 774ق.) ، بیروت، مکتبة المعارف.
* '''البدایة و النهایه''': ابن‌کثیر (م. 774ق.) ، بیروت، مکتبة المعارف.


*'''بغیة الطلب فی تاریخ حلب''': عمر بن احمد ابن‌العدیم (م. 660ق.) ، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر.
* '''بغیة الطلب فی تاریخ حلب''': عمر بن احمد ابن‌العدیم (م. 660ق.) ، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر.


*'''بلال حبشی''': محمد محمدی اشتهاردی، تهران، پیام آزادی، 1373ش.
* '''بلال حبشی''': محمد محمدی اشتهاردی، تهران، پیام آزادی، 1373ش.


*'''بهجة النفوس''': عبدالله المرجانی (م. 699ق.) ، به کوشش محمد عبدالوهاب، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 2002م.
* '''بهجة النفوس''': عبدالله المرجانی (م. 699ق.) ، به کوشش محمد عبدالوهاب، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 2002م.


*'''تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر''': الذهبی (م. 748ق.) ، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، 1410ق.
* '''تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر''': الذهبی (م. 748ق.) ، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، 1410ق.


*'''تاریخ خلیفه''': خلیفة بن خیاط (م. 240ق.) ، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر، 1414ق.
* '''تاریخ خلیفه''': خلیفة بن خیاط (م. 240ق.) ، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر، 1414ق.


*'''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک) ''': الطبری (م. 310ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، اعلمی، 1403ق.
* '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک) ''': الطبری (م. 310ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، اعلمی، 1403ق.


*'''تاریخ مدینة دمشق''': ابن‌عساکر (م. 571ق.) ، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، 1415ق.
* '''تاریخ مدینة دمشق''': ابن‌عساکر (م. 571ق.) ، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، 1415ق.


*'''تاریخ مکة المشرفه''': محمد ابن‌الضیاء (م. 854ق.) ، به کوشش علاء و ایمن، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1424ق.
* '''تاریخ مکة المشرفه''': محمد ابن‌الضیاء (م. 854ق.) ، به کوشش علاء و ایمن، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1424ق.


*'''تاریخ الیعقوبی''': احمد بن یعقوب (م. 292ق.) ، بیروت، دار صادر، 1415ق.
* '''تاریخ الیعقوبی''': احمد بن یعقوب (م. 292ق.) ، بیروت، دار صادر، 1415ق.


*'''التحفة اللطیفه''': شمس الدین السخاوی (م. 902ق.) ، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414ق.
* '''التحفة اللطیفه''': شمس الدین السخاوی (م. 902ق.) ، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414ق.


*'''تفسیر قرطبی (الجامع لاحکام القرآن) ''': القرطبی (م. 671ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1405ق.
* '''تفسیر قرطبی (الجامع لاحکام القرآن) ''': القرطبی (م. 671ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1405ق.


*'''تفسیر مقاتل بن سلیمان''': مقاتل بن سلیمان (م. 150ق.) ، به کوشش عبدالله محمود شحاته، بیروت، التاریخ العربی، 1423ق.
* '''تفسیر مقاتل بن سلیمان''': مقاتل بن سلیمان (م. 150ق.) ، به کوشش عبدالله محمود شحاته، بیروت، التاریخ العربی، 1423ق.


*'''التفسیر المنسوب الی الامام العسکری(ع) ''': به کوشش ابطحی، قم، مدرسه امام مهدی، 1409ق.
* '''التفسیر المنسوب الی الامام العسکری (ع) ''': به کوشش ابطحی، قم، مدرسه امام مهدی، 1409ق.


*'''تنبیه الخواطر (مجموعه ورّام) ''': ابن‌ابی‌الفرّاس (م. 605ق.) ، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1368ش.
* '''تنبیه الخواطر (مجموعه ورّام) ''': ابن‌ابی‌الفرّاس (م. 605ق.) ، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1368ش.


*'''تنویر الحوالک''': السیوطی (م. 911ق.) ، به کوشش محمد الخالدی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418.
* '''تنویر الحوالک''': السیوطی (م. 911ق.) ، به کوشش محمد الخالدی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418.


