در حال ویرایش زیارت‌نامه امام محمد باقر(ع) در بقیع

'''زیارت‌نامه امام محمد باقر در بقیع''' زیارت‌نامه‌ای که زائر به هنگام [[زیارت]] قبر امام باقر(ع) در [[قبرستان بقیع]] می خواند.

== امام محمد باقر(ع) ==
محمد بن علی، مشهور به [[امام محمد باقر(ع)]]، پنجمین امام شیعیان،<ref>اعیان‌الشیعه، ج۱، ص۶۴۵.</ref> که به «باقر» به معنای شکافنده علوم، ملقب است.<ref>علل الشرایع، ج۱، ص۲۳۳.</ref> دوران نوزده‌ساله رهبری ایشان مصادف با حکومت پنج خلیفه اموی بود.<ref>اعلام الوری، ص۴۹۸.</ref> وی سرانجام در سال ۱۱۴ قمری به دستور هشام بن عبدالملک به شهادت رسید.<ref>المصباح، ۱۴۱۴ق، ص۶۹۱.</ref>

ایشان با پایه‌گذاری نهضتی عظیم علمی، زمینه‌ساز ظهور بزرگ‌ترین دانشگاه اسلامی در دوران امامت فرزندشان امام صادق(ع) شدند.<ref>الارشاد، ج۲، ص۱۵۷؛ حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ص۲۹۳.</ref> شاگردان برجسته‌ای چون محمد بن مسلم با نقل سی هزار حدیث و جابر بن یزید جعفی با روایت هفتاد هزار حدیث، گواهی زنده بر عظمت این مکتب علمی هستند.<ref>بحارالانوار، ج۱۱، ص۸۳؛ ائمتنا، ج۱، ص۳۴۷.</ref>

امام باقر(ع) با تربیت چهارصد و شصت و دو شاگرد، شالوده نظاممند علوم شیعی در حوزه‌های فقه، تفسیر، کلام و اخلاق را بنیان نهادند.<ref>امام باقر(ع) جلوه امامت در افق دانش، ص۶۳؛ تاریخ تحلیلی پیشوایان، ص۱۴۰.</ref> از ویژگی‌های برجسته زندگی ایشان، حضور در واقعه عاشورا<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۸۹.</ref> در خردسالی و بهره‌مندی مستقیم از مکتب امام سجاد(ع) بود که بعدها در شکوفایی علوم اسلامی تأثیری ژرف بر جای نهاد.

== فضیلت زیارت امام باقر ==
{{جعبه نقل قول 
| عنوان= امام حسن عسکری 
| نقل‌قول= <center>«مَنْ زَارَ جَعْفَرًا وَأَبَاهُ لَمْ يَشْكُ عَيْنَهُ وَلَمْ يُصِبْهُ سَقَمٌ وَلَمْ يَمُتْ مُبْتَلًى»{{سخ}}هر کس جعفر [امام صادق] و پدرش [امام باقر] را زیارت کند، چشمانش درد نمی‌گیرد و هیچ بیماری به او نمی‌رسد و در حال بلا و گرفتاری نمی‌میرد.</center>
| منبع = <small>بحار الانوار، ج۹۷، ص۱۴۵.</small>
| تراز = چپ
| عرض = 32۰px 
| اندازه خط = ۱۴px
|رنگ پس‌زمینه=#e1f5f4
| گیومه نقل‌قول = 
| تراز منبع = چپ
}}در باب زیارت امام باقر به‌صورت مستقیم روایات کمتری نسبت به زیارت سایر امامان مانند امام حسین یا امام رضا نقل شده، اما روایاتی که وجود دارد جایگاه زیارت ایشان را نشان می‌دهد.

