در حال ویرایش رکن یمانی

{{کعبه عمودی}}
'''رکن یمانی'''، گوشه جنوبی بنای کعبه و یکی از چهار گوشه ([[ارکان کعبه]]) آن است. این رکن در سمت سرزمین [[یمن]] قرار گرفته و از این رو به رکن یمانی مشهور است. رکن یمانی در مسیر [[طواف]]، پیش از [[حجر الاسود]]، آخرین و چهارمین رکن [[کعبه]] است. این گوشه از بنای کعبه به رکن جنوبی هم شهرت دارد. گفته شده میان رکن یمانی و رکن حجرالاسود هفتاد پیامبر مدفون است. پیامبر اسلام(ص) در هر طواف، دست خود را بر رکن یمانی کشیده و می‌بوسید و نیز صورتش را بر آن می‌نهاد. در روایات، از فرشته‌ای نزد رکن یمانی یاد شده که کار او، آمین گفتن به دعای مؤمنان و رساندن صلوات آنها به پیامبر(ص) است.

==موقعیت مکانی==
رکن یمانی در مسیر طواف، پیش از [[حجر الاسود]]، آخرین و چهارمین رکن [[بیت‌الله|کعبه]] است.<ref>معجم البلدان، ج4، ص 465، رحله ابن بطوطه، ج1، ص 374، سفرنامه فرهادمیرزا، ص 375</ref>رکن در جنوب [[بیت‌الله|کعبه]] واقع شده و از این رو به رکن جنوبی هم شهرت دارد.<ref>سفرنامه ناصرخسرو، ص 129، ترحال فی الجزیره العربیه، ص 176، موسوعه العتیبات المقدسه، ج2، ص 333</ref>

وجه نامگذاری آن به یمانی (نسبتی از یمن) به سبب واقع شدن در سمت [[یمن]] و قبله اهل یمن بودن است.<ref>مراصد الاطلاع، ج2، ص 629، المقنعه، ص 96، [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=453 التاریخ التقویم، ج3، ص 453]</ref> طبق نقلی، چون این رکن را فردی یمنی ساخته، به رکن یمانی شهرت یافته است.<ref>صبح الاعشی، ج4، ص 258، تاریخ قم، ص 281</ref> نیز گاه به این رکن و [[رکن حجرالاسود]]، که هر دو در سمت اهل یمن واقع اند، یمانی گفته شده است.<ref>صبح الاعشی ج4، ص258</ref>

فاصله رکن یمانی از [[رکن حجرالاسود]]۱۱/۵۲ متر است.<ref>معجم البلدان ج4، ص465؛ الجغرافیه، ص84؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص80</ref>

==تاریخ==
[[بیت‌الله|کعبه]] در زمان ساخت از سوی [[حضرت ابراهیم(ع)|ابراهیم(ع)]]، دو زاویه و گوشه داشت که به عنوان [[رکن حجرالاسود]] و رکن یمانی مشهور شدند؛ برخی معتقدند که رکن یمانی بر همان پی و پایه ای مستقر است که در روزگار ابراهیم بنا شده است.<ref>مکه و مدینه، تصویری از نوسازی ص102</ref> نیز گفته شده میان رکن یمانی و رکن حجرالاسود هفتاد پیامبر مدفون  است.<ref>الکافی ج4، ص214؛ شرف النبی ص370</ref>

=== شکاف کعبه ===
بنا بر قولی، محلی که برای [[فاطمه بنت اسد]] شکافته شد تا فرزندش [[علی(ع)]] را داخل کعبه به دنیا بیاورد، کنار رکن یمانی بوده است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص46</ref> 

==دست کشیدن و بوسیدن رکن یمانی==
بر اساس روایات، [[پیامبر(ص)]] [[حجرالاسود]] را با دست مسح  می‌کرد و می‌بوسید و زمانی که به رکن یمانی می‌رسید آن را در آغوش می‌کشید. این عمل، سیره [[امام باقر (ع)]] نیز بوده است.<ref>الکافی ج4، ص408؛ الاستبصار ج2، ص217</ref> به این عمل در معارف اسلام، اِستِلام (دست کشیدن و بوسیدن) می‌گویند.<ref>ابن منظور، لسان العرب٬ ۱۴۰۵ق٬ ج٬۱۲ ص۲۹۸؛ دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه «استلام»؛ حاج‌منوچهری، «حجرالاسود»، ۱۳۹۱ش، ص۱۹۰.</ref>

طبق روایات دیگری، پیامبر در هر [[طواف]]، دست خود را بر رکن یمانی کشیده و می‌بوسید<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC1.pdf&page=117 اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص117]؛ دعائم الاسلام ج1، ص312</ref> و نیز صورتش را بر آن می‌نهاد.<ref>اسرار عرفانی، ص 397- 398؛ شرف النبی ص386</ref>

