در حال ویرایش سفرنامه های اندلس
این ویرایش را میتوان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
خط ۷: | خط ۷: | ||
بسیاری از [[حجگزاران]] اندلسی، گزارش سفر خود را ثبت کردهاند.سفرنامههای اندلسی منبعی مهم در شناخت زندگانی فرهنگی و محیط و مراکز علمی شرق و [[حجاز]] و دانشوران اسلامی است.از این رو، این سفرنامهها حلقه رابط میان شرق و غرب اسلامی تلقی شدهاند.<ref>رحالة الغرب، ص748.</ref> | بسیاری از [[حجگزاران]] اندلسی، گزارش سفر خود را ثبت کردهاند.سفرنامههای اندلسی منبعی مهم در شناخت زندگانی فرهنگی و محیط و مراکز علمی شرق و [[حجاز]] و دانشوران اسلامی است.از این رو، این سفرنامهها حلقه رابط میان شرق و غرب اسلامی تلقی شدهاند.<ref>رحالة الغرب، ص748.</ref> | ||
'''محتوا و روشنگارش'''، این سفرنامهها را به چند گونه میتوان تقسیم نمود: | از لحاظ '''محتوا و روشنگارش'''، این سفرنامهها را به چند گونه میتوان تقسیم نمود: | ||
* برخی از این سفرنامهها در میانه راه و سفر نگارش یافته و به شکل روزنوشت بوده، مانند [[رحله عبدری|رحله عَبدری]]. | * برخی از این سفرنامهها در میانه راه و سفر نگارش یافته و به شکل روزنوشت بوده، مانند [[رحله عبدری|رحله عَبدری]]. | ||
خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
* شماری دیگر پس از انجام سفر نگارش یافتهاند.<ref>نک: رحالة الغرب، ص23-25.</ref> | * شماری دیگر پس از انجام سفر نگارش یافتهاند.<ref>نک: رحالة الغرب، ص23-25.</ref> | ||
'''موضوعی'''، سفرنامهنویسان اندلسی و [[تونس|مغربی]] در دیدهها و گزارشهای خود، به موضوعات گوناگون از جمله فرهنگ عمومی [[حجاز]]، سیاست، وقف، مدارس ومجالس دینی، فرق ، آداب و رفتار مردمان ساکن [[حرمین]] و مشرق اسلامی توجه نشان دادهاند.<ref>نک: رحالة الغرب، صفحات مختلف.</ref> | از لحاظ '''موضوعی'''، سفرنامهنویسان اندلسی و [[تونس|مغربی]] در دیدهها و گزارشهای خود، به موضوعات گوناگون از جمله فرهنگ عمومی [[حجاز]]، سیاست، وقف، مدارس ومجالس دینی، فرق ، آداب و رفتار مردمان ساکن [[حرمین]] و مشرق اسلامی توجه نشان دادهاند.<ref>نک: رحالة الغرب، صفحات مختلف.</ref> | ||
==نکات مهم مورد بحث در سفرنامه های اندلس== | ==نکات مهم مورد بحث در سفرنامه های اندلس== | ||
توجه به اوقاف، صدقات و خيرات همگاني از موارد مهمی است که در سفرنامه ها به آن پرداخته شده است. به طوری که در دوران ايوبيان در مصر و دمشق، براي تسهيل امور حج و حجگزاران، اوقاف و صدقات نقش زیادی داشته است. سفرنامهنويسان اندلسي به نبود نهادهاي وقفي و خيريهها در اندلس اعتراض داشتهاند تا جايي که ابن سعيد از عدم اهتمام مرابطون و موحدون به وقف انتقاد کرده است.<ref>رحاله الغرب، ص265-268</ref>در اين سفرنامهها، به رفتارشناسي مردمان شرقي نیز توجه شده است. براي نمونه، برخي سفرنامهنويسان اندلسي از بدرفتاري مردمان اسکندريه و ستم کارگزاران و راهداران آنها درباره مسافران سخن گفتهاند.<ref>رحله ابن الجبیر، ص13؛ تاج المفرق، ج1، ص96-97</ref> | |||
==سفرنامه نویسان اندلس== | ==سفرنامه نویسان اندلس== | ||
===ابن جبیر=== | ===ابن جبیر=== | ||
خط ۲۶: | خط ۲۸: | ||
