| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| [[پرونده:درون کعبه۵.jpg|بندانگشتی|فضای درونی [[کعبه]]]]
| | '''درون کعبه''' به فضای درونی [[کعبه]] قبله [[اسلام|مسلمانان]] اشاره دارد و شامل جزئیاتی مانند [[ستون‌های کعبه]] و پرده درون کعبه می‌شود. |
| '''درون کعبه''' فضای درونی [[کعبه]] است و شامل [[ستون‌های کعبه|ستونها]]، [[آویزه‌های کعبه|آویزه‌ها]]، [[پرده درون کعبه|پرده]] و [[پلکان درون کعبه|پلکان]] می‌شود. آویزه‌ها اشیای قیمتی بودند که به کعبه اهدا شده بودند و از سقف و دیوارها آویزان می‌شدند. درون کعبه به دلیل وجود پلکان، فضایی شش ضلعی دارد و سقف آن توسط سه ستون چوبی، که در یک ردیف قرار گرفته‌اند نگه داشته می‌شود. محل منتسب به مکان نماز خواندن [[پیامبر(ص)]] پس از [[فتح مکه]]، درون کعبه و نزدیک [[رکن یمانی]] مشخص شده است. | |
|
| |
|
| لوح‌هایی که به دیوارها نصب شده و دری که به سمت پلکان داخلیِ کعبه باز می‌شود، از دیگر اجزاء درون کعبه است. داخل کعبه در طول تاریخ تغییرات زیادی کرده است و پیش از اسلام مکان گردآوری بت‌های مشرکان بود.{{کتاب|اسم_فایل=پرونده:مکه در بستر تاریخ.pdf|صفحه=105|متن=مکه در بستر تاریخ، ص۱۰۵.}}
| | درون کعبه در طول تاریخ تغییرات زیادی کرده است. مانند اینکه گاهی محلی برای جمع‌اوری بت‌های مشرکان و بت‌پرستان به حساب می‌آمد.{{کتاب| اسم_فایل =پرونده:مکه در بستر تاریخ.pdf | صفحه =105 | متن =مکه در بستر تاریخ، ص۱۰۵.}} |
|
| |
|
| == چاه کعبه == | | == چاه کعبه == |
| {{کعبه عمودی}}
| | {{اصلی|چاه کعبه}} |
| {{اصلی|چاه کعبه}}در ضلع شرقی درون کعبه چاهی وجود داشت و محلی برای نگهداری هدایایی که به کعبه داده می‌شد به‌شمار می‌رفت.{{کتاب|اسم_فایل=پرونده:مکه در بستر تاریخ.pdf|صفحه=105|متن=مکه در بستر تاریخ، ص۱۰۵.}} گفته شده این چاه به‌دست [[حضرت ابراهیم(ع)]] کنده شده بود{{کتاب|اسم_فایل=پرونده:مکه در بستر تاریخ.pdf|صفحه=105|متن=مکه در بستر تاریخ، ص۱۰۵.}} و احتمال داده شده هنگام [[بازسازی کعبه (قریش)|بازسازی کعبه از سوی قریش]] از میان رفته است.<ref name=":04">المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۶، ص۲۵۲؛ اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ج۱، ص۲۴۴.</ref> | | چاهی در ضلع شرقیِ درون کعبه به دست حضرت ابراهیم(ع) کنده شد و بعدها، محلی برای نگهداری هدایایی که به کعبه می‌شد تلقی می‌گردید. |
|
| |
|
| == آویزه‌های کعبه ==
| | در تاریخ، از این چاه کم‌تر نامی برده شده است. بنا به نظر، دزدان هدایای داخل چاه را سرقت کردند و در ته چاه ماری بزرگ زندگی می‌کرد که به عنوان نگهبان هدایای کعبه محسوب می‌شد و حدود ۵۰۰ سال زندگی کرد و در سال ۳۵ عام الفیل عقابی آن را ربود و به کوه اجیاد الصغیر برد. <ref>اخبار مکه و ما جاء فیها من الاثار، ج۱، ص۲۴۲.</ref> |
| {{اصلی|آویزه‌های کعبه}}
| |
| هدیه‌هایی که برای کعبه آورده می‌شد درون آن به دیوار آویخته می‌شدند.<ref>سفرنامه میرزا داود، ص۱۲۴؛ سفرنامه قشقایی، ص۱۰۸-۱۰۹؛ سفرنامه حجاز، ص۲۳۰.</ref> بسیاری از این هدایا که ارزش زیادی داشتند از میان رفته<ref>سفرنامه میرزا داود، ص۱۲۴؛ سفرنامه قشقایی، ص۱۰۸-۱۰۹؛ سفرنامه حجاز، ص۲۳۰.</ref> و برخی از آنها بین [[ستون‌های کعبه]] آویزان است.
