در حال ویرایش ستون مخلقه

| بنيانگذار       =

| وقایع مرتبط      =برای خوشبونمودن مسجد روی این ستون عود قرار می‌دادند

| وضعیت            =ستون مُخلّقه نزديک‌ترين ستون به محراب نماز رسول خدا است که از غرب به پشت محراب اتصال دارد

'''ستون مُخَلَّقه'''، از [[ستون‌های مسجدالنبی]] و محل گذاشتن عود و نزديک‌ترين ستون به [[محراب پیامبر|محراب پيامبر(ص)]] است

 

 

 

 

در منابع به تبرک جستن از این ستون و استجابت دعا در کنار آن اشاره شده است. [[سلمه بن اکوع]] صحابه پیامبر دلیل [[نماز]] خود در این مکان را پیروی از رفتار [[پیامبر]] ذکر می‌کرد. همچنین نقل شده [[امام رضا (ع)]]، کنار این ستون 6 یا 8 رکعت نماز خواندند.

 

==مکان ستون مُخَلَّقه==

مُخلّقه نزديک‌ترين ستون به [[محراب رسول الله|محراب]] نماز رسول خدا است که از غرب به پشت محراب اتصال دارد<ref>موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۵.</ref> و اکنون کمی جلوتر از محل اصلی آن قرار دارد<ref>تاريخ و آثار اسلامي، ص۱۹۱.</ref> و بالای آن در دايره‌ای سبز با خط طلايی عبارت «اسطوانه المخلّقه» نوشته شده است.<ref>تاريخ و آثار اسلامي، ص۱۹۱؛ موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۵.</ref>

 

==مُخَلَّقه، مکان برای خوشبو کردن مسجد==

مُخَلَّقه از خَلوق يا خَلاق به معناي بوي خوش، گونه‌اي عِطر است که بخش عمده آن از زعفران است.<ref>لسان العرب، ج۱۰، ص۹۱، «خلق».</ref> اين ستون از آن رو مُخلَّقه (عطرآگين) نام گرفت که براي معطرسازی فضای مسجد، آن را به خلوق مي‌آغشتند يا بر آن عود مي‌سوزاندند.<ref>تاريخ و آثار اسلامي، ص۱۹۱.</ref>

 

==نخستین کسانی که اقدام به خوشبو کردن مسجد نمودند==

چند روایت از نخستین کسانی که اقدام به خوشبونمودن مسجد کردند، وجود دارد که به شرح زیر است:

* گويند نخستين کسي که [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] را خوشبو کرد، همسرِ [[عثمان بن مظعون]] از نخستين مسلمانان بود که چون همسرش در مسجد آب دهان افکند، آن را شست و خوشبو کرد.<ref>الدره الثمينه، ص۱۰۰.</ref>

* به گزارش [[جابر بن عبدالله انصاری]]، نخستين کسی که مسجدالنبی را خوشبو کرد، [[عثمان بن عفان]] بود.<ref>الدره الثمينه، ص۱۰۰؛ موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۶.</ref>

* در حکومت [[بنی‌امیه|بنی‌اميه]]، [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|عمر بن عبدالعزيز]] (حک: ۹۹ـ۱۰۱ق.) و در دوران [[بنی‌عباس|عباسيان]]، خيزران مادر [[هارون الرشيد]] به سال ۱۷۰ق. بدين کار پرداخت.<ref>موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۶؛ وفاء الوفاء، ج۱، ص۲۸۱.</ref> گويا از اين هنگام، معطر ساختن فضای مسجد رواج يافت.

==ستون عَلَم==

[[پيامبر]] خدا پس از تغيير [[قبله]] در سال دوم هجری ، تا چندی روبه‌روی اين ستون به نماز می‌‏ايستاد. سپس در محراب کنونی که به [[محراب پیامبر|محراب پيامبر]] شناخته می‌شود، به گزاردن نماز پرداخت و آن ستون كه از ديگر ستون‌ها به مصلا نزديك‏تر بود، پشت محراب قرار گرفت. به آن «عَلَم» يعني نشانه مصلا و قبله پيامبر نيز می‌‏گفتند.<ref>المسجد النبوي، ص۵۰.</ref> <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=174 وفاءالوفا، ج2، ص 174]</ref>برخي سيره‌نگاران اين ستون را همان [[ستون توبه]] مي‌دانند.<ref>سبل الهدي، ج۵، ص۸؛ السيره الحلبيه، ج۲، ص۶۶۴.</ref> اما واقدی بر پايه نقلي، آن دو را ستون‌های جداگانه دانسته است.<ref>المغازي، ج۲، ص۵۰۷.</ref>  

يکي از جاهای استجابت دعا، کنار ستون مخلقه است.<ref>سبل الهدي، ج۳، ص۳۲۲.</ref> بر پايه گزارشی، [[سلمه بن اکوع]]، صحابی و راوی حديث پيامبر، مي‌کوشيد نمازش را نزد اين ستون به جا آورد و چون سبب آن را از وی جويا شدند، اين کار خود را به رفتار رسول خدا مستند دانست.<ref>مسند احمد، ج۴، ص۴۸؛ صحيح البخاري، ج۱، ص۱۲۷</ref> <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=174 وفاءالوفا، ج2، ص 174]</ref>بر پايه روايتی، [[امام رضا]] هنگام رفتن به [[عمره]] نزد [[قبر پيامبر]] آمد و نزديک ستون مخلقه شش يا هشت رکعت [[نماز ‌]]<nowiki/>گزارد.<ref>وسائل الشيعه، ج۵، ص۱۶۱؛ ج۱۴، ص۳۵۹؛ بحار الانوار، ج۸۰، ص۳۱۴.</ref> تبرک جستن به اين ستون مستحب شمرده شده است.<ref>الغدير، ج۵، ص۱۲۴.</ref>

{{پانویس}}

*'''بحار الانوار'''، المجلسي (م.۱۱۱۱ق.)، بيروت، دار احياء التراث العربي، ۱۴۰۳ق؛  

*'''تاريخ و آثار اسلامي مکه مکرمه و مدينه منوره'''، اصغر قائدان، مشعر، ۱۳۷۲ش؛

*'''تاريخ المدينه‌ المنوره'''، ابن شبّه (م.۲۶۲ق.)، قم، دار الفکر، ۱۳۶۸ش؛

*'''الدره الثمينه في اخبار المدينه'''، محمد محمود النجار (م.۶۴۳ق.)، به کوشش شکري، دار الارقم؛

*'''سبل الهدي و الرشاد'''، محمد بن يوسف الصالحي (م.۹۴۲ق.)، به کوشش عادل احمد و علي محمد، بيروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۱۴ق؛

*'''السيره الحلبيه'''، الحلبي (م.۱۰۴۴ق.)، بيروت، دار المعرفه، ۱۴۰۰ق؛

*'''صحيح البخاري'''، البخاري (م.۲۵۶ق.)، بيروت، دار الفکر، ۱۴۰۱ق؛

*'''الغدير'''، الاميني (م.۱۳۹۲ق.)، بيروت، دار الکتاب العربي‏، ۱۳۹۷ق؛

*'''مدينه‌شناسي'''، سيد محمد باقر نجفي، ۱۳۶۴ش؛  

*'''المسجد النبوي عبر التاريخ'''، محمد السيد الوکيل، دار المجتمع، ۱۴۰۹ق؛  

*'''مسند احمد'''، احمد حنبل (م.۲۴۱ق.)، بيروت، دار صادر؛  

*'''المغازي'''، الواقدي (م.۲۰۷ق.)، به کوشش مارسدن جونس، بيروت، اعلمي، ۱۴۰۹ق؛  

*'''موسوعه مکه المکرمه و المدينه المنوره'''، احمد زکي يماني، مکه، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۹ق؛  

*'''وسائل الشيعه'''، الحر العاملي (م.۱۱۰۴ق.)، قم، آل البيت:، ۱۴۱۴ق؛ وفاء الوفاء: السمهودي (م.۹۱۱ق.)‏، مکه، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۲ق.

[[رده:مسجدالنبی]]