در حال ویرایش ثنیة الوداع

'''ثَنِیةُ الوَداع''' گردنه‌ای در شمال [[مدینه]] در مسیر [[شام]] بود. این مکان حوادث تاریخی متعدد را به خود دیده است؛ این ثنیه محل توقف پیامبر(ص) هنگام عزیمت به [[غزوه تبوک]] و نیز محل غارت گله شتران ایشان بوده است. برخی جغرافی‌نگاران ثنیه الوداع را در جنوب مدینه در ابتدای راه مکه دانسته‌اند. 

[[ثنیه]] به معنای راهی تونل‌مانند در کوه و گردنه است و گاه در باره خود کوه نیز به کار می‌رود.<ref>النهایه، ج1، ص266؛ لسان العرب، ج14، ص123، «ثنی. </ref> وداع نیز به معنای خداحافظی است. این نام بر تپه‌ای بیضی شکل با سنگ‌های سرخ و سیاه<ref>معالم المدینه، ج1، ص38.</ref> در شمال غربی [[مدینه]] و در مسیر [[شام]] و میان کوه‌های [[ذباب|ذُباب]] و [[سلع|سَلع]] و نزدیک [[مشهد نفس زکیه]] اطلاق می‌شد.<ref>معالم المدینه، ج1، ص267، 283.</ref> ارتفاع این ثنیه پنج متر و قطر آن 50 متر بوده است.<ref>معالم المدینه، ج1، ص284.</ref>ثنیة الوداع که در فاصله حدود یک کیلومتری [[مسجد نبوی]] قرار دارد. <ref>معالم المدینه، ج1، ص38.</ref>  

با گسترش شهر مدینه، ثنیه در محدوده شهر قرار گرفت و پس از آن‌که میان خیابان [[عثمان بن عفان]] و راه سلطانیه قرار گرفت، به سال 1406 قمری در دوره سعودی، در عملیات توسعه شهری از میان رفت.<ref>معالم المدینه، ج1، ص284.</ref> به جهت از میان رفتن همه نشانه‌هایی که ثنیه بدان شناخته می‌شد، حتی ساکنان مدینه نیز از محل دقیق آن آگاهی نداشتند.<ref>معالم المدینه، ج1، ص267.</ref> در دوره سعودی، مسجدی بر بالای تپه ساختند که به [[مسجد ثنیة الوداع]] شهرت یافت.<ref>معالم المدینه، ج1، ص27؛ مدینه‌شناسی، ص225.</ref>

برخی نام ثنیة الوداع را کهن و مربوط به روزگار [[جاهلیت]] و سبب آن را تودیع با مسافران در این مکان دانسته‌اند.<ref>معجم البلدان، ج2، ص86؛ نک: تاج العروس، ج1، ص92، «مقدمه. </ref> بنابر روایاتی دیگر در هنگام خروج برای تبوک یا ورود به مدینه بعد از فتح خیبر، پیامبر(ص) یارانش را از همراه داشتن زنان متعه منع کرد و از این رو اینجا را ثنیة الوداع (وداع با متعه) خواندند. برخی هم وداع پیامبر با مردم مدینه در هنگام خروج از مدینه یا بدرقه فرماندهان سریه‌ها تا این مکان را علت نام‌گذاری آن به ثنیه الوداع دانسته‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%A8%D9%87.pdf&page=80 مغانم المطابه، ص 80]</ref><ref>مشارق الانوار، ج1، ص136.</ref>

برخی وقایع تاریخ اسلام در ثنیه الوداع گزارش شده است از جمله:

* در سال سوم هنگام عزیمت به [[نبرد احد]]، در ثنیة الوداع شماری از [[یهودیان]] هم‌پیمان با [[عبدالله بن ابی‌‌سلول]] می‌خواستند به لشکر مسلمانان بپیوندند اما پیامبر نپذیرفت.<ref>الطبقات، ج2، ص37؛ سبل الهدی، ج9، ص121.</ref>  

برخی از جغرافی‌نگاران ثنیه الوداع را در جنوب مدینه در راه مکه دانسته‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%A8%D9%87.pdf&page=80 مغانم المطابه، ص 80]</ref><ref>وفاء الوفاء، ج4، ص45.</ref> گفته شده که در ماجرای هجرت پیامبر به مدینه، یثربیان منتظر پیامبر(ص)، در ثنیة الوداع به استقبال ایشان شتافتند،<ref>دلائل النبوه، ج2، ص507.</ref> در نتیجه ثنیة الوداع در ورودی راه مکه به مدینه در جنوب مدینه قرار داشته است. اما این روایت از سوی برخی پژوهشگران نقد شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AB%D9%8A%D8%B1%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%86%D8%A9_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9_-_%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D8%A8_-_%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D9%85_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9_p.d.f_%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8_4047.pdf&page=83 نک: المعالم الاثیره، ص83-84.]</ref><ref> [https://miqat.hajj.ir/article_37865.html اندر نادرستی خبر طلع البدر علینا، میقات حج، شماره 56، ص 137]</ref>برخی از جغرافی‌نگاران هم احتمال وجود دو ثنیه در شمال و جنوب مدینه را مطرح کرده‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%A8%D9%87.pdf&page=81 مغانم المطابه، ص 81]</ref>