در حال ویرایش ستون‌های مسجدالنبی

هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.

این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.

نسخهٔ فعلی متن شما
خط ۱: خط ۱:
[[مسجد النبی|مسجدالنبی]]، تعداد زيادى ستون دارد که برخی از آنها،  مانند [[ستون توبه]]، [[ستون تهجد|تهجد]]، [[ستون حرس|حَرس]]، [[ستون حنانه|حَنّانه]]، [[ستون مخلقه|مُخَلّقه]]، در بنای اولیه مسجد در عصر [[حضرت محمد (ص)|رسول‌الله]](ص) نیز وجود داشته و  به همين دليل، مورد توجه مسلمانان است.  هر چند مسجدالنبى چندين بار بازسازى شده اما جای این ستون‌ها در [[بازسازی مسجدالنبی|بازسازی‌های مسجدالنبی]] تغییر نکرده است. این ستون‌ها آخرين بار، در دوره عبدالمجید اول، سلطان [[عثمانی (حکومت)|عثمانی]]، بازسازی و با تغییر رنگ، از ديگر ستون‌های مسجد، متمایز شد.
[[پرونده:ستون‌های مسجدالنبی.jpg|File.png|270px|thumb|left|ستون‌های مسجدالنبی]]
==تاریخچه ستون‌ها==
'''ستون‌های مسجدالنبی'''، نگهدارنده سقف مسجد بوده و هر یک با توجه به پیشینه خود از این منظر که محل رجوع پیامبر و صحابه بوده‌اند، جنبه تقدس و تبرک یافته‌اند.
در ابتدا، شش ستون از تنه درخت خرما، سقف [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] را که از شاخ و برگ نخل ساخته شده بود، نگه می‌داشت.<ref>حرمین شریفین، ص۱۲۹.</ref><ref>وفاء الوفاء، ج۱، ص۲۶۷؛ موسوعه مکه المکرمه، ج۱، ص۲۴۶.</ref> در بازسازی سال دوم، ستون‌ها افزایش یافت و به دو یا سه ردیف و در هر ردیف شش ستون رسید.<ref>موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۳۴۶</ref> در بازسازی سال هفتم نیز مسجد گسترش یافت و بر شمار ستون‌ها افزوده شد و ستون‌های هر ردیف از شش، به نُه عدد رسید.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=54 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 54]</ref> در گسترش‌های بعد نیز، ستون‌های مسجد افزايش يافت. در توسعه‌های اخیر، ستون‌های اين مسجد به ۲۱۰۴ ستون رسیده است.<ref>موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۳۵۳.</ref>
=== بازسازی ستون‌ها ===
در [[بازسازی مسجدالنبی|توسعه‌های مسجد]]، اصل بر آن بود که با تغییر جنس ستون، مکان آن تغییر نکند.<ref>التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف، ص 169؛ حرمین شریفین، ص۱۳۱.</ref> از زمان ملک ظاهر، سلطان مملوکی مصر، با ساخت [[ضریح رسول الله|ضریح پیامبر]] برخی از ستون‌ها در فضای داخل ضریح یا در میان دیواره مشبک ضریح قرار گرفتند.<ref>نک: وفاء الوفاء، ج۱، ص۲۶۸.</ref> آخرین بار این ستون‌ها در دوره سلطان عبدالمجید اول عثمانی بازسازی شد و از آن وقت تا به امروز، به همراه سایر اجزای بخش جنوبی مسجد، تغییر نکرده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=68 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 68]</ref>
==ستون‌های بافضيلت و متبرک مسجدالنبى ==
چند ستون قدیمی که در شمارشان اختلاف است، به سبب رویداد یا خاطره‌ای از دوران پيامبر(ص)، نزد مسلمانان، جايگاه متمايزى از ديگر ستون‌ها دارند  و نماز خواندن در کنار هر یک از این ستون‌ها را پر فضیلت می‌شمارند.


