در حال ویرایش دمع السجوم (کتاب)
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
}} | }} | ||
'''دَمْعُ السُّجوم'''، با نام کامل «دمع السجوم فی ترجمة نفس المهموم»، ترجمه فارسی کتاب نفس المهموم تألیف [[شیخ عباس قمی]] (م.۱۳۵۹ق) است که توسط [[ابوالحسن شعرانی]] (م.۱۳۹۳ق) برگردان شده است. این کتاب، به زندگی و شهادت امام حسین(ع)، اسارات خاندان او، خیزش توابین و قیام [[مختار ثقفی]] پرداخته است. | '''دَمْعُ السُّجوم'''، با نام کامل «دمع السجوم فی ترجمة نفس المهموم»، ترجمه فارسی کتاب نفس المهموم تألیف [[شیخ عباس قمی]] (م.۱۳۵۹ق) است که توسط [[ابوالحسن شعرانی]] (م.۱۳۹۳ق) برگردان شده است. این کتاب، به زندگی و شهادت امام حسین(ع)، اسارات خاندان او، خیزش توابین و قیام [[مختار ثقفی]] پرداخته است. مترجم، که خود در دانش‌های گوناگونی مانند فقه،اصول، کلام، رجال، تاریخ و نجوم مهارت داشته، مطالب گوناگونی بر آن افزوده است. نثر روان و ادبی، از دیگر ویژگی‌های است که برای این ترجمه برشمرده‌اند. | ||
مترجم، که خود در دانش‌های گوناگونی مانند فقه،اصول، کلام، رجال، تاریخ و نجوم مهارت داشته، مطالب گوناگونی بر آن افزوده است. نثر روان و ادبی، از دیگر ویژگی‌های است که برای این ترجمه برشمرده‌اند. | |||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۵: | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
این کتاب، برگردان فارسی کتاب نفس المهموم نوشته [[شیخ عباس قمی]] است و به گردآوری اخبار و روایات درباره مناقب [[امام حسین(ع)]]، ثواب گریستن برای او، رویدادهای پس از بیعت مردم با [[یزید بن معاویه|یزید]] تا شهادت امام حسین(ع) و یاران وی، اسارت اهل بیت او، ورود آنها به [[کوفه]] و [[شام]]، بازگرداندن اهل بیت به [[مدینه]]، جنبش توابین، قیام [[مختار ثقفی]] و سرگذشت فرزندان و همسران امام حسین(ع) پرداخته است. | این کتاب، برگردان فارسی کتاب نفس المهموم نوشته [[شیخ عباس قمی]] است و به گردآوری اخبار و روایات درباره مناقب [[امام حسین(ع)]]، ثواب گریستن برای او، رویدادهای پس از بیعت مردم با [[یزید بن معاویه|یزید]] تا شهادت امام حسین(ع) و یاران وی، اسارت اهل بیت او، ورود آنها به [[کوفه]] و [[شام]]، بازگرداندن اهل بیت به[[مدینه]]، جنبش توابین، قیام [[مختار ثقفی]] و سرگذشت فرزندان و همسران امام حسین(ع) پرداخته است. | ||
مترجم، پژوهش‌ها و اندیشه‌های خود را در بخش‌ها و موضوعات گوناگون مانند لغت، تاریخ، رجال، کلام و نجوم به کتاب افزوده است. درون‌مایه این کتاب به ترتیب فهرست به این شرح است: | مترجم، پژوهش‌ها و اندیشه‌های خود را در بخش‌ها و موضوعات گوناگون مانند لغت، تاریخ، رجال، کلام و نجوم به کتاب افزوده است. درون‌مایه این کتاب به ترتیب فهرست به این شرح است: | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۴: | ||
