در حال ویرایش سجده

{{در دست ویرایش|ماه=[[مرداد]]|روز=[[۳۰]]|سال=[[۱۴۰۰]]|کاربر=Ahmad  }}

 

در [[حج]]، در هنگام انجام دادن مناسک آن، در مواردی سجده مستحب است. از آن میان است بعد از [[طواف]] و نماز طواف، هنگام وداع با خانه خدا. اذکار و دعاهایی هم برای خواندن در این سجده‌ها، در روایات نقل شده است.

به نظر فقیهان امامیه، نمازگزار هنگام سجده باید بر زمین همچون خاک، سنگ، ریگ، شن و مانند آن‌ها یا آنچه از زمین می روید مانند علف، چوب، برگ درختان، به‌جز خوردنی‌ها و پوشیدنی‌ها سجده کند. <ref>الخلاف، ج1، ص357؛ تذکرة الفقهاء، ج2، ص434 </ref>

به‌فتوای فقیهان شیعه، سجده بر تربت امام حسین(ع) مشروع و بلکه تربت امام حسین بهترین سجده‌گاه در میان مواضع سجده است<ref> الحدائق الناضره، ج7، ص260؛ مستند الشیعه، ج5، ص266؛ جواهر الکلام، ج8، ص437. .  </ref> در روایتی، آمده است که امام صادق(ع) جز بر خاک کربلا سجده نمی کرد.<ref>وسائل الشیعه، ج5، ص366؛ بحار الانوار، ج82، ص158؛ جامع احادیث الشیعه، ج5، ص267. .  </ref> نیز روایت شده است که آن حضرت هنگام نماز پارچه‌ای را که در آن تربت امام حسین قرار داشت، پهن و بر آن سجده کرد و گفت: سجده بر تربت کربلا حجاب‌های هفتگانه را پاره می کند.<ref>سائل الشیعه، ج5، ص366؛ مکارم الاخلاق، ص302؛ بحار الانوار، ج82، ص153.</ref> در برابر، برخی از فقیهان اهل سنت از جمله پیروان [[ابن تیمیه|ابن‌تیمیه]] این عمل را بدعت و حرام دانسته‌اند.<ref>مناظرات فی العقائد والاحکام، ج2، ص111؛ الشیعه الفرقة الناجیه، ج1، ص357. .  </ref>

فقیهان امامیه بر اساس روایات منقول از [[اهل بیت|اهل‌بیت(ع)]]، سجده در موارد و مکان‌های مختلفی از مسجد الحرام را مستحب شمرده‌اند. از جمله موارد یادشده سجده بعد از طواف و نماز طواف است. مستند این عمل روایتی از سیره امام صادق(ع) است که آن حضرت پس از طواف و نماز طواف سر به سجده گذاشتند و اذکار و دعایی بر زبان جاری کردند.<ref>3. مناسک الحج، گلپایگانی، ص120؛ مناسک الحج، فیاض، ص182؛ جامع احادیث الشیعه، ج11، ص386. </ref> همچنین هنگام ورود به خانه کعبه و سجود در این مکان، قرائت دعای «لا یَرِدُ غَضَبَکَ اِلّٰا حِلمُک ، و لا یُجیرُ مِن عذابِکَ اِلا رحمتُک ...» در حال سجده مستحب است.<ref>4. مستند الشیعه، ج13، ص89؛ جواهر الکلام، ج20، ص62؛ دلیل الناسک، ص471. </ref>مورد دیگر سجده هنگام وداع با خانه خداست که مستحب است زائر قبل از خروج از مسجد الحرام، نزد در خروج، رو به کعبه سر به سجده گزارد و از خداوند طلب قبولی اعمال کند و سفر حجش را سفر آخر او قرار ندهد.و ذکر و دعای «سَجَدتُ لَکَ تَعَبُّداً وَ رِقّاً ، وَ لا اِلهَ اِلّا اَنت رَبّی حَقّاً حَقّاً ، اللّهُمَّ اغْفِر لی ذُنوبی و تَقَبَّلْ حَسَناتی وَ تُبْ عَلَیَّ، اِنَّکَ اَنتَ التَّوابُ الرَّحیم» را بخواند.<ref>5. جواهر الکلام، ج20، ص67؛ کشف اللثام، ج6، ص271. </ref>

