در حال ویرایش حره وبره

{{در دست ویرایش|ماه=[[دی]]|روز=[[۲۴]]|سال=[[۱۳۹۸]]|کاربر=Abbasahmadi1363  }}

'''حَرّه وبره'''،  
==حره==
«حَرَّة»، واژه‌ای عربی و به معنای زمین سختی است، که از سنگ‌های سیاه شکل گرفته،<ref>جمهرة اللغة، ج‏1، ص96؛ معجم مقاییس اللغه، ج‏2، ص7.</ref> گویی با آتش سوخته باشد.<ref>کتاب العین، ج‏3، ص24.</ref> ریشه این واژه «ح، ر، ر» به معنای گرما بوده<ref>معجم مقاییس اللغه، ج‏2، ص7؛ الصحاح، ج‏2، ص626.</ref> و جمع آن «حِرار» است.<ref>کتاب العین، ج‏3، ص24؛ جمهرة اللغة، ج‏1، ص96؛ معجم مقاییس اللغه، ج‏2، ص7.</ref> به گفته برخی، «حرّه» به نام «لابة» نیز خوانده شده است.<ref>معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۲، ص۴۳۹.</ref> واژه‌نامه‌های پارسی، حرّه را «سنگلاخ سوخته»<ref>فرهنگ لغت دهخدا، ذیل واژه حره.</ref> و «سنگستان» معنا کرده‌اند.<ref>فرهنگ معین، ذیل واژه حره.</ref>

زمین‌های حرّه، انبوهی از سنگ‌های سخت سیاه‌رنگ و متخلخل{{یادداشت|تخلخل، برابرِ پارسی «porosity»، اصطلاح زمین‌شناسی بوده و به معنای وجود حفره‌ها و فضاهای خالی در خاک، رسوب یا سنگ است.}}<ref>[https://wiki.apll.ir/word/index.php/Porosity واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی]، دفتر پنجم.</ref> است، که زمینه زیست بشری و کشاورزی در آن فراهم نیست. علت به وجود آمدن این مناطق، گسل‌های فراوانی است، که گاه گدازه‌های آتش‌فشانی از آن فوران کرده و سطح زمین را به صورت گسترده، بدون آنکه کوه‌زایی کند، می‌پوشاند. این گدازه‌ها پس از سرد شدن به رنگ تیره درمی‌آیند.<ref>اسماعیلی، ۱۳۸۹ش، ص۷۰.</ref>

==نام==
حره الوَبَره،<ref>مراصد الإطلاع علي أسماء الأمكنة و البقاع، ج‏1،ص396؛ المعالم الأثيرة فى السنة و السيرة، ص100.</ref> برخی وَبْره نیز جایز دانسته‌اند.<ref name=":1">المعالم الأثيرة فى السنة و السيرة، ص100.</ref> به آن حره غربیه نیز گفته شده است.<ref name=":1" />

بر پایه گزارشی، در سده ششم قمری تنها به بخشی از حره غربی، حره وبره گفته می‌شد.<ref>الأمكنة و المياه و الجبال و الآثار، ج‏2َ، ص573.</ref>

بر پایه گزارشی در سال ۱۴۱۸ق. امروزه به «حره غربیه» شهرت یافته است.<ref>معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص440 و ۴۷۴.</ref>

حره وبره، به شکل عام به همه حره غربی گفته شده است و حقیقتا بر بخش میانی آن اطلاق می شود.<ref name=":5">معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص478.</ref>

به هر کدام از بخش‌های این حره، مناسب با قبیله‌ای که در آن ساکن بوده‌اند، نامی گفته شده است. برای نمونه به بخشی از آن حره بنی سلمه گفته شده است.<ref name=":5" />

حره وبره، به حره وبره وسطی نیز شناخته شده است، به خاطر موقعیت آن نسبت به حره غربی، بر پایه گزارش سال ۱۴۹۸ق. اسمی که میان مردم مدینه رواج دار حره غربیه است.<ref name=":5" />

«الوبر»، به معنای صوف ابل است.<ref name=":5" /> به گمان برخی، علت نامگذاری آن، چرای شتران در این حره بوده؛ به ویژه این که از گذشته دارای درخت و گیاهان بسیاری بوده است.<ref>معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص479.</ref>

==مکان==
حره وبره، در غرب مدینه و با فاصله سه میلی از مدینه قرار دارد.<ref>المغانم المطابه فی معالم طابه، ص۱۱۴.</ref>

در سوی شرقی (نزدیک) بئر عروه قرار می‌گیرد.<ref>تاريخ معالم المدينة المنورة قديما و حديثا، ص337.</ref>

==‌ویژگی==
امروزه حره‌ای دیده‌ نمی‌شود و تنها خانه‌ها و ساختمان‌ها و زمین های آسفالت شده و سنگ فرش شده است.<ref>المعالم الأثيرة فى السنة و السيرة، ص235.</ref>

در سوی جنوب غربی آن، مزرعه‌ها و باغ‌ها قرار دارد.<ref name=":3">معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص476.</ref> 

==وادی عقیق==
وادی عقیق، از میان این حره، از جنوب به سوی شمال جاری بوده و این حره را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرده است.<ref name=":4" />

==ثنیة الوداع==
ثنیة الوداع که به ثنیة الوداع الجنوبیة شناخته می‌شود، در این حره قرار دارد.<ref name=":3" />

==مسجد قبلتین==
مسجد قبلتین در غرب مدینه، روی مکان بلندی از حره وبره، در شمال غربی آن، نزدیک وادی عقیق صغری و کبری قرار دارد.<ref>تاريخ معالم المدينة المنورة قديما و حديثا، ص408.</ref>