*'''باب دوم''': این باب از مرگ [[معاویه بن ابی سفیان|معاویة بن ابی سفیان]] و بیعت نکردن امام حسین(ع) با [[یزید بن معاویه|یزید]] آغاز شده و به شهادت وی پایان می‌یابد. این باب، به ۲۲ فصل بخش‌بندی شده و در فصل نخست به مرگ معاویة بن ابی‌سفیان و سفارش‌های او پیش از مرگ به فرزندش یزید پرداخته شده است. از فصل دوم تا فصل چهارم، درباره بیعت نکردن امام حسین(ع) با یزید، زیارت شبانه امام حسین(ع) از مزار [[حضرت محمد(ص)]]، [[حضرت فاطمه(س)]] و [[امام حسن(ع)]]، رویدادهای آغاز سفر به [[مکه]]، سفر به مکه و ارسال نامه‌های [[کوفه|کوفیان]] برای او پرداخته است. در فصل پنجم به فرستادن [[مسلم به عقیل]] به کوفه و بخشی از رویدادهای زمان حضور او در کوفه پرداخته شده است. فصل ششم درباره نامه نوشتن امام حسین(ع) به اشراف [[بصره]] و یاری خواستن از آنها و رویدادهای بصره در آن زمان است. در فصل هفتم و هشتم به رفتن [[عبیدالله بن زیاد]] از بصره به کوفه برای فرونشاندن خیزش [[مسلم بن عقیل]] و رویدادهای خیزش مسلم و شهادت وی پرداخته است. در فصل نهم، به مناسبت، به [[مقتل]] [[حُجر بن عُدی]] و [[عمرو بن حمق]] پرداخته و در فصل دهم درباره شهادت دو فرزند مسلم بن عقیل سخن گفته است. از فصل یازدهم تا فصل پانزدهم به آهنگ امام حسین(ع) برای سفر از مکه به [[عراق]]،، آغاز سفر وی از مکه به [[عراق]]، رویدادهای طول سفر، رسیدن لشکر [[حر بن زیاد ریاحی]] به کاروان وی و دیدار او با [[عبیدالله بن حُرّ جُعفی]] پرداخته است. از فصل شانزدهم تا بیست و دوم، به توقف امام حسین(ع) در [[کربلا]]، ورود [[عمر بن سعد]] به کربلا، ورود [[شمر بن ذی‌الجوشن]] به آن مکان، رویدادهای [[تاسوعا]]، شب و روز [[عاشورا]]، چگونگی جنگ و شهادت اهل بیت و یاران امام حسین(ع) پرداخته است. فصل بیست و دوم به چگونگی شهادت امام حسین(ع)، [[عبدالله رضیع|حضرت علی اصغر(ع)]] و [[عبدالله بن حسن|عبدالله بن حسن(ع)]] اختصاص یافته است. | *'''باب دوم''': این باب از مرگ [[معاویه بن ابی سفیان|معاویة بن ابی سفیان]] و بیعت نکردن امام حسین(ع) با [[یزید بن معاویه|یزید]] آغاز شده و به شهادت وی پایان می‌یابد. این باب، به ۲۲ فصل بخش‌بندی شده و در فصل نخست به مرگ معاویة بن ابی‌سفیان و سفارش‌های او پیش از مرگ به فرزندش یزید پرداخته شده است. از فصل دوم تا فصل چهارم، درباره بیعت نکردن امام حسین(ع) با یزید، زیارت شبانه امام حسین(ع) از مزار [[حضرت محمد(ص)]]، [[حضرت فاطمه(س)]] و [[امام حسن(ع)]]، رویدادهای آغاز سفر به [[مکه]]، سفر به مکه و ارسال نامه‌های [[کوفه|کوفیان]] برای او پرداخته است. در فصل پنجم به فرستادن [[مسلم به عقیل]] به کوفه و بخشی از رویدادهای زمان حضور او در کوفه پرداخته شده است. فصل ششم درباره نامه نوشتن امام حسین(ع) به اشراف [[بصره]] و یاری خواستن از آنها و رویدادهای بصره در آن زمان است. در فصل هفتم و هشتم به رفتن [[عبیدالله بن زیاد]] از بصره به کوفه برای فرونشاندن خیزش [[مسلم بن عقیل]] و رویدادهای خیزش مسلم و شهادت وی پرداخته است. در فصل نهم، به مناسبت، به [[مقتل]] [[حُجر بن عُدی]] و [[عمرو بن حمق]] پرداخته و در فصل دهم درباره شهادت دو فرزند مسلم بن عقیل سخن گفته است. از فصل یازدهم تا فصل پانزدهم به آهنگ امام حسین(ع) برای سفر از مکه به [[عراق]]،، آغاز سفر وی از مکه به [[عراق]]، رویدادهای طول سفر، رسیدن لشکر [[حر بن زیاد ریاحی]] به کاروان وی و دیدار او با [[عبیدالله بن حُرّ جُعفی]] پرداخته است. از فصل شانزدهم تا بیست و دوم، به توقف امام حسین(ع) در [[کربلا]]، ورود [[عمر بن سعد]] به کربلا، ورود [[شمر بن ذی‌الجوشن]] به آن مکان، رویدادهای [[تاسوعا]]، شب و روز [[عاشورا]]، چگونگی جنگ و شهادت اهل بیت و یاران امام حسین(ع) پرداخته است. فصل بیست و دوم به چگونگی شهادت امام حسین(ع)، [[عبدالله رضیع|حضرت علی اصغر(ع)]] و [[عبدالله بن حسن|عبدالله بن حسن(ع)]] اختصاص یافته است. | ||
*برخی از پژوهش‌ها و مطالب مترجم در این باب عبارت است از: بررسی ماجرای طفلان [[مسلم به عقیل|مسلم]]، جمع بین علم امام حسین(ع) به شهادت و تلاش وی برای پیروزی، بررسی نقلِ وصل کردن سر امام حسین(ع) به پیکر وی پس از شهادت او توسط [[حضرت محمد(ص)]]، جابه‌جا نشدن آیه‌های قرآن،{{یادداشت|مترجم، بر این باور است که قرآن کنونی، همان قرآنی است که حضرت محمد(ص) دستور به نگاشتن آن داده و آیه‌ها جابه‌جا نشده‌اند. وی معتقد است، حضرت محمد(ص) پس از نزول هر آیه، محل قرار گرفتن آن آیه در قرآن را، برای کاتبان وحی مشخص می‌کرد.}} حکم خواندن [[زیارت‌نامه|زیارت‌نامه‌هایی]] که از [[معصومان(ع)]] روایت نشده است، بررسی ازدواج فاطمه صغری دختر امام حسین(ع) با [[حسن مثنی]] یا با [[قاسم بن حسن(ع)]]، بررسی ماجرای آب ننوشیدن [[حضرت عباس(ع)]]، معنای اسم اعظم،{{یادداشت|به باور مترجم، اسم عظم، واژه نیست؛ بلکه وقتی دعاکننده در اسم اعظم فانی شود، ویژگی اسم در او آشکار شده و دعای وی مستجاب می‌شود.}}<ref>دمع السجوم، ص۲۹۸.</ref> نام قاتل امام حسین(ع)، مراد از سرخ شدن آسمان پس از شهادت امام حسین(ع)، بررسی نجومی کسوف پس از شهادت امام(ع)، معرفی برخی رجال مانند جندب بن زهیر و واژه‌شناسی برخی واژه‌ها. وی به مناسبت، سرگذشت [[کمیل بن زیاد نخعی|کمیل بن زیاد]] را نیز به این باب افزده است. | *برخی از پژوهش‌ها و مطالب مترجم در این باب عبارت است از: بررسی ماجرای طفلان [[مسلم به عقیل|مسلم]]، جمع بین علم امام حسین(ع) به شهادت و تلاش وی برای پیروزی، بررسی نقلِ وصل کردن سر امام حسین(ع) به پیکر وی پس از شهادت او توسط [[حضرت محمد(ص)]]، جابه‌جا نشدن آیه‌های قرآن،{{یادداشت|مترجم، بر این باور است که قرآن کنونی، همان قرآنی است که حضرت محمد(ص) دستور به نگاشتن آن داده و آیه‌ها جابه‌جا نشده‌اند. وی معتقد است، حضرت محمد(ص) پس از نزول هر آیه، محل قرار گرفتن آن آیه در قرآن را، برای کاتبان وحی مشخص می‌کرد.