در حال ویرایش راهنمای محرمات احرام: سرمه کشیدن

{{جعبه اطلاعات اعمال
 | عنوان = سرمه کشیدن
 | تصویر = سرمه کشیدن.jpg
 | توضیح تصویر = 
 | فیلم = 
 | توضیح فیلم = 
 | دسته = [[محرمات احرام]]
 | مربوط به آیین = [[احرام]] در [[عمره]] و [[حج]]
 | مکان = [[حرم مکی]]
 | زمان = هنگام [[احرام]]
 | عمل قبلی = 
 | عمل بعدی = 
 | حکم = حرام است
 | کفاره = ندارد
 | پیامد فقهی = 
 | ثواب = 
 | آداب وابسته = 
 | فلسفه و اسرار = 
 | منشاء و تاریخچه = 
 | مکان‌های وابسته = 
 | اشیای وابسته = 
 | ذکرهای وابسته = 
 | دعاهای وابسته = 
 | مفاهیم فقهی وابسته = [[محرمات احرام]]،[[زینت]]
 | احکام فقهی وابسته = 
 | صفحه فتواهای مراجع = [[سرمه کشیدن (فتاوای مراجع)]] 
 | جستارهای وابسته = 
}}
'''سُرمه کشیدن''' یکی از [[محرمات احرام]] است. فقیهان شیعه، استفاده از سرمه سیاه رنگی که برای زینت استفاده شده و معطر باشد، بر مرد و زن [[حرام]] می‌دانند. همچنین استفاده از سرمه غیر معطر در حال احرام اگر به قصد [[زینت]] باشد، حرام است. سرمه کشیدن [[کفاره]] ندارد ولی اگر اگر خوشبو باشد بنا بر [[احتیاط واجب]] باید یک گوسفند کفاره بدهد.

==جایگاه و مفهوم‌شناسی==
در روایات اسلامی به سرمه کشیدن توصیه شده و برای آن فایده‌های مادی و معنوی ذکر شده است. بنابر روایات، [[پیامبر(ص)]] سرمه را برای درمان آب آوردن چشم، نورانی شدن چشم<ref>طب الائمه، ص۸۳؛ بحار الانوار، ج۷۳، ص۹۵ و ۹۷؛</ref> و از میان رفتن آلودگی‌های آن<ref>مجمع الزوائد، ج۵، ص۹۶؛ بحار الانوار، ج۹۵، ص۱۵۱؛ مستدرک الوسائل، ج۱، ص۳۹۷.</ref> مؤثر دانسته است. از احكام سرمه کشیدن در برخی بخش‌های موضوعات فقهی شیعه مانند طهارت، صوم، حج و نكاح سخن گفته‌اند.

سرمه (به انگلیسی: Antimony) به سنگی خاص و برّاق که ساییده شده و به چشم کشیده می‌کشند، گفته می‌شود.<ref>لغت نامه، ج۸، ص۱۲۰۱۰؛ تاج العروس، ج۱۵، ص۶۴۹ «کحل».</ref> همچنین سرمه به هر ماده‌ای که برای درمان بر چشم کشیده می‌شود نیز اطلاق شده است.<ref>لغت نامه، ج۱۱، ص۱۶۰۴۷؛ فرهنگ معین، ص۵۵۴ «سرمه».</ref> در عربی به سرمه «کُحل»<ref>العین، ج۳، ص۶۲؛ النهایه فی غریب الحدیث، ج۴، ص۱۵۴؛ لسان العرب، ج۱۱، ص۵۸۴ «کحل».</ref> و به سنگِ سرمه، «اِثمد»<ref>العین، ج۸، ص۲۰؛ معجم الفاظ الفقه الجعفری، ص۲۸ «اثمد».</ref> می‌گویند. برخی سرمه را به دو نوع تقسیم کرده‌اند: «اِثمِد» یعنی سرمه سیاه و «توتیا»، سرمه سفید.<ref>المبسوط، طوسی، ج۵، ص۲۶۳؛ المهذب، ج۲، ص۳۳۰.</ref>
==در حال احرام==
حکم سرمه کشیدن در حال [[احرام]] با توجه به معطر بودن یا نبودن، رنگ آن (سیاه یا غیر سیاه) و همچنین به کار بردن سرمه برای [[زینت]] متفاوت است.<ref>مناسک نوین، ص۱۰۰.</ref> در حکم استفاده از سرمه نیز بین مرد و زن فرقی نیست.<ref>مناسک حج، مسئله ۳۶۰، ص۲۰۶.</ref> 

