| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۲: |
خط ۲: |
| | عنوان = | | | عنوان = |
| | عنوان اصلی = | | | عنوان اصلی = |
| | تصویر =تصویر جلد کتاب حج در اندیشه اسلامی.jpg | | | تصویر =تصویر کتاب حج در اندیشه اسلامی.png |
| | اندازه تصویر = | | | اندازه تصویر = |
| | توضیح_تصویر = | | | توضیح_تصویر = |
| خط ۳۱: |
خط ۳۱: |
| |سایر مشخصات = | | |سایر مشخصات = |
| }} | | }} |
| کتاب حج در اندیشه اسلامی نوشته سیدعلی قاضی عسکر است. این کتاب شامل 22 بخش است که در سه شاخص عمده قابل دسته بندی هستند: | | کتاب حج در اندیشه اسلامی نوشته سیدعلی قاضی عسکر است. این کتاب شامل 22 بخش می باشد که در دو شاخص عمده به اهمیت [[حج]] و حجگزاری و آداب آن، و نیز اعمال و اماکن مورد توجه به هنگام [[حج]] مانند [[طواف]]، [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]]، [[برائت از مشرکان|برائت از مشرکین]]، [[صفا و مروه]] و نظایر آن پرداخته است. |
| | ==اهمیت حج، حجگزاری، آداب حج== |
| | در این بخش بنا بر روایات متعدد [[شیعه]] و [[سنی]] به اهمیت [[حجگزاری]] توجه داده شده است. براساس روایات حج را مانند [[نماز یومیه|نماز]]، [[روزه]]، [[زکات]]، [[ولایت]] از ارکان دین می‌شمارد.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص24-25</ref>همچنین برپایه روایات ثواب و پاداش [[حج]] را برتر از [[انفاق]] و آزاد کردن بنده می‌داند.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص27-31</ref>و نیز به این نکته اشاره می‌کند که [[پیامبر]](ص) و [[امامان معصوم]](ع) همواره مردم را برای سفر حج تشویق و ترغیب می‌کردند. و بنا بر روایتی از پیامبر به [[علی بن ابی طالب|علی]](ع) عنوان می‌کند هرکس [[استطاعت|مستطیع]] باشد و به [[حج]] نرود کافر است.<ref>حج در اندیشه اسلامی:، ص35</ref> |
|
| |
|
| * آداب و اهمیت [[حج]]؛ فصل‌های آغازین کتاب به بیان اهمیت [[حج]] و [[حجگزاری]] در آیات و روایات، آداب سفر [[حج]] و اهمیت [[حج]] برای وحدت [[امت اسلامی]] می پردازد.
| | در این بین از برخی خلفای [[بنی‌امیه|اموی]] و [[بنی‌عباس|عباسی]] نظیر [[عبدالملک بن مروان]]، [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج بن یوسف]]، [[متوکل عباسی|متوکل]] نام می‌برد که با ایجاد مساجد و اماکن زیارتی مردم را از رفتن به [[حج]] باز‌می‌داشتند.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص37-39</ref> |
| * ارکان و اعمال [[حج]]؛ برخی از فصل‌های کتاب [[ارکان حج]] شامل [[طواف]]، [[سعی]] بین [[صفا و مروه]]، وقوف در [[عرفات]]، وقوف در [[مزدلفه]]، ورود به سرزمین [[منا]]، را شرح می‌دهند و نیز مفاهیمی مانند [[حج اکبر]]، [[برائت از مشرکان|برائت از مشرکین]] را با تأکید بر آیات و روایات معرفی می‌کنند.
| | ===آداب حج=== |
| * اماکن مرتبط با حج گزاری؛ موضوع چند فصل از کتاب نیز به دیگر اماکن مکه مانند [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]]، [[زمزم]]، [[شعب ابی‌طالب|شعب ابی طالب]] و [[جنة المعلاة|قبرستان ابوطالب]] ([[جنة المعلاة|جنه المعلاه]]) اختصاص یافته است.
| | در این بخش بر اساسی روایات، کمال آداب و رفتار حاجیان به هنگام حجگزاری را بیان می‌کند. هدفداری در سفر، توبه و استغفار، وصیت، اخلاص در نیت، تأمین مخارج زن و فرزند، غسل، صدقه، لباس تمیز پوشیدن، خدمت به دیگر حاجیان، نماز خواندن در مسجد و نظایر آن از مهم‌ترین آداب و رفتار حج‌گزاران ذکر شده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 47-80</ref> |
|
| |
|
| نویسنده در فصل پایانی کتاب سختی‌های سفر ایرانیان به [[حج]] را مورد توجه قرار داده و نمود آن در سفرنامه‌های ایرانی و اشعار فارسی را بیان می‌کند.
