در حال ویرایش تزیین

'''تزیین مکان‌های دینی و مذهبی''' زینت دادن بناهایی مانند [[کعبه]]، [[حرم امامان(ع)]] و دیگر [[مشهد|مشاهد]] است. به فتوای فقیهان [[شیعه]] و یسیاری از فقهای [[اهل سنت]]،‌تزیین کعبه جایز است. بر اساس روایات، تاریخچه تزیین و [[پرده کعبه|پوشش کعبه]] به [[حضرت آدم(ع)]] بازمی‌گردد. 

به فتوای بیشتر فقهای شیعه تزیین حرم امامان(ع) و دیگر مشاهد نیز، جایز است. در مقابل، برخی تزیین مشاهد را با زینت‌های خاص مانند ظرف‌های طلا و نقره حرام شمرده‌اند. [[ابن تیمیه]] نیز، ساختن هر‌گونه بنایی بر قبر و تزیین آن را حرام دانسته است. 

== تزیین کعبه ==
=== تاریخچه ===
بر اساس روایتی، [[کعبه|خانه کعبه]] برای اولین بار، توسط [[حضرت آدم(ع)]] با مو پوشانده شد. [[حضرت ابراهیم(ع)]] با شاخه‌های خرما آن را پوشاند و [[حضرت سلیمان]] نخستین کسی بود که کعبه را با پارچه کتان سفید تزیین کرد.<ref>من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۲۳۵؛ وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۲۰۸؛ جامع احادیث الشیعه، ج۱۰، ص۱۴.</ref>

[[حضرت محمد(ص)|پیامبر اسلام(ص)]] کعبه را با پارچه یمانی تزیین می‌کرد و [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|خلیفه اول]] و [[عمر بن خطاب|دوم]] آن را با پارچه قباطی می‌پوشاندند.<ref>اخبار مکه، ج۱، ص۲۵۳.</ref> [[امام علی(ع)]] هر ساله پوشش کعبه را از [[عراق]] ارسال می‌کرد تا کعبه با آن تزیین شود.<ref>قرب الاسناد، ص۱۳۹؛ جامع احادیث الشیعه، ج۱۰، ص۷۴.</ref> 

پوشاندن کعبه در عصرهای دیگر، با پارچه‌هایی از جنس‌ها و رنگ‌های متفاوت انجام شده است.<ref>اخبار مکه، ج۱، ص۲۵۳–۲۵۴؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۹۴.</ref> در دوران معاصر، [[پرده کعبه]] در [[کارگاه پرده‌بافی]] در [[مکه]] با ابریشم بافته و آیاتی از قرآن با سیم‌هایی از طلا بر روی آن نقش می‌شود.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۹۴ – ۹۷.</ref> 

=== جواز تزیین کعبه ===
{{همچنین ببینید|زیورآلات}}
فقیهان [[شیعه]] تزیین کعبه را به قصد بزرگداشت جایز دانسته‌اند.<ref>تذکره الفقهاء، ج۵، ص۱۳۴؛ نهایه الاحکام، ج۲، ص۳۴۶؛ الموسوعه الفقهیه المیسره، ج۳، ص۲۰۸.</ref> بسیاری از فقیهان [[اهل سنت]] نیز، این عمل را جایز شمرده‌اند.<ref>فتح العزیز، ج۶، ص۳۶؛ المجموع، ج۴، ص۴۴۵؛ حواشی الشروانی، ج۱، ص۱۲۱.</ref> در مقابل، برخی از فقیهان اهل سنت این عمل را حرام دانسته‌اند.<ref>المجموع، ج۴، ص۴۴۵؛ مغنی المحتاج، ج۱، ص۲۹؛ نهایه المحتاج، ج۱، ص۱۰۴.</ref>

== تزیین مشاهد ==
تزیین [[مشهد (مفهوم)|مشاهدِ]] پیامبران و اولیای الهی با ساختن بنا بر قبرهای آنان، فرش کردن و روشن نمودن چراغ و استفاده از طلا و نقره و زینت‌های دیگر انجام می‌شود. این عمل در میان پیروان ادیان و مذاهب اسلامی، به ویژه شیعیان رواج داشته و دارد. 