به طور مثال، روایت شده مردی نزد امام صادق آمد و پرسید: «آیا پدر شما زیارت می‌شود؟ امام فرمودند: بله. آن مرد پرسید: پس پاداش کسی که ایشان را زیارت کند، چیست؟ امام فرمودند: بهشت است، اگر به او اقتدا کند و از او پیروی نماید. آن مرد پرسید: و پاداش کسی که از روی بی‌میلی و دوری گزیدن او را ترک کند، چیست؟ امام فرمودند: حسرت و پشیمانی در روز پشیمانی (روز قیامت).<ref>مستدرک الوسائل، ج۱۰، ص۳۵۰.</ref>

امام صادق در روایتی دیگر درباره فضیلت زیارت امامان فرموده است: هیچ کسی نیست که ما را یا قبور ما را زیارت کند، مگر آنکه رحمت (الهی) او را در بر می‌گیرد و گناهانش آمرزیده می‌شود.<ref>مستدرک الوسائل، ج۱۰، ص۳۵۱.</ref>

=== تربت قبر امام باقر ===

امام صادق در روایتی ضمن بیان فضیلت تربت امام حسین، فرمود: «و نیز خاک قبر [[امام حسن مجتبی(ع)|حسن]] و [[امام سجاد(ع)|علی]] و [[امام باقر(ع)|محمد]] را بردار که شفای هر بیماری و ایمنی از هر آنچه می‌ترسی است و هیچ‌چیز از چیزهایی که به وسیله‌ی آنها شفا می‌جویند، با آن برابری نمی‌کند، مگر دعا».<ref>بحار الأنوار، ج97، ص145.</ref> در این روایت تربت قبور ائمه بقیع نیز از منزلت برخوردار است.
=== اوقات زیارت امام باقر===
اوقات مختلفی که مناسب است در آن ایام امام باقر زیارت شود:

* روز ولادت در ۱ رجب
* روز شهادت امام در ۷ ذی الحجه
* روزی که به امامت رسید، در روز شهادت پدرش امام سجاد علیه السلام
* روز سه‌شنبه که روز زیارتی امام سجاد، امام محمد باقر و امام جعفر صادق ذکر شده است.<ref>موسوعة زیارات المعصومین، ج۱، ص۳۴۹.</ref>

==زیارت‌نامه==
به باور عالمان شیعه بهترین زیارت برای زیارت امامان شیعه، زیارت جامعه کبیره و زیارت امین الله است.<ref> راهنمای حرمین شریفین، غفاری، ابراهیم، انتشارات اسوه، ج۵، ص۱۵۹، ۱۳۷۰ش.
</ref> با اینحال زیارت نامه‌های مختصری نیز برای زیارت هر یک از امامان نقل شده است.