| | ===اهداف معنوی سفر حج=== |
| ==آداب و اهمیت حج ==
| | در این قسمت با بیان مفاهیم حج ظاهری و حج باطنی، هدف حج را توجه به باطن اعمال ذکر می‌کند. تسلیم بودن در برابر اراده الهی، پاکی از گناهان ومبارزه با شیطان اهم اهداف سفر حج می‌باشد.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص117-138</ref> |
|
| |
|
| در چند فصل نخست کتاب با تکیه بر آیات و روایات ابتدا اهمیت حج و گزاری بیان شده است. سپس آداب و رفتار برتر به هنگام [[حج]] را برشمرده شده است. نویسنده با بیان مفاهیم [[حج باطنی]] و [[حج ظاهری]] اهمیت و جان مایه [[حج]] را باطن اعمال که همانا تسلیم بودن برابر اراده الهی و دوری از گناهان است می‌داند. برکات سفر [[حج]] همچون آشنایی مسلمانان جهان به هنگام [[حج]]، بالارفتن معلومات دینی آنان و نیز منافع اقتصادی و فرهنگی ناشی از مراسم حج نیز مورد توجه نویسنده قرار گرفته است.
| | ===برکات حج=== |
| | |
| شاخص ها و ویژگی‌های شهر [[مکه]] به عنوان شهر دربردارنده [[بیت‌الله|کعبه]] و برپا کننده [[حج]] و نقش حج در وحدت [[امت اسلامی]] و همگرایی مومنان در مراسم [[حج]] از دیگر مباحث طرح شده است.
| |
| | |
| فصل‌های زیر را می‌توان در این دسته موضوعی قرار داد:
| |
| | |
| ==== '''حج در قرآن''' ====
| |
| بررسی آیات 96و 97 [[سوره آل عمران]]، آیه 37 [[سوره ابراهیم]]، آیات 26و27 [[سوره حج]]<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص17-22</ref>
| |
| | |
| ====حج در روایات====
| |
| بررسی روایات [[شیعه]] و [[سنی]] درباره اهمیت و ترویج حج.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 32-31</ref>
| |
| | |
| ====پیشینه حج گزاری====
| |
| سابقه مناسک حج بر اساس روایات که به پیش از حیات [[حضرت آدم(ع)|آدم]] می‌رسد و توسط فرشتگان آغاز شده و تا زمان [[پیامبر اسلام]] در جریان بوده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، 43-46</ref>
| |
| | |
| ====آداب سفر حج====
| |
| در این فصل از کتاب ۴۶ نکته که در سفر حج باید مورد توجه زائر باشد معرفی و هر یک با استفاده از یک یا چند روایت از بیان معصومان شرح داده شده است، آدابی همچون اخلاص در نیت، [[توبه]] و [[استغفار]]، [[وصیت]]، تأمین مخارج زن و فرزند، [[غسل زیارت|غسل]]، صدقه، لباس تمیز پوشیدن، خدمت به دیگر [[حج گزار|حاجیان]]، نماز خواندن در مسجد.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص47-82</ref>
| |
| | |
| ====اسرار و معارف حج====
| |
| در این فصل با توجه به آیات و روایات مختلف، اولویت را با [[حج باطنی]] دانسته که ماحصل آن تسلیم خدا بودن و پرهیز از گناهان است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، 83-116</ref> نویسنده در این فصل [[حدیث شبلی]] و حدیثی از امام صادق درباره تقویت جنبه‌های معنوی حج نقل کرده است.
