در حال ویرایش سلمان فارسی
این ویرایش را میتوان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
|شغل = | |شغل = | ||
|منصب = استاندار مدائن | |منصب = استاندار مدائن | ||
|تاریخ درگذشت = | |تاریخ درگذشت = 35 ه. ق | ||
|شهر درگذشت = مدائن | |شهر درگذشت = مدائن | ||
|کشور درگذشت = عراق | |کشور درگذشت = عراق | ||
خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
|امضا = <!-- sign.jpg --> | |امضا = <!-- sign.jpg --> | ||
}} | }} | ||
== شخصیتشناسی == | == شخصیتشناسی == | ||
نام اصلی سلمان، روزبه و کنیه او ابو | نام اصلی سلمان، روزبه و کنیه او ابو عبد الله است.<ref>اسد الغابه، ج2، ص 265؛ تاریخ الطبری، ج3، 171؛ کمال الدین، ص165.</ref> برخی منابع ماهویه، بهبود، مابه و مهاد را از نامهای دیگر وی دانسته <ref>سلماننامه، ص 59_62</ref> و نام پدرش را به اختلاف خشبوذان، بدخشان و فروخ ثبت کردهاند.<ref>سلمان نامه، ص 59_62</ref> سلمان خود را مردی فارسی (ایرانی) از اهالی روستایی به نام جی در اصفهان معرفی کرده است.<ref>بنگرید: السیره النبویه، ج1، ص 214؛ اسد الغابه، ج 2، ص 265؛ مهاجر حقیقت، ص 7_10.</ref> | ||
== قبل از اسلام == | == قبل از اسلام == | ||
سلمان که در جستجوی حقیقت بود، از آیین زرتشتی روگردان شد،<ref>السیره النبویه، ج1، | سلمان که در جستجوی حقیقت بود، از آیین زرتشتی روگردان شد،<ref>. السیره النبویه، ج1، ص 214-215.</ref> و با پذیرش [[مسیحیت]] به سرزمین [[شام]] سفر کرد. در کلیساهای این سرزمین به عبادت و خدمت مشغول شد.<ref>. السیره النبویه، ج1، ص 214-215؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص 507_510؛ مهاجر حقیقت، ص 17_21.</ref> | ||
سلمان در [[ | سلمان در [[عَمُّورِیَّه]]{{یادداشت|عموریه شهری تاریخی و ویران شده در ترکیه کنونی است.}} شام به هنگام مرگ روحانی برجسته مسیحی از زبان وی بشارتی از پیامبر خاتم(ص) شنید. او برای رسیدن به آرزویش همراه کاروانی به سمت [[حجاز]] راه افتاد اما در مسیر، کاروانیان او را به مردی یهودی در [[وادی القری|وادی القُری]] فروختند. این چنین است که قبل از هجرت پیامبر(ص)، سلمان در [[یثرب]] برده [[بنی قُرَیظَه]] {{یادداشت|از جمله طائفههای یهودی ساکن در یثرب یا همان مدینه عصر نبوی.}} بود. | ||
== بعد از اسلام == | == بعد از اسلام == | ||
منابع درباره چگونگی آزادی و مسلمان شدن سلمان گزارشهای مختلفی آوردهاند. قول مشهور، وی را نخستین ایرانی میداند که در سال دوم هجرت در مدینه | منابع درباره چگونگی آزادی و مسلمان شدن سلمان گزارشهای مختلفی آوردهاند. قول مشهور، وی را نخستین ایرانی میداند که در سال دوم هجرت در مدینه مسلمان شد، که آزادیاش توسط شخص پیامبر «(ص)» و تا آستانه [[غزوه خندق]] (۵ ه. ق) به تاخیر افتاد.<ref>. السیره النبویه، ج 1، ص 218؛ شرح نهجالبلاغه، ج 18، ص 34-35؛ الطبقات الکبری، ج 4، ص 61-62؛ الاستیعاب، ج 2، ص 634-637.</ref> سلمان فارسی پس از آزادی با [[حذیفة بن یمان]]<ref>. الطبقات الکبری، ابن سعد، ج4، ص63؛ اعلام الوری، ج1، ص363؛ المنتظم، ج3، ص73.</ref> یا [[ابوذر]]<ref>. الکافی، ج8، ص297_ 299.</ref> عقد اخوت بست. نخستین حضور او شرکت در غزوه [[غزوه احزاب|خندق]] {{یادداشت|نام دیگر جنگ احزاب.}} بود.<ref>. السیرة النبویه، ج2، ص224؛ تاریخ الیعقوبی، ج2، ص50؛ تجارب الامم، ج1، ص257.</ref> | ||
=== جنگ خندق === | === جنگ خندق === | ||
