در حال ویرایش رأس الحسین(مسجد اموی)

'''رأس الحسین(مسجداموی)'''، زیارتگاهی در [[مسجد اموی]] که گفته شده در زمان انتقال سر [[امام حسین (ع)|امام حسین]] به [[دمشق]] در این محل قرارگرفته است.

==موقعیت مکانی زیارتگاه==

اين زيارتگاه در شرق [[مسجد جامع اموی|مسجد جامع اُموي]] دمشق واقع است و براي رسيدن به آن، بايد از تالار واقع در شرق صحن، موسوم به «[[مشهد علی|مشهد علي]]»، و سپس از مقام [[امام زین العابدین(ع)|امام زين‌العابدين(ع)]] عبور کرد.

زيارتگاه رأس‌الحسين(ع)، در ضلع شرقي مقام امام زين‌العابدين(ع) قرار دارد. اين دو زيارتگاه، به واسطه طاق عريضي به يکديگر متصل‌ است. بناي زيارتگاه شامل اتاقي مربع شکل با ديوارهاي مرتفع و گنبدي کوچک است. (تصوير 80) در ضلع جنوبي اتاق، محرابي به چشم مي‌خورد که ديوارهاي آن با رنگ سبز، رنگ‌آميزي، و شکل‌هايي از گياهان و اسامي ائمه معصوم: نيز بر آن ترسيم شده است. 

در گوشه شمال شرقي اتاق، جايگاه سر امام حسين(ع) قرار دارد که با پارچه پوشانيده شده است و بر آن يک ضريح نقره‌اي به طول 5/1، ‌عرض 1 و ارتفاع 2 متر روي پايه‌اي از سنگ مرمر، وجود دارد.

اين ضريح در سال 1414 ه‍ .ق، به کوشش «[[محمد برهان‌الدين]]»، داعي مطلق [[فرقه اسماعيليان]] بهره هند، نصب شده است. شکل ظاهري آن از معماري اسلامي [[هند]] الگو گرفته است. سطح آن نيز به شکل گياهان و کتيبه‌هايي به خط کوفي که بيشتر شامل اشعار عربي است، مزيّن شده است.[8]

==زیارتگاه در مسجد اموی==

[[ابن‌عساکر]] از اين زيارتگاه با نام «[[مشهد الرأس]]» ياد کرده و درباره آن نوشته است: «گويند سر حسين بن علي(ع) در زمان آوردن آن به [[دمشق]]، در اينجا گذاشته شد».[1] علي ابن ابي‌بکر هروي نيز با عنوان «مشهد حسين و زين‌العابدين» به آن اشاره کرده است.[2] از نوشته ابن‌عساکر به دست مي‌آيد که اين زيارتگاه، در زمان خود، به محل گذاشتن سر امام(ع) شهرت داشته است. اما امروزه، به محل دفن سر شريف امام(ع)، براساس يکي از اقوال موجود در اين رابطه، شهرت يافته است. 

به نظر مي‌رسد چنين باوري در قرون اخير شکل گرفته باشد؛ زيرا شواهد تاريخي نشان مي‌دهد که در دمشق، زيارتگاه رأس‌الحسين ديگري وجود داشته که به محل دفن سر امام(ع) شناخته مي‌شده است و موقعيت آن، آستانه [[حضرت رقيه]] بوده است. اما شايد به علت غلبه شهرت اين زيارتگاه به حضرت رقيه و فراموش شدن و از بين رفتن محل منتسب به سر [[امام حسین (ع)|امام حسين(ع)]] در آنجا، زيارتگاه موجود کنار مسجد اُموي، به محل دفن سر امام7 شهرت يافته است.

==بنا و بازسازی زیارتگاه==

درباره تاريخ بنا و روند بازسازي‌هاي آن، اطلاعات زيادي در دست نيست. گويا دو مقام امام زين‌العابدين و رأس‌الحسين7 به علت مجاورت يکديگر، در مراحل تاريخي مختلف، به‌طور هم‌زمان بازسازي مي‌شده است. اما در منابع، گاهي تنها از بازسازي زيارتگاه رأس‌الحسين(ع)، و گاهي از مقام امام زين‌العابدين(ع) سخن به ميان آمده است.

زيارتگاه در دوره [[عثمانی|عثماني]]، مدتي ويران شده بود. فؤاد پاشا (والي دمشق)، در سال 1278 ه‍ .ق آن را زيارت کرد و از [[سلطان عبدالعزيز عثماني]] براي بازسازي آن موافقت خواست. او در خانه مجاور مزار، تکيه‌اي ساخت که در آن هر روز بعد از نماز عصر، غذا پخته مي‌شد. سلطان عبدالعزيز نيز يک تار موي منتسب به پيامبر9 را فرستاد تا در اين زيارتگاه نگهداري شود. اين تار مو، همه ساله در شب 27 رمضان بيرون آورده مي‌شد تا مردم بعد از [[تراویح|نماز تراويح]]، آن را زيارت کنند و به آن تبرک جويند.[3] در حال حاضر اين تار مو به ساختمان وزارت اوقاف سوريه انتقال يافته است و مراسم ساليانه زيارت تار موي پيامبر(ص) نيز برگزار نمي‌شود.

==آتش سوزی در زیارتگاه==

در سال 1311ه‍ .ق، [[مسجد جامع اُموي]] دچار آتش‌سوزي بزرگي شد که در جريان آن، بخشي از اين زيارتگاه نيز آسيب ديد؛ اما پيش از فرا رسيدن ماه رمضان، با تلاش مردم بازسازي شد.[6]

حاج ميرزا علي‌خان امين‌الدوله، مدتي پس از آتش‌سوزي از مسجد اُموي بازديد مي‌کند و حادثه‌اي را در جريان آتش‌سوزي نقل مي‌نمايد که نشان از اعجاز زيارتگاه رأس‌الحسين(ع) دارد.چنان که در زمان بازسازی، صحن دچار آتش سوزی شده و همه محل حادثه را ترک می کنند بجز خادم رأس الحسین، پس از اتمام آتش سوزی حضار می بینند که آتش به محل رأس و خادم نرسیده است.و مردم شام به این معجزه و جلالت مقام، اعتقاد راسخ دارند.[7]

----[1]. تاريخ مدينة دمشق، ج 2، ص 304.

[2]. الاشارات الي معرفة الزيارات، ص 15.

[3]. الآثار النبوية، صص 92 و 93.

[4]. الآثار النبوية، ص 93. ترجمه ابيات: بر فراز گنبد فلک، گنبدي سر برافراشته که نور نبوت از ارکان و پايه‌هاي آن نمايان است. اين گنبد سر مولايمان حسين و فرزندش را دربردارد، و به واسطه آن مي‌توان نزد خداوند به مراد خود رسيد. آن گنبد فرو ريخت تا آنکه در تاريخ [بازسازي] آن گفتند: «بهترين وزير (فؤاد)  آن را بازسازي کرد».

[5]. مزارات اهل البيت: و تاريخها، ص 224.

[6]. الجامع الاموي في دمشق، علي الطنطاوي.

[7]. سفرنامه امين‌الدوله، حاج ميرزا علي‌خان امين‌الدوله، ص 345.

[8]. براي توصيف دقيق اين ضريح و زيارتگاه رأس الحسين دمشق ر.ک: دائرة المعارف الحسينية ـ تاريخ المراقد الحسين و أهل‌بيته و أنصاره، محمد صادق محمد (الکرباسي)، ج 6، صص 270 ـ 292.