== زیارت‌نامه اول امام باقر   ==
{{نقل قول دوقلو
| تیتر= زیارت‌نامه اول امام باقر  
| السَّلامُ عَلَى سَمِيِّ نَبِيِّ الهُدَى، وَبَاقِرِ عِلْمِ الوَرَى، مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ، سَيِّدِ الوَصِيِّينَ، وَوَارِثِ عِلْمِ النَّبِيِّينَ.
| سلام بر همنام پیامبر هدایت، و شکافنده علم مردمان، محمد بن علی، سرور جانشینان (اوصیا)، و وارث دانش پیامبران.
| السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ يَا أَبَا جَعْفَرٍ وَرَحْمَةُ اللهِ.	
| سلام بر تو ای سرور من ای اباجعفر و رحمت خدا.
| اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ البَاقِرِ، الطُّهْرِ الطَّاهِرِ، فَإِنَّهُ قَدْ أَظْهَرَ الدِّينَ وَبَرَكَاتِهِ إِظْهَاراً، وَكَانَ لِلإِسْلامِ مَنَاراً، مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ، وَلِيِّكَ وَابْنِ وَلِيِّكَ، وَالصَّادِعِ بِالحَقِّ وَالنَّاطِقِ بِالصِّدْقِ، وَالبَاقِرِ لِلدِّينِ بَقْراً، وَالنَّاثِرِ العِلْمَ نَثْراً.	
| خدایا درود فرست بر محمد باقر، آن پاک و پاکیزه، که دین و برکات آن را به روشنی آشکار نمود، و برای اسلام چون مناره‌ای (راهنما) بود؛ محمد بن علی، ولیّ تو و فرزند ولیّ تو، و شکافنده حق و سخنگوی راستین، و شکافنده دین به طور کامل، و منتشر کننده دانش به فراوانی.
| لَمْ تَأْخُذْهُ فِيكَ لَوْمَةُ لائِمٍ، وَكَانَ لأَمْرِكَ غَيْرَ مُكَاتِمٍ، وَلِعَدُوِّكَ مُرَاغِماً.	
| در راه تو، سرزنش هیچ سرزنش‌کننده‌ای او را از کار بازنداشت، و فرمان تو را پنهان نمی‌ساخت، و دشمن تو را خوار و به خاک مذلت می‌نشاند.
| فَقَضَى الحَقَّ الَّذِي كَانَ عَلَيْهِ، وَأَدَّى الأَمْرَ الَّذِي صَارَ إِلَيْهِ، وَأَخْرَجَ مَنْ دَخَلَ فِي وِلايَةِ عِبَادِكَ إِلَى وِلايَتِكَ، وَأَدْخَلَ مَنْ خَرَجَ عَنْ عِبَادَتِكَ إِلَى عِبَادَةِ غَيْرِكَ فِي عِبَادَتِكَ، وَأَمَرَ بِطَاعَتِكَ، وَنَهَى عَنْ مَعْصِيَتِكَ.	
| پس حقّی را که بر عهده‌اش بود به جای آورد، و امری را که به او سپرده شده بود ادا کرد، و کسی را که (به خطا) در ولایت بندگانت داخل شده بود، به سوی ولایت تو رهنمون شد، و کسی را که از عبادت تو به سوی پرستش غیر تو خارج شده بود، به بندگی تو بازگرداند، و به فرمانبرداری تو امر کرد و از نافرمانی تو نهی نمود.
| فَأَحْيَى القُلُوبَ بِالهُدَى، وَأَخْرَجَهَا مِنَ الظُّلْمَةِ وَالعَمَى، حَتَّى انْقَضَتْ دَوْلَتُهُ، وَانْقَطَعَتْ مُدَّتُهُ، وَمَضَى بِدِينِ رَبِّهِ مُجَاهِراً، وَلِلْعِلْمِ فِي خَلْقِهِ بَاقِراً.	
| پس دل‌ها را با هدایت زنده کرد، و آن‌ها را از تاریکی و کوری نجات داد، تا آنکه دوران او سپری شد، و مدتش به پایان رسید، و با دین پروردگارش آشکارا (تبلیغ‌کننده) گذشت، و در میان خلقش شکافنده علم بود.
| سَمِيَّ جَدِّهِ رَسُولِ اللهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ)، وَشَبِيهَهُ فِي فِعْلِهِ، دَوَاءً لأَهْلِ الانْتِفَاعِ، وَهُدًى لِمَنْ أَنَابَ وَأَطَاعَ، وَمَنْهَلاً لِلْوَارِدِ وَالصَّادِرِ، وَمَطْلَباً لِلْعِلْمِ مِنْهُ يُمْتَارُ.	