پس از آن که رسول الله «(ص)» با اصحاب خویش درباره چگونگی دفاع مشورت کرد، سلمان با توجه به نبردهای دفاعی ایرانیان، پیشنهاد حفر خندق در مدینه را ارائه نمود.<ref>. السیرة النبویه، ج2، ص224؛ تاریخ الیعقوبی، ج2، ص50؛ تجارب الامم، ج1، ص257.</ref> اما به رغم شهرت انتساب این پیشنهاد به سلمان فارسی بنا به برخی از گزارشها پیشنهاد حفر خندق از سوی خود رسول الله «(ص)» بوده است. چراکه قبل از سلمان، پیامبر «(ص)» یاران خود را در انتخاب یکی از دو گزینه حضور در شهر و نبرد در نزدیک [[کوه سَلع]] مخیر کرده بود<ref>. المغازی، ج2، ص445.</ref> و بعلاوه در نامه حضرت به [[ابوسفیان]]، طرح حفر خندق از الهامهای خداوند دانسته شده است.<ref>. المغازی، ج2، ص493.</ref> براین اساس، میتوان گفت سلمان صرفاً تأیید کننده پیشنهاد پیامبر «(ص)» بوده است.<ref>. المغازی، ج2، ص445؛ الصحیح من سیرة النبی، ج10، ص159-160.</ref> در همین نبرد پیامبر «(ص)» از وی با تعبیر «سلمان منا اهل البیت» یاد کرد.<ref>. السیره النبویه، ج2، ص214ـ224.</ref> | |||
اما | |||
بعدها در چند نقطه از دامنه کوه مساجدی به یاد بود نبرد ساخته شد | بعدها در چند نقطه از دامنه کوه مساجدی به یاد بود نبرد ساخته شد ومردم آنها را «[[مساجد فتح]]» یا «مساجد خندق» نامیدند که یکی از آنها [[مسجد سلمان فارسی]] است.<ref>. تاریخ المعالم المدینه، ص201-202.</ref> نیز در کنار مسجدی که به نام [[مسجد امام علی (مدینه)|علی بن ابیطالب]] (ع) است مسجدی به سلمان منسوب است؛ که این دو مسجد را سیف الدین حسین بن ابیالهیجاء از نژاد کُرد و از وزیران دولت شیعی [[فاطمیان|فاطمی]] در سال ۵۷۵ق. تجدید بنا کرده است.<ref>. بهجه النفوس، ج 1، ص 566؛ وفاء الوفاء، ج3، ص43؛</ref> | ||
=== بعد از خندق === | === بعد از خندق === | ||
افزون بر غزوه خندق او در دیگر غزوات و رویداهای عصر نبوی، نیز حضور فعال داشت. در [[غزوه طائف]] به کار گرفتن منجنیق پیشنهاد سلمان بود.<ref>. سبل الهدی، ج5، ص 385؛ المغازی، ج3، ص927.</ref> سلمان از راویان حدیث پیامبر «(ص)» بود و بسیاری از او حدیث نقل کردهاند. | |||
=== سلمان در فتوحات === | === سلمان در فتوحات === | ||
با گسترش فتوحات در عصر [[عمر | با گسترش فتوحات در عصر [[عمر]]، سلمان نقش بارزی بهویژه در فتوحات شرق و ایران ایفا کرد. پس از فتح [[مدائن]] (۱۵ ه. ق) سلمان فارسی و [[حذیفه بن یمان]] برای اقامت نیروها در امتداد [[فرات]] [[کوفه]] را انتخاب کردند.<ref>. تاریخ الطبری، ج3، ص145-146؛ الکامل فی التاریخ، ج2، ص527-528.</ref> | ||
گفته شده او در فتوحات نقش سفیر و مبلّغ مسلمانان را ایفا میکرد. به طور مثال سلمان راهنمای [[سعد بن ابی وقاص]] در عبور از [[دجله]] بود. یا به راهنمایی او شهر مدائن، با پیمان صلح به تصرف درآمد که مرزبانان شهر نزد سلمان آمدند و اسلام آوردند و همراه آنان مردم تیسفون (پایتخت ساسانیان) مسلمانشدند. با گشودهشدن این شهر، خلیفه دوم<ref>. مروج االذهب؛ ج2، ص306-307.</ref> یا [[سعدبنابیوقاص]] که فرمانده سپاه بود، سلمان را به کارگزاری آن شهر منصوب کرد.<ref>. تاریخ الیعقوبی؛ ج2، ص37.</ref> | |||