در برخی منابع [[شیعه]]، نقل شده که وقتی [[پیامبر(ص)|پیامبر]] به رکن یمانی می‌رسید، سرش را به سمت [[بیت‌الله|کعبه]] بلند می‌کرد و می‌فرمود: اَلْحَمْدُ للّه الذی شَرَّفَکَ وَ عَظَّمَکَ وَ الحَمْدُللّه الَّذی بَعَثَنی نَبِیاً وَ جَعَلَ عَلِیاً اِماماً، اَلَّلهُمَّ اهْدِ لَهُ خَلْقِکَ وَجَنِّبْهُ شِرارَ خَلْقِکَ.<ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص240؛ تهذیب الاحکام، ج5، ص107؛ اثبات الهداه، ج3، ص19</ref>

از امام رضا(ع) دعای دیگری در هنگام استلام رکن یمانی نقل شده است.<ref>عیون اخبار الرضا، ج2، ص19</ref>

[[صحابه پیامبر|صحابه]] نیز، سنت نبوی در [[استلام]] رکن یمانی را رعایت می‌کردند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC1.pdf&page=120 اخبار مکه، الفاکهی، ج1، ص120]</ref> 

===مستحبات===
[[استلام]] و بوسیدن رکن یمانی، ذکر گفتن، تواضع کردن، صلوات فرستادن، توبه کردن، دعا<ref>سلوک الملوک، ص368</ref>، و خواندن آیه ربنا آتنا فی الدنیا حسنه و فی آلاخره حسنه و قنا عذاب النار<ref>الکافی، ج4، ص407؛ المقنع، ص257</ref> نزد رکن یمانی مورد توجه روایات است.<ref>المقنعه، 403؛ تهذیب الاحکام، ج5، ص106؛ اشاره السبق، ص132</ref> 

بر این اساس، فقیهان به استحباب موکد [[استلام]] رکن یمانی، قائل اند.<ref>الاقتصاد، ص333؛ البراهین الجلیه، ص75؛ السرائر، ج1،ص572</ref> نیز بنابر روایات مسح رکن یمانی سبب آمرزش گناهان است<ref>شرف النبی، ص376</ref>و دعا در نزدیک رکن یمانی مستجاب می‌شود.<ref>شرف النبی، ص378؛ شفاء الغرام ص374؛ عدة الانابه فی اماکن الاجابه، ص44</ref>

==فرشته ای در رکن یمانی==
در روایات، از فرشته‌ای نزد رکن یمانی یاد شده که کار او، آمین گفتن به دعای مؤمنان است. نیز این فرشته، صلوات مؤمنان بر [[پیامبر(ص)|پیامبر]] را، به آن حضرت می‌رساند.<ref>الکافی، ج4، ص408</ref>

==مضامین باطنی==
گفته‌اند [[بیت‌الله|کعبه]]، محاذی عرش الهی واقع شده و [[حجر الاسود]] و رکن یمانی در سمت راست عرش در آسمان مستقرند.<ref>مجمع البحرین، ج6، ص89</ref> این مضمون با روایت دیگری تکمیل شده که [[حجر الاسود]] بیانگر مقام پیامبر و رکن یمانی بیانگر مقام [[امامان شیعه|ائمه (ع)]]<nowiki/>است.<ref>بحارالانوار، ج7، ص340</ref> 

نیز نقل شده که رکن یمانی به منزله دست راست خدا در زمین و دری از درهای بهشت  است که همواره گشوده است.<ref>الفقه المنسوب الی الامام الرضا، ص219؛ علل الشرائع، ج2، ص423؛ شرف النبی، ص371</ref>

== جستارهای وابسته ==

* [[ارکان کعبه]]

==پانویس==

{{پانویس}}

==فهرست منابع==

{{منابع}}

•	'''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، رسول جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.

•	'''اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات'''،  محمد بن الحسن الحر العاملی (م.۱۱۰۴ق.)، مقدمه سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، بیروت، الاعلمی، ۱۴۲۲ق.

•	'''[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D9%81%D8%A7%DA%A9%D9%87%DB%8C_%D8%AC1.pdf&page=1 اخبار مکة فی قدیم الدهر و حدیثه]'''، محمد بن اسحق الفاکهی (م.۲۷۵ق.)، تحقیق عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، مکه، مکتبة الاسدی، ۱۴۲۴ق.

•	'''الاستبصار فیما اختلف من الاخبار'''، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی) (م.۴۶۰ق.)، تحقیق سید حسن موسوی الخرسان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.

•	'''اسرار عرفانی حج'''،  محمد تقی فعالی، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.

•	'''إشارة السبق إلی معرفة الحق'''، علی بن حسن الحلبی، تحقیق ابراهیم بهادری، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۴ق‏. 

•	'''الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد'''، محمد بن حسن الطوسی(شیخ طوسی) ، تحقیق حسن سعید، تهران، کتابخانه جامع چهلستون، ۱۴۰۰ق.
 
•	'''بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار'''، محمد باقر المجلسی ، تصحیح محمد باقر بهبودی و سید ابراهیم میانجی و سید محمد مهدی موسوی خرسان، بیروت، دار احیاء التراث العربی و مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.