===ستون امام علی (حَرَس)===
در بازسازی‌های مسجد، محل این ستون‌ها تغییری نمی‌کرد، جز اینکه ستون‌های قدیمی جای خود را به ستون‌های جدید می‌داد. با توسعه مسجد، ستون‌های جدیدی نیز اضافه می‌شد؛ به طوری که اکنون مسجد نزدیک به ۲۱۰۴ ستون دارد.
{{اصلی|ستون حرس}}
 
این ستون که آن را ستون حرس یا محرس نیز می‌خوانند، امروزه در دیوار [[ضریح رسول الله|ضریح پیامبر]] قرار گرفته است. این ستون در برابر درِ خانه [[عایشه]] قرار داشت.نام‌گذاری آن به حرس، از آن‌روست که [[امام علی(ع)]] در کنار این ستون می‌نشست و شب‌ها از پیامبر(ص) نگاهبانی می‌کرد. همچنین گزارش شده که امام علی(ع) نمازهایش را در این مکان می‌خواند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=185 وفاءالوفا، ج2، ص 185]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=72 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 72]؛ التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف، ص 182</ref> 
این ستون‌ها عبارتند از :
 
* ستون حرس یا ستون علی پیامبر
* ستون توبه یا ابولبابه
* ستون وفود
* ستون سریر یا اعتکاف
* ستون قرعه یا مهاجرین یا عایشه
* ستون حنانه
* ستون مربعه‌القبر یا ستون مقام جبرئیل
* ستون مخلقه
* ستون تهجد


=== ستون توبه ===
==ستون‌های نخستین مسجدالنبی==
{{اصلی|ستون توبه}}
هنگام ساخت مسجدالنبی در سال اول ق. ستون‌هايی از تنه درخت خرما به بلندي قامت انسان، براي پوشاندن سقف از شاخه و برگ‌هاي نخل نهاده شد<ref>حرمين شريفين، ص۱۲۹.</ref> كه شمار آن‌ها شش ستون در يک رديف بود.<ref>وفاء الوفاء، ج۱، ص۲۶۷؛ موسوعه مکه المکرمه، ج۱، ص۲۴۶.</ref> پس از تغيير قبله در سال دوم ق. و افزايش شمار مسلمانان، شمار ستون‌ها افزايش يافت و به دو يا سه رديف ستون و در هر رديف شش ستون رسيد.<ref>موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۳۴۶؛ عماره و توسعه المسجد النبوي، ص۵۲-۵۳.</ref> پس از فتح خيبر به سال هفتم ق. پيامبر۹ به توسعه مسجد از سمت شرق پرداخت. بدين سان، بر شمار ستون‌ها افزوده شد و ستون‌هاي هر رديف از شش به نُه عدد رسيد.<ref>عماره و توسعه المسجد النبوي، ص۵۴-۵۶.</ref> در گسترش‌هاي بعد نيز به شمار اين ستون‌ها افزوده شد. در توسعه‌هاي اخير، شمار اين ستون‌ها به ۲۱۰۴ رسيده است.<ref>موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۳۵۳.</ref>
چهارمین ستون از [[منبر پیامبر|منبر]] و دومین ستون از [[قبر پیامبر|قبر]]، سومین ستون از قبله است. این ستون مربوط به ماجرای توبه [[ابولبابه انصاری|ابولبابه]] در ماجرای [[جنگ بنی‌قریظه|نبرد بنی‌قریظه]] است و از این رو ستون توبه یا ستون ابولبابه نام گرفته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=179 وفاءالوفا، ج2، ص 179]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=70 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 70]</ref>
بنا بر روايتی، پيامبر بيشترين [[نمازنافله|نمازهاى نافله]] خود را كنار اين ستون بجا می‌آورد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=180 وفاء الوفاء، ج2، ص180]</ref> مستحب است زائر از چهارشنبه تا جمعه در مدينه روزه بگيرد و روز چهارشنبه نمازش را کنار ستون توبه به‌جا آورد .<ref>السرائر، ج1، ص652.</ref> همچنين نماز<ref>المزار، ص65.</ref>، عبادت و دعا<ref>من لا يحضره الفقيه، ج2، ص572.</ref> و تبرک کنار اين ستون، مستحب است.<ref>الغدير، ج5، ص124.</ref>