این مسجد، در غرب مساجد دامنه کوه سلع، قرار داشته و از مسجد‌النبی سه و نیم کیلومتر فاصله دارد.<ref>مدينه شناسى، ج‏1، ص131.</ref>

==آثار باستانی==
در سوی غربی این حره، قصر عروه و بئر عروه و برخی از قصرهای عقیق قرار دارد.<ref name=":2">تاريخ معالم المدينة المنورة قديما و حديثا، ص338.</ref>

قلعه‌های ضحیان و قلعه قبا در سوی جنوب غربی آن قرار دارد.<ref name=":3" />

<br />

==در حدیث==
و هي إحدى اللابتين اللتين تحدان حرم المدينة كما سبق ذكره،<ref name=":3" />

ماجرای اهبان بن اوس اسلمی و سخن گفت گرگ با او و شهادت دادن گرگ به رسالت حضرت محمد(ص)، که در برخی منابع اهل سنت آمده،‌ در این حره رویداده است.{{یادداشت|اهبان بن اوس اسلمی در حره وبره گوسفندانش را می‌چراند. گرگی به یکی از گوسفندانش حمله کرد. وی گوسفند را از چنگال گرگ نجات داد. گرگ دور شده، نشست و گفت: «وای بر تو! چرا رزقی را که خدا روزی‌ام کرد از من گرفتی؟» اهبان از تعجب دست روی دست زده و گفت:‌ «به خدا قسم چیزی عجیب‌تر از این ندیدم.» گرگ گفت: «عجیب‌تر از این، فرستاده خداست که میان این نخل‌هاست» و اشاره کرد به مدینه...}}<ref>معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص481، به نقل از الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۰۹.</ref>

==در تاریخ==
قبایل وارد بر این حره از ثروت طبیعی و سنگهای آن برای ساختن بنا استفاده می‌کردند و در بین حره هم مزارع و باغ‌های خود را احداث کردند.<ref name=":0">معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۲، ص۴۷۴.</ref>

بنوقینقاع از یهود و بنی المصطلق در این حره ساکن بودند.<ref>معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۲، ص۴۷۵.</ref>

همچنین بعضی از قبایل خزرج و بطون آنها مانند:  بنی بیاضه و زریق دو فرزند عامر بن زریق، بنی کعب بن مالک و بنی حبیب بن عبد حارثة بن مالک، بنی غزاره، که در وبره سکونت داشتند در این منطقه اقامت گزیده بودند.<ref name=":0" />

بسیاری از قصرها و مزرارع و باغ‌ها در دوره دولت اموی در جانب این حره ساخته شده‌ و آبادی آن رونق گرفت؛ از این رو، توسعه و مدنیت تمدن وادی عقیق که از میان حره وبره می‌گذرد معروف شد،<ref name=":4">معالم المدينة المنورة بين العمارة و التاريخ، ج‏1، ص475.</ref>

منازل بنی‌سلمه در سوی شمال شرقی این حره است.<ref name=":2" />

بنی سلمه در بخشی که مسجد قبلتین قرار دارد ساکن بوده و قبرستان آنها نیز در همان مکان بود، این بخش به نام حره بنی سلمه شهرت یافت. در بخش جنوبی حره، قبیله بنی بیاضه ساکن شدند که و هم حی من الانصار، این بخش به نام حره بیاضه شهرت یافت.<ref name=":5" /> 

==پانوشت==
{{پانویس}}
==منابع==
{{برگرفتگی

| پیش از لینک = مقاله

| منبع = بررسی جغرافیای طبیعی مدینه

| پس از لینک = یحیی جهانگیری و علی اصغر کریم خانی، فصلنامه میقات حج، دوره ۲۶، ش۱۰۳، بهار ۱۳۹۷، ص۷۹–۱۰

| لینک = http://miqat.hajj.ir/article_70564.html

}}

*'''الامکنه و المیاه و الجبال و الآثار'''، نصر بن عبدالله اسکندری، مرکز الملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیه، ریاض،‌ ۱۴۲۵ق.‏
*'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، احمد یاسین احمد خیاری، عامه، عربستان، ۱۴۱۹ق‏.
*'''جمهرة اللغة'''، محمد بن حسن بن درید (ابن درید)، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۹۸۸م.
*'''الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة'''، اسماعیل بن حماد جوهری، تحقیق احمد عبد الغفور عطار، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۳۷۶ق.
*[https://apll.ir/ '''فرهنگستان زبان و ادب فارسی'''.]

*'''کتاب العین'''، خلیل بن احمد فراهیدی، نشر هجرت، قم، ۱۴۰۹ق.
*'''مدينه شناسى'''، محمد باقر نجفى، شركت قلم، تهران، 1364ش.
*'''مراصد الإطلاع علي أسماء الأمكنة و البقاع'''، ابن عبد الحق بغدادى، دار الجيل، بيروت، 1412ق.
*'''المعالم الأثيرة فى السنة و السيرة'''، محمد محمد حسن شراب، دار الشاميه-دار القلم، بيروت-دمشق، 1411ق.
*'''معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، دار المکتبة الهلال، بیروت ۱۴۱۹ق.

*'''معجم مقاییس اللغة'''، احمد بن فارس (ابن فارس)، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، ۱۴۰۴ق.
*'''المغانم المطابه فی معالم طابه'''، مجدالدین فیروزآبادی، مرکز بحوث و دراسات المدینة المنوره، مدینه، ۲۰۰۲م.