در حال ویرایش ستون مخلقه

{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
| عنوان            =ستون مُخَلَّقه
| تصویر            =ستون مخلقه.jpg|File.png|270px|thumb|left
| اندازه تصویر     =
| توضیح تصویر      =
| بنیانگذار        =
| تأسیس            =
| کاربری           =
| مکان             =مسجدالنبی
| نام‌های دیگر      =ستون عَلَم
| وقایع مرتبط      =
| تخریب            =
| ظرفیت            =
| وضعیت            =ستون مُخلّقه نزدیک‌ترین ستون به محراب نماز رسول خدا است که از غرب به پشت محراب اتصال دارد
| مساحت            =
| امکانات          =
| شماره ثبت        =
| معمار            =
| سبک              =
| بازسازی          =
| وبگاه            = 
}}
'''ستون مُخَلَّقه'''، از [[ستون‌های مسجدالنبی]] و نزدیک‌ترین ستون به [[محراب پیامبر|محراب پیامبر(ص)]] که محل گذاشتن عود برای خوش‌بو کردن مسجدالنبی بوده است. پیامبر پس [[تغییر قبله]] در سال دوم هجری تا مدتی روبروی این ستون به نماز می‌ایستاد. ازاین‌رو این ستون را که نشانه مصلی پیامبر بود، ستون عَلَم (نشانه) خوانده‌اند.

در منابع به تبرک جستن از این ستون و استجابت دعا در کنار آن اشاره شده است. همچنین نقل شده [[امام رضا (ع)]]، کنار این ستون ۶ یا ۸ رکعت نماز خواندند.
==مکان ستون مخلقه==
مُخَلَّقه نزدیک‌ترین ستون به [[محراب رسول الله|محراب]] نماز [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا]] است که از غرب به پشت محراب اتصال دارد<ref>موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۵.</ref> و اکنون کمی جلوتر از محل اصلی آن قرار دارد<ref>تاریخ و آثار اسلامی، ص۱۹۱.</ref> و بالای آن در دایره‌ای سبز با خط طلایی عبارت «اسطوانه المخلّقه» نوشته شده است.<ref>تاریخ و آثار اسلامی، ص۱۹۱؛ موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۵.</ref>
==مفهوم‌شناسی==
مخلقه از خَلوق یا خَلاق به معنای بوی خوش، گونه‌ای عطر است که بخش عمده آن از زعفران است.<ref>لسان العرب، ج۱۰، ص۹۱، «خلق».</ref> این ستون از آن رو مُخلَّقه (عطرآگین) نام گرفت که برای معطرسازی فضای مسجد، آن را به خلوق می‌آغشتند یا بر آن عود می‌سوزاندند.<ref>تاریخ و آثار اسلامی، ص۱۹۱.</ref>
==تاریخچه==
چند روایت از نخستین کسانی که اقدام به خوش‌بو نمودن مسجد کردند، وجود دارد که به شرح زیر است:
* گویند نخستین کسی که [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] را خوش‌بو کرد، همسرِ [[عثمان بن مظعون]] از نخستین مسلمانان بود که چون همسرش در مسجد آب دهان افکند، آن را شست و خوش‌بو کرد.<ref>الدره الثمینه، ص۱۰۰.</ref>
* به گزارش [[جابر بن عبدالله انصاری]]، نخستین کسی که مسجدالنبی را خوش‌بو کرد، [[عثمان بن عفان]] بود.<ref>الدره الثمینه، ص۱۰۰؛ موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۶.</ref>
* در حکومت [[بنی‌امیه|بنی‌امیه]]، [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|عمر بن عبدالعزیز]] (حک: ۹۹ـ۱۰۱ق.) و در دوران [[بنی‌عباس|عباسیان]]<ref>موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۶؛ وفاء الوفاء، ج۱، ص۲۸۱.</ref>، خیزران مادر [[هارون الرشید|هارون‌الرشید]] به سال ۱۷۰ قمری بدین کار پرداخت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=350 وفاءالوفا، ج1، ص350]</ref> گویا از این هنگام، معطر ساختن فضای مسجد رواج یافت.
==ستون علم==
[[حضرت محمد(ص)|پیامبر خدا]] پس از تغییر [[قبله]] در سال دوم هجری، تا چندی روبه‌روی این ستون به نماز می‏‌ایستاد. سپس در محراب کنونی، که به [[محراب پیامبر|محراب پیامبر]] شناخته می‌شود، نماز خواند و آن ستون که از دیگر ستون‌ها به مصلا نزدیک‌تر بود، پشت محراب قرار گرفت. به آن «عَلَم» یعنی نشانه مصلا و قبله پیامبر نیز می‏‌گفتند.<ref>
المسجد النبوی، ص۵۰؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=174 وفاءالوفا، ج2، ص174].</ref> برخی سیره‌نگاران این ستون را همان [[ستون توبه]] می‌دانند؛<ref>سبل الهدی، ج۵، ص۸؛ السیره الحلبیه، ج۲، ص۶۶۴.</ref> اما واقدی بر پایه نقلی، آن دو را ستون‌های جداگانه دانسته است.<ref>المغازی، ج۲، ص۵۰۷.</ref>