===ستون وفود===
===ستون‌های متبرک===
{{اصلی|ستون وفود}}
از ميان اين ستون‌ها، چند ستون قديمي كه در شمارشان اختلاف است، به سبب رويداد يا خاطره‌اي در دوران رسول خدا که نزد آن‌ها رخ داده، از ديگر ستون‌ها تمايز يافته و داراي فضيلت گشته و در گذر تاريخ، کانون توجه مسلمانان شده‌اند. گويند در توسعه‌های مسجد، اصل آن بوده كه با تغيير جنس ستون<ref>حرمين شريفين، ص۱۳۱.</ref>، مکان آن تغيير نكند. اين ستون‌هاي متبرك تا سده هفتم ق. در فضاي باز مسجد قرار داشتند و زائران آزادانه كنار آن‌ها به عبادت مي‌پرداختند. به سال ۶۶۸ق. به فرمان ملک ظاهر بيبرس، از پادشاهان مماليک مصر، در ميان ستون‌هايي که چهار سوي مرقد مطهر قرار داشتند، شبکه‌اي چوبين به ارتفاع تقريباً دو متر نصب و اين قسمت از مسجد جدا شد. در اين شباک يا پنجره، افزون بر نيمي از ستون‌هاي سرير، محرس، و وفود، خانه حضرت فاطمه۳ نيز قرار گرفت<ref>نک: وفاء الوفاء، ج۱، ص۲۶۸.</ref> و از آن هنگام تاكنون نزديك شدن به آن‌ها و زيارتشان ممنوع شده است.
این ستون، پشت ستون حرس، از سمت شمال، قرار داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=72 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 72]</ref> <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=185 وفاءالوفا، ج2، ص 185]</ref>و محلی بود که رسول خدا(ص) در آنجا با نمایندگان قبایل دیدار می‌کرد. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=185 وفاءالوفا، ج2، ص 185]</ref>


===ستون سریر===
{{اصلی|ستون سریر}}
ستون سریر در دیواره ضریح قرار دارد و در شرق [[ستون توبه]] قرارگرفته و به پنجره مشرف بر [[روضةالنبی|روضه شریفه]] متصل است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=71 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 71]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=184 وفاءالوفا، ج2، ص 184]</ref>این ستون محلی بود که رسول خدا(ص) ایام [[اعتکاف]] را در آنجا بسر می‌برد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=184 وفاءالوفا، ج2، ص 184]</ref> <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=71 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 71]</ref> بنابر برخى روايات، تبرک به اين ستون، مستحب است.<ref>الغدير، ج۵، ص۱۲۴.</ref>


===ستون قرعه (عایشه، مهاجرین)===
==مکان ستون‌های متبرک مسجدالنبی==
{{اصلی|ستون قرعه}}
این ستون‌ها در قسمت جنوبی مسجد قرار داشتند. امروزه این ستون‌ها با رنگ متفاوت از بقیه ستونها متمایز شده تا ستون‌های نخستین قابل شناسایی باشد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 223</ref>  
ستون قرعه، سومین ستون از منبر و سومین ستون از قبر و نیز سومین ستون از قبله است<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=176 وفاءالوفا، ج2، ص 176]</ref> <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=69 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 69]</ref> و در وسط [[روضةالنبی|روضه شریفه]] قرار گرفته است.<ref>التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف، ص 173</ref> روایتی از پیامبر به واسطه عایشه نقل شده که نشانه فضیلت مکان این ستون است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=176 وفاءالوفا، ج2، ص 176]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=70 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 70]</ref> این ستون را همچنین به دلیل اجتماع مهاجران در کنار آن، ستون «مهاجرین» نامیدند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=176 وفاءالوفا، ج2، ص 176]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=70 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 70]</ref>
بنابر رواياتی، دعا نزد اين ستون مستجاب می‌شود.<ref>الدره الثمينه، ص۲۹؛ التعريف بما آنست الهجره، ص۹۱.</ref> گفته شده برخی صحابه کنار آن نماز می‌گزاردند.<ref>الغدير، ج۵، ص۱۲۴.</ref> برخی از خلفا و نيز [[عبدالله بن زبیر|ابن‌زبير]] و فرزندش عامر نيز کنار آن نماز ‌گزارده‌اند.<ref>اخبار المدينه، ص۱۰۱.</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=176 وفاءالوفا، ج2، ص 176]</ref>


