| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| [[پرونده:رواق دارالسیاده (حرم رضوی).jpg|بندانگشتی|رواق درالسیاده در حرم رضوی(ع)]] | | [[پرونده:رواق دارالسیاده (حرم رضوی).jpg|بندانگشتی|رواق درالسیاده در حرم رضوی(ع)]] |
| '''رِواق''' فضایی کشیده و سرپوشیده است که دست کم از یک سو به واسطه ردیفی از ستون‌ها باز است یا به حیاط یا فضایی روباز متصل است.<ref>. دانشنامه جهان اسلام، مدخل رواق، ص 379</ref> افزون بر آن رواق را گاه به معنای هر راسته ستون‌دار و نیز در مقبره‌ها به بخش‌های سرپوشیده پیرامون قبر و ضریح به کار برده‌آند.
| | رواق، از نظر واژگانی به معنای پیشگاه خانه و ورودی خانه بوده و در حرم‌ها به بخش‌های سرپوشیده پیرامون قبر و ضریح گفته می‌شود. |
| ==واژه‌شناسی==
| |
| رواق، در برخی از معاجم عربی خانه‌ای دانسته شده شبیه خیمه که یک ستون در وسط آن قرار دارد.<ref>العین، ج۵، ص۲۰۸.</ref> برخی دیگر، سقفی دانسته‌اند که در آغاز خانه قرار گرفته است.<ref>الصحاح، ج4، ص 1485.</ref> ابن فارس لغت‌شناس، معنای اصلی آن را ورودی و آغاز خانه، معرفی کرده است.<ref>معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۴۶۰.</ref> در واژه‌نامه‌های فارسی آن را پیش‌خانه، پیشگاه خانه، ایوان، سایه‌بان و سقف ابتدای خانه معنا کرده‌اند.<ref>برهان قاطع، ص۴۳۲؛ فرهنگ فارسی عمید، ذیل مدخل رواق؛ لغت‌نامه دهخدا، ج۷، ص۱۰۸۲۰.</ref>
| |
|
| |
|
| واژه‌نامه‌های فارسی و عربی، تلفظ آن را رِواق ثبت کرده‌اند.<ref>برهان قاطع، ص۴۳۲؛ فرهنگ فارسی معین، ج۲، ص۱۶۸۰؛ فرهنگ بزرگ دوجلدی عمید، ج۱، ذیل مدخل رواق؛ العین، ج۵، ص۲۰۸.</ref> دهخدا، تلفظ رُواق را نیز افزوده است.<ref>لغت‌نامه دهخدا، ج۷، ص۱۰۸۲۰.</ref> دهخدا واژه فارسی رَواگ را با معنایی شبیه به رواق، در لغت‌نامه خود درج کرده است.<ref>لغت‌نامه دهخدا، ج۷، ص۱۰۸۲۱.</ref>
| | ==بررسی واژگانی== |
| | | رواق، در برخی از معاجم عربی خانه‌ای دانسته شده شبیه خیمه که یک ستون در وسط آن قرار دارد.<ref>العین، ج۵، ص۲۰۸.</ref> برخی دیگر، سقفی دانسته‌اند که در آغاز خانه قرار گرفته است.<ref>الصحاح، ج4، ص 1485.</ref> ابن فارس، لغت شناس معنای اصلی آن را ورودی و آغاز خانه، معرفی کرده است.<ref>معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۴۶۰.</ref>در واژه‌نامه‌های فارسی آن را پیش‌خانه، پیشگاه خانه، ایوان، سایه‌بان و سقف ابتدای خانه معنا کرده‌اند.<ref>برهان قاطع، ص۴۳۲؛ فرهنگ فارسی عمید، ذیل مدخل رواق؛ لغت‌نامه دهخدا، ج۷، ص۱۰۸۲۰.</ref> |
| از نظر واژگانی به معنای پیشگاه و ورودی خانه بوده و در حرم‌ها به بخش‌های سرپوشیده پیرامون قبر و [[ضریح]] گفته می‌شود.