در جایز بودن تزیین مشاهد، دو دیدگاه بین فقیهان مسلمان وجود دارد. به فتوای بیشتر فقیهان شیعه، به ویژه بیشتر فقیهان متأخر، تزیین مشاهد و استفاده از طلا و نقره در مشاهد جایز است؛<ref>نهایه الاحکام، ج۲، ص۳۴۵؛ جواهر الکلام، ج۶، ص۳۳۹–۳۴۰؛ موسوعه الفقه الاسلامی، ج۱، ص۳۶۴.</ref> دلیل آنها نبود روایتی قابل اعتماد درباره حرام بودن این عمل است.<ref>مفتاح الکرامه، ج۲، ص۲۳۸؛ موسوعه الفقه الاسلامی، ج۱، ص۳۶۴؛ البراهین الجلیه، ص۶۱.</ref> افزون بر آن، آیه ۳۲ سوره اعراف در موضوع جواز استفاده از زینت<ref>بحار الانوار، ج۶۳، ص۵۴۶.</ref> و آیه ۳۲ [[سوره حج]] درباره بزرگداشت شعائر الهی<ref>الجامع لاحکام القرآن، ج۱۲، ص۵۶؛ مکیال المکارم، ج۲، ص۲۹۲.</ref> از دیگر دلایل آنها است. همچنین به روایتی استناد شده است<ref>مکیال المکارم، ج۲، ص۳۰۱.</ref> که در آن [[امام صادق(ع)]] و [[امام کاظم(ع)]] به روشن کردن چراغ بر قبر پدر خود سفارش کرده‌اند.<ref>الکافی، ج۳، ص۲۵۱؛ من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۱۶۰؛ تهذیب الاحکام، ج۱، ص۲۸۹.</ref>

در مقابل، بیشتر فقیهان متقدم شیعه و برخی فقیهان متأخر تزیین مساجد و مشاهد را با زینت‌های خاص مانند ظرف‌های طلا و نقره حرام شمرده‌اند.<ref>الذکری الشیعه، ج۱، ص۱۴۵–۱۴۶؛ روض الجنان، ج۱، ص۴۵۷ و ۴۵۸؛ العروه الوثقی، ج۱، ص۳۰۵.</ref> دلیل آنها استناد به برخی روایات و اسراف دانستن این عمل است.<ref>روض الجنان، ج۱، ص۴۵۸؛ موسوعه الفقه الاسلامی، ج۱، ص۳۶۴.</ref> در پاسخ، روایات مورد استناد آنها از نظر سند ضعیف شمرده شده است.<ref>بحار الانوار، ج۶۳، ص۵۴۲ و ۵۴۶.</ref> اسراف اموال نیز، در موردی صدق می‌کند که غرض عقلائی وجود نداشته باشد؛ در حالی که تزیین مشاهد با اموال یاد شده برای بزرگداشت مشاهد و صاحبان قبور است و دارای غرض عقلائی است.<ref>جواهر الکلام، ج۶، ص۳۳۹ و ۳۴۰؛ کتاب الصلاه، خوئی، ج۲، ص۲۳۹.</ref> 

برخی فقیهان اهل سنت از جمله [[ابن تیمیه]] و پیروان مکتب او، ساختن بنا روی قبر، روشن کردن چراغ و تزیین آن را حرام شمرده‌اند.<ref>کشاف القناع، ج۲، ص۱۶۴؛ سبل السلام، ج۱، ص۱۵۳؛ فتاوی الکبری، ج۱، ص۵۰ و ج۴، ص۱۵۹.</ref> دلیل آنها روایات،<ref>کشاف القناع، ج۲، ص۱۶۴؛ سبل السلام، ج۱، ص۱۵۳؛ فتاوی الکبری، ج۱، ص۵۰ و ج۴، ص۱۵۹.</ref> اسراف و بیهوده بودن این عمل است.{{یادداشت|به باور آنان این عمل بیهوده است، زیرا بهره‌ای از این کار به مردگان نمی‌رسد.}}<ref>مسند الامام احمد بن حنبل، ج۱، ص۲۲۹–۲۸۷؛ سنن ابی داود، ج۲، ص۸۷؛ سنن الترمذی، ج۱، ص۲۰۱.</ref> روایت مورد استدلال آنان ضعیف شمرده شده است.<ref>البراهین الجلیه، ص۶۲.</ref> بیهوده بودن این اعمال نیز رد شده است؛ زیرا هر چند ممکن است از روشن کردن چراغ و تزیین بهره‌ای نصیب میت نشود، ولی دیگران از جمله [[زائر|زائران]] از آن بهره می‌برند.<ref>البراهین الجلیه، ص۶۳.</ref>

== جستارهای وابسته ==
* [[پرده کعبه]]
* [[حزام]]