*'''تهذیب الاحکام''': الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش موسوی و آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1365ش.
* '''تهذیب الاحکام''': الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش موسوی و آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1365ش.


*'''تهذیب التهذیب''': ابن‌حجر العسقلانی (م. 852ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1404ق.
* '''تهذیب التهذیب''': ابن‌حجر العسقلانی (م. 852ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1404ق.


*'''تهذیب الکمال''': المزی (م. 742ق.) ، به کوشش بشار عواد، بیروت، الرساله، 1415ق.
* '''تهذیب الکمال''': المزی (م. 742ق.) ، به کوشش بشار عواد، بیروت، الرساله، 1415ق.


*'''ثواب الاعمال''': الصدوق (م. 381ق.) ، قم، الرضی، 1368ش.
* '''ثواب الاعمال''': الصدوق (م. 381ق.) ، قم، الرضی، 1368ش.


*'''جامع البیان''': الطبری (م. 310ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1412ق.
* '''جامع البیان''': الطبری (م. 310ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1412ق.


*'''حلیة الاولیاء''': ابونعیم الاصفهانی (م. 430ق.) ، بیروت، دار الکتاب العربی، 1405ق.
* '''حلیة الاولیاء''': ابونعیم الاصفهانی (م. 430ق.) ، بیروت، دار الکتاب العربی، 1405ق.


*'''الخرائج والجرائح''': الراوندی (م. 573ق.) ، قم، مؤسسة الامام المهدی.
* '''الخرائج والجرائح''': الراوندی (م. 573ق.) ، قم، مؤسسة الامام المهدی.


*'''الخصال''': الصدوق (م. 381ق.) ، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، 1416ق.
* '''الخصال''': الصدوق (م. 381ق.) ، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، 1416ق.


*'''دائرة المعارف قرآن کریم''': مرکز فرهنگ و معارف قرآن، قم، بوستان کتاب، 1386ش.
* '''دائرة المعارف قرآن کریم''': مرکز فرهنگ و معارف قرآن، قم، بوستان کتاب، 1386ش.


*'''الدر المنثور''': السیوطی (م. 911ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1365ق.
* '''الدر المنثور''': السیوطی (م. 911ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1365ق.


*'''الدرجات الرفیعه''': السید علی خان (م. 1120ق.) ، به کوشش بحر العلوم، قم، بصیرتی، 1397ق.
* '''الدرجات الرفیعه''': السید علی خان (م. 1120ق.) ، به کوشش بحر العلوم، قم، بصیرتی، 1397ق.


*'''دلائل الامامه''': الطبری الشیعی (م. قرن4ق.) ، قم، بعثت، 1413ق.
* '''دلائل الامامه''': الطبری الشیعی (م. قرن4ق.) ، قم، بعثت، 1413ق.


*'''دلائل النبوه''': البیهقی (م. 458ق.) ، به کوشش عبد المعطی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1405ق.
* '''دلائل النبوه''': البیهقی (م. 458ق.) ، به کوشش عبد المعطی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1405ق.


*'''رجال الطوسی''': الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش قیومی، قم، نشر اسلامی، 1415ق.
* '''رجال الطوسی''': الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش قیومی، قم، نشر اسلامی، 1415ق.


*'''رجال کشّی (اختیار معرفة الرجال) ''': الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش میرداماد و رجایی، قم، آل البیت''':، 1404ق.'''
* '''رجال کشّی (اختیار معرفة الرجال) ''': الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش میرداماد و رجایی، قم، آل البیت''':، 1404ق.


*'''الروضة الریا فیمن دفن بداریا''': عبدالرحمن العمادی (م. 1051ق.) ، به کوشش الاشعث، دمشق، دار المامون، 1408ق.
* '''الروضة الریا فیمن دفن بداریا''': عبدالرحمن العمادی (م. 1051ق.) ، به کوشش الاشعث، دمشق، دار المامون، 1408ق.


*'''سبل الهدی''': محمد بن یوسف الصالحی (م. 942ق.) ، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414ق.
* '''سبل الهدی''': محمد بن یوسف الصالحی (م. 942ق.) ، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414ق.