| |
|
| |
|
| === دو شاخ قوچ ===
| | عمی و طول و عرض این چاه در کتاب‌های تاریخی شناسانده نشده است. |
| درون کعبه روبه‌روی در ضلع شرقی روی دیوار، دو شاخ قوچ نصب شده بود که برخی معتقدند متعلق به قوچی بوده که خداوند به جای ذبح اسماعیل برای ابراهیم فرستاد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۴.</ref> برخی نیز بر این باورند که سمبل و نشانه‌ای برای اشاره به آن دو شاخ بوده است.<ref>اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ج۱، ص۲۴۶.</ref>
| |
|
| |
|
| هنگام معطر و خوش‌بو کردن کعبه، این شاخ‌ها را نیز معطر و خوش‌بو می‌کردند. زیورآلات و طلاهایی را که به کعبه هدیه می‌شد، روی این شاخ‌ها آویزان می‌کردند. دو شاخ قوچ در زمان [[عبدالله بن زبیر]] درون کعبه جای داشت و در سال ۶۴ق. در آتش‌سوزی مکه سوخت و از بین رفت.<ref>اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ج۱، ص۲۴۶.</ref> | | مسلم است که این چاه تا هنگام بازسازی ساختمان کعبه به وسیله قریش در سال ۳۵ بعثت موجود بود. در این سال که قریش کف و در خانه خدا را حدود ۲ متر بالا آورد، ظاهرا این چاه هم از بین رفت. گفته می‌شود در زمان جرهم، نگهبان چاه قصد دزدی از آن را داشت که سنگی بر او فرود آمد و او راکشت و از آن به بعد، به آن چاه «اخسف» (غایب کننده در زمین) گفتد. |
| | <ref>المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۶، ص۲۵۲؛ اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ج۱، ص۲۴۴. |
| | </ref> |
|
| |
|
| === دیگر اشياء قیمتی === | | == دو شاخ قوچ == |
| | در درون کعبه روبه‌روی در ضلع شرق۷ روی دیوار، دو شاخ قوچ نصب شده بود. این شاخ‌ها، شاخ‌های قوچ بهشتی یا سمبل و نشانه‌ای برای اشاره به آنها بودند.<ref>اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ج۱، ص۲۴۶.</ref> |
|
| |
|
| * دو آهوی زرین، که [[عبدالمطلب]] جدّ پیامبر(ص) هنگام حفر [[زمزم|چاه زمزم]] یافت و بر [[باب الکعبه|در کعبه]] آویخت.<ref>الطبقات، ج۱، ص۶۹؛ مروج الذهب، ج۱، ص۲۶۵؛ تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص۴۰۳.</ref> این آهوان را نخستین زیور طلای کعبه دانسته‌اند.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۴۷.</ref>
| | هنگامی که کعبه را معطر و خوش‌بو می‌کردند، این شاخ‌ها را نیز معطر و خوش‌بو می‌کردند. زیروآلات و طالاهایی که به کعبه هدیه می‌شد روی آین شاخ‌ها آویزان می‌کردند. این شاخ‌ها در زمان ابن زبیر در درون کعبه جای داشت. و در سال ۶۴ق در آتش‌سوزی مکه سوخت و از بین رفت.<ref>اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ج۱، ص۲۴۶.</ref> |
|
| |
|
| * شمشیرهایی از جنس قلع که همراه آهوهای زرین دفن شده بودند و بر پایه گزارشی عبدالمطلب آنها را نیز بر در کعبه آویخت.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۴۷؛ الطبقات، ج۱، ص۶۹.</ref>
| | == ستون‌های کعبه == |
| | {{اصلی|ستون‌های کعبه}} |
| | کعبه ساخته شده به دست حضرت ابراهیم(ع) سقف نداشت، پس احتیاجی هم به ستون نداشت. اولین ستون‌های کعبه به وسیله قریش در سال ۳۵ عام الفیل زده شد که شامل شش ستون در دو ردیف سه‌ستونه از شمال به جنوب (عرض خانه خدا) می‌شد.<ref>مرآة الحرمین الشریفین، ج۱، ص۲۷۱؛ اخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار، ج۱، ص۱۳۸.</ref> |