گفته شده او در فتوحات نقش سفیر و مبلّغ مسلمانان را ایفا میکرد. به طور مثال سلمان راهنمای [[سعد بن ابی وقاص]] در عبور از [[دجله]] بود. یا به راهنمایی او شهر مدائن، با پیمان صلح به تصرف درآمد که مرزبانان شهر نزد سلمان آمدند و اسلام آوردند و همراه آنان مردم تیسفون (پایتخت ساسانیان) مسلمانشدند. با گشودهشدن این شهر، خلیفه دوم<ref>مروج االذهب؛ ج2، ص306-307.</ref> یا [[سعدبنابیوقاص]] که فرمانده سپاه بود، سلمان را به کارگزاری آن شهر منصوب کرد.<ref>تاریخ الیعقوبی؛ ج2، ص37.</ref> | |||
=== خلافت عثمان === | === خلافت عثمان === | ||
مطابق برخی گزارشها، سلمان فارسی در برخی فتوحات<ref>الکامل فی التاریخ؛ ج3، ص132.</ref> یا دفع شورشهای عصر [[عثمان]]<ref>فتوح البلدان، ج1، ص234؛ معجم البلدان؛ ج1، ص380.</ref> نیز حضور داشت که در صورت پذیرش خبر | مطابق برخی گزارشها، سلمان فارسی در برخی فتوحات<ref>. الکامل فی التاریخ؛ ج3، ص132.</ref> یا دفع شورشهای عصر [[عثمان]]<ref>. فتوح البلدان، ج1، ص234؛ معجم البلدان؛ ج1، ص380.</ref> نیز حضور داشت که در صورت پذیرش خبر رحلت سلمان در زمان خلافت عمر، گزارشهای شرکت او در فتوحات زمان [[عثمان]] قابل قبول نیست. | ||
== سلمان و اهل البیت(ع) == | == سلمان و اهل البیت(ع) == | ||
تعبیر "سلمان منا " جایگاه والای او را نزد رسول خدا (ص) نشان میداد. سلمان پس از رحلت پیامبر (ص)، همچنان مدافع [[اهل بیت]](ع) باقی ماند؛ و در کنار برخی صحابه گرانقدر مانند [[عمار]] به دفاع از حق امیرمؤمنان(ع) پرداخت.<ref>الخصال، ص607-608.</ref>مطابق نقلی، سلمان در شمار آن دسته از صحابه هوادار [[امام علی]](ع) بود که در تجمع محله [[بنی بیاضه]]، گردآمدند تا از بیعت عمومی با [[ابوبکر]] جلوگیری کنند که امیر مؤمنان(ع) آنان را به آرامش دعوت کرد.<ref>تاریخ الیعقوبی، ج2، | تعبیر "سلمان منا " جایگاه والای او را نزد رسول خدا (ص) نشان میداد. سلمان پس از رحلت پیامبر (ص)، همچنان مدافع [[اهل بیت]](ع) باقی ماند؛ و در کنار برخی صحابه گرانقدر مانند [[عمار]] به دفاع از حق امیرمؤمنان(ع) پرداخت.<ref>. الخصال، ص607-608.</ref>مطابق نقلی، سلمان در شمار آن دسته از صحابه هوادار [[امام علی]](ع) بود که در تجمع محله [[بنی بیاضه]]، گردآمدند تا از بیعت عمومی با [[ابوبکر]] جلوگیری کنند که امیر مؤمنان(ع) آنان را به آرامش دعوت کرد.<ref>. تاریخ الیعقوبی، ج2، ص 124.</ref> | ||
هنگامی که با ابوبکر بیعت شد، سلمان در واکنشی به زبان فارسی به کنایه از بیتوجهی مردم گفت: «کرداذ ناکرداذ؛ کردید و نکردید»<ref>به گزارش مدائنی در انساب الاشراف؛ ج2، ص274.</ref> نیز نقل شده که سلمان انتخاب ابوبکر و رها کردن اهل بیت(ع) را خطا و موجب بروز اختلافات بین مسلمانان دانسته است.<ref>السقیفة و الفدک؛ ص45؛ شرح نهج البلاغه، ج6، ص43 و ج2، ص131.</ref> | هنگامی که با ابوبکر بیعت شد، سلمان در واکنشی به زبان فارسی به کنایه از بیتوجهی مردم گفت: «کرداذ ناکرداذ؛ کردید و نکردید»<ref>. به گزارش مدائنی در انساب الاشراف؛ ج2، ص274.</ref> نیز نقل شده که سلمان انتخاب ابوبکر و رها کردن اهل بیت(ع) را خطا و موجب بروز اختلافات بین مسلمانان دانسته است.<ref>. السقیفة و الفدک؛ ص45؛ شرح نهج البلاغه، ج6، ص43 و ج2، ص131.</ref> | ||
او از معدود افرادی بود که در دفن [[حضرت زهرا]] (س) شرکت داشت.<ref>الخصال، | او از معدود افرادی بود که در دفن [[حضرت زهرا]] (س) شرکت داشت.<ref>. الخصال، ص 361؛ رجال کشی، ج1 ص 34؛ الاختصاص، ص 5.</ref> همچنین روایاتی از او در فضایل امام علی(ع)،<ref>. الارشاد؛ ج1، ص352.</ref> حسنین(ع) <ref>. سبل الهدی، ج11، ص57.</ref> و اهل بیت(ع) <ref>. الامالی مفید؛ ص30.</ref> نقل شده است. از سوی دیگر سلمان در گفتار امامان ستوده شده است.<ref>. الغارات؛ ج2، ص823. ؛ امالی طوسی، ص 133؛ الدرجات الرفیعه، ص 209</ref> | ||