*'''سفرنامه ناصر خسرو''': ناصر خسرو (م. 481ق.) ، تهران، زوّار، 1381ش.
* '''سفرنامه ناصر خسرو''': ناصر خسرو (م. 481ق.) ، تهران، زوّار، 1381ش.


*'''سنن ابن‌ماجه''': ابن‌ماجه (م. 275ق.) ، به کوشش محمد فؤاد، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1395ق.
* '''سنن ابن‌ماجه''': ابن‌ماجه (م. 275ق.) ، به کوشش محمد فؤاد، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1395ق.


*'''سنن ابی‌داود''': السجستانی (م. 275ق.) ، به کوشش سعید محمد اللحام، بیروت، دار الفکر، 1410ق.
* '''سنن ابی‌داود''': السجستانی (م. 275ق.) ، به کوشش سعید محمد اللحام، بیروت، دار الفکر، 1410ق.


*'''سنن الترمذی''': الترمذی (م. 279ق.) ، به کوشش عبدالوهاب، بیروت، دار الفکر، 1402ق.
* '''سنن الترمذی''': الترمذی (م. 279ق.) ، به کوشش عبدالوهاب، بیروت، دار الفکر، 1402ق.


*'''سنن الدارمی''': الدارمی (م. 255ق.) ، احیاء السنة النبویه.
* '''سنن الدارمی''': الدارمی (م. 255ق.) ، احیاء السنة النبویه.


*'''السنن الکبری''': البیهقی (م. 458ق.) ، بیروت، دار الفکر.
* '''السنن الکبری''': البیهقی (م. 458ق.) ، بیروت، دار الفکر.


*'''سیر اعلام النبلاء''': الذهبی (م. 748ق.) ، به کوشش گروهی از محققان، بیروت، الرساله، 1413ق.
* '''سیر اعلام النبلاء''': الذهبی (م. 748ق.) ، به کوشش گروهی از محققان، بیروت، الرساله، 1413ق.


*'''السیرة الحلبیه''': الحلبی (م. 1044ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1400ق.
* '''السیرة الحلبیه''': الحلبی (م. 1044ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1400ق.


*'''السیرة النبویه''': ابن‌کثیر (م. 774ق.) ، به کوشش مصطفی عبدالواحد، بیروت، دار المعرفه، 1396ق.
* '''السیرة النبویه''': ابن‌کثیر (م. 774ق.) ، به کوشش مصطفی عبدالواحد، بیروت، دار المعرفه، 1396ق.


*'''السیرة النبویه''': ابن‌هشام (م. 213/218ق.) ، به کوشش محمد محیی الدین، مصر، مکتبة محمد علی صبیح، 1383ق.
* '''السیرة النبویه''': ابن‌هشام (م. 213/218ق.) ، به کوشش محمد محیی الدین، مصر، مکتبة محمد علی صبیح، 1383ق.


*'''شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار''': النعمان المغربی (م. 363ق.) ، به کوشش جلالی، قم، نشر اسلامی، 1414ق.
* '''شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار''': النعمان المغربی (م. 363ق.) ، به کوشش جلالی، قم، نشر اسلامی، 1414ق.


*'''الشرح الکبیر''': ابوالبرکات (م. 1201ق.) ، مصر، دار احیاء الکتب العربیه.
* '''الشرح الکبیر''': ابوالبرکات (م. 1201ق.) ، مصر، دار احیاء الکتب العربیه.


*'''شرح نهج البلاغه''': ابن‌ابی‌الحدید (م. 656ق.) ، به کوشش محمد ابوالفضل، دار احیاء الکتب العربیه، 1378ق.
* '''شرح نهج البلاغه''': ابن‌ابی‌الحدید (م. 656ق.) ، به کوشش محمد ابوالفضل، دار احیاء الکتب العربیه، 1378ق.


*'''شواهد التنزیل''': الحاکم الحسکانی (م. 506ق.) ، به کوشش محمودی، تهران، وزارت ارشاد، 1411ق.
* '''شواهد التنزیل''': الحاکم الحسکانی (م. 506ق.) ، به کوشش محمودی، تهران، وزارت ارشاد، 1411ق.


*'''صحیح ابن‌حبان''': علی بن بلبان الفارسی (م. 739ق.) ، به کوشش الارنؤوط، الرساله، 1414ق.
* '''صحیح ابن‌حبان''': علی بن بلبان الفارسی (م. 739ق.) ، به کوشش الارنؤوط، الرساله، 1414ق.


*'''صحیح البخاری''': البخاری (م. 256ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1401ق.
* '''صحیح البخاری''': البخاری (م. 256ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1401ق.


*'''صحیح مسلم''': مسلم (م. 261ق.) ، بیروت، دار الفکر.
* '''صحیح مسلم''': مسلم (م. 261ق.) ، بیروت، دار الفکر.


*'''الصحیح من سیرة النبی(ص) ''': جعفر مرتضی العاملی، بیروت، دار السیره، 1414ق.
* '''الصحیح من سیرة النبی(ص) ''': جعفر مرتضی العاملی، بیروت، دار السیره، 1414ق.


*'''الطبقات الکبری''': ابن‌سعد (م. 230ق.) ، بیروت، دار صادر.
* '''الطبقات الکبری''': ابن‌سعد (م. 230ق.) ، بیروت، دار صادر.


*'''الطبقات''': خلیفة بن خیاط (م. 240ق.) ، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر، 1414ق.
* '''الطبقات''': خلیفة بن خیاط (م. 240ق.) ، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر، 1414ق.


*'''العبر فی خبر من غبر''': الذهبی (م. 748ق.) ، به کوشش محمد السعید، بیروت، دار الکتب العلمیه.
* '''العبر فی خبر من غبر''': الذهبی (م. 748ق.) ، به کوشش محمد السعید، بیروت، دار الکتب العلمیه.


*'''عجائب الآثار''': عبدالرحمن الجبرتی (م. 1227ق.) ، بیروت، دار الجیل.
* '''عجائب الآثار''': عبدالرحمن الجبرتی (م. 1227ق.) ، بیروت، دار الجیل.


*'''علل الدارقطنی''': الدارقطنی (م. 385ق.) ، به کوشش محفوظ الرحمن، الریاض، دار طیبه، 1405ق.
* '''علل الدارقطنی''': الدارقطنی (م. 385ق.) ، به کوشش محفوظ الرحمن، الریاض، دار طیبه، 1405ق.


*'''عیون الاثر''': ابن‌سید الناس (م. 734ق.) ، بیروت، مؤسسة عزالدین، 1406ق.
* '''عیون الاثر''': ابن‌سید الناس (م. 734ق.) ، بیروت، مؤسسة عزالدین، 1406ق.


*'''الغدیر''': الامینی (م. 1390ق.) ، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1366ش.
* '''الغدیر''': الامینی (م. 1390ق.) ، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1366ش.


*'''فتوح الشام''': الواقدی (م. 207ق.) ، بیروت، دار الجیل.
* '''فتوح الشام''': الواقدی (م. 207ق.) ، بیروت، دار الجیل.


*'''فضائل الصحابه''': احمد بن حنبل (م. 241ق.) ، به کوشش محمد عباس، بیروت، الرساله، 1403ق.
* '''فضائل الصحابه''': احمد بن حنبل (م. 241ق.) ، به کوشش محمد عباس، بیروت، الرساله، 1403ق.


*'''الکافی''': الکلینی (م. 329ق.) ، به کوشش غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1375ش.
* '''الکافی''': الکلینی (م. 329ق.) ، به کوشش غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1375ش.


*'''الکامل فی التاریخ''': ابن‌اثیر (م. 630ق.) ، بیروت، دار صادر، 1385ق.
* '''الکامل فی التاریخ''': ابن‌اثیر (م. 630ق.) ، بیروت، دار صادر، 1385ق.


*'''الکامل فی ضعفاء الرجال''': عبدالله بن عدی (م. 365ق.) ، به کوشش غزاوی، بیروت، دار الفکر، 1409ق.
* '''الکامل فی ضعفاء الرجال''': عبدالله بن عدی (م. 365ق.) ، به کوشش غزاوی، بیروت، دار الفکر، 1409ق.


