در حال ویرایش رمی

{{در دست ویرایش|ماه=[[مهر]]|روز=[[۱۶]]|سال=[[۱۳۹۹]]|کاربر=Abbasahmadi1363}}

اولین عمل واجب از [[مناسک منا]]، زدن هفت عدد ریگ به جمره عقبه است.<ref name=":0">درسنامه مناسک حج، ص۶۶.</ref> جمره عقبه آخرین جمره از بین جمرات سه‌گانه است که در سرزمین منا قرار دارد.<ref name=":0"/>

در فقه شیعه، زمان رمی جمره عقبه از طلوع آفتاب تا غروبِ روز [[عید قربان]] است؛ ولی کسانی که از رمی در روز معذورند، می‌توانند شب انجام دهند. [[حج بانوان|زنان]] که شب عید در مشعر [[وقوف اضطراری]] می‌کنند و وارد منا می‌شوند، می‌توانند همان شب عید رمی کنند.<ref>همچنین نگاه کنید به درسنامه مناسک حج، ص۷۷.</ref>

فقیهان مذاهب چهارگانه اهل سنت، رمی جمره عقبه پس از طلوع خورشید تا ظهر را مستحب دانسته‌اند؛ ولی درباره زمان مجاز آن اختلاف نظر دارند. حنبلی‌ها آغاز وقتِ رمی را پس از نیمه‌شب دانسته‌اند. به نظر آنها، اگر حج‌گزار رمی را تا شب به تأخیر اندازد، تکلیفی نداشته و کفاره بر عهده او نیست. حنفی‌ها، زمان مجاز رمی جمره عقبه را از فجر روز عید قربان تا غروب آن دانسته‌اند.

به فتوای فقیهان شافعی، اگر پس از نصف شب عید نیز رمی شود کافی است و چنانچه حج‌گزار تا غروب رمی نکند و شب یا روز بعد رمی کند، تکلیفی نداشته و کفاره بر عهده او نیست. در فقه مالکیه، وقت رمی جمره عقبه، از طلوع فجر تا ظهر است و تأخیر بعد از ظهر جز برای بیماران یا کسی که فراموش کرده جایز نیست؛ ولی اگر تا غروب رمی کرد، کفاره واجب نیست.<ref>مناسک محشی، صص ۴١۵ و ۴٩٨؛ بدائع الصنائع (فقه حنفی)، الکافی فی فقه اهل المدینه، فقه مالکی، ص ۵٠٢؛ المهذب (فقه شافعی)، ص ٨٩۶؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)، المصادر الفقهیه، ج١٠، صص ۵٨ و ۵٠٢؛ و ج ١١، ص ٨٩٢ و ص ٧۶۶؛ بدایةالمجتهد، ج١، ص٣۵٢.</ref>

=== مستحبات ===

امامیه؛ ۱. طهارت رمی کننده ۲. تکبیر گفتن هنگام پرتاب هر سنگ ۳. خواندن دعاهای مأثور ۴. با جمره عقبه ده یا پانزده ذراع فاصله داشتن ۵. پشت به قبله رمی کردن در جمره عقبه ۶. نهادن سنگ بر انگشت ابهام و با ناخن سبابه پرت کردن (خذف).

حنبلیه؛ ۱. رمی از طلوع خورشید تا ظهر ۲. تکبیر گفتن ۳. رو به قبله رمی کردن ۴. توقف نکردن کنار جمره عقبه پس از رمی.

حنفیه؛ ۱. رمی از طلوع خورشید تا ظهر ۲. پرتاب با سر انگشتان ۳. گفتن تکبیر یا هر ذکر دیگر هنگام پرتاب ۴. توقف نکردن کنار جمره عقبه پس از رمی ۵. پنج ذراع با جمره فاصله داشتن.

شافعیه؛ ۱. رمی از طلوع خورشید تا ظهر ۲. تکبیرگفتن هنگام پرتاب ۳. غسل کردن برای رمی ۴. توقف نکردن کنار جمره عقبه پس از رمی.

چنان‌که پیش‌تر گذشت، فقهای اهل سنت تکرار تلبیه را تا رمی جمره عقبه مستحب می‌شمرند و معتقدند وقتی آغاز به رمی جمره کرد، تلبیه را قطع کند. البته مالک این را جایز می‌داند ولیکن خودش طبق روایتی که از علی علیه السلام نقل شده، می‌گوید: ظهر عرفه تلبیه را قطع کند.<ref>مناسک محشی، صص ۴١۶–۴١۴، شرائع الاسلام، ج ١، ص ٢۵٩؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠۵–۵٩٩؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵۶؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٣٣؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی) صص ١٠۴۶ و ١٠۴۵؛ بدایةالصنائع (فقه حنفی)، ص ١٠١؛ المهذب (فقه شافعی)، ص ٨٠١؛ الکافی فی فقه اهل‌المدینه (فقه مالکی) ص ۵٠٢؛ المصادر الفقهیه، ج١٠، ص ١٠١ و ص ۵٠٢ و ج ١١، ص ٨٩١.</ref>