|
| |
|
| * دو هلال زرین، که پس از فتح [[مدائن]] به سال ۱۶ق. برای [[عمر بن خطاب]]، خلیفه دوم، فرستاده شد و او آنها را در کعبه آویخت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۴؛ منائح الکرم، ج۱، ص۵۲۶؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۸.</ref>
| | در بعضی از روایات تاریخی آمده که پیامبر پس از فتح مکه داخل خانه خدا شد و نماز خوند و محل نماز خواندن آن حضرت طوری بود که دو ستون در سمت راست، یک ستون در سمت چپ و سه ستون در پشت سر آن حضرت قرار می‌گرفت.<ref>اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ج۱، ص۱۳۸؛ مغازی، ج۴، ص۱۱۰۰؛ مرآة الحرمین الشریفین، ج۱، ص۲۲۳.</ref> |
|
| |
|
| * دو [[شمسه]] و دو کاسه بلورین، که عبدالملک بن مروان، پنجمین خلیفه اموی، آنها را به کعبه هدیه کرد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۴؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۸.</ref>
| | اکنون وقتی وارد خانه خدا می‌شویم روبه‌روی در خانه، محرابی می‌یابیم که به عنوان محل نماز گزاردن پیامبر معرفی می‌شود.<ref>الرحلة الحجازیة، ص۱۰۶؛ فی منزل الوحی، ص۱۶۹.</ref> |
|
| |
|
| * سینی سبز رنگ، که ابوالعباس سفاح، خلیفه عباسی، به کعبه هدیه کرد و بر آن آویخته شد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۵؛ البلدان، ص۷۷؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref>
| | عبدالله بن زبیر که در سال ۶۴ق. کعبه را دوباره بنا کرد، برای آن فقط سه ستون چوبی قرار داد که تا کنون باقی مانده و هم اکنون منبّت‌کاری شده و زینت داده شده است.<ref>الرحلة الحجازیة، ص۱۰۶؛ مرآة الحرمین الشریفین، ج۱، ص۲۶۴.</ref> |
| | |
| * جام شیشه‌ای، معروف به جام فرعونی که ابوجعفر، برادر منصور عباسی، برای کعبه فرستاد.<ref>البلدان، ص۷۷؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref>
| |
| | |
| قفل طلایی حجاج،<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۴.</ref> یاقوت اهدایی [[مأمون]]،<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۲۳۶؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳، ۲۲۶.</ref> زنجیر اهدایی<ref>اتعاظ الحنفا، ج۱، ص۱۴۱.</ref> و شمسه‌ای طلایی اهدایی [[متوکل]]،<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۵؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref> طوقی طلایی،<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۵.</ref> محفظه‌ای از نقره، حاوی بیعت‌نامه جعفر بن معتمد و برادرش ابواحمد موفق،<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۲۳۶-۲۳۷؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۹.</ref> قندیلهای اهدایی المطیع لله عباسی<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶؛ تاریخ مکه، ص۲۷۷؛ تحصیل المرام، ج۱، ص۱۵۰.</ref> و محراب‌های دارای منبّت‌کاری<ref>المسالک و الممالک، ج۱، ص۳۷۰؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۶.</ref> برخی از دیگر آویزه‌های کعبه بود.