===ستون مُربّعه القبر (مقام جبرئیل)===
آخرین بار این ستون‌ها در دوره سلطان عبدالمجید اول عثمانی بازسازی شد و از آن وقت تا به امروز، به همراه سایر اجزای بخش قبله‌ای مسجد، برجامانده‌است.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 75</ref>
{{اصلی|ستون مربعة القبر}}
این ستون در جایی که دیوار غربی به سمت شمال منحرف می‌شود در صف ستون وفود<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=72 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 72]</ref> و حرس قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=186 وفاءالوفا، ج2، ص186]</ref>از این جهت به آن مربعه القبر گفته شده که داخل دیواری که اطراف [[قبر پیامبر|قبر نبوی]] کشیده شده، قرار دارد و به همین خاطر امکان زیارت آن وجود ندارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aعمارة_و_توسعة_المسجد_النبوی_الشریف_عبر_التاریخ.pdf&page=72 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 72]</ref>این مکان را محل نزول جبرئیل به پیامبر دانسته‌اند و به آن ستون مقام جبرئیل هم می‌گویند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=186 وفاءالوفا، ج2، ص 186]</ref>به نماز گزاردن در این مکان توصیه شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=187 . وفاء الوفاء، ج2، ص187.]</ref><ref>. الغدير، ج5، ص124.</ref>


===ستون تهجد===
==ستون‌های متبرک==
{{اصلی|ستون تهجد}}
ستون تهجد پشت [[خانه فاطمه(س)|خانه فاطمه زهرا(س)]] قرار دارد<ref>التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف، ص 198</ref> و جایی بود که پیامبر در آنجا شب‌زنده‌داری می‌کرد و نماز شب می‌خواند. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=188 وفاءالوفا، ج2، ص 188]</ref>
درباره  فضیلت برپايى نماز کنار این ستون، از جمله حديثى از [[محمد بن حنفیه]]، روایت‌هایی وارد شده است. <ref>الدره الثمینه، ص۲۵۷</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=73 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 73]</ref>


===ستون حنانه===
===ستون حَرَس===
{{اصلی|ستون حنانه}}
{{اصلی|ستون حرس}}
ستونى که جايگاه سخنرانى‌هاى پيامبر(ص) در مسجدالنبى بود. <ref>دلائل النبوه، ج2، ص563-564؛ عيون الاثر، ج1، ص278؛ السيرة الحلبيه، ج2، ص366.</ref> اين ستون از ستون‌های روضه مطهر و پس از ستون توبه، دومين ستون به طرف روضه و ميان منبر و محراب است. <ref>المعالم الاثيره، ص44.</ref> نماز‌ گزاردن در کنار آن<ref>مستدرک الوسائل، ج3، ص426؛ جامع احاديث الشيعه، ج4، ص515.</ref> و تبرک بدان سفارش شده است.<ref>الغدير، ج5، ص124.</ref>
[[پرونده:ستون حرس.jpg|File.png|270px|thumb|left|ستون حرس]]
این ستون، پشت ستون سریر، از سمت شمالی، قرار داشت، مقابل دریچه ای که رسول خدا هنگامی که در خانه عایشه بود از آن می گذشت و به روضه شریفه می‌آمد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=185 وفاءالوفا، ج2، ص 185]</ref><ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 80</ref>


===ستون مُخَلَّقه===
نام‌گذاری آن به حرس، از آن‌روست که امام علی(ع) در کنار این ستون می‌نشست و از پیامبر(ص) نگاهبانی می‌کرد. نوشته‌اند که پس از نزول آیه ( وَ اللّٰهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النّٰاسِ ... ) دیگر امام به نگاهبانی از رسول‌خدا(ص) نپرداخت؛ چرا که خداوند خود حفاظت از جان رسول خدا(ص) را عهده‌دار شد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 222</ref><ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 80</ref>
{{اصلی|ستون مُخَلَّقه}}
خلوق به معنای عطر و مخلقه به معنای معطر است. این ستون مکانی بوده که عود بر آن می‌گذاشتند تا فضای مسجد را معطر کند.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 229</ref> این ستون را عَلم رسول‌الله نیز نامیده‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۲.pdf&page=174 وفاءالوفا، ج2، ص 174]</ref> یکی از مکان‌های استجابت دعا، کنار ستون مخلقه دانسته شده است.<ref>سبل الهدی، ج۳، ص۳۲۲.</ref> بر پایه گزارشی برخی صحابه می‌کوشیدند به پیروی از پیامبر(ص)، نمازشان را کنار این ستون به‌جا آورند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=174 وفاءالوفا، ج2، ص 174]</ref>