•	'''البراهین الجلیة'''، السید محمد حسن القزوینی الحائری، تحقیق : مقدمه السید محمد کاظم القزوینی، بیروت، دارالغدیر، ۱۳۹۴ق.

•	'''تاریخ قم'''، حسن بن محمد قمی(م.۳۷۸ق.)، تهران، توس، ۱۳۶۱ش.

•  [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=1 تاریخ القویم، محمد طاهر کردی]

•	'''ترحال فی الجزیرة العربیة (یتضمن تاریخ مناطق الحجاز المقدسة عند المسلمین‏)'''، جان لوئیس بورکهارت، ترجمه صبری محمد حسن، قاهره، المرکز القومی للترجمه، ۲۰۰۷م.

•	'''تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید'''،  محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی) ، تحقیق سید حسن موسوی خرسان و علی آخوندی، تهران، انتشارات دارالکتب اسلامیه، ۱۳۶۵ش. 

•	'''الجغرافیه'''، ابو عبد الله محمد بن ابی بکر زهری، تحقیق محمد حاج صادق، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۲ش.

•	'''حجرالاسود'''، فرامرز حاج‌منوچهری، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۹۱ش.

•	'''دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام'''، نعمان بن محمد المغربی ، تحقیق آصف بن علی اصغر فیضی، قاهره، دار المعارف، ۱۳۸۳ق. 

•	'''رحلة ابن بطوطه (تحفة النظار فی غرائب الامصار و عجائب الاسفار)'''، محمد بن عبدالله اللواتی الطنجی، تحقیق عبدالهادی تازی، ریاض، اکادیمیه المملکه المغربیه، ۱۴۱۷ق. 

•	'''السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی'''، محمد بن احمد ابن ادریس (م.۵۹۸ق.)، قم، انتشارات الاسلامی ، ۱۴۱۰ق.

•	'''سفرنامه فرهاد میرزا (هدایة السبیل و کفایة الدلیل)'''،  فرهاد میرزا معتمد الدوله، تصحیح غلام رضا طباطبایی، تهران، علمی، ۱۳۶۶ش. 

•	'''سفرنامه ناصرخسرو'''، ناصر خسرو، تصحیح محمد دبیر سیاقی، تهران، زوار، ۱۳۸۱ش.

•	'''شرف النبی (شرف المصطفی)'''، ابوسعید واعظ خرگوشی ، تحقیق محمد روشن، تهران، بابک، ۱۳۶۱ش.

•	'''شفاء الغرام باخبار البلد الحرام'''، محمد بن احمد التقی الفاسی ، تحقیق گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق.

•	'''صبح الاعشی فی صناعة الانشاء'''، احمد بن علی القلقشندی ، تحقیق محمد حسین شمس الدین، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی تا.

•	'''عدة الانابة فی اماکن الاجابة'''، عبدالله بن ابراهیم الحسنی، تحقیق عبدالله نذیر، مکه المکرمه، المکتبه المکیه، ۱۴۲۹ق. 

•	'''علل الشرائع و الاحکام'''، محمد بن علی بن بابویه(شیخ صدوق) ، تحقیق سید محمد صادق بحرالعلوم، نجف، مکتبة الحیدریه، ۱۳۸۵ق.

•	'''عیون اخبار الرضا'''، محمد بن علی بن بابویه(شیخ صدوق) ، تحقیق حسین اعلمی، بیروت، الاعلمی، ۱۴۰۴ق.

•	'''فقه المنسوب الی الامام الرضا'''، علی بن بابویه، مشهد، المؤتمر العالمی للامام الرضا۷، ۱۴۰۶ق. 

•	'''الکافی'''، محمد بن یعقوب کلینی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب اسلامیه، ۱۳۶۳ش. 

•	'''لسان العرب'''٬ محمد بن مکرم ابن منظور، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۴ق.

•	'''لغت‌نامه دهخدا'''، علی اکبر دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش.

•	'''مجمع البحرین'''،  فخرالدین بن محمد الطریحی ، تحقیق الحسینی، تهران,  المرتضویة، ۱۳۶۲ش.

•	'''مراصد الاطلاع علی اسماء الامکنه و البقاع‌'''، صفی‌الدین عبدالمومن بن عبدالحق، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق.
 
•	'''معجم البلدان'''، یاقوت بن عبدالله الحموی ، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.

•	'''المقنع'''،  محمد بن علی بن بابویه(شیخ صدوق)، قم، مؤسسه الامام الهادی، ۱۴۱۵ق. 
 
•	'''المقنعه'''،  محمد بن محمد بن النعمان(شیخ مفید)، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۱۰ق.
  
•	'''مکه و مدینه تصویری از توسعه و نوسازی'''، عبیدالله محمد امین کردی، تهران، مشعر، ۱۳۸۰ ش. 

•	'''من لا یحضره الفقیه'''، محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق) ، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۰۴ق.

•	'''موسوعة العتبات المقدسه'''، جعفر خلیلی، بیروت، الاعلمی، ۱۴۰۷ق.

[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]