در حال ویرایش حج انبیا

'''حج انبیا'''، گزارش روایت‌های اسلامی از [[حج|حج‌گزاری]] پیامبران از [[حضرت آدم(ع)]] تا [[حضرت محمد (ص)|حضرت محمد(ص)]] است. بر پایه برخی روایات، همه پیامبران [[حج]] گزارده‌اند و به حج‌گزاری برخی از آنها به صورت خاص تصریح شده است. بنابر روایات اسلامی نخستین بار حضرت آدم [[کعبه]] را ساخت و به کمک [[جبرئیل]] حج‌گزارد و پیامبران پس از او حج می‌گزاردند. با طوفان [[نوح]] کعبه از میان رفت، اما پیامبران بعد از نوح بدون دانستن جای دقیق کعبه حج‌گزاری می‌کردند تا اینکه حضرت [[حضرت ابراهیم(ع)|ابراهیم]] کعبه را دوباره ساخت. [[حضرت موسی|موسی]]، [[حضرت عیسی|عیسی]]، [[حضرت سلیمان|سلیمان]]، [[حضرت داود|داود]]، [[خضر]]، [[حضرت یونس|یونس]] و [[حضرت الیاس(ع)|الیاس]] از جمله پیامبرانی هستند که در روایت‌های اسلامی از حضور آنان در [[مکه]] برای حج‌گزاری یاد شده است.  

حج گزاردن پیامبران در روایات پرشماری در منابع اسلامی مطرح شده است؛ در برخی کتاب‌های جامع روایی، بابی با عنوان «حج الانبیاء» این روایات را گرد آورده است.<ref>الکافی، ج4، ص212؛ من لایحضره الفقیه، ج2، ص229؛ بحار الانوار، ج96، ص28.</ref> شماری از این روایات<ref>تفسیر عیاشی، ج 1، ص60، 186.</ref> در ذیل آیه‌ای آمده که [[کعبه]] را نخستین خانه در روی زمین معرفی کرده{{یادداشت|{{آیه|إِنَّ أَوَّلَ بَیتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکهَ}}

==روایت‌ها درباره حج انبیاء==

بنابر روایات، پس از اینکه [[حضرت آدم(ع)]] به زمین انتقال یافت، به فرمان خداوند مأمور ساختن [[کعبه]] و برگزاری مراسم [[حج إفراد|حج]] گردید.<ref>اخبار مکه، ج1، ص34-36؛ من لایحضره الفقیه، ج2، ص235؛ وسائل الشیعه، ج13، ص332.</ref> درباره حج حضرت آدم(ع) روایت شده که پس از خروج از بهشت، بر کوه [[صفا و مروه|صفا]] فرود آمد، سپس [[جبرئیل]]، [[مناسک حج]] را به او آموخت و آدم همه اعمال حج از جمله طواف، [[رمی جمره|رمی جمرات]]، [[قربانی]]، [[حلق]]، [[سعی]] و [[طواف نساء]] را بجا آورد.<ref>الکافی، ج4، ص190-191؛ علل الشرائع، ج2، ص400.</ref> برخی روایات، از ۷۰۰ حج و ۳۰۰ عمره آدم با پای پیاده گزارش کرده‌اند.<ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص229.</ref> پس از آدم(ع)، [[حضرت شیث(ع)]] فرزند او، کعبه را بازسازی و حج [[عمره]] بجای آورد.<ref>تاریخ الطبری، ج1، ص162؛ عمده القاری، ج15، ص217؛ بحار الانوار، ج11، ص261.</ref> مراسم حج‌گزاری پس از آدم در میان فرزندانش ادامه یافت<ref>تاریخ الطبری، ج1، ص162؛ عمده القاری، ج15، ص217؛ بحار الانوار، ج11، ص261.</ref> و پیامبران پس از وی به برگزار نمودن حج اهتمام ویژه‌ای داشتند.<ref>اخبار مکه، ج1، ص51، 68 – 69، 72-74؛ تفسیر قرطبی، ج2، ص130؛ سبل الهدی، ج1، ص210.</ref>