*'''الکشاف''': الزمخشری (م. 538ق.) ، مصطفی البابی، 1385ق.
* '''الکشاف''': الزمخشری (م. 538ق.) ، مصطفی البابی، 1385ق.


*'''کشف الاسرار''': میبدی (م. 520ق.) ، به کوشش حکمت، تهران، امیر کبیر، 1361ش.
* '''کشف الاسرار''': میبدی (م. 520ق.) ، به کوشش حکمت، تهران، امیر کبیر، 1361ش.


*'''کنز العمال''': المتقی الهندی (م. 975ق.) ، به کوشش السقاء، بیروت، الرساله، 1413ق.
* '''کنز العمال''': المتقی الهندی (م. 975ق.) ، به کوشش السقاء، بیروت، الرساله، 1413ق.


*'''مائة منقبه''': محمد ابن‌شاذان (م. 412ق.) ، قم، مدرسة الامام المهدی، 1407ق.
* '''مائة منقبه''': محمد ابن‌شاذان (م. 412ق.) ، قم، مدرسة الامام المهدی، 1407ق.


*'''المبسوط''': السرخسی (م. 483ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1406ق.
* '''المبسوط''': السرخسی (م. 483ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1406ق.


*'''مجمع البیان''': الطبرسی (م. 548ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1406ق.
* '''مجمع البیان''': الطبرسی (م. 548ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1406ق.


*'''مجمع الزوائد''': الهیثمی (م. 807ق.) ، بیروت، دار الکتاب العربی، 1402ق.
* '''مجمع الزوائد''': الهیثمی (م. 807ق.) ، بیروت، دار الکتاب العربی، 1402ق.


*'''المجموع شرح المهذب''': النووی (م. 676ق.) ، دار الفکر.
* '''المجموع شرح المهذب''': النووی (م. 676ق.) ، دار الفکر.


*'''المحاسن''': ابن‌خالد البرقی (م. 274ق.) ، به کوشش حسینی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1326ش.
* '''المحاسن''': ابن‌خالد البرقی (م. 274ق.) ، به کوشش حسینی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1326ش.


*'''المحبّر''': ابن‌حبیب (م. 245ق.) ، به کوشش ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده.
* '''المحبّر''': ابن‌حبیب (م. 245ق.) ، به کوشش ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده.


*'''المحلی بالآثار''': ابن‌حزم الاندلسی (م. 456ق.) ، به کوشش احمد شاکر، بیروت، دار الفکر.
* '''المحلی بالآثار''': ابن‌حزم الاندلسی (م. 456ق.) ، به کوشش احمد شاکر، بیروت، دار الفکر.


*'''مستدرک الوسائل''': النوری (م. 1320ق.) ، بیروت، آل البیت، 1408ق.
* '''مستدرک الوسائل''': النوری (م. 1320ق.) ، بیروت، آل البیت، 1408ق.


*'''مستند العروة الوثقی''': تقریر بحث الخوئی (م. 1413ق.) ، مرتضی بروجردی، قم، مدرسة دار العلم.
* '''مستند العروة الوثقی''': تقریر بحث الخوئی (م. 1413ق.) ، مرتضی بروجردی، قم، مدرسة دار العلم.


*'''مسند احمد''': احمد بن حنبل (م. 241ق.) ، بیروت، دار صادر.
* '''مسند احمد''': احمد بن حنبل (م. 241ق.) ، بیروت، دار صادر.


*'''مسند الشافعی''': الشافعی (م. 204ق.) ، بیروت، دار الکتب العلمیه.
* '''مسند الشافعی''': الشافعی (م. 204ق.) ، بیروت، دار الکتب العلمیه.


*'''مشاهیر علماء الامصار''': ابن‌حبان (م. 354ق.) ، به کوشش مرزوق علی، دار الوفاء، 1411ق.
* '''مشاهیر علماء الامصار''': ابن‌حبان (م. 354ق.) ، به کوشش مرزوق علی، دار الوفاء، 1411ق.