بنابر روایات شیعه، [[امام رضا(ع)]] در سفر [[عمره]] نزد [[قبر پیامبر]] آمد و کنار ستون مخلقه شش یا هشت رکعت [[نماز]] گزارد.<ref>وسائل الشیعه، ج۵، ص۱۶۱؛ ج۱۴، ص۳۵۹.</ref> تبرک جستن به این ستون مستحب شمرده شده است.<ref>الغدیر، ج۵، ص۱۲۴.</ref>
در نقلی از موسی بن سلمه، این ستون را ستون علی(ع) خوانده، هنگامی‌که از فضیلت این ستون از جعفربن عبدالله بن حسین سوال می کند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=184 وفاءالوفا، ج2، ص 185]</ref> <ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 223</ref>


==نقشه ستون‌های مسجدالنبی==
همچنین نوشته‌اند که این ستون، محل اقامه نماز امام علی(ع) بوده است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 223</ref>
[[پرونده:نقشه حجره و ستون های مسجدالنبی.jpg|وسط|بی‌قاب|700x700px|جایگزین=]]


==گالری تصاویر==
===ستون توبه===
<gallery>
{{اصلی|ستون توبه}}
پرونده:ستون حرس و ستون وفود.webp|ستون حرس و ستون وفود
[[پرونده:ستون توبه.jpg|File.png|270px|thumb|left|ستون توبه]]
پرونده:ستون ابولبابه و ستون سریر.webp|ستون توبه و ستون سریر
چهارمین ستون از منبر و دومین ستون از قبر، سومین ستون از قبله است. به روایت ابن اسحاق و دیگر منابع، ستون توبه مرتبط با یکی از اصحاب رسول خدا(ص) به نام رفاعه<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=177 وفاءالوفا، ج2، ص 177]</ref> بن عبدالمنذر انصاری مشهور به ابولبابه بوده‌است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 225</ref> از همین رو این ستون را ستون ابولبابه نیز نامید‌ه‌اند.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 78</ref>
پرونده:ستون عایشه2.webp|ستون قرعه یا عایشه
پرونده:ستون جبرئیل کنار قبر پیامبر.jpg|ستون جبرئیل
پرونده:ستون تهجد.jpg|ستون تهجد
پرونده:ستون مخلقه.jpg|ستون مخلقه


</gallery>
زمانی که در سال پنجم هجرت، احزاب مشرک به مدینه یورش آوردند و در شمال مدینه با خندق روبرو شدند، به فکر اتحاد با یهودیان بنی‌قریظه افتادند که در قسمت جنوبی مدینه ساکن بودند و می‌توانستند با گشودن دروازه‌هایشان، احزاب را به مدینه راه دهند. یهود بنی‌قریظه با رسول خدا(ص) پیمان داشتند و به رغم این پیمان، با مشرکان همراهی کردند. پس از خاتمه حمله احزاب، رسول خدا(ص) به سراغ بنی‌قریظه رفت و آنان را در حصار گرفت.


==پانویس==
ابولبابه از طرف رسول خدا(ص) نزد بنی‌قریظه رفت تا با آنان سخن بگوید. وی از روی بی‌توجهی به اشاره، به آنان گفت: چون نقض عهد کرده‌اند، مرگ در انتظار آنهاست. این سخن می‌توانست بنی‌قریظه را به دفاعی سخت در برابر مسلمانان وادار کند. ابولبابه که خود متوجه خطای خویش شده بود، از قلعه بنی‌قریظه خارج شد و مستقیم به سوی مسجد رفت و خود را به یکی از ستون‌ها بست <ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 225</ref> تا اینکه توبه وی پذیرفته شد.<ref>مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 78-79</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=179 وفاءالوفا، ج2، ص 179]</ref>
{{پانویس}}
 