| همنام جدش رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، و شبیه‌ترین به او در کردارش، درمان برای کسانی که بهره می‌جویند، و هدایت برای کسی که بازگردد و اطاعت کند، و چشمه‌ساری برای هر کس که به دنبال دانش آید و از آن سیراب بازگردد، و کانونی برای دانش که از آن کسب علم شود.
| اللَّهُمَّ كَمَا جَعَلْتَهُ نُوراً يَسْتَضِيءُ بِهِ المُؤْمِنُونَ، وَإِمَاماً يَهْتَدِي بِهِ المُتَّقُونَ، حَتَّى أَظْهَرَ دِينَكَ، وَأَعْلَنَ أَمْرَكَ، وَأَعْلَى الدَّعْوَةَ لَكَ، وَنَطَقَ بِأَمْرِكَ، وَدَعَا إِلَى جَنَّتِكَ، فَعَزَّ بِهِ وَلِيُّكَ، وَذَلَّ بِهِ عَدُوُّكَ.	
| خدایا، همان‌گونه که او را نوری قرار دادی که مؤمنان به آن روشنایی گیرند، و پیشوایی که پرهیزکاران به او هدایت یابند، تا آنکه دین تو را آشکار کرد، و امر تو را اعلام نمود، و ندای دعوت به سوی تو را بلند کرد، و به فرمان تو سخن گفت، و به بهشت تو فرا خواند، در نتیجه ولیّ تو به واسطه او عزیز شد، و دشمن تو به واسطه او ذلیل گشت.
| اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَيْهِ أَنْتَ وَمَلائِكَتُكَ وَأَنْبِيَاؤُكَ وَرُسُلُكَ وَأَوْلِيَاؤُكَ، وَعِبَادُكَ مِنْ أَهْلِ طَاعَتِكَ.	
| خدایا پس تو و فرشتگانت و پیامبرانت و فرستادگانت و اولیائت، و بندگانت از اهل طاعتت، بر او درود فرست.
| اللَّهُمَّ فَأَعْطِهِ سُؤْلَهُ، وَبَلِّغْهُ أَمَلَهُ، وَشَرِّفْ بُنْيَانَهُ، وَأَعْلِ مَكَانَهُ، وَارْفَعْ ذِكْرَهُ، وَأَعِزَّ نَصْرَهُ، وَشَرِّفْهُ فِي الشَّرَفِ الأَعْلَى، مَعَ آبَائِهِ المُقَرَّبِينَ، الأَخْيَارِ السَّابِقِينَ، الأَبْرَارِ المُطَهَّرِينَ، الَّذِينَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلا هُمْ يَحْزَنُونَ.
| خدایا پس خواسته‌اش را به او عطا کن، و او را به آرزویش برسان، و پایه‌اش را شرافت بخش، و مقامش را بلند کن، و نامش را بالا ببر، و یاری‌اش را عزت بخش، و او را در بالاترین شرافت‌ها، همراه با پدران مقربش، و نیکان پیشرو، و نیکوکاران پاک، کسانی که نه بیمی بر آنهاست و نه اندوهگین می‌شوند، شرافت بخش.
| وَاجْزِهِ عَنِ الإِسْلامِ وَأَهْلِهِ خَيْرَ جَزَاءِ المُجْزِيِّينَ، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.	
| و از سوی اسلام و اهل آن، بهترین پاداشی را که به پاداش‌دهندگان داده می‌شود، به او عطا فرما، ای مهربان‌ترین مهربانان.
| اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، وَبَلِّغْهُ مِنَّا التَّحِيَّةَ وَالسَّلامَ، وَارْدُدْ عَلَيْنَا مِنْهُ التَّحِيَّةَ وَالسَّلامَ، وَالسَّلامُ عَلَيْهِ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكَاتُهُ.	
| خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست، و درود و سلام ما را به او برسان، و درود و سلام او را به ما بازگردان، و سلام و رحمت و برکات خدا بر او باد.
}}