| |
| | |
| == اصطلاح معماری == | |
| رواق فضایی کشیده و سرپوشیده است که دست کم از یک سو به واسطه ردیفی از ستون‌ها باز است یا به حیاط یا فضایی روباز متصل است.<ref>. دانشنامه جهان اسلام، مدخل رواق، ص 379</ref> همچنین رواق را فضای ستون داری که دو فضا را به هم متصل می کند دانسته اند.<ref>. فرهنگ سخن، مدخل رواق</ref>
| |
| | |
| در حرم‌ها، بخش‌های سرپوشیده‌ای که در پیرامون قبر و ضریح است، رواق نام دارد.<ref>فرهنگ‌نامه زیارت، ص۳۴ و ۳۵.</ref> برای نمونه، حرم امام رضا(ع)، دارای رواق‌های بسیار مانند رواق دارالزهد، دارالمرحمه و دارالولايه.<ref>فرهنگ‌نامه زیارت، ص۳۴ و ۳۵.</ref>
| |
| | |
| == تاریخچه ==
| |
| در نخستین مسجد اسلامی یعنی در [[مسجد النبی]] در شهر [[مدینه]] ابتدا در جهت [[قبله]] در شمال مسجد که به سمت [[مسجد الاقصی|مسجدالاقصی]] بود، رواقی قرار داشت که از سه دهانه (سه ردیف ستون) تشکیل شده بود که هر دهانه شش ستون داشت. | |
| | |
| از آن پس بسیاری از مساجد اسلامی رواق داشته اند. در مساجد جامع اولیه که در واقع حیاطی بزرگ بودند، در سمت قبله رواق عمیقی وجود داشت که در واقع تالارهایی سرپوشیده برای برگزاری نماز بودند. بعدها رواق های کم عمق تری در سه جانب دیگر حیاط اضافه شد و حیاط هایی پدید آمد که بین رواق ها محصور بودند.عمق رواق ها متفاوت بوده است. گاه یک دهنه و گاه بیشتر.<ref>. هنر و معماری اسلامی، ج1، ص 26</ref>
| |
|
| |
|
| | ==رواق در حرم‌ها== |
| | در حرم‌ها، بخش‌های سرپوشیده‌ای که در پیرامون قبر و ضریح است، رواق نام دارد.<ref>فرهنگ‌نامه زیارت، ص۳۴ و ۳۵.</ref> علت نامگذاری آن به رواق این است که این بناها، ورودی بخش اصلی حرم، که روضه و ضریح باشد، شمرده می‌شود. برای نمونه، حرم امام رضا(ع)، رواق‌های بسیاری دارد مانند رواق دارالزهد، دارالمرحمه و رواق دارالولايه.<ref>فرهنگ‌نامه زیارت، ص۳۴ و ۳۵.</ref> |
| ==پانوشت== | | ==پانوشت== |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
| ==منابع== | | ==منابع== |
| {{منابع}} | | |
| *'''برهان قاطع'''، محمدحسین بن خلف برهان، نیما، تهران، ۱۳۸۰ش.
| | * {{منابع}} |
| * '''[https://rch.ac.ir/article/Details?id=14138 دانشنامه جهان اسلام، مدخل رواق]'''، جلد ۱۹
| | {{برگرفتگی |
| *'''الصحاح'''، اسماعیل بن حماد جوهری، تحقیق احد بعد الغفور، دارالعلم للملایین، بیروت، ۱۳۷۶ق.
| | | پیش از لینک = کتاب |
| *'''کتاب العین'''، خلیل بن احمد فراهیدی، نشر هجرت، قم، ۱۴۰۹ق.
| | | منبع = فرهنگ زیارت، |
| *'''فرهنگ بزرگ دو جلدی مصور'''، حسن عمید، کتابخانه ابن سینا، تهران، ۱۳۳۷ش.
| | | پس از لینک = جواد محدثی، مشعر، تهران، ۱۳۸۷ش. |
| *'''فرهنگ فارسی'''، محمد معین، امیرکبیر، تهران، ۱۳۶۰ش.
| | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1026 |
| *'''لسان العرب'''، محمد بن مکرم ابن منظور، دار صادر، بیروت، ۱۴۱۴ق.
| | }} |
| *'''لغت نامه'''، علی‌اکبر دهخدا، نظارت جعفر شهیدی، محمد معین، انتشارات دانشگاه تهران، روزنه، تهران، ۱۳۷۳ش.
| |
| *'''معجم مقاییس اللغة'''، احمد بن فارس، تصحیح عبدالسلام محمد هارون، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، ۱۴۰۴ق.
| |
| * '''هنر و معماری اسلامی'''، ریچارد اتینگهاوزن و الگ گرابر، ترجمه یعقوب آژند، تهران، سمت، ۱۳۹۸
| |
| *
| |
| {{پایان}} | | {{پایان}} |
| | * برهان قاطع، محمدحسین بن خلف برهان، نیما، تهران، ۱۳۸۰ش. |
| | * الصحاح، اسماعیل بن حماد جوهری، تحقیق احد بعد الغفور، دارالعلم للملایین، بیروت، ۱۳۷۶ق. |
| | * کتاب العین، خلیل بن احمد فراهیدی، نشر هجرت، قم، ۱۴۰۹ق. معجم مقاییس اللغة، احمد بن فارس، تصحیح عبدالسلام محمد هارون، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، ۱۴۰۴ق. |
| | * لسان العرب، محمد بن مکرم ابن منظور، دار صادر، بیروت، ۱۴۱۴ق. |
| | * لغت نامه، علی‌اکبر دهخدا، نظارت جعفر شهیدی، محمد معین، انتشارات دانشگاه تهران، روزنه، تهران، ۱۳۷۳ش. |
