در حال ویرایش تاریخ انگاره شیعی زیارت (کتاب)

بیش از یک چهارم حجم اثر ابن قولویه به منقولات از سعد بن عبدالله اختصاص دارد. نویسنده اسناد و محتوای این روایات را در سه دسته به تفصیل بررسی می‌کند.‌<ref>تاریخ انگاره شیعی زیارت، ص ۱۳۰ تا ۱۵۳</ref>   

====اشعری و تلاش برای تثبیت هویت شیعیان====

به گفته نویسنده با توجه به عصر سعد بن عبدالله اشعری که عصر [[غیبت صغری]] و بحران‌های اعتقادی در پی آن است سعد به دنبال تثبیت هویت شیعیان است. از همین رو است که سعی می‌کند [[کوفه]] را همچون شهری زیارتی بشناساند<ref>تاریخ انگاره شیعی زیارت، ص ۱۶۸</ref> و به همین دلیل است که در کتابش به زیارت [[کربلا]] در [[روز عرفه]] تاکید می‌کند. با اینکه حج یک واجب شرعی است اما سعد بر آن است که در روز عرفه وقوف در صحرای [[کربلا]] برای هر کس که [[استطاعت]] حج ندارد یا قبلا حج گزارده، افضل از [[وقوف در عرفات]] است.<ref>تاریخ انگاره شیعی زیارت، ص ۱۶۸</ref> بدین ترتیب بر تشکیل اجتماعی جدا از اجتماع عامه مسلمانان در یک زمان تاکید می‌شود. به گفته نویسنده افضل دانستن زیارت کربلا  از حج مستحب از نظریه‌پردازی‌های سعد است که در منابع پیش از او وجود نداشته است.<ref>تاریخ انگاره شیعی زیارت، ص ۱۶۹</ref>

نویسنده کتاب، تاکید سعد بن عبدالله بر تعیین حدود زیارتگاه کربلا، تعیین مناسک و تاکید بر فضیلت زیارت در نیمه شعبان را نیز بر همین پایه تحلیل کرده است. سعد بن عبدالله همچنین به سکونت گزیدن در مناطق نزدیک قبر امام حسین(ع) که هنوز غیر مسکونی بود، تاکید کرده است. در حالی که نویسندگان پیشین قائل به سکونت نکردن در جوار قبر امام حسین(ع) بودند.<ref>تاریخ انگاره شیعی زیارت، ص ۱۷۱</ref>

متن بازسازی شده کتاب المزار سعد بن عبدالله اشعری که شامل ۲۵۸ روایت است و در چهار فصل دسته بندی شده است در ص ۱۷۴ تا ۲۵۶ کتاب جای گرفته است. خلاصه محتوای هر بخش از کتاب المزار به این شرح است:

*'''بخش سوم:''' که بزرگترین بخش اثر است درباره زیارت [[امام حسین]] در [[کربلا]] است. گویا کتاب مزار سعد بن عبدالله در تحریر اولیه اش همین بخش را در بر می‌گرفته است و به زیارت امام حسین اختصاص داشته است و بعدا اشعری درباره زیارت دیگر امامان نیز مطالبی افزوده است.

*'''بخش چهارم:''' به زیارت امامان بعد از امام حسین(ع) اختصاص دارد؛ امامان اطراف [[بغداد]] و [[امام رضا]](ع). سعد در این فصل روایاتی را آورده که نشان دهد زیارت دیگر امامان هم به همان اندازه زیارت امام حسین فضیلت دارد.

برای نمونه در فصل هویت زیارت، او با تلفیق دو نظر ویکتور ترنر و میرچا الیاده بر آن است که پیروان یک تفکر جدید دینی در آغاز شکل‌گیری مکتبشان، زیارت مکان‌های زیارتی دور افتاده را تشویق می‌کنند. مرکز زیارتی همچون مرکز هستی در جایی متفاوت با سرزمین اصلی اکثریت هم‌دینان شناسانده می‌شود. چنان که در کتاب‌های پیش از کتاب المزار ابن سعد از جمله المزار احمد اشعری توصیه می‌شد که نباید به محل حرم امام حسین(ع) برای زندگی کوچ کرد. این در حالی است که بعد از تثبیت اقلیت دینی در جامعه، مرکز زیارتی، خود به مرکز زندگی تبدیل می‌گردد.<ref>تاریخ انگاره شیعی زیارت، ص ۲۴۵-۲۴۶</ref> سعد بن عبدالله نیز در زمان آغاز چنین تحولی زندگی می‌کرده است و از این رو است که با نقل روایتی، بر لزوم سکونت شیعیان در کربلا تاکید می‌کند.<ref>تاریخ انگاره شیعی زیارت، ص ۱۷۱</ref>

== اطلاعات نشر ==