سجده برای غیر خداوند، هرچند برای اولیای الهی باشد، حرام است.<ref>6. جواهر الکلام، ج10، ص124-126؛ مهذب الاحکام، ج7، ص144. </ref>دلیل این امر آیاتی است که تنها خدا را شایسته عبادت دانسته‌اند:<ref>. کتاب الصلاة، محقق داماد، ج4، ص298. </ref> «أَمَرَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ »(یوسف: ۴۰) و انسان‌ها را از سجده برای غیر خدا نهی کرده و آنان را به سجده برای خدا فرمان داده است<ref>. تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله(کتاب النجاسات والاحکام) ص236. </ref> «لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلَا لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَهُنَّ»(فصلت: ۳۷) در روایاتی از اهل‌بیت(ع) نیز سجده تنها شایسته خداوند دانسته شده<ref>. المزار، مشهدی، ص464؛ مستدرک الوسائل، ج4، ص480؛ بحار الانوار، ج98، ص200. </ref>و از سجده برای غیرخدا نهی شده است.<ref>. وسائل الشیعه، ج6، ص388؛ بحار الانوار، ج11، ص138. </ref> بر پایه ادله یادشده، فقیهان امامیه گفته اند که سجده در برابر مرقد معصومان و اولیای الهی اگر برای غیرخداوند باشد حرام است؛ اما اگر برای شکر خداوند به جهت توفیق زیارت اولیای خدا باشد، جایز و بلکه مستحب و دارای پاداش است.<ref>.اجوبة المسائل المهنائیه، ص24؛ العروة الوثقی، ج2، ص587؛ المسائل الواضحه، ج1، ص190. </ref> از این رو فقیهان امامیه شیعیان را از سجده کردن در مشاهد مشرفه برای صاحبان قبور نهی کرده و برآنند که سجده در این مکان‌ها باید تنها برای خداوند باشد.<ref>. منهاج الصالحین، حکیم، ج1، ص251؛ منهاج الصالحین،خوئی، ج1، ص179. </ref>

* '''اجوبه المسائل المنهاجیه''': حسن بن یوسف حلی(علامه حلی) (درگذشت ۷۲۶ق)، قم، خیام، ۱۴۰۱ق.

* '''بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار''': محمد باقر المجلسی (درگذشت ۱۱۱۱ق)، تصحیح محمد باقر بهبودی و سید ابراهیم میانجی و سید محمد مهدی موسوی خرسان، بیروت، دار احیاء التراث العربی و مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.

* '''تحریر الوسیله''': امام خمینی قدس سره (درگذشت ۱۳۶۸ش)، نجف، دار الکتب العلمیه، ۱۳۹۰ق.

* '''تحفه الفقهاء''': علاالدین محمد السمرقندی(درگذشت  ۵۳۹ق)، بیروت،دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق.

* جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام: محمد حسین نجفی الجواهری (درگذشت ۱۲۶۶ق)، تحقیق عباس قوچانی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش.  

* '''الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره''': یوسف بن احمد البحرانی (درگذشت   ۱۱۸۶ق)، تحقیق محمد تقی ایروانی و علی آخوندی، قم، النشر الاسلامی، ۱۳۶۳ش.

* '''دلیل الناسک''': سید محسن حکیم طباطبایی، تحقیق سید محمد علی قاضی طباطبایی، نجف الاشرف، مدرسه دارالحکمه، ۱۴۱۶ق.

* '''العروة الوثقی''': سید محمد کاظم طباطبایی یزدی (۱۲۴۷-۱۳۳۷ق)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۹ق.  

* '''القاموس الفقهی''': سعدی ابوحبیب، دمشق، دارالفکر، ۱۴۰۸ق.

* '''کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام''': محمد بن الحسن الفاضل الهندی (درگذشت ۱۱۳۷ق)، قم، نشر الاسلامی، ۱۴۱۶ق.  

* '''کلمة التقوی (فتاوی)''': محمد امین زین الدین، قم، مهر، ۱۴۱۳ق.  

* '''کتاب الصلاة''': تقریر بحث المحقق الداماد للآملی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۶ق.

* '''المسائل الواضحه''': محمد علی الاراکی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۱۴ق.

* '''مستند الشیعة فی احکام الشریعه''': احمد بن محمد مهدی النراقی (درگذشت   ۱۲۴۵ق)، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۵ق.   

* '''مکارم الاخلاق''': الفضل بن الحسن الطبرسی (قرن۶ق)، قم، شریف الرضی، ۱۳۹۲ق.

* '''مناسک الحج''': محمد اسحاق الفیاض، قم، عزیزی، ۱۴۱۸ق.  

* '''مناسک الحج''': سید محمدرضا الگلپایگانی، قم، دار القرآن الکریم،۱۴۱۳ق.

* '''مناظرات فی العقائد والأحکام''': الشیخ عبد الله الحسن، قم، انتشارات دلیل

* '''منتهی المطلب فی تحقیق المذهب''': حسن بن یوسف حلی (درگذشت ۷۲۶ق)، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة ، ۱۴۱۹ ق.

* '''منهاج الصالحین''': السید محمد سعید الحکیم، بیروت، دار الصفوة،  ۱۴۱۵ق.

* '''مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام''': ‏ سید عبدالأعلی‌سبزواری (درگذشت ۱۴۱۴ق)، مکتبة آیه الله سبزواری، ‏۱۴۱۶ق.  

* '''وسائل الشیعه (تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه)''': محمد بن الحسن الحر العاملی (درگذشت ۱۱۰۴ق)، الحر العاملی (درگذشت ۱۱۰۴ق)، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق.