در حال ویرایش ستون توبه

{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
| عنوان            = ستون توبه
| تصویر            =ستون توبه.jpg|File.png|270px|thumb|left
| اندازه تصویر     =
| توضیح تصویر      =
| بنيانگذار        = پیامبر
| تأسیس            =
| کاربری           =
| مکان             = مسجدالنبی
| نام‌های دیگر      =ستون ابولبابه
| وقایع مرتبط      = ابولبابه برای توبه خود به این ستون بست تا زمانی‌که توبه وی پذیرفته شد.
| تخریب            =
| ظرفیت            =
| وضعیت            = چهارمين ستون از سوي منبر، دومين ستون از سوي قبر شريف پيامبر و سومين ستون درون روضه از سوي قبله
| مساحت            =
| امکانات          =
| شماره ثبت        =
| معمار            =
| سبک              =
| بازسازی          =
| وبگاه            = 
}}
'''ستون توبه'''، يکی از [[ستون‌های مسجدالنبی|ستون‌های‌ مسجدالنبی]] و محل توبه ابولبابه بوده‌است.

ستون توبه، یادآور اتفاقی است که در [[جنگ بنی‌قریظه|جنگ بنی قریضه]] رخ داد.  یهودیان، پس از [[غزوه احزاب|جنگ احزاب]] پیمان خود را با [[پیامبر]] نقض کرده و با مشرکین همراه شدند. در پی این رخداد، قلعه یهودیان در محاصره قرار گرفت؛ آن‌ها از پیامبر درخواست کردند تا هم‌پیمانشان، یعنی [[ابولبابه انصاری|ابولبابه]] را برای مشورت نزد آن‌ها بفرستد. 

ابولبابه در پاسخ به سوال یهودیان که اگر تسلیم نشوند، چه اتفاقی خواهد افتاد، تلویحا به آن‌ها فهماند که کشته خواهند شد.

در پی این اقدام، ابولبابه، که حکمی از طرف خود صادر کرده بود، احساس گناه نموده و به مسجدالنبی رفت و خود را به این ستون بست تا [[توبه]] وی پذیرفته شد. از این رو این ستون، ستون توبه نام گرفت.

بنا بر نقل منابع، پیامبر [[نافله]] نمازهای خود را کنار این ستون می‌خواند. 

تبرک جستن از این ستون توصیه شده و زائرین مدینه روز چهارشنبه کنار این ستون نمازخوانده و عبادت می‌کنند.

==مکان ستون توبه==

ستون توبه ، چهارمين ستون از سوی منبر، دومين ستون از سوي قبر شريف پيامبر و سومين ستون درون روضه از سوي قبله<ref>موسوعة مکة المکرمه، ج2، ص423؛ عمارة و توسعة المسجد النبوي، ص70-71.</ref>و فاصله آن تا [[قبر نبوی|قبر شريف]] دو ستون است.<ref>اخبار المدينه، ص102.</ref> [[ستون قرعه|ستون مهاجرين]] يا [[ستون قرعه|قرعه]] ([[ستون عایشه|عايشه]]) در سوی غربی آن قرار دارد و درِِ غربی خانه رسول خدا که به درون مسجد گشوده می‌شود، برابر اين ستون قرار دارد که آن را «باب التوبه» نام نهاده‌اند.<ref>تاريخ و آثار اسلامي، ص203-206.</ref>

==توبه ابولبابه علت نام‌گذاری ستون==

ستون توبه از اين رو که توبه يکی از صحابه به نام ابولبابه بشير بن عبدالمنذر اوسی نزد آن پذيرفته شده، به «ستون ابی‌لبابه» نيز مشهور است.<ref>سبل الهدي، ج12، ص392؛ عمارة و توسعة المسجد النبوي، ص70-71.</ref>

بر پايه گزارش مشهور، پس از پيمان‌شکنی یهودیان بنی قریضه در [[غزوه احزاب]] و اقدام ايشان بر ضدّ پيامبر، بی درنگ پس از غزوه احزاب، قلعه‌های آن‌ها به فرمان خداوند محاصره شد. یهودیان چون راه چاره را بسته ديدند، با فرستادن نماينده‏ایی نزد پيامبر از او خواستند تا ابولبابه، هم‌پيمان [[اوس|اوسی]] ايشان، را براي مشورت نزد آن‌ها بفرستد.

در پي موافقت پيامبر هنگامي که ابولبابه نزد يهوديان رسيد، در پاسخ آن‌ها درباره تسليم شدنشان به پيامبر، با دست به گلوي خود اشاره كرده و به آنان فهماند که در صورت تسليم شدن، به سبب پيمان‌شکني کشته خواهند شد. بر پايه گفته خود ابولبابه، وي هنوز گامي برنداشته بود كه احساس خيانت به خداوند و پيامبر وجودش را فراگرفت و براي رهايي از عذاب وجدان، به جاي بازگشت از مأموريت و ‌ارائه گزارش به رسول خدا، يکسره به مسجد رفت و خود را با طناب به ستونی بست و سوگند ياد كرد كه اجازه ندهد جز پيامبر كسي او را از آن ستون بگشايد.<ref>المغازي، ج2، ص509؛ السيرة النبويه، ج4، ص196-197؛ الطبقات، ج4، ص376.</ref>

[[پيامبر]] چون از ماجرای ابولبابه آگاه شد، فرمود: اگر او خود نزد من می‌آمد، برايش آمرزش مي‌خواستم. ولي اكنون كه كارش به اين جا كشيده است، تا هنگامي كه خداوند او را نبخشايد، وي را از ستون نمي‏‌گشايم.<ref>السيرة النبويه، ج2، ص237؛ السيرة الحلبيه، ج2، ص664.</ref> سرانجام پس از شش<ref>السيرة النبويه، ج2، ص237.</ref>، هفت<ref>المغازي، ج2، ص509.</ref> يا 20 شبانه روز<ref>البداية و النهايه، ج4، ص137.</ref> آيه {'''يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاَ تَخُونُوا اللهَ و الرَّسُولَ وَتَخُونُوا أَمَانَاتِكُم وَأَنتُم تَعلَمُونَ'''} (انفال/8، 27) نازل و توبه او پذيرفته شد.<ref>اسباب النزول، ص157؛ الکشاف، ج2، ص213؛ مجمع البيان، ج4، ص823.</ref>

به گزارش [[امهات المؤمنین|اُم سلمه]]، همسر رسول خدا، وي در سحرگاه، ايشان را خندان ديد. چون علت آن را پرسيد، پيامبر از قبولي توبه ابولبابه خبر داد. اُم‌ سلمه با اجازه پيامبر اين مژده را به ابولبابه داد. به دنبال آن، مردم به سوي ابولبابه هجوم آوردند تا او را از ستون بگشايند. وي به انجام اين کار جز به دست پيامبر قانع نشد.<ref>السيرة النبويه، ج2، ص237.</ref> بر پايه گزارشی، حضرت فاطمه3 براي گشودن او وارد مسجد شد. ولي ابولبابه به او نيز اجازه نداد<ref>امتاع الاسماع، ج10، ص273؛ وفاء الوفاء، ج2، ص41.</ref> تا آن‌گاه كه پيامبر براي گزاردن نماز صبح از خانه به مسجد آمد و او را از ستون گشود.<ref>عمارة و توسعة المسجد النبوي، ص73.</ref> گويا از همين هنگام، اين ستون به نام توبه يا ابولبابه خوانده شد.<ref>السيرة النبويه، ج2، ص237؛ تاريخ و آثار اسلامي، ص192.</ref>

ابن نجار از فردي به نام ثمامة بن اثال حنفی ياد می‌کند که در منطقه [[نجد]] به اسارت مسلمانان درآمد و در [[مدینه|مدينه]] به همان ستون ابولبابه بسته شد. وي در پي آزاد شدنش از سوي رسول خدا مسلمان شد.<ref>وفاء الوفاء، ج2، ص42.</ref>

==فضیلت ستون توبه==

===اقامه نماز نافله پیامبر در کنار ستون توبه===

ستون توبه از ستون‌هاي مهم و فضيلت‌مند [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] است. به روايتی، پيامبر بيشترين [[نمازنافله|نمازهاي نافله]] خود را كنار اين ستون مي‌گزارد<ref>وفاء الوفاء، ج2، ص42.</ref>و پس از نماز صبح كنار آن می‌نشست و تهيدستان و ناتوانان و كساني كه جايگاهی جز مسجد نداشتند، گرد ايشان مي‌نشستند و ايشان تا طلوع آفتاب با آنان به گفت‌وگو مي‌پرداخت و آياتي را كه در آن شب بر وی نازل شده بود، بر آن‌ها تلاوت مي‏‌كرد.<ref>السيرة الحلبيه، ج2، ص664.</ref>گويند رسول خدا گاه نزد اين ستون به [[اعتکاف]] مي‌پرداخت.<ref>السرائر، ج1، ص652.</ref> بر پايه روايتی، پيامبر هنگام اعتکاف، فرش يا تخت خويش را پشت ستون توبه قرار مي‌داد.<ref>اخبار المدينه، ص102.</ref>

===نماز خواندن در روز چهارشنبه، کنار ستون توبه===

بر پايه روايات، مستحب است زائر مدينه چهارشنبه تا جمعه در اين شهر اقامت کند و روزه بگيرد و روز چهارشنبه نمازش را نزد ستون توبه به‌جا  .<ref>الکافي، ج4 ص558؛ النهايه، ص287؛ السرائر، ج1، ص652.</ref>همچنين گزاردن نماز<ref>المزار، ص65.</ref>، عبادت و دعا<ref>من لا يحضره الفقيه، ج2، ص572.</ref> و تبرک جستن نزد اين ستون بسيار مستحب است.<ref>الغدير، ج5، ص124؛ الزيارة في الکتاب و السنه، ص40.</ref>

==جستارهای وابسته==

* [[مسجدالنبی]] 
* [[ستون‌های مسجدالنبی]]
* [[جنگ بنی‌قریظه|جنگ بنی‌قریضه]]
* [[غزوه احزاب|جنگ احزاب]]
* [[ابولبابه انصاری|ابولبابه]]

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}


*'''اخبار المدينه''' ،ابن زباله (م.۱۹۹ق.)، به کوشش صلاح عبدالعزيز السعودي، مرکز بحوث و دراسات المدينه، ۱۴۲۴ق؛ 

*'''اسباب النزول'''، الواحدي (م.۴۶۸ق.)، قاهره، الحلبي و شرکاه، ‌۱۳۸۸ق؛ 

*'''امتاع الاسماع'''، المقريزي‏ (م.۸۴۵ق.)، به کوشش محمد عبدالحميد، بيروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۲۰ق؛ 

*'''البدايه و النهايه'''، ابن كثير‏ (م.۷۷۴ق.)، به کوشش علي شيري، بيروت، دار احياء التراث العربي، ۱۴۰۸ق؛ 

*'''تاريخ و آثار اسلامي مکه مکرمه و مدينه منوره'''، اصغر قائدان، مشعر، ۱۳۷۲ش؛ 

*'''حرمين شريفين'''، حسين قره‌چانلو، تهران، امير کبير، ۱۳۶۲ش؛ 

*'''الزياره في الکتاب و السنه'''، جعفر سبحاني؛ 

*'''سبل الهدي و الرشاد'''، محمد بن يوسف الصالحي (م.۹۴۲ق.)، به کوشش عادل احمد و علي محمد، بيروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۱۴ق؛ 

*'''السرائر'''، ابن ادريس (م.۵۹۸ق.)، قم، نشر اسلامي، ۱۴۱۰ق؛ 

*'''السيره الحلبيه'''، الحلبي (م.۱۰۴۴ق.)‏، بيروت، دار المعرفه، ۱۴۰۰ق؛ 

*'''السيره النبويه'''، ابن هشام (م.۲۱۳/۲۱۸ق.)‏، به كوشش السقاء و ديگران، بيروت، دار المعرفه‏؛ 

*'''شرائع الاسلام'''، المحقق الحلي (م.۶۷۶ق.)، به کوشش سيد صادق الشيرازي، تهران، استقلال، ۱۴۰۹ق؛ 

*'''الطبقات الكبري'''، ابن سعد (م.۲۳۰ق.)، بيروت، دار صادر؛ 

*'''عماره و توسعه المسجد النبوي الشريف عبر التاريخ'''، محمد حسن نادي، المدينه المنوره، ۱۴۱۶ق؛ 

*'''الغدير'''، الاميني (م.۱۳۹۲ق.)، بيروت، دار الکتاب العربي، ۱۳۸۷ق؛ 

*'''الکافي'''، الکليني (م.۳۲۹ق.)، به کوشش علي اکبر غفاري، تهران، دار الکتب الاسلاميه، ۱۳۶۷ش؛ 

*'''الکشاف'''، زمخشري (م.۵۳۸ق.)، بيروت، دار الکتاب العربي، ‌۱۴۰۷ق؛ 

*'''مجمع البيان'''، الطبرسي (م.۵۴۸ق.)، بيروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ق؛ 

*'''المزار الکبير'''، محمد بن المشهدي (م.۶۱۰ق.)، به کوشش القيومي، تهران، نشر اسلامي، ۱۴۱۹ق؛ 

*'''المغازي'''، الواقدي (م.۲۰۷ق.)، به کوشش مارسدن جونس، بيروت، اعلمي، ۱۴۰۹ق؛ 

*'''من لا يحضره الفقيه'''، الصدوق (م.۳۸۱ق.)، به کوشش علي اکبر غفاري، قم، نشر اسلامي؛ 

*'''موسوعه مرآه الحرمين الشريفين'''، ايوب صبري پاشا (م.۱۲۹۰ق.)، محمد حرب، قاهره، دار الآفاق العربيه، ۱۴۲۴ق؛ 

*'''موسوعه مکه المکرمه و المدينه المنوره'''، احمد زکي يماني، مصر، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۸ق؛ 

*'''النهايه'''، الطوسي (م.۴۶۰ق.)، بيروت، دار الکتاب العربي، ۱۴۰۰ق؛ 

*'''وفاء الوفاء'''، السمهودي (م.۹۱۱ق.)‏، بيروت، دار الكتب العلميه، ۲۰۰۶م.



[[رده:ستون‌های مسجدالنبی]]