==فضیلت ستون مخلقه==
یکی از مکان‌های استجابت دعا، کنار ستون مخلقه دانسته شده است.<ref>سبل الهدی، ج۳، ص۳۲۲.</ref> بر پایه گزارشی، [[سلمه بن اکوع]]، صحابی و راوی حدیث پیامبر، می‌کوشید نمازش را نزد این ستون به‌جا آورد و چون سبب آن را از وی جویا شدند، این کار خود را به رفتار رسول خدا مستند دانست.<ref>مسند احمد، ج۴، ص۴۸؛ صحیح البخاری، ج۱، ص۱۲۷</ref> <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=174 وفاءالوفا، ج2، ص 174]</ref>

بنابر روایات شیعه، [[امام رضا(ع)]] در سفر [[عمره]] نزد [[قبر پیامبر]] آمد و نزدیک ستون مخلقه شش یا هشت رکعت [[نماز]] گزارد.<ref>وسائل الشیعه، ج۵، ص۱۶۱؛ ج۱۴، ص۳۵۹؛ بحار الانوار، ج۸۰، ص۳۱۴.</ref> تبرک جستن به این ستون مستحب شمرده شده است.<ref>الغدیر، ج۵، ص۱۲۴.</ref>
==جستارهای وابسته==

* [[مسجدالنبی]]
* [[ستون‌های مسجدالنبی]]
* [[محراب پیامبر]]
* [[ستون توبه]]
==پانویس==
{{پانویس|۲}}

==منابع==
{{منابع}}

*'''بحار الانوار'''، المجلسی (م.۱۱۱۱ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق؛ 

*'''تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره'''، اصغر قائدان، مشعر، ۱۳۷۲ش؛ 

*'''تاریخ المدینه المنوره'''، ابن شبّه (م.۲۶۲ق.)، قم، دار الفکر، ۱۳۶۸ش؛ 

*'''الدره الثمینه فی اخبار المدینه'''، محمد محمود النجار (م.۶۴۳ق.)، به کوشش شکری، دار الارقم؛ 

*'''سبل الهدی و الرشاد'''، محمد بن یوسف الصالحی (م.۹۴۲ق.)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق؛ 

*'''السیره الحلبیه'''، الحلبی (م.۱۰۴۴ق.)، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۰ق؛ 

*'''صحیح البخاری'''، البخاری (م.۲۵۶ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۱ق؛ 

*'''الغدیر'''، الامینی (م.۱۳۹۲ق.)، بیروت، دار الکتاب العربی‏، ۱۳۹۷ق؛ 

* '''عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.

*'''لسان العرب'''، ابن منظور (م.۷۱۱ق.)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق؛ 

*'''مدینه‌شناسی'''، سید محمد باقر نجفی، ۱۳۶۴ش؛ 

*'''المسجد النبوی عبر التاریخ'''، محمد السید الوکیل، دار المجتمع، ۱۴۰۹ق؛ 

*'''مسند احمد'''، احمد حنبل (م.۲۴۱ق.)، بیروت، دار صادر؛ 

*'''المغازی'''، الواقدی (م.۲۰۷ق.)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۹ق؛ 

*'''موسوعه مکه المکرمه و المدینه المنوره'''، احمد زکی یمانی، مکه، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۹ق؛ 

*'''وسائل الشیعه'''، الحر العاملی (م.۱۱۰۴ق.)، قم، آل البیت:، ۱۴۱۴ق؛ وفاء الوفاء: السمهودی (م.۹۱۱ق.)‏، مکه، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۲ق.

[[رده:ستون‌های مسجدالنبی]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[en:Mukhallaqa pillar]]