== وفات سلمان == | == وفات سلمان == | ||
سلمان فارسی در شهر مدائن رحلت کرد. زمان رحلت او به اختلاف ثبت شده است | سلمان فارسی در شهر مدائن رحلت کرد. اما زمان رحلت او به اختلاف ثبت شده است. طبق قولی که اغراق آمیز بنظر میرسد وی در سال ۳۵ و در سن ۲۵۰ ویا ۳۵۰ سالگی در گذشته است.<ref>. تاریخ بغداد، ج 1، ص 176؛ الکامل فی التاریخ، ج3، ص 287.</ref> برخی منابع از ساده زیستی و زهد سلمان سخن گفته ویادآور شدهاند که وی لباس پشمینه میپوشید و بر درازگوش سوار میشد و نان جو میخورد.<ref>. مروج الذهب، ج2، ص 306-307.</ref> | ||
==== مزار سلمان ==== | ==== مزار سلمان ==== | ||
{{اصلی|مرقد سلمان فارسی}} | {{اصلی|مرقد سلمان فارسی}} | ||
مزار سلمان فارسی امروزه در شهر | مزار سلمان فارسی امروزه در شهر سلمان پاک در کشور [[عراق]] قرار دارد. | ||
==جستار های وابسته == | ==جستار های وابسته == | ||
خط ۹۷: | خط ۹۶: | ||
* [[مساجد فتح]] | * [[مساجد فتح]] | ||
* [[نبرد خندق]] | * [[نبرد خندق]] | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
خط ۱۱۰: | خط ۱۱۱: | ||
}} | }} | ||
* '''الاختصاص''' محمد بن محمد بن نعمان المفید (م. ۴۱۳ق)، تحقیق علی اکبر غفاری و سید محمود زرندی، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق. | * '''الاختصاص'''محمد بن محمد بن نعمان المفید (م. ۴۱۳ق)، تحقیق علی اکبر غفاری و سید محمود زرندی، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق. | ||
* '''الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد''' شیخ مفید محمد بن محمد بن النعمان (۳۳۶–۴۱۳ق)، تحقیق مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق. | * '''الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد''' شیخ مفید محمد بن محمد بن النعمان (۳۳۶–۴۱۳ق)، تحقیق مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق. | ||
* '''الاستیعاب فی معرفة الاصحاب''' یوسف بن عبدالله بن عبدالبر (۳۶۸–۴۶۳ق)، تحقیق علی محمد بجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق. | * '''الاستیعاب فی معرفة الاصحاب''' یوسف بن عبدالله بن عبدالبر (۳۶۸–۴۶۳ق)، تحقیق علی محمد بجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق. | ||
* '''اسد الغابة فی معرفة الصحابه''' علی بن محمد بن الاثیر (۵۵۵–۶۳۰ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق. | * '''اسد الغابة فی معرفة الصحابه'''علی بن محمد بن الاثیر (۵۵۵–۶۳۰ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق. | ||
* '''اعلام الوری باعلام الهدی''' الفضل بن الحسن الطبرسی (۴۶۸–۵۴۸ق)، تصحیح مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۷ق. | * '''اعلام الوری باعلام الهدی''' الفضل بن الحسن الطبرسی (۴۶۸–۵۴۸ق)، تصحیح مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۷ق. | ||
* '''الامالی''' شیخ مفید محمد بن محمد بن النعمان (درگذشت ۴۱۳ق)، تصحیح حسین استاد ولی، علیاکبر غفاری، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق. | * '''الامالی''' شیخ مفید محمد بن محمد بن النعمان (درگذشت ۴۱۳ق)، تصحیح حسین استاد ولی، علیاکبر غفاری، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق. |