}} حکم خواندن [[زیارت‌نامه|زیارت‌نامه‌هایی]] که از [[معصومان(ع)]] روایت نشده است، بررسی ازدواج فاطمه صغری دختر امام حسین(ع) با [[حسن مثنی]] یا با [[قاسم بن حسن(ع)]]، بررسی ماجرای آب ننوشیدن [[حضرت عباس(ع)]]، معنای اسم اعظم،{{یادداشت|به باور مترجم، اسم عظم، واژه نیست؛ بلکه وقتی دعاکننده در اسم اعظم فانی شود، ویژگی اسم در او آشکار شده و دعای وی مستجاب می‌شود.}}<ref>دمع السجوم، ص۲۹۸.</ref> نام قاتل امام حسین(ع)، مراد از سرخ شدن آسمان پس از شهادت امام حسین(ع)، بررسی نجومی کسوف پس از شهادت امام(ع)، معرفی برخی رجال مانند جندب بن زهیر و واژه‌شناسی برخی واژه‌ها. وی به مناسبت، سرگذشت [[کمیل بن زیاد نخعی|کمیل بن زیاد]] را نیز به این باب افزده است. | ||
*'''باب سوم''': این باب، درباره رویدادهای پس از شهادت امام حسین(ع) بوده و دارای ۱۴ فصل است. در این ۱۴ فصل، به ربودن لباس‌های امام(ع)، خبردار شدن اهل بیت از شهادت وی، چپاول خیمه‌ها، لگدکوب کردن بدن امام(ع) با اسبان، رویدادهایی درباره سر امام حسین(ع)، اسارت اهل بیت، روانه کردن آنها از کربلا به کوفه، دفن پیکر امام حسین(ع)، ورود اهل بیت به کوفه، خطبه [[امام سجاد(ع)]] در کوفه، مخالفت [[عبدالله بن عفیف]] با سخنان عبیدالله بن زیاد و ماجرای شهادت وی، روانه کردن اسیران به شام، رساندن خبر شهادت امام حسین(ع) به مدینه توسط قاصد ابن زیاد، خطبه [[عبدالله به زبیر]] در مدینه در ستودن امام حسین(ع) و سرزنش کوفیان، فرستادن سر امام(ع) و دیگر شهیدان کربلا به شام، برخی رویدادهای مسیر شام، ورود اسیران به شام، رویدادهای شام، فرستادن اهل بیت از شام به [[مدینه]]، ورود آنها به مدینه و ماتم گرفتن آنها در این شهر و پیشینه مراسم سوگواری برای امام حسین(ع) پرداخته شده است. | *'''باب سوم''': این باب، درباره رویدادهای پس از شهادت امام حسین(ع) بوده و دارای ۱۴ فصل است. در این ۱۴ فصل، به ربودن لباس‌های امام(ع)، خبردار شدن اهل بیت از شهادت وی، چپاول خیمه‌ها، لگدکوب کردن بدن امام(ع) با اسبان، رویدادهایی درباره سر امام حسین(ع)، اسارت اهل بیت، روانه کردن آنها از کربلا به کوفه، دفن پیکر امام حسین(ع)، ورود اهل بیت به کوفه، خطبه [[امام سجاد(ع)]] در کوفه، مخالفت [[عبدالله بن عفیف]] با سخنان عبیدالله بن زیاد و ماجرای شهادت وی، روانه کردن اسیران به شام، رساندن خبر شهادت امام حسین(ع) به مدینه توسط قاصد ابن زیاد، خطبه [[عبدالله به زبیر]] در مدینه در ستودن امام حسین(ع) و سرزنش کوفیان، فرستادن سر امام(ع) و دیگر شهیدان کربلا به شام، برخی رویدادهای مسیر شام، ورود اسیران به شام، رویدادهای شام، فرستادن اهل بیت از شام به[[مدینه]]، ورود آنها به مدینه و ماتم گرفتن آنها در این شهر و پیشینه مراسم سوگواری برای امام حسین(ع) پرداخته شده است. | ||