== رمی جمره‌های سه‌گانه ==

یکی از اعمال حج، رمی جمرات سه‌گانه، است.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۷۶.</ref> در آخر سرزمین [[منا]] سه جمره وجود دارد که اولی «جمره اولی»، دومی «جمره وسطی» و سومی «جمره کُبری» یا «عقبه» نام دارد.<ref name=":0"/>

=== زمان ===

به اتفاق همه مذاهب چهارگانه اهل‌سنت، وقت رمی جمرات سه‌گانه در روزهای ۱۱ و ۱۲ ذی‌الحجه، از زمان زوال خورشید است. یعنی از ظهر شرعی استمرار دارد تا غروب آفتاب.<ref>الفقه الإسلامی وأدلّته، وهبة الزحیلی، ج٣، ص ١٩۵.</ref> البته برخی از فقیهان معاصر اهل سنت، فتوا به جواز شروع رمی جمرات از طلوع آفتاب داده‌اند. علت این فتوا، ازدحامی است که پس از زوال خورشید به وجود می‌آید.<ref>حج و عمره در آینه فقه مقارن، ص۲۵۶.</ref>

بر پایه فقه شیعه، در روزهای یازدهم و دوازدهم ذی‌الحجة، ابتدا باید به جمره اولی، سپس وسطی و در پایان به جمره عقبه هر کدام هفت سنگ زده شود و مراعات این ترتیب لازم است.<ref name=":1"/>

== سنگ‌ها ==

=== اندازه و ویژگی ===

بر پایه فقه شیعه، سنگ‌ها باید ریگ باشد و به غیر ریگ؛ مانند کلوخ و خزف (سفال) صحیح نیست. سنگ‌ها از جهت اندازه باید مانند شن، ریز نباشد و زیاد بزرگ هم نباشد.<ref>مناسک محشی، ص۴٠٩.</ref>

در نظر فقیهان اهل سنت، رمی با غیر سنگ مانند کلوخ و سفال جایز نیست؛ به جز حنفی‌ها که رمی با آنچه تیمم بر آن صحیح است را جایز دانسته‌اند. مذاهب اهل سنت، رمی با طلا و سنگ‌های گرانبها را جایز ندانسته‌اند.<ref>الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠١ و ۶٠٠؛ وسائل‌الشیعه، ج ۵، ابواب رمی جمرةالعقبه، باب ٧، ج ١، بدائع الصنائع (فقه حنفی)، المهذّب (فقه شافعی)، الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)، الکافی فی فقه اهل المدینه (فقه مالکی)، المصادر الفقهیه، ج ١٠، ص ١٠١ و ص۵٠٣ و ج ١١، ص ٨٩۶ و ١٠۴۶، فقه السنه، ج١، صص ۵٢٩ و ۵٢٨؛ الدروس الشرعیه، ج ١، ص۴٣٣.</ref>

به فتوای فقیهان مذاهب اهل سنت (به جز حنبلیه)، مستجب است سنگ‌ها به اندازه باقلا (کوچکتر از فندق و بزرگتر از نخود) باشد.<ref>درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۹۹ و ۴۰۰.</ref>

بر پایه همه مذاهب اسلامی، تعداد سنگ‌هایی که باید به هر جمره اصابت کند هفت عدد است؛ بنابراین، حج‌گزار در روز عید قربان هفت سنگ به جمره عقبه می‌زند و روز یازدهم نیز هفت سنگ به جمره اولی، هفت سنگ به جمرهٔ وسطی و هفت سنگ به جمرهٔ عقبه؛ که ۲۱ سنگ می‌شود و همین تعداد (۲۱ سنگ) را در روز دوازدهم نیز تکرار می‌کند.<ref>درآمدی بر فقه مقارن، ص۴۰۰.</ref>

البته از احمد بن حنبل نقل شده که او، پنج سنگ را کافی شمرده است.<ref>مناسک محشی، ص ۴١٢، شرائع الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج١، ص٣٩٠؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٠٩؛ فقه السنه، ج ١، ص۵٣٠؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)؛ المصادر الفقهیه، ج ١٩، ص ١٠۵٢.</ref>

بر پایه فقه شیعه، باید سنگریزه‌ها از [[حرم مکی|حرم]] باشد، البته از [[مسجدالحرام]] یا [[مسجد خیف]] جایز نیست و مستحب است از [[مزدلفه]] برداشته شود.<ref>مناسک محشی، ص ۴٠٩.</ref>