===ستون وفود===
{{اصلی|ستون وفود}}
[[پرونده:ستون وفود.jpg|File.png|270px|thumb|left|ستون وفود]]
این ستون، پشت ستون حرس، از سمت شمال، قرار داشت.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 80</ref> <ref>وفاءالوفا، ج2، ص 45</ref>یکی از کارهای جاری رسول خدا(ص) ، ملاقات با سران قبایل برای آشنا ساختن آنان با اسلام و یا مذاکرات سیاسی بود. آن حضرت محلی را در مسجد به این امر اختصاص داده بود و همیشه در همان مکان، هیأت‌ها را به حضور می‌پذیرفت. محل‌این‌ملاقات‌ها در کنار ستونی از ستون‌های مسجد بود که بعدها به نام «اسطوانةالوفود» معروف شد و اکنون نیز همین نام را دارد. <ref>وفاءالوفا، ج2، ص 45</ref>«وفد» به معنای هیأت نمایندگی و «وفود» جمع آن است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 226</ref> بنا به گفته منابع، به این ستون «مجلس‌القلاده» نیز می‌گفتند، زیرا بزرگان صحابه در کنار آن نشسته و به گفتگو می‌پرداختند، و این بخاطر شرافت کسانی بود که در آنجا حاضر می‌شدند.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 225-226</ref><ref>وفاءالوفا، ج2، ص 45</ref><ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 80</ref>


==منابع==
===ستون سریر===
{{منابع}}
{{اصلی|ستون سریر}}
[[پرونده:ستون سریر.jpg|File.png|270px|thumb|left|ستون سریر]]
ستون سریر، در شرق ستون توبه قرارگرفته و به پنجره مشرف بر روضه شریفه متصل است. <ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 79</ref><ref>وفاءالوفا، ج2، ص 44</ref>این ستون محلی بود که رسول خدا(ص) ایام اعتکاف را در آنجا بسر می‌برد. اصحاب در آنجا برگ‌هایی از درخت خرما پهن می‌کردند تا رسول خدا(ص) روی آن استراحت کند.<ref>وفاءالوفا، ج2، ص 44</ref> <ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 79</ref>این محل که در کنار ستون سریر قرار داشته، به عنوان جایی که تختخواب رسول خدا(ص) بوده، شناخته شده است. «سریر» به معنای تخت است.<ref>آثار اسلامی در مکه و مدینه، ص 226</ref>


*'''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1381.
===ستون قرعه، عایشه، مهاجرین===
{{اصلی|ستون قرعه}}
[[پرونده:ستون قرعه.jpg|File.png|270px|thumb|left|ستون قرعه]]
ستون قرعه، سومین ستون از منبر و سومین ستون از قبر و نیز سومین ستون از قبله است.<ref>وفاءالوفا، ج2، ص 40</ref> <ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 77</ref>برای این ستون، سه نام یاد کرده‌اند:


*'''اخبار المدينه'''، ابن زباله (م.۱۹۹ق.)، به کوشش صلاح عبدالعزيز، مرکز بحوث و دراسات المدينه، ۱۴۲۴ق؛
'''قرعه'''  


*'''التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف'''، سید ضیاء بن محمد بن مقبول عطار، جده، کنوزالمعرفه، 2011م.
نام «قرعه» از آن‌روست که عایشه نقل کرد که پیامبر(ص) فرمود، در کنار این ستون، زمینی است که اگر مردم اهمیت آن را می‌شناختند برای نماز خواندن میان خود قرعه می‌انداختند. <ref>وفاءالوفا، ج2، ص 40</ref><ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 79</ref>


*'''التعريف بما آنست الهجره من معالم دار الهجره'''، محمد المطري (م.۷۴۱ق.)، به کوشش محمد عبدالمحسن، مدينه، دار الهجره، ۱۴۲۶ق؛
'''عایشه'''  


*'''جامع احاديث الشيعه'''، اسماعيل معزي ملايري، قم، المطبعه العلميه، ۱۳۹۹ق؛
نام گذاری آن به «عایشه» از آن روست که وی این حدیث را روایت کرده وفضیلت آن را گوشزد کرد.<ref>وفاءالوفا، ج2، ص 40</ref><ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 226</ref>