:برخی از پژوهش‌ها و مطالب مترجم در این باب عبارت است از: چرایی شفا بودن [[تربت]]، نام اسب امام حسین(ع)، بررسی آخرت کسانی که در سپاه یزید بودند ولی پس از شهادت امام(ع) به اهل بیت او کمک رساندند، ردّ داستان فضه و شیر در کربلا، بررسی استحباب یا کراهت روزه روز عاشورا، بررسی نظر عالمان اهل سنت درباره روزه این روز، معنای امامت و شرایط آن، بررسی زیارت اهل بیت از [[آستان مقدس امام حسین(ع)|قبر امام حسین(ع)]] در روز [[اربعین]]، بررسی زمان ورود سرها به شام، بررسی تاریخچه ساعت،{{یادداشت|به مناسب نام دروازه ساعات در شام، تاریخچه‌ای از ساخت ساعت آورده تا خواننده نپندارد در گذشته ساعت نبوده است.}} شرح سخن [[حضرت زینب(س)]] درباره سرکشی کردن گرگ و کفتار از پیکر شهیدان در کربلا، بررسی جای دفن ام کلثوم دختر [[امام علی(ع)]]، جای دفن سکینه دختر امام حسین(ع)، جای دفن [[حضرت فاطمه(س)]] و جای دفن سر امام حسین(ع) و بررسی حکم نقل حدیث ضعیف. | :برخی از پژوهش‌ها و مطالب مترجم در این باب عبارت است از: چرایی شفا بودن [[تربت]]، نام اسب امام حسین(ع)، بررسی آخرت کسانی که در سپاه یزید بودند ولی پس از شهادت امام(ع) به اهل بیت او کمک رساندند، ردّ داستان فضه و شیر در کربلا، بررسی استحباب یا کراهت روزه روز عاشورا، بررسی نظر عالمان اهل سنت درباره روزه این روز، معنای امامت و شرایط آن، بررسی زیارت اهل بیت از [[آستان مقدس امام حسین(ع)|قبر امام حسین(ع)]] در روز [[اربعین]]، بررسی زمان ورود سرها به شام، بررسی تاریخچه ساعت،{{یادداشت|به مناسب نام دروازه ساعات در شام، تاریخچه‌ای از ساخت ساعت آورده تا خواننده نپندارد در گذشته ساعت نبوده است.}} شرح سخن [[حضرت زینب(س)]] درباره سرکشی کردن گرگ و کفتار از پیکر شهیدان در کربلا، بررسی جای دفن ام کلثوم دختر [[امام علی(ع)]]، جای دفن سکینه دختر امام حسین(ع)، جای دفن [[حضرت فاطمه(س)]] و جای دفن سر امام حسین(ع) و بررسی حکم نقل حدیث ضعیف. | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۲: | ||
**فصل نهم | **فصل نهم | ||
**فصل دهم، شهادت دو فرزند [[مسلم بن عقیل]] | **فصل دهم، شهادت دو فرزند [[مسلم بن عقیل]] | ||
**فصل یازدهم، در توجه حضرت امام حسین(ع) از [[مکه]] به [[عراق]] | **فصل یازدهم، در توجه حضرت امام حسین(ع) از [[مکه]] به[[عراق]] | ||
**فصل دوازدهم | **فصل دوازدهم | ||
**فصل سیزدهم، در ذکر دیدار [[حر بن یزید ریاحی]] حضرت سید الشهداء(ع) را و بازداشتن آن حضرت از رفتن به [[کوفه]] | **فصل سیزدهم، در ذکر دیدار [[حر بن یزید ریاحی]] حضرت سید الشهداء(ع) را و بازداشتن آن حضرت از رفتن به[[کوفه]] | ||
**فصل چهاردهم | **فصل چهاردهم | ||
**فصل پانزدهم | **فصل پانزدهم | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۴: | ||
**فصل هشتم، در ورود اهل بیت به مجلس [[عبیدالله بن زیاد|عبید الله زیاد]] | **فصل هشتم، در ورود اهل بیت به مجلس [[عبیدالله بن زیاد|عبید الله زیاد]] | ||
**فصل نهم، در کشته