مذاهب چهارگانه اهل سنت، جمع‌آوری سنگ‌ها از هر مکانی جایز دانسته‌اند؛ البته حنفی‌ها برداشتن از سنگ‌های کنار جمره را مکروه دانسته‌اند. مالکی‌ها، استفاده از سنگ‌های مسجدالحرام را سزاوار ندانسته و جمع‌آوری از سنگ از مزدلفه را مستحب دانسته‌اند.<ref>فقه السنه، ص ۵٢٩؛ المقنع (فقه حنبلی)، الکافی فی فقه اهل المدینه (فقه مالکی)، الهدایه (فقه حنبلی)، المصادرالفقهیه، ج ١٠، ص ٢٧٣ و ص ۵٠۴ و ج ١١، ص ٩٧٣؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٢٢؛ درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۹۸، به نقل از جامع‌الخلاف و الوفاق، ص ٢١٣.</ref>

به نظر مذاهب حنبلیه، مالکیه و مشهور فقیهان شیعه، باید سنگ‌ها بکر باشد یعنی پیش‌تر برای رمی از آن استفاده نشده باشد. حنفی‌ها و شافعی‌ها، استفاده از سنگی را که پیش‌تر رمی شده مکروه دانسته‌اند.<ref>مناسک محشی، ص ۴٠۵؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵۶؛ الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه، ج ١، ص۵٢٧؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠١ و ۶٠٠؛ الفقه علی المذاهب‌الخمسه، ج ١، ص ٣٩١؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٢٩.</ref>

=== مباح بودن ===

بر پایه فقه شیعه، سنگ‌ها باید مباح (غیر غصبی) باشند. در مذاهب چهارگانه اهل سنت به این شرط تصریحی نشده است.<ref>مناسک محشی، ص ۴١٠؛ تذکرة الفقها، ج ٨، صص ٢١٩ - ٢١٣.</ref>

== واجبات ==

بر پایه فقه شیعه برخی از مستحبات رمی چنین است:

* هنگام پرتاب هر سنگ تکبیر بگوید؛

* جمره عقبه را پشت به قبله، و جمره اولی و وسطی را رو به قبله رمی کند؛

* به فتوای مشهور فقیهان شیعه، مستحب است سنگ در باطن انگشت ابهام (شصت) گذاشته شده و با ناخن انگشت سبّابه پرتاب شود.<ref>درآمدی بر فقه مقارن، ص۴۰۰.</ref>

* دعاهایی که در رمی وارد شده است بخواند.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۶۷.</ref>

== شکیات ==

== جستارهای وابسته ==

* [[جمرات]]

== پانویس ==

== منابع ==

}}'''بدائع الصنائع (الفقه‌الحنبلی)'''، الکاشانی، علاءالدین بن مسعود، المصادر الفقهیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

 

'''تذکرة الفقها'''، علّامهٔ حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

 

'''شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام'''، محقق حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن، تهران، منشورات الأعلمی، ۱۳۸۹ق.

 

'''الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه'''، شهید اول، شیخ محمد بن مکی العاملی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۷ق.

 

'''الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه'''، الشهید الثانی، شیخ زین‌الدین العاملی، قم، مجمع الفکر الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.

 

'''الکافی فی فقه ابن حنبل (الفقه الحنبلی)'''، ابن قدامه، عبداللّٰه بن احمد، المصادر الفقهیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

 

'''الکافی فی فقه اهل المدینه'''، النمری القرطبی، یوسف بن عبداللّٰه (الفقه‌المالکی)، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

 

'''کتاب الخلاف فی الفقه'''، شیخ طوسی، ابوجعفر، محمد بن الحسن، تهران، ۱۳۷۷ش.

 

'''فقه السنه'''، السید سابق، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.

 

'''الفقه علی المذاهب الأربعه'''، الجزیری، عبدالرحمان، دارالفکر، بیروت، لبنان، ۱۴۲۴ق.

 

'''الفقه علی المذاهب الخمسه'''، المغنیه، محمدجواد، قم، مؤسسة دارالکتاب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

 

'''الفقه الإسلامی و أدلته'''، وهبة الزحیلی، دمشق، دارالفکر، ۱۴۰۹ق.

 

'''المدونه (الفقه‌المالکی)'''، مالک بن انس، روایه کنون بن سعید، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

 

'''المقنع (الفقه الحنبلی)'''، المصادر الفقهیه، ابن قدامه، عبداللّٰه بن احمد، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

 

'''مناسک حج با حواشی مراجع'''، امام خمینی، سید روح اللّٰه، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۵ش.

[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]