*'''المصنّف''': ابن‌ابی‌شیبه (م. 235ق.) ، به کوشش سعید محمد، دار الفکر، 1409ق.
* '''المصنّف''': ابن‌ابی‌شیبه (م. 235ق.) ، به کوشش سعید محمد، دار الفکر، 1409ق.


*'''المصنّف''': عبدالرزاق الصنعانی (م. 211ق.) ، به کوشش حبیب الرحمن، المجلس العلمی.
* '''المصنّف''': عبدالرزاق الصنعانی (م. 211ق.) ، به کوشش حبیب الرحمن، المجلس العلمی.


*'''معالم مکة و المدینة بین الماضی و الحاضر''': یوسف رغدا العاملی، بیروت، دار المرتضی، 1418ق.
* '''معالم مکة و المدینة بین الماضی و الحاضر''': یوسف رغدا العاملی، بیروت، دار المرتضی، 1418ق.


*'''معرفة الصحابه''': ابونعیم الاصفهانی (م. 430ق.) ، به کوشش محمد حسن و مسعد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1422ق.
* '''معرفة الصحابه''': ابونعیم الاصفهانی (م. 430ق.) ، به کوشش محمد حسن و مسعد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1422ق.


*'''من لا یحضره الفقیه''': الصدوق (م. 381ق.) ، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، 1404ق.
* '''من لا یحضره الفقیه''': الصدوق (م. 381ق.) ، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، 1404ق.


*'''مناقب آل ابی‌طالب''': ابن‌شهرآشوب (م. 588ق.) ، قم، علامه، 1379ق.
* '''مناقب آل ابی‌طالب''': ابن‌شهرآشوب (م. 588ق.) ، قم، علامه، 1379ق.


*'''المنتظم''': ابن‌جوزی (م. 597ق.) ، به کوشش محمد عبدالقادر و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1412ق.
* '''المنتظم''': ابن‌جوزی (م. 597ق.) ، به کوشش محمد عبدالقادر و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1412ق.


*'''المواعظ و الاعتبار''': المقریزی (م. 845ق.) ، به کوشش خلیل المنصور، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق.
* '''المواعظ و الاعتبار''': المقریزی (م. 845ق.) ، به کوشش خلیل المنصور، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق.


*'''نقد الرجال''': السید مصطفی التفرشی (قرن11ق.) ، قم، آل البیت، 1418ق.
* '''نقد الرجال''': السید مصطفی التفرشی (قرن11ق.) ، قم، آل البیت، 1418ق.


*'''وسائل الشیعه''': الحر العاملی (م. 1104ق.) ، قم، آل البیت، 1412ق.
* '''وسائل الشیعه''': الحر العاملی (م. 1104ق.) ، قم، آل البیت، 1412ق.


*'''وفاء الوفاء''': السمهودی (م. 911ق.) ، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، 2006م.
* '''وفاء الوفاء''': السمهودی (م. 911ق.) ، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، 2006م.


*'''وفیات الاعیان''': ابن‌خلکان (م. 681ق.) ، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر.
* '''وفیات الاعیان''': ابن‌خلکان (م. 681ق.) ، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر.
{{پایان}}


[[رده:شرکت کنندگان در جنگ بدر]]
[[رده:شرکت کنندگان در جنگ بدر]]
لطفاً توجه داشته‌باشید که همهٔ مشارکت‌ها در ویکی حج منتشرشده تحت Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike در نظر گرفته‌می‌شوند (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). اگر نمی‌خواهید نوشته‌هایتان بی‌رحمانه ویرایش و توزیع شوند؛ بنابراین، آنها را اینجا ارائه نکنید.
شما همچنین به ما تعهد می‌کنید که خودتان این را نوشته‌اید یا آن را از یک منبع با مالکیت عمومی یا مشابه آزاد آن برداشته‌اید (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). کارهای دارای حق تکثیر را بدون اجازه ارائه نکنید!
لغو راهنمای ویرایش‌کردن (در پنجرهٔ تازه باز می‌شود)

الگوهای به‌کاررفته در این صفحه:

برگرفته از «https://wikihaj.com/view/بلال_بن_رباح»