| |
| | |
| == ستون‌های کعبه ==
| |
| {{اصلی|ستون‌های کعبه}}درون کعبه سه ستون چوبی در یک ردیف و از شمال به جنوب وجود دارد که سقف کعبه را نگه می‌دارد.<ref name=":02">الرحلة الحجازیة، ص۱۰۶؛ مرآة الحرمین الشریفین، ج۱، ص۲۶۴.</ref> این ستونها به‌دست [[عبدالله بن زبیر|ابن زبیر]] در [[بازسازی کعبه (ابن زبیر)|بازسازی کعبه توسط او]] ایجاد شدند.<ref name=":0">الرحلة الحجازیة، ص۱۰۶؛ مرآة الحرمین الشریفین، ج۱، ص۲۶۴.</ref> قبل از آن [[قریش]] در سال ۳۵ عام‌الفیل در [[بازسازی کعبه (قریش)|بازسازی کعبه از سوی آنها]]، شش ستون درون خانه خدا قرار داده بودند.<ref>مرآة الحرمین الشریفین، ج۱، ص۲۷۱؛ اخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار، ج۱، ص۱۳۸.</ref>
| |
|
| |
|
| امروزه تعداد و محل قرار گرفتن ستونها به همان صورتی است که ابن زبیر ایجاد کرد.<ref name=":03">الرحلة الحجازیة، ص۱۰۶؛ مرآة الحرمین الشریفین، ج۱، ص۲۶۴.</ref> رنگ ستونها، قهوه‌ای مایل به سیاه است و در ارتفاعی مناسب، میله‌ای میان ستونها وجود دارد که برخی از [[آویزه‌های کعبه]] به آن آویخته می‌شود.<ref name=":1">مکه و مدینه تصویری از توسعه و نوسازی، ص۱۲۱.</ref>
| | این سه ستون در یک ردیف از شمال به جنوب، در عرض درون کعبه قرار گرفته است و فاصله هر یک با دیگری چهار قدم است که اولین ستون در فاصله سه قدمی ضلع یمانی-شرقی و سومین ستون در مقابل ضلع عراقی-شامی قرار دارد.<ref>رحلة ابن جبیر، ص۴۸؛ رحلة ابن بطوطة، ص۱۳۴.</ref> |
|
| |
|
| == نگارخانه ==
| | اکنون رنگ این ستو‌ها، قهوه‌ای مایل به سیاه است. قطر هر ستون ۴۴ سانتی‌متر و محیط هر کدام تقریبا ۱۵۰ سانتی‌متر است و قاعده آنها چوبی، مربع‌شکل و کنده‌کاری شده است. در ارتفاعی مناسب، میله‌ای میان ستون های سه‌گانه وجود دارد که برخی از هدیه‌های کعبه به آن آویخته می‌شود. در بالای هر یک از ستونها تیرکی دارد که دو سرآن در دیوارهای شمالی و جنوبی کعبه جای داده شده است. ستون‌های سه گانه داخل کعبه تنها تا زیر سقف زیرین امتداد می‌یاد و به زیر سقف بالایی نمی‌رسد. در فاصله میان سقف‌های زیرین و بالایی، ستون‌های چوبی باریک‌تر و بیشتری برای نگهداری سقف بالایی گذاشته شده و پایه برخی از این ستونها با واسطه بر روی ستون‌های سه‌گانه قرار گرفته است. در پایین هر یک از ستون‌های سه‌گانه که عمده وزن سقف را تحمل می‌کنند، طوقی برای تقویت قرار داده شده است.<ref>مکه و مدینه تصویری از توسعه و نوسازی، ص۱۲۱.</ref> |
| <gallery mode="packed" heights="150px">
| |
| درون کعبه۲.jpg|ستون‌های سه‌گانه چوبی درون کعبه.
| |
| قندیلهای درون کعبه.jpg|آویزه‌های کعبه.
| |
| درون کعبه۴.jpg|مکانی درون کعبه و نزدیک [[رکن یمانی]]، منتسب به محل نماز خواندن [[پیامبر(ص)]] پس از فتح [[مکه]].
| |
| پلکان درون کعبه.jpg|درب مطلای [[پلکان درون کعبه]].
| |
| صندوق درون کعبه.jpg|صندوقی که بین دو ستون از ستون‌های کعبه قرار دارد و کلیدهای کعبه در آن نگهداری می‌شود.
| |
| درون کعبه۳.jpg|موقعیت [[پلکان درون کعبه|پلکان درونی]]، [[ستون‌های کعبه|ستونها]]، [[آویزه‌های کعبه|آویزه‌ها]]، [[سقف کعبه|سقف بالایی]] و سقف زیرین کعبه.