| |
| | |
| ====اهداف معنوی سفر حج====
| |
| در این فصل با استناد به روایات، نویسنده برخی از اهداف و آموزه‌هایی که می‌توان در سفر حج در بعد شخصی و اجتماعی بدان‌ها دست یافت، مطرح کرده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص117-138</ref>
| |
| | |
| ====برکات حج====
| |
| آشنایی مسلمانان مناطق مخلتف با هم، تصمیم گیری در مورد مشکلات جهان اسلام، بهره‌گیری از مراسم [[حج]] برای بالابردن معلومات دینی [[حج گزار|حجاج]]، منافع اقتصادی و فرهنگی، وحدت [[امت اسلامی]] از نتایج حج است که هر یک به اختصار مورد بررسی قرار گرفته است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص139-149</ref>
| |
| | |
| ====مکه مکرمه مرکز فرهنگی جهان اسلام====
| |
| بر اساس آیات قرآن، ویژگی های مکه این گونه بیان شده: [[ام القری]] و مادر شهرها، تمدن شهری [[مکه]] در پی پایه گذاری [[بیت‌الله|کعبه]] توسط [[حضرت ابراهیم(ع)|ابراهیم(ع)]] ، امن بودن شهر [[مکه]] و اطراف برای تمام جانداران، دارا بودن اقتصاد سالم، توجه مسلمانان جهان به این سرزمین، برابری مردم [[مکه]] با مسلمانان سایر مناطق جهان اسلام، اداره شهر [[مکه]] به‌وسیله صالحان، قرارداشتن [[بیت‌الله|کعبه]] در این شهر، تبادل افکار مسلمانان جهان به موقع [[حج]] در این شهر، قرار داشتن [[بیت‌الله|کعبه]] و [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] که محل زدودن گناهان است در [[مکه]]، بقای جامعه دینی و تحقق اهداف [[پیامبر اسلام|پیامبر]] که در توجه مردم به [[حج]] است و در [[مکه]] برگزار می شود، قرار داشتن [[بیت‌الله|کعبه]] که محور توحید و رهاسازی انسان از هر بردگی است و این شهر محور آزادی را در خود جای داده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 154-170</ref>
| |
| | |
| ====نقش و جایگاه حج در تحقق همگرایی اسلامی====
| |
| نویسنده در این فصل بنا بر روایات و آیات و فضایلی که برای [[حج]] برمی شمرد، هنگامه [[حج]] را برترین جایگاه برای وحدت [[امت اسلامی]] می داند.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 171-186</ref>و به ده ویژگی مکه که زمینه چنین کارکردی را فراهم می‌کند اشاره کرده است.
| |
| | |
| ==ارکان و اعمال حج==
| |
| در این بخش به ارکان و اعمال و مفاهیم مرتبط با [[حج]] مانند [[طواف]]، [[صفا و مروه]]، [[عرفات]]، [[حج اکبر]]، [[برائت از مشرکان|برائت از مشرکین]]، [[مزدلفه]]، [[منا]] پرداخته شده است. ابتدا تاریخچه و وجه تسمیه هر یک را بررسی کرده و سپس آیات و روایات را در خصوص هر یک از آن ها بیان می کند.
| |
| | |
| فصل‌هایی از کتاب که به معرفی ارکان و اعمال حج می‌پردازند به قرار زیر‌اند:
| |
| | |
| ==== پیشینه تاریخی طواف ====
| |
| بحث این فصل از روایات [[طواف]] فرشتگان آغاز شده و به آداب طواف در عصر [[جاهلیت]] و سپس [[اسلام]] پرداخته شده است.
| |
| | |
| ==== طواف و اهمیت آن در روایات ====
| |
| در این بخش بنابر روایات اهمیت [[طواف]] ذکر شده و پاداش [[طواف]] را آمرزش گناهان برشمرده شده است. سپس به کیفیت [[طواف]] نظیر هفت شوط [[طواف]]، طواف در شب، دعا و ذکر در [[طواف]]، [[طواف نیابتی]] می پردازد.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص206-224</ref>
| |
| | |
| ==== صفا و مروه ====
| |
| با ذکر آیات و روایات [[صفا و مروه]] را یادآور [[سعی]] [[هاجر]] مابین این دو کوه دانسته شده و معنای باطنی سعی بین [[صفا و مروه]] که از ارکان حج است شکستن نخوت و غرور انسان ذکر شده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص294-315</ref>
| |
| | |
| ==== سرزمین عرفات ====
| |
| پیشینه و روایات در خصوص عرفات و آداب [[وقوف در عرفات]] در این فصل مطرح شده<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص320</ref> و با بیان حدود و کیفیات [[عرفات]] آن راسرزمین آمرزش گناهان معرفی می‌کند.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 322-335</ref>
| |
| | |
| ==== حج اکبر ====
| |
| در این فصل معناهای اصطلاح [[حج اکبر]] مورد بررسی قرار گرفته و اختلاف محدثان و مفسران در این باب بحث شده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص355</ref>
| |
| | |
| ==== حج و برائت از مشرکین ====
| |
| [[برائت از مشرکان|برائت]] و مطرود شمردن مشرکان و دشمنان در زمان [[پیامبران]] و [[ائمه معصومین]] و نیز بیان فتوای [[برائت از مشرکان|برائت]] از مشرکین در عصر حاضر توسط [[امام خمینی(ره)]] موضوع این فصل است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، 364</ref>
| |
| | |
| ==== مزدلفه ====
| |
| مطرح شدن مفاهیم معرفی [[مزدلفه]]<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص370-371</ref> که همان [[مشعر|مشعرالحرام]] و مکانی است که وقوف در آن از [[ارکان حج]] است موضوع این فصل است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص378</ref> در این بخش به مفاهیم مرتبط به مشعر مانند [[جمع]] و [[قزح]] و مسجد مشعر الحرام و نماز گزاردن در آن و نیز وقوف [[امیر الحاج|امیرالحاج]] در این مکان اشاره شده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص379-385</ref>
| |
| | |
| ==== سرزمین منا ====
| |
| وجه تسمیه [[منا]]، منا در دوره جاهلی، و بیان اعمال [[منا]] یعنی [[رمی جمره عقبه|رمی جمره]] و نیز [[عید قربان|عیدقربان]]<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 392-402</ref> موضوع این فصل است.