شدن [[عبد الله بن عفیف]] | **فصل نهم، در کشته شدن [[عبد الله بن عفیف]] | ||
**فصل دهم، در فرستادن ابن زیاد عبد الملک سلمی را به [[مدینه]] و خطبه [[عبدالله بن زبیر|ابن زبیر]] در مکه | **فصل دهم، در فرستادن ابن زیاد عبد الملک سلمی را به[[مدینه]] و خطبه [[عبدالله بن زبیر|ابن زبیر]] در مکه | ||
**فصل یازدهم، فرستادن عبید الله زیاد سرهای طاهره را به [[شام]] | **فصل یازدهم، فرستادن عبید الله زیاد سرهای طاهره را به[[شام]] | ||
**فصل دوازدهم، در ذکر چند واقعه در راه شام | **فصل دوازدهم، در ذکر چند واقعه در راه شام | ||
**فصل سیزدهم، در ورود اهل بیت به شام | **فصل سیزدهم، در ورود اهل بیت به شام | ||
| خط ۱۵۰: | خط ۱۴۸: | ||
==ویژگی‌ها== | ==ویژگی‌ها== | ||
*پژوهش و اندیشه‌های ابتکاری مترجم، در زمینه‌های لغت، تاریخ، کلام، رجال، تراجم<ref name=":2" /> و نجوم{{یادداشت|مترجم، تاریخ‌های ذکر شده در کتاب را از طریق علم نجوم استخراج کرده و درستی یا نادرستی آن را ذکر کرده است.}}<ref>دمع السجوم، ص۵۳۵ و ۵۳۸ و ۵۵۱.</ref> که بر متن افزوده شده است. برخی از اندیشه‌های ابتکاری او درباره موضوعات روبه‌رو مطرح شده است: سرخی آسمان و کسوف در شهادت [[امام حسین(ع)]]، نوحه و زاری کردن جنّ در شهادت وی، ویرانه‌نشینی جغد در شهادت او، زمان ورود رأس امام حسین(ع) به [[شام]]، مدفن رأس امام(ع)، زیارت اهل بیت امام حسین(ع) از قبر وی در روز [[اربعین]].<ref name=":2">تأملات ابتکاری «دمع السجوم»، فصلنامه فرهنگ زیارت، ش۲۹، ص۱۵۶-۱۷۳.</ref> | *پژوهش و اندیشه‌های ابتکاری مترجم، در زمینه‌های لغت، تاریخ، کلام، رجال، تراجم<ref name=":2" /> و نجوم{{یادداشت|مترجم، تاریخ‌های ذکر شده در کتاب را از طریق علم نجوم استخراج کرده و درستی یا نادرستی آن را ذکر کرده است.}}<ref>دمع السجوم، ص۵۳۵ و ۵۳۸ و ۵۵۱.</ref> که بر متن افزوده شده است. برخی از اندیشه‌های ابتکاری او درباره موضوعات روبه‌رو مطرح شده است: سرخی آسمان و کسوف در شهادت [[امام حسین(ع)]]، نوحه و زاری کردن جنّ در شهادت وی، ویرانه‌نشینی جغد در شهادت او، زمان ورود رأس امام حسین(ع) به[[شام]]، مدفن رأس امام(ع)، زیارت اهل بیت امام حسین(ع) از قبر وی در روز [[اربعین]].<ref name=":2">تأملات ابتکاری «دمع السجوم»، فصلنامه فرهنگ زیارت، ش۲۹، ص۱۵۶-۱۷۳.</ref> | ||
*نثر روان و ادبی آن، که در دیگر نوشته‌ها و ترجمه‌های ابوالحسن شعرانی نیز دیده می‌شود.{{یادداشت|شاگرد او، حسن حسن‌زاده آملی، وی را ادیبی بارع و دارای قلمی وزین، رصین، محکم و سنجیده در علوم ادبی فارسی و عربی دانسته است.}}<ref name=":1" /> | *نثر روان و ادبی آن، که در دیگر نوشته‌ها و ترجمه‌های ابوالحسن شعرانی نیز دیده می‌شود.{{یادداشت|شاگرد او، حسن حسن‌زاده آملی، وی را ادیبی بارع و دارای قلمی وزین، رصین، محکم و سنجیده در علوم ادبی فارسی و عربی دانسته است.}}<ref name=":1" /> | ||