در حال ویرایش جرهم

گمان می‌رود تاریخ‌نگاران در پرداختن به جرهم و روابط‌شان با اسماعیل و‌ هاجر، به قصه‌پردازی روی آورده‌اند؛ زیرا ابراهیم و اسماعیل برای آنان شناخته شده نبودند تا حرمت و شان آن‌ها را نگه دارند و برای بهره‌گیری از آب زمزم منتظر اجازه‌ هاجر و ابراهیم باشند؛ به ویژه آن که هنوز [[کعبه]] ساخته نشده و نهاد حج تاسیس نشده بود. وانگهی سکونت جرهمیان پس از مهاجرت آن قدر برایشان حیاتی بود که برای دسترسی به آب به اجازه یک زن اهمیتی نمی‌دادند.

با مرگ [[نابت بن اسماعیل]]، اداره امور کعبه از دست فرزندان اسماعیل بیرون گشت و به دست جرهم افتاد. <ref>الاخبار الطوال، ص9؛ نک: قصة الادب فی الحجاز، ص126.</ref>

نبرد دیگر جرهم با یهودیانی بود که از شمال به سوی مکه آمده بودند. در این نبرد، حارث بن مضاض توانست بر یهودیان غلبه نماید. <ref>الاعلام، ج2، ص157.</ref> طبری نیز از درگیری حارث بن مضاض با یهودیان سخن گفته است. در این نبرد، بسیاری از جرهمیان کشته شدند. <ref>تاریخ طبری، ج1، ص399.</ref>

در پی این شکست، برخی از آنان که بعدها به خزاعه شهرت یافتند، با پذیرش حاکمیت جرهم، در پیرامون مکه ساکن شدند و به تدریج روابط خویشاوندی با آنان برقرار کردند. بعدها ایشان به رهبری [[عمرو بن لحی]] که مادری جرهمی داشت و مدعی [[پرده‌داری کعبه]] بود، به نبرد با جرهم پرداختند و به حاکمیت آنان پایان دادند. <ref>المنمق، ص288؛ السیرة النبویه، ج1، ص117-119؛ تاریخ طبری، ج2، ص37؛ الکامل، ج2، ص43.</ref>

به گزارشی، همراهی [[بنی‌بکر]]، از اسلاف [[قریش]] و فرزندان اسماعیل، با [[خزاعه]] <ref>السیرة النبویه، ج1، ص111-114؛ تاریخ ابن خلدون، ج2، ص30.</ref> را می‌توان از دلیل‌های شکست جرهمیان دانست. نیز آورده‌اند که پیش از نبرد با خزاعه، هشتاد تن از مردان جرهم بر اثر ابتلا به عذاب خداوند (خونریزی از دماغ و دمل‌های چرکین) مردند و بدین سان، از قدرت نظامی آنان کاسته شد. <ref>المنمق، ص282؛ السیرة النبویه، ج1، ص113؛ مروج الذهب، ج2، ص54؛ المفصل، ج1، ص361.</ref>

مضاض بن عمرو، واپسین حاکم جرهم پیش از نبرد با خزاعه، در مخالفت با این جنگ، همراه نزدیکانش از صحنه درگیری خارج شد <ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص93-94؛ الاغانی، ج15، ص15؛ الاعلام باعلام بیت الله الحرام، ص73-74.</ref> و به [[دره قنونی|دره قَنَوْنَی]]/قنونا از دره‌های سَرات میان مکه و یمن رفت. <ref>الاغانی، ج15، ص15-16؛ اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص93-94.</ref> از این رو، عمرو بن حارث بن مضاض رهبری جرهمیان باقی‌مانده را در نبرد با خزاعه بر عهده گرفت. <ref>السیرة النبویه، ج1، ص113؛ مروج الذهب، ج2، ص54.</ref>

وی پس از شکست و هنگام گریز از مکه، دو آهوی طلایی را که به گمان مسعودی، به دست ساسان، نیای بزرگ [[ساسانیان]] ایران، به کعبه اهدا شده بود، <ref>مروج الذهب، ج1، ص265؛ المفصل، ج4، ص16.</ref>  همراه اشیایی دیگر از جمله پنج شمشیر، <ref>السیرة النبویه، ج1، ص146؛ تاریخ طبری، ج2، ص39.</ref> چند زره <ref>الکامل، ج1، ص616.</ref> و چندین جامه فاخر <ref>نهایة الارب، ج16، ص48.</ref> در [[چاه زمزم‌]] انداخت و این چاه را با خاک پنهان کرد.

این اشیاء بعدها در پی بازکاوی چاه زمزم به دست [[عبدالمطلب]] کشف شد. <ref>تاریخ طبری، ج2، ص251.</ref> برخی از دفن [[حجرالاسود]] به دست جرهمیان در این هنگام و کشف آن از جانب [[قصی بن کلاب|قُصی بن کلاب]] یاد کرده‌اند. <ref>اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص174.</ref>

شکست جرهم و اخراج از مکه را در اوایل سده 3 <ref>قلب جزیرة العرب، ص243.</ref> یا 4م <ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص93؛ تاریخ مکه، ص21.</ref> دانسته‌اند.

  | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/7378