*'''حرمین شریفین'''، حسین قره‌چانلو، تهران، امیر کبیر، ۱۳۶۲ش؛
'''مهاجرین'''  


*'''الدره الثمينه في اخبار المدينه'''، محمد بن محمود النجار (م.۶۴۳ق.)، به کوشش صلاح الدين، مرکز بحوث و دراسات المدينه، ۱۴۲۷ق؛
به دلیل اجتماع مهاجران در کنار آن، آن را ستون «مهاجرین» نامیدند.<ref>وفاءالوفا، ج2، ص 40</ref><ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 79</ref><ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 226</ref>


*'''دلائل النبوه'''، البيهقى (م.۴۵۸ق.)، به کوشش عبدالمعطي، بيروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۰۵ق؛
===ستون حنانه===
{{اصلی|ستون حنانه}}
[[پرونده:ستون حنانه.jpg|File.png|270px|thumb|left|ستون حنانه]]
رسول خدا(ص) در آغاز و زمانی که هنوز منبر ساخته نشده بود، بر تنه درخت خرمایی تکیه می‌کرد و خطبه می‌خواند.


*'''السيره الحلبيه'''، الحلبي (م.۱۰۴۴ق.)، بيروت، دار المعرفه، ۱۴۰۰ق؛
بنا بر نقل برخی منابع،  زمانی که برای آن حضرت منبر ساخته شد و برای ایراد سخن روی منبر قرار گرفت، از این درخت ناله‌ای شبیه ناله شتر ماده‌ای که از بچّه خود جدا شود، برخاست که به همین دلیل به ستونی که در محل آن بنا شد، حنانه می‌گویند. پیامبر(ص) دستور داد تا آن درخت را در همانجا دفن کردند. محل این ستون در غرب محراب است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 226</ref>


*'''سبل الهدی و الرشاد'''، محمد بن یوسف الصالحی (م.۹۴۲ق.)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق؛
===ستون مُربّعه القبر یا مقام جبرئیل===
{{اصلی|ستون مربعة‌القبر}}
[[پرونده:ستون جبرئیل کنار قبر پیامبر.jpg|File.png|270px|thumb|left|ستون مربعه‌القبر]]
این ستون در جایی که دیوار غربی به سمت شمال منحرف می‌شود در صف ستون وفود و  قرار داشت.<ref>وفاءالوفا، ج2، ص46</ref><ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 80</ref>


* '''عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
'''مربعه القبر'''


*'''عماره و توسعه المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، محمد حسن نادی، المدینه المنوره، ۱۴۱۶ق؛
از این جهت به آن مربعه القبر گفته شده که داخل دیواری که اطراف قبر نبوی کشیده شده، قرار دارد و به همین خاطر امکان زیارت آن وجود ندارد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 80</ref>


*'''عيون الاثر'''، ابن سيد الناس (م.۷۳۴ق.)‏، بيروت، دار القلم‏، ۱۴۱۴ق؛
'''مقام جبرئیل'''


*'''الغدير'''، الاميني (م.۱۳۹۲ق.)، بيروت، دار الکتاب العربي‌، ۱۳۸۷ق؛
این محل بدان جهت به عنوان «مقام جبرئیل» شناخته شده که جبرئیل از آنجا بررسول خدا(ص) وارد می‌شد و خدمت آن حضرت می‌رسید. اینجا درِ ورودی خانه حضرت فاطمه زهرا(س) نیز بوده است.<ref>وفاءالوفا، ج2، ص 46</ref><ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 81</ref>


*'''المعالم الاثيره'''، محمد محمد حسن شراب، تهران، مشعر، ۱۳۸۳ش؛
در فضیلت این مكان، در روایتی مشهور آمده كه پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) 40 روز با نهادن دست مباركش بر چارچوب در، می‌فرمود: «السّلام علیكم یا أهل البیت» و بدین سان، بر فاطمه(س) و علی(ع) و حسنین(ع) درود می‌فرستاد. سپس آیه تطهیر: {إِنَّما یرِیدُ اللهُ لِیذهِبَ عَنكُمُ الرِّجسَ أَهلَ البَیتِ وَ یطَهِّرَكُم تَطهِیراً...} (احزاب/33، 41) را تلاوت می‏كرد. به روایتی دیگر، رسول خدا هر روز درِ خانه فاطمه(س) و علی(ع) را می‌زد و می‌فرمود: «الصلاة، الصلاة.»<ref>وفاءالوفا، ج2، ص 46</ref><ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 228</ref>