===قاسم ابن احمد اندلسی=== | ===قاسم ابن احمد اندلسی=== | ||
قصیدة فی وصف رحلة الامام علمالدین القاسم ابن احمد الاندلسی بازگو کننده سفر این دانشور اندلسی سده هفتم (661ق.) است که از مُرسیه به زیارت [[کعبه]] و [[حرم نبوی]] آمد و در این مسیر با هر دانشور و شیخی که دیدار کرد، آن را ثبت و گزارش نمود.<ref>المدینة المنورة فی مئة مخطوط، ص309.</ref> | |||
===ابن سعید اندلسی=== | ===ابن سعید اندلسی=== | ||
خط ۴۵: | خط ۴۷: | ||
[[سفرنامه ابراهیم نمیری|'''ابراهیم نمیری''']] (713-768ق.) سفرنامه ای نگاشته که گویا گم شده است. او دوست [[خالد بلوی|خالد بَلَوی]] بود که در بازگشت از [[حج]] در [[بجایه|بِجایه]] اقامت کرد و سپس کاتب دولتمردان [[بنیمرین|بنیمَرین]] شد.<ref>تاج المفرق، ج1، ص54-55</ref> | [[سفرنامه ابراهیم نمیری|'''ابراهیم نمیری''']] (713-768ق.) سفرنامه ای نگاشته که گویا گم شده است. او دوست [[خالد بلوی|خالد بَلَوی]] بود که در بازگشت از [[حج]] در [[بجایه|بِجایه]] اقامت کرد و سپس کاتب دولتمردان [[بنیمرین|بنیمَرین]] شد.<ref>تاج المفرق، ج1، ص54-55</ref> | ||
ابواسحاق ساحلی | |||
[[ابواسحق ساحلی|'''ابواسحق ساحلی''']] ، سفرنامه مکتوبی نگاشته که آگاهی از آن در دست نیست. وی شاعر و ادیب اندلسی است که به [[حجاز]] سفر نمود و آنجا اقامت کرد.<ref>تاج المفرق، ج1، ص54-55، «مقدمه.</ref> | [[ابواسحق ساحلی|'''ابواسحق ساحلی''']] ، سفرنامه مکتوبی نگاشته که آگاهی از آن در دست نیست. وی شاعر و ادیب اندلسی است که به [[حجاز]] سفر نمود و آنجا اقامت کرد.<ref>تاج المفرق، ج1، ص54-55، «مقدمه.</ref> | ||
خط ۵۳: | خط ۵۵: | ||
===خالد بن عیسی بلوی=== | ===خالد بن عیسی بلوی=== | ||
[[خالد بن عیسی بلوی | [[خالد بن عیسی بلوی]] (713-765ق.) [[تاج المفرق فی تحلیة علماء المشرق]] را نوشته است. این اثر با اینکه در ظاهر سفرنامهای است که با سبکی ادیبانه و عبارات سجعگونه نگارش یافته، حاوی بسیاری از قطعات، قصاید، و ابیات است.<ref>نک: تاج المفرق، ج1، ص98-101، «مقدمه.</ref> | ||
===ابن بطوطه=== | ===ابن بطوطه=== | ||
[[ابن بطوطه | [[ابن بطوطه]] (703-779ق.) [[تحفة النظار]] را نگاشته است. وی شش بار به [[حج]] رفت. مرتبه نخست سفرش به [[حج]] را در 725ق. آغاز کرد و [[حج]] ششم او در749ق. انجام پذیرفت.<ref>راه حج، ص277.</ref> سلطان ابوعنان مراکش به ابن جزی اندلسی، صاحب دیوانش، فرمان داد که تحریری منظم از این خاطرات بنگارد و [[ابن بطوطه ]]<nowiki/>گزارش دور و دراز خود و دیدههایش از شگفتیهای جهان را بر او املا کرد.<ref>تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص333-340؛ سفرنامه ابن بطوطه، ج1، ص31.</ref> | ||
=== | ===منشاب الاخبار=== | ||
[[عبدالله بن صباح | [[عبدالله بن صباح]] معروف به ابن الصباح از سده نهم ق. [[منشاب الاخبار]] را نوشته که از جنبه اجتماعی و تاریخی مهم است.<ref>موسوعة مکة المکرمه، ج1، ص273.</ref> نسخهای از این اثر در [[تونس|دارالمکتبة الوطنیه]] [[تونس]] نگهداری میشود.<ref>رحلة الرحلات، ج1، ص165-176.</ref> | ||
===ابوالحسن علی قلصادی اندلسی=== | ===ابوالحسن علی قلصادی اندلسی=== | ||
