در حال ویرایش توسل (بخش)

==در قرآن==

در قرآن از میان مشتقات این ریشه تنها دو بار واژه «وسیله» به‌کار رفته است. در آیه 35 [[سوره مائده]]، به مؤمنان سفارش شده که از خدا پروا نمایند و به سوی او وسیله جویند: {{قلم رنگ|سبز|اتَّقُواْ اللهَ وَابْتَغُواْ اِلَیهِ الْوَسِیلَةَ}} عموم مفسران، وسیله را در این آیه، به تقرب به سوی خدا یا برانگیختن محبت او با انجام کارهای نیک تفسیر کرده‌اند.<ref>جامع البیان، ج6، ص308-309؛ مجمع البیان، ج3، ص326-327؛ کشف الاسرار، ج3، ص121-122.</ref>

[[فخر رازی]] (م. 606ق.) در توضیح رابطه همنشینی میان «تقوا» و «وسیله» آن دو را به ترتیب شامل پرهیز از نافرمانی‌ها و گردن نهادن به دستورات خداوند شمرده و از برخی اصطلاحات اخلاق و تصوف، مانند تخلیه و تحلیه، و محو و صحو بهره برده است.<ref>التفسیر الکبیر، ج11، ص137.</ref>

آیه دوم به نقد این باور برخی مشرکان عرب می‌پردازد که بت‌ها را واسطه نزدیکی به خدا می‌شمردند. ([[سوره اسراء]]، 57) در آیات دیگر، از تعبیر «شفیع» و «شفعاء» برای اشاره به این باور [[مشرکان]] استفاده شده است. (برای نمونه: [[سوره یونس]]، 3، 18؛ [[سوره انعام]]، 94) در تفسیری دیگر، این آیه درباره پیامبران و صالحان دانسته شده که برای نزدیکی به خدا، کارهای نیک را واسطه قرار می‌دهند. پس دیگران که از آن مقام برخوردار نیستند، به بندگی و طاعت سزاوارتر هستند.<ref>مجمع البیان، ج6، ص262.</ref>

افزون بر آیه نخست پیش گفته که واژه «وسیله» در آن شامل هر کار نیک از جمله توسل جستن به نیکان دانسته شده، <ref>نک: المیزان، ج5، ص333.</ref> آیاتی دیگر نیز در قرآن گویای مطلوبیت توسل است. از جمله، در آیه‌ای از ستمکاران به خویشتن خواسته می‌شود که افزون بر استغفار نزد پیامبر روند و از او بخواهند که برایشان از خداوند طلب آمرزش کند: {{قلم رنگ|سبز|وَلَوْ اَنَّهُمْ اِذ ظَّلَمُواْ اَنفُسَهُمْ جَآؤُوکَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللهَ تَوَّابًا رَّحِیمًا}} ([[سوره نساء]]، 64) رفتن نزد [[پیامبر(ص)]] و درخواست از ایشان برای طلب استغفار از خداوند، مصداق آشکار توسل به شمار رفته است.<ref>مجمع البیان، ج3، ص105؛ نک: دائرة المعارف قرآن کریم، ج9، ص173-183، «توسل. </ref>