| |
| | |
| ==اماکن برجسته در موسم حج==
| |
| فصل‌های زیر در کتاب حج در اندیشه اسلامی به معرفی یکی از اماکن مکه و مدینه اختصاص یافته است:
| |
| | |
| ====مقام ابراهیم====
| |
| جایگاه بنا بر آیات و روایت اهمیت [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]] بیان شده است. سپس به کیفیت [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]]، نظیر فرو رفتگی پا در سنگ، اندازه [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]]، فاصله [[مقام ابراهیم(ع)|مقام]] تا [[بیت‌الله|کعبه]]، پرده [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]]، نماز پشت [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]] می پردازد.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 233-244</ref>
| |
| | |
| ====زمزم====
| |
| روایات تاریخی مختلف در پیدایش آب [[زمزم]] مطرح شده و با اشاره به [[هاجر]] و [[اسماعیل بن ابراهیم|اسماعیل]] و چگونگی ایجاد این چشمه، به آبادانی شهر [[مکه]] در اثر بروز این چشمه پرداخته شده است. احیای مجدد چشمه [[زمزم]] توسط [[عبدالمطلب]] جد [[پیامبر اسلام|پیامبر]] و توصیف [[زمزم]] در سفرنامه‌ها و اشعار از دیگر مطالب این بخش است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص259-291</ref>
| |
| | |
| ====شعب ابی طالب====
| |
| نویسنده در یان فصل با بیان محل تولد [[پیامبر]]، مکان سکونت [[بنی هاشم]] به مشخص کردن محل تقریبی [[شعب ابی‌طالب|شعب ابی طالب]] پرداخته و به این نتیجه می رسد که [[پیامبر اسلام|پیامبر]] در [[شعب ابی‌طالب|شعب ابی طالب]] متولد شده و این مکان در نزدیکی [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] بوده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص420</ref> نیز به محاصره [[پیامبر اسلام|پیامبر]] و یارانش در شعب و اسامی آنان می پردازد و شعب های دیگر [[مکه]] را نیز نام می برد.<ref>حج در اندیشه اسلامی، 420-430</ref>
| |
| | |
| ====قبرستان ابوطالب(جنه المعلاه)====
| |
| این قبرستان در منطقه [[حجون]] واقع شده<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 437</ref> و بزرگان اسلام نظیر: [[قصی بن کلاب]]، [[عبدالمطلب]]، [[هاشم]]، [[ابوطالب]]، [[خدیجه(س)|خدیجه]] در این قبرستان دفن شده اند.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص442-443</ref>
| |
| | |
| ==مشکلات حاجیان از زبان سفرنامه نویسان==
| |
| این فصل از کتاب گزارشی از نمود مشکلات و سختی های مسیر [[حجگزاری|حج‌گزاران]] ایرانی در سفرمانه‌های ایرانی و اشعار فارسی است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 449-450</ref> مشکلاتی نظیر حمل و نقل نامناسب، دزدی و ناامنی، سفر با کشتی،قرنطینه [[حج‌گزار|حاجیان]] و برخورد نامناسب با آنان در [[جده]]، نبود امکانات بهداشتی از این دست هستند.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص453-496</ref>
| |
| | |
| ==اطلاعات ناشر==
| |
| این کتاب در پژوهشکده حج و زیارت تهیه شده و در پاییز سال 1400 توسط نشر مشعر در ۵۴۴ صفحه به چاپ رسیده است. این چاپ از کتاب ویراستی جدید و همراه با تجدید نظر و اضافات است.
| |
|
| |
|
| ==پانویس== | | ==پانویس== |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
|
| |
| [[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
| |
| [[رده:کتاب‌های پژوهشکده حج و زیارت در سال ۱۴۰۰ شمسی]]
| |