[[ابوالحسن علی قلصادی اندلسی|'''ابوالحسن علی قلصادی اندلسی''']] (درگذشت 891ق.)، [[سفرنامه قَلصادی]] را نوشته است. او در شهر [[بسطه]] از مناطق اندلس، زاده شد و به سال 840ق. برای فراگیری دانش و ادب به مغرب و مشرق اسلامی سفر کرد و سال 851ق. [[تونس]] را به قصد سفر [[حج]] ترک نمود.<ref>جمهرة الرحلات، ج1، ص104-105.</ref> وی [[مناسک حج]] را بر پایه [[فقه مالکی]] اجرا میکرد.<ref>رحلة الرحلات، ج1، ص163.</ref> | [[ابوالحسن علی قلصادی اندلسی|'''ابوالحسن علی قلصادی اندلسی''']] (درگذشت 891ق.)، [[سفرنامه قَلصادی]] را نوشته است. او در شهر [[بسطه]] از مناطق اندلس، زاده شد و به سال 840ق. برای فراگیری دانش و ادب به مغرب و مشرق اسلامی سفر کرد و سال 851ق. [[تونس]] را به قصد سفر [[حج]] ترک نمود.<ref>جمهرة الرحلات، ج1، ص104-105.</ref> وی [[مناسک حج]] را بر پایه [[فقه مالکی]] اجرا میکرد.<ref>رحلة الرحلات، ج1، ص163.</ref> | ||
=== | ===ناصر الدین علی القوم الکافرین=== | ||
[[ابوعباس احمد حجری اندلسی | [[ابوعباس احمد حجری اندلسی]] مشهور به [[ابوعباس احمد حجری اندلسی|اَفُوقای]] (درگذشت 1051ق.) در کتابش [[ناصر الدین علی القوم الکافرین]] درباره [[حرمین]] آگاهیهایی داده است. او که مسلمانیاش را در اندلس مسیحی پنهان میکرد، به بخشهایی از اروپا سفر کرد و نیز به [[حرمین]] رفت .<ref>رحلة الرحلات، ج1، ص197-199.</ref> | ||
[[ | ===المعارج المرقیة فی الرحلة الشرقیه=== | ||
[[محمد بن علی رافعی اندلسی تطوانی]] (زنده در1110ق.) سفرنامه [[المعارج المرقیة فی الرحلة الشرقیه]] را نوشت و مراحل و منازل سفرش را در سرودهای تنظیم کرد. وی همراه [[کاروان مغربی]] پس از سپردن سی و چهار مرحله و منزل به مکه رسید و کنار گزارش از [[حرمین]]، به وصف [[محمل مصر]]، [[محمل شامی]] و [[کاروان بغدادی]] و [[کاروان بصری|بصری]] پرداخته است.<ref>رحلة الرحلات، ج1، ص244-249.</ref> | |||
سفر به [[حج]] و سفرنامهنویسی پس از سلطه مسیحیان قطع نشد. سفرنامههایی مانند | |||
[[ | [[حاج موریسکی]] (سده 16م.) [[رباعیات حاج ییوی منسون]]، نوشته که در شمار سرودهها درباره [[حج]] و وصف [[حرمین]] بوده است.<ref>تاج المفرق، ج1، ص95، «مقدمه.</ref> [[اناشید الحاج]] (سده 17م.)سفرنامه منظوم از واپسین سفرنامههای اندلسیان است که پس از سلطه مسیحیان و کاهش جمعیت مسلمانان نوشته شده است. (← اناشید الحاج) | ||
[[ابن عاشر اندلسی]] (درگذشت 1040ق.) که ارجوزهای در وصف [[منازل حج]] بوده،<ref>رحلة الرحلات، ج1، ص183-187.</ref> | |||
[[ | [[احمد بن محمد هشتوکی|احمد بن محمد هَشْتُوکی]] رحله ای با عنوان [[هدایة الملک العلام الی بیت الله الحرام]]،<ref>تاج المفرق، ج1، ص75، «مقدمه.</ref> | ||
[[رحله عبدالرحمن غنامی شاوی|عبدالرحمن غنامی شاوی]]،[[رحله عبدالرحمن غنامی شاوی|رحله]] <ref>رحلة الرحلات، ج1، ص281.</ref> و | |||
[[رحله محمد فاطمی بن حسین صقلی|محمد فاطمی بن حسین صقلی]]<ref>تاج المفرق، ج1، ص79، «مقدمه».</ref> [[رحله محمد فاطمی بن حسین صقلی|رحله]] | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} |