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1725784/زینت?q=زینت&score=25.0&rownumber=1
 | عنوان = زینت
 | نویسنده = 
}}
* '''آثار اسلامی مکه و مدینه''': رسول جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
* '''اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار''': محمد بن عبدالله الارزقی، تحقیق رشدی الصلاح ملحس، بیروت، دار الاندلس، ۱۴۱۶ق.
* '''البراهین الجلیه''': السید محمدحسن القزوینی الحائری، مقدمه السید محمدکاظم القزوینی، بیروت، دار الغدیر، ۱۳۹۴ق.
* '''الکافی''': محمد بن یعقوب کلینی (م. ۳۲۹ق)، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب اسلامیه، ۱۳۶۳ش.
* '''المجموع شرح المهذب''': یحیی بن شرف النووی (م. ۶۷۶ق)، بیروت، دار الفکر.
* '''الموسوعه الفقهیه المسیره''': محمد علی الانصاری، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۲۰ق.
* '''بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار''': محمد باقر المجلسی (م. ۱۱۱۱ق)، تصحیح محمد باقر بهبودی و سید ابراهیم میانجی و سید محمد مهدی موسوی خرسان، بیروت، دار احیاء التراث العربی و مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق.
* '''تذکره الفقهاء''': حسن بن یوسف الحلی (علامه حلی) (م. ۷۲۶ق)، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۶ق.
* '''تفسیر قرطبی (الجامع لاحکام القرآن)''': محمد بن احمد القرطبی (م. ۶۷۱ق)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق.
* '''تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه للشیخ المفید''': محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی) (م. ۴۶۰ق)، تحقیق سید حسن موسوی خرسان و علی آخوندی، تهران، انتشارات دارالکتب اسلامیه، ۱۳۶۵ش.
* '''جامع احادیث الشیعه''': اسماعیل معزی ملایری، قم، مطبعه العلمیه، ۱۳۹۹ق.
* '''جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام''': محمد حسین نجفی الجواهری (م. ۱۲۶۶ق)، تحقیق عباس قوچانی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش.
* '''حواشی الشروانی و ابن قاسم علی تحفه المحتاج بشرح منهاج العبادی''': الشروانی (م. ۱۳۰۱ق) و العبادی (م. ۹۹۴ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۱۰م.
* '''ذکری الشیعه فی احکام الشریعه''': محمد بن مکی (م. ۷۸۶ق)، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۹ق.
* '''روض الجنان''': ابوالفتوح رازی (فخر الرازی) (م. ۵۵۴ق)، قم، بوستان کتاب، ۱۴۲۲ق.
* '''سبل السلام''': الکحلانی (م. ۱۱۸۲ق)، مصر، مصطفی البابی، ۱۳۷۹ق.
* '''سنن ابی داود''': ابوداود سلیمان بن الاشعث (م. ۲۷۵ق)، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۰ق.
* '''سنن الترمذی''': محمد بن عیسی الترمذی (م. ۲۷۹ق)، تحقیق بشار عواد، بیروت، دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۸م.
* '''فتاوی الکبری''': احمد بن عبدالحلیم ابن تیمیه (م. ۷۲۸ق)، محمد عبدالقادرعطا، مصطفی عبدالقادرعطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۸ق.
* '''فتح العزیز شرح الوجیز''': عبدالکریم بن محمد الرافعی (م. ۶۲۳ق)، بیروت، دار الفکر.
* '''قرب الاسناد''': عبدالله بن جعفر حمیری (م. ۳۰۰ق) قم، آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۳ق.
* '''کتاب الصلاه''': سید ابو القاسم موسوی الخویی (م. ۱۴۱۳ق)، قم، مکتبه العلمیه، ۱۴۱۳ق.
* '''کشاف القناع عن متن الاقناع''': منصور بن یونس البهوتی (م. ۱۰۵۲ق)، تحقیق محمد حسن محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
* '''مسند الامام احمد بن حنبل''': أحمد بن محمد بن حنبل الشیبانی (م. ۲۴۱ق)، بیروت، دار الصادر، بی‌تا.
* '''مغنی المحتاج الی معرفه معانی الفاظ المنهاج''': محمد بن احمد الشربینی (م. ۹۷۷ق)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۷۷ق.
* '''مفتاح الکرامه''': سید محمد جواد العاملی، تحقیق محمد باقر الخالصی، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۲۱ق.
* '''مکیال المکارم''': میرزا محمد تقی الاصفهانی، تحقیق سید علی عاشور، بیروت، مؤسسه الاعلمی، ۱۴۲۱ق.
* '''من لا یحضره الفقیه''': محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق) (م. ۳۸۱ق)، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۰۴ق.
* '''موسوعه الفقه الاسلامی طبقا لمذهب اهل البیت''': مؤسسه دائره المعارف الفقه الاسلامی، قم، مؤسسه دائره المعارف الفقه الاسلامی، ۱۴۲۳ق.
* '''نهایة الاحکام فی معرفة الاحکام''': حسن بن یوسف حلی (علامه حلی)، تحقیق سید مهدی رجایی، قم، اسماعیلیان، ۱۴۱۰ق.
* '''نهایه المحتاج الی شرح المنهاج''': الشافعی الصغیر (م. ۱۰۰۴. ق)، بیروت، دار احیاء التراث، ۱۴۱۳ق.
* '''وسائل الشیعه (تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه)''': محمد بن الحسن الحر العاملی (م. ۱۱۰۴ق)، الحر العاملی (م. ۱۱۰۴ق)، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق.
{{پایان}}