==زیارت‌نامه دوم امام باقر==

=== مضمون زیارت ===
این زیارتنامه با ستایش امام محمد باقر(ع) در قالب درودهای متوالی آغاز می‌گردد که هر یک از این سلام‌ها، چکیده‌ای از مقامات والای ایشان را نمایان می‌سازد. امام(ع) در این خطاب‌های روح‌افزا به عنوان "شکافنده علوم الهی" و "تبیین‌کننده احکام خدا" خوانده می‌شوند و نقش بی‌بدیل ایشان در احیای دین و برپاداری عدالت ترسیم می‌گردد.

در فرازهای بعدی، تصویری تمثیلی از هدایت‌گری امام ترسیم می‌شود؛ ایشان به "ماه تابان" آسمان ولایت و "چراغ فروزان" راه حق تشبیه می‌شوند که با "ریسمان استوار" امامت خویش، پناهگاه حقیقت‌جویان و راهگشای سالکان طریق الی الله می‌باشند.

در بخش پایانی، زائر با گواهی بر نقش تاریخی و بی‌همتای امام در گسترش علوم ناب اسلامی، بر استواری ایشان در برابر مخالفان و تلاش خستگی‌ناپذیرشان در هدایت امت به سوی ولایت الهی تأکید می‌نماید. این زیارت با درخواست رحمت بی‌پایان پروردگار برای آن حجت بالغه الهی به پایان می‌رسد، درودی که برازنده مقام والای آن امام همام است.
{{نقل قول دوقلو
| تیتر= زیارت امام باقر(ع) 
| «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْباقِرُ بِعِلْمِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْفاحِصُ عَنْ دِینِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْمُبَیِّنُ لِحُکْمِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْقائِمُ بِقِسْطِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النّاصِحُ لِعِبادِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الدّاعِی إِلَی اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الدَّلِیلُ عَلَی اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْحَبْلُ الْمَتِینُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْفَضْلُ الْمُبِینُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النُّورُ السّاطِعُ
| سلام بر تو ای شکافنده علم الهی، سلام بر تو ای تحقیق کننده دین الهی، سلام بر تو ای تبیین کننده حکم خدا، سلام بر تو ای قائم به قسط و عدل الهی، سلام بر تو ای پند دهنده بندگان خدا، سلام بر تو ای فراخوان مردم بسوی خدا، سلام بر تو ای راهنمای به سوی خدا، سلام بر تو ای ریسمان (واسطه) استوار، سلام بر تو ای فضیلت آشکارا، سلام بر تو ای نور درخشان
| اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْبَدْرُ اللاّمِعُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْحَقُّ الْاَبْلَجُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا السِّراجُ الْاَسْرَجُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النَّجْمُ الْاَزْهَرُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْکَوْکَبُ الْاَبْهَرُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْمُنَزَّهُ عَنِ الْمُعْضَلاتِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْمَعْصُومُ مِنَ الزَّلاّتِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الزَّکِیُّ فِی الْحَسَبِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الرَّفِیعُ فِی النَّسَبِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْقَصْرُ الْمَشِیدُ
| سلام بر تو ای ماه تابان، سلام بر تو ای حق روشن، سلام بر تو ای چراغ فروزان، سلام بر تو ای ستاره تابناک، سلام بر تو ای اختر نورافشان، سلام بر تو ای منزّه از درماندگی، سلام بر تو ای مصون از لغزش‌ها، سلام بر تو ای پاکیزه حَسَب، سلام بر تو ای والا نَسَب، سلام بر تو ای کاخ فرازمند
| اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا حُجَّةَ اللهِ عَلی خَلْقِهِ أَجْمَعِینَ، أَشْهَدُ یا مَوْلایَ أَنَّکَ قَدْ صَدَعْتَ بِالْحَقِّ صَدْعاً، وَبَقَرْتَ الْعِلْمَ بَقْراً، وَنَثَرْتَهُ نَثْراً، لَمْ تَأْخُذْکَ فِی اللهِ لَوْمَةُ لائِم، وَکُنْتَ لِدِینِ اللهِ مُکاتِماً، وَقَضَیْتَ ما کانَ عَلَیْکَ، وَأَخْرَجْتَ أَوْلِیاءَکَ مِنْ وِلایَةِ غَیْرِ اللهِ إِلی وِلایَةِ اللهِ، وَأَمَرْتَ بِطاعَةِ اللهِ، وَنَهَیْتَ عَنْ مَعْصِیَةِ اللهِ، حَتّی قَبَضَکَ اللهُ إِلی رِضْوانِهِ، وَذَهَبَ بِکَ إِلی دارِ کَرامَتِهِ، وَإِلی مَسَاکِنِ أَصْفِیائِهِ، وَمُجاوِرَةِ أَوْلِیائِهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ.
| سلام بر تو ای حجت الهی بر همه خلق، گواهی می‌دهم ای مولایم که تو حق را به خوبی آشکار ساختی و علم را به حقیقت شکافتی و آن را منتشر ساختی و در راه خدا از سرزنش سرزنشگران نهراسیدی و اسرار دین الهی را پنهان داشتی و وظیفه ات را به انجام رساندی، و دوستانت را از ولایت غیر خدا به ولایت خدا سوق دادی، و به اطاعت الهی دستور و از معصیتش نهی نمودی تا آنگاه که خداوند ترا به سوی روضه رضوان و سرای کرامت و جایگاه برگزیدگان و جوار اولیائش برد، سلام و رحمت و برکات الهی بر تو.
}}

==جستار وابسته==
* [[زیارت‌نامه‌های مدینه]]
* [[زیارت‌نامه‌های بقیع]]

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}
* '''راهنمای حرمین شریفین'''، غفاری، ابراهیم، انتشارات اسوه، ج۵، ص۱۵۹، ۱۳۷۰ش.
* '''بحار الأنوار'''، مجلسی، محمد باقر، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
* '''مستدرک الوسائل'''، نوری، حسین، مؤسسة آل‌البيت لإحیاء التراث، قم، بی‌تا.
{{پایان}}

{{ناوبری دعاها}}

[[رده:زیارت‌نامه‌های مدینه]]
[[رده:زیارت‌نامه امامان شیعه]]
[[رده:زیارت]]