*'''مستدرک الوسائل'''، النوري (م.۱۳۲۰ق.)، بيروت، آل البيت:، ۱۴۰۸ق؛
===ستون تهجد===
{{اصلی|ستون تهجد}}
[[پرونده:ستون تهجد.jpg|File.png|270px|thumb|left|ستون تهجد]]
انتهای دیوار غربی ضریح رسول خدا(ص) ، در نقطه‌ای که به دیوار شمالی می‌رسد، باب خانه فاطمه زهرا(س) و ستون مربعةالقبر یا مقام جبرئیل است. در ادامه دیوار شمالی به سمت شرق، و در انتهای دیوار شمالی خانه فاطمه زهرا(س) ، محراب تهجد قرار دارد. کسی که در این محراب بایستد، سمت چپ او باب جبرئیل و سمت راست او مقام جبرییل است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 228-229</ref>


*'''موسوعه مکه المکرمه و المدینه المنوره'''، احمد زکی یمانی، مصر، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۸ق؛
این نقطه، در زمان پیامبر، خارج از مسجد بوده و حضرت رسول(ص) نماز شب را در اینجا می‌خوانده <ref>وفاءالوفا، ج2، ص 47</ref>و به همین دلیل به محراب تهجّد شهرت یافته است.


*'''وسائل الشیعه'''، الحر العاملی (م.۱۱۰۴ق.)، قم، آل البیت:، ۱۴۱۴ق
===ستون مُخَلَّقه===
{{اصلی|ستون مُخَلَّقه}}
[[پرونده:ستون مخلقه.jpg|File.png|270px|thumb|left|ستون مخلقه]]
خلقوق به معنای عطر و مخلقه به معنای معطر است. بدین معنا این ستون مکانی بوده که عود بر آن می‌گذاشتند تا فضای مسجد را معطر کند.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 229</ref> . این ستون را علم رسول‌الله نیز نامیده‌اند.<ref>وفاءالوفا، ج2، ص 38</ref>


*'''وفاء الوفاء'''، السمهودی (م.۹۱۱ق.)‏، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
مخلقه به معنای بوی خوش و معطر است و بنا بر روایاتی کسانی چون عثمان بن عفان، خیزران مادر هارون الرشید، اقدام به خوشبو نمودن مسجد کرده‌اند.


سلمةبن اکوع، صحابی پیامبر(ص) به دلیل اعتقادش به تبرّک، همیشه در کنار این ستون نماز می‌گزارد؛ و می‌گفت: پیامبر(ص) را در کنار این ستون، در حال نماز دیده است.<ref>وفاءالوفا، ج2، ص 38</ref>


[[رده:ستون‌های مسجدالنبی]]
مالک بن انس نیز می‌گفت: بهترین جای خواندن نماز نافله اینجاست؛ و البته نماز واجب، بهترین جایش صف اول است. <ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 76-77</ref>


[[ar:أساطين المسجد النبوي]]
==پانویس==
[[en: The Pillars of Masjid al-Nabi]]
{{پانویس}}
لطفاً توجه داشته‌باشید که همهٔ مشارکت‌ها در ویکی حج منتشرشده تحت Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike در نظر گرفته‌می‌شوند (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). اگر نمی‌خواهید نوشته‌هایتان بی‌رحمانه ویرایش و توزیع شوند؛ بنابراین، آنها را اینجا ارائه نکنید.
شما همچنین به ما تعهد می‌کنید که خودتان این را نوشته‌اید یا آن را از یک منبع با مالکیت عمومی یا مشابه آزاد آن برداشته‌اید (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). کارهای دارای حق تکثیر را بدون اجازه ارائه نکنید!
لغو راهنمای ویرایش‌کردن (در پنجرهٔ تازه باز می‌شود)

الگوهای به‌کاررفته در این صفحه:

برگرفته از «https://wikihaj.com/view/ستون‌های_مسجدالنبی»