به نظر ناصر مکارم شیرازی، مرجع تقلید شیعه، فرقی بین سرمه سیاه و غیر سیاه نیست و ملاک در [[حرام|حرمت]] استفاده از سرمه در حال احرام، زینت بودن سرمه یا زینت نبودن است.<ref>مناسک نوین، ص۱۰۰.</ref> همچنین در صورتی که احتیاج داشته باشد به سرمه کشیدن، مانعی ندارد.<ref>مناسک حج، مسئله ۳۶۲، ص۲۰۶.</ref>

'''سرمه معطر''': استفاده از سرمه سیاه رنگی که برای زینت استفاده شده و معطر باشد، بر مرد و زن حرام است.<ref>مناسک نوین، ص۱۰۰.</ref> 

'''سرمه غیر معطر''': استفاده از سرمه غیر معطر در حال احرام، اگر به قصد زینت باشد، حرام است.<ref>مناسک نوین، ص۱۰۰.</ref>

==کفاره==
بنابر نظر مراجع تقلید، سرمه کشیدن [[کفاره]] ندارد ولی اگر اگر خوشبو باشد بنا بر [[احتیاط واجب]] باید یک گوسفند کفاره بدهد.<ref>مناسک زائر، ص۴۷.</ref> همچنین به نظر محمد فاضل لنکرانی، اگر بوی خوش آن در لحظه سرمه کشیدن قابل استشمام باشد، کفاره دادن بهتر است؛ ولی چنانچه بوی خوش از آن استشمام نشود، [[احتیاط مستحب]] در کفاره دادن است.<ref>مناسک حج، مسئله ۳۶۱، ص۲۰۶.</ref>

==پانوشت==
{{پانویس|۲}}

==منابع==
{{منابع}}
* '''العین (ترتیب العین)''': الخلیل بن احمد الفراهیدی (م. ۱۷۰ق)، تحقیق مهدی المخزومی و ابراهیم السامرائی، قم، دار الهجره، ۱۴۰۹ق.
* '''المبسوط فی فقه الامامیه''': محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی) (م. ۴۶۰ق)، تحقیق محمد باقر البهبودی، تهران، المکتبه المرتضویه، ۱۳۸۷ق.
* '''النهایه فی غریب الحدیث و الاثر''': ابن اثیر (م. ۶۰۶ق)، تحقیق طاهر احمد الزاوی و محمود محمد الطناحی، قم، اسماعیلیان، ۱۳۶۴ش.
* '''بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار''': محمد باقر المجلسی (م. ۱۱۱۱ق)، تصحیح محمد باقر بهبودی و سید ابراهیم میانجی و سید محمد مهدی موسوی خرسان، بیروت، دار احیاء التراث العربی و مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.
* '''تاج العروس من جواهر القاموس''': مرتضی الزبیدی، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق.
* '''فرهنگ معین''': محمد معین، اهتمام عزیزالله علیزاده، تهران، فردوس، ۱۳۸۶ش.
* '''لسان العرب''': محمد بن مکرم ابن منظور (م. ۷۱۱ق)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق.
* '''لغت‌نامه دهخدا علی اکبر دهخدا''': زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، تهران، مؤسسه لغت نامه و دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش.
* '''مجمع الزوائد و منبع الفوائد''': علی بن ابی‌بکر الهیثمی (م. ۸۰۷ق)، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۲ق.
* '''مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل''': حسین نوری الطبرسی (م. ۱۳۲۰ق)، قم، مؤسسه آل البیت، ۱۴۰۸ق.
* '''معجم الفاظ الفقه الجعفری''': احمد فتح الله، الدمام، مطابع المدخول، ۱۴۱۵ق.
* '''مناسک زائر (ویژه برادران) مطابق با فتاوای حضرت امام خمینی (ره)''': محمدحسین فلاح‌زاده، تهران، چاپ و نشر عروج، چاپ اول، 1386ش.
*'''مناسک حج''': پژوهشکده حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۷ش.
*'''مناسک نوین''': مصطفی آخوندی و عبدالرحمان انصاری، تهران، محراب قلم، ۱۳۹۰ش.
ُ* '''طب الائمه''': عبدالله ابن بسطام، نجف، المطبعة الحيدرية، ۱۳۷۵ش.
{{پایان}}
==مقاله‌های مرتبط==
*[[سرمه کشیدن]]
{{محرمات احرام}}
{{احکام احرام عمودی}}
[[رده:فتواها درباره محرمات احرام]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]