بنابر برخی روایت‌ها، [[حضرت عیسی(ع)]]، حج یا عمره را با گفتن «لَبَّيْكَ عَبْدُكَ ابْنُ أَمَتِكَ لَبَّيْكَ» آغاز کرد<ref>مسند الامام احمد بن حنبل، ج2، ص240؛ علل الشرائع، ج2، ص419.</ref> [[حضرت داود(ع)]] نیز در [[عرفات]] هنگامی که موج عظیم حج‌گزاران را دید دست بدعا برداشت.<ref>الکافی، ج4، ص214؛ الوافی، ج12، ص162-163.</ref> [[حضرت سلیمان(ع)]] هم همراه انسان‌ها، جن‌ها و پرندگان حج گزارد و کعبه را با پارچه [[مصر|مصری]] پوشاند.<ref>الکافی، ج4، ص213؛ الوافی، ج12، ص162-163.</ref> برابر روایاتی، [[حضرت یونس(ع)]] با سر دادن [[تلبیه]] «لَبَّيْكَ كَشَّافَ الْكُرَبِ الْعِظیمِ لَبَّيْك‏»، و [[حضرت خضر(ع)]] و [[حضرت الیاس(ع)|الیاس(ع)]] با حضور هر ساله در موسم مقرر، حج انجام می‌دهند.<ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص234- 235؛ کمال الدین، ص390- 391؛ بحار الانوار، ج14، ص387، ج96، ص185.</ref> در پاره‌ای از روایات از حج‌گزاری [[حضرت هود(ع)]] و [[حضرت صالح(ع)|صالح(ع)]] نیز یاد شده است.<ref name=":0" />

=== مسیر حج انبیاء ===

حضرت محمد(ص) جز برای نماز و استراحت بین راه توقف نمی‌کرد. او فاصله میان [[مدینه]] و [[مکه]] را از راهی پیمود که با مسیر امروزی و مسیری که در زمان سمهودی (سده دهم) استفاده می‌شده، متفاوت بود. این مسیر را، راه حج انبیاء خوانده‌اند.<ref>بهجة النفوس و الأسرار، ج‏1، ص 627؛ تاریخ المدینة، نهروانی، ص 152، وفاء الوفاء بأخبار دارالمصطفی، ج‏3، ص 159.</ref> روایاتی که از حضرت محمد(ص) درباره حج پیامبران الهی در این مسیر آمده، می‌تواند دلیل این نامگذاری باشد.

برخی از روایات از حج پیامبران، بدون ذکر نام آنها خبر داده‌اند. بر پایه برخی گزارش‌ها، همه انبیاء به جز [[حضرت هود(ع)]] و [[حضرت صالح(ع)|صالح(ع)]] که به خاطر اشتغال به تبلیغ موفق به حج‌گزاری نشدند. بقیه آن‌ها حج بجا آوردند.<ref>سیره ابن اسحاق، ج2، ص73؛ السنن الکبری، ج5، ص177؛ السیره النبویه، اسماعیل بن عمر بن کثیر، ج1، ص272.</ref> ولی این دیدگاه ضعیف دانسته شده است.<ref>سبل الهدی، ج1، ص210.</ref> افزون بر این، در پاره‌ای روایات بطور صریح از حج‌گزاری حضرت هود(ع) و صالح(ع) یاد شده<ref name=":0">مسند الامام احمد بن حنبل، ج1، ص232؛ البدایه و النهایه، ج1، ص138؛ مجمع الزوائد، ج3، ص220.</ref> حتی گفته شده که آنان در [[مکه]] از دنیا رفتند و در جوار [[کعبه]] دفن شدند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%AC1.pdf&page=68 اخبار مکه، ج1، ص68.] </ref> از این رو، همه پیامبران حج گزارده‌اند. برخی روایات نقل شده از امامان شیعه نیز این دیدگاه را تأیید می‌کند؛<ref>عیون اخبار الرضا، ج2، ص127؛ علل الشرائع، ج1، ص274.</ref> چنان‌که [[امام علی(ع)]] در سخنی کعبه را جایگاه خیل انبیاء از [[حضرت آدم(ع)|آدم]] تا خاتم دانسته است.<ref>نهج البلاغه، خطبه 192.</ref>