| |
| </gallery> | |
|
| |
|
| == پانویس == | | == پانویس == |
| خط ۵۹: |
خط ۴۵: |
| | لینک = https://wikihaj.com/view/پرونده:مکه_در_بستر_تاریخ.pdf | | | لینک = https://wikihaj.com/view/پرونده:مکه_در_بستر_تاریخ.pdf |
| }} | | }} |
| * اتعاظ الحنفا باخبار الائمة الفاطمیین: المقریزی (م.۸۴۵ق.)، به کوشش الشیال، القاهره، المجلس الاعلی للشئون الاسلامیه، ۱۴۱۶ق؛
| |
| * اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ابوالولید محمد بن عبدالله بن احمد ازرقی، تحقیق رشدی صالح ملحس، منشورات شریف رضی، قم، ۱۴۰۳ق.
| |
| * اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ابوالولید محمد بن عبدالله بن احمد ازرقی، تحقیق رشدی صالح ملحس، منشورات شریف رضی، قم، ۱۴۰۳ق.
| |
| * اخبار مکه: الازرقی (م.۲۴۸ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق؛
| |
| * البلدان: ابن الفقیه (م.۳۶۵ق.)، به کوشش یوسف الهادی، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۱۶ق؛
| |
| * الرحلة الحجازیة،محمد لبیب البتیونی، مکتبة‌المعارف، طائف، چاپ سوم، مکه، ۱۴۲۴ق؛
| |
| * السیرة النبویه: ابن هشام (م.۸-۲۱۳ق.)، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، المکتبة العلمیه؛
| |
| * الطبقات الکبری: ابن سعد (م.۲۳۰ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت،دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق؛
| |
| * المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، جواد علی، مکتبة النهضة، بغداد، ۱۹۷۰م.
| |
| * تاریخ ابن خلدون: ابن خلدون (م.۸۰۸ق.)، به کوشش خلیل شحاده، بیروت،دار الفکر، ۱۴۰۸ق؛
| |
| * تحصیل المرام: محمد بن احمد الصباغ (م.۱۳۲۱ق.)، به کوشش ابن دهیش،
| |
| * سفرنامه ایازخان: قشقایی (م.۱۳۵۸ق.)، به کوشش شاکری، تهران، مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۸ش؛
| |
| * سفرنامه حجاز: محمد لبیب البتنونی، ترجمه: انصاری، مشعر، ۱۳۸۱ش؛
| |
| * سفرنامه میرزا داود: وزیر معارف: داود بن علینقی (م.۱۲۷۷ق.)، به کوشش قاضی عسکر، تهران، مشعر، ۱۳۷۹ش؛
| |
| * سفرنامه میرزا داود: وزیر معارف: داود بن علینقی (م.۱۲۷۷ق.)، به کوشش قاضی عسکر، تهران، مشعر، ۱۳۷۹ش؛
| |
| * شفاء الغرام: محمد الفأسی (م.۸۳۲ق.)، به کوشش مصطفی محمد، مکه، النهضة الحدیثه، ۱۹۹۹م؛
| |
| * فی منزل الوحی، محمد حسنین هیکل، مکتبة النهضة المصریة، قاهره، چاپ چهارم، ۱۹۶۷م.
| |
| * مرآة الحرمین الشریفیت، رفعت پاشا، ترجمه هادی انصاری، نشر مشعر، قم، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
| |
| * مروج الذهب: المسعودی (م.۳۴۶ق.)، به کوشش اسعد داغر، قم،دار الهجره، ۱۴۰۹ق؛
| |
| * مکه و مدینه تصویری از توسعه و نوسازی، عبیدالله محمدامین کردی، ترجمه حسین صابری، نشر مشعر، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
| |
| * منائح الکرم فی اخبار مکه: علی بن تاج الدین السنجاری (م.۱۱۲۵ق.)، مکه، جامعة ام القری، ۱۴۱۹ق؛
| |
| * المسالک والممالک: ابوعبید البکری (م.۴۸۷ق.)، به کوشش ادریان فان لیوفن و اندری فیری،دار الغرب الاسلامی، ۱۹۹۲م؛
| |
| * مرآة الحرمین: ابراهیم رفعت پاشا (م.۱۳۵۳ق.)، قم، المطبعة العلمیه، ۱۳۴۴ق؛
| |
| {{پایان}} | | {{پایان}} |
|
| |
|
| == پیوند به بیرون ==
| |
| * [http://miqat.hajj.ir/article_37430.html درون کعبه در دو دیدار]
| |
| [[رده:کعبه]] | | [[رده:کعبه]] |
