در حال ویرایش شاذروان

| بنیانگذار       = [[عبدالله بن زبیر]] یا [[قبیله خزاعه|خزاعیان]]

'''شاذَرْوان''' برآمدگی شیب‌دار کوتاهی است که در قسمت پایین دیوار [[کعبه]]، به جز ضلع [[حجر اسماعیل|حِجْر اسماعیل]] و پایین [[باب الکعبه|درِ کعبه]]، وجود دارد. شاذروان را بخشی از کعبهٔ ساخته شده به‌دست [[حضرت ابراهیم(ع)|ابراهیم(ع)]] دانسته‌اند، که [[قریش]] هنگام [[بازسازی کعبه|تجدید بنای کعبه]]، از آن کاست. فقیهان [[شیعه]] و برخی فقیهان [[اهل‌سنت]]، [[طواف]] روی آن را باطل شمرده‌اند؛ با این استدلال که طواف باید پیرامون کعبه باشد نه [[درون کعبه]].  

 

شاذروان بارها در طول تاریخ بازسازی یا تعویض شد. پوشیده شدن با گچ و مرمر در اواخر قرن سوم قمری و تبدیل آن به سطحی شیب‌دار در دهه اول از سال ۶۷۰قمری، از تغییرات مهم آن است. امروزه شاذروان با سنگ‌های مرمر سفید پوشیده شده و ۵۷ حلقه از جنس طلا برای نگه داشتن [[پرده کعبه]] در آن تعبیه شده است.  همچنین هشت قطعه سنگ مرمر گرانبها روی شاذروان، سمت راست درِ کعبه قرار دارد که مربوط به سنگ‌های مطاف در سال ۶۳۱ قمری است.

شاذروان، برآمدگی شیب‌دار کوتاهی است که در قسمت پایین دیوار [[کعبه]]، به جز ضلع [[حجر اسماعیل|حِجْر اسماعیل]] و پایین [[باب الکعبه|درِ کعبه]]، وجود دارد.  

دهخدا اصل واژه شاذروان را فارسی می‌داند و به معنای پرده بزرگی است که جلوی درِ خانه و ایوان ملوک و سلاطین می‌کشند.<ref>لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه شاذروان.</ref> برخی معتقدند به آن شاذروان گفته‌اند، چون [[پرده کعبه]] به حلقه‌هایی که در آن قرار دارد متصل می‌شود (چادربان).<ref>موسوعه [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمرآة_الحرمین_ج۱-۲.pdf&page=67 مرآت الحرمین، ص۶۷.]</ref> به شاذروان «تأزیر» نیز گفته شده؛ چراکه برای کعبه مانند اِزار است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:تاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=288 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج3، ص 288]</ref>

 

در پایین ضلع [[حجر اسماعیل]]، شاذروان قرار ندارد و همچنین در پایین [[باب الکعبه|درِ کعبه]]، شاذروان قرار داده نشده و به جای آن، پله‌ای صاف به طول ۳۴۵ سانتیمتر ساخته شده است.<ref name=":0" />

شاذروان را بخشی از کعبهٔ ساخته شده به‌دست [[حضرت ابراهیم(ع)|ابراهیم(ع)]] دانسته‌اند، که [[قریش]] هنگام [[بازسازی کعبه|تجدید بنای کعبه]]، از آن کاست.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:مرآة_الحرمین_ابراهیم_رفعت_پاشا_ج1.pdf&page=263 مرآة الحرمین، ج1، ص 263]</ref> قریشیان مساحت کعبه را از چهار طرف کاهش دادند؛<ref name=":11">«مفرحة الانام فی تأسیس بیت‌اللّه الحرام»، ص۲۴.</ref> البته ضلع [[حجر اسماعیل]] را بیش از دیگر ضلع‌ها کاهش دادند. پیش از آن، این ضلع از کعبه، تا نیمی از حجر اسماعیل ادامه داشت.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:تاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=289 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج3، ص 289.]</ref> به همین دلیل، ضلع حجر اسماعیل شاذروان ندارد؛<ref name=":0" />

شاذروان با کیفیت کنونی آن، ساخته [[عبدالله بن زبیر]] در سال ۶۴ق. دانسته شده است.<ref name=":2" /> گفته‌اند عبدالله بن زبیر، برای حفظ دیوار کعبه از نفوذ آب و نیز جلوگیری از تماس بدن [[طواف|طواف‌کنندگان]] با پرده کعبه، شاذروان را ایجاد کرد، تا به هنگام شلوغی، بدن آنان آسیب نبیند و پرده نیز از بین نرود.<ref>معرفی اماکن مکه مکرمه، ۱۳۹۱ش، ص۴۷.</ref>نظرات دیگری درباره نخستین زمان ساخت شاذروان وجود دارد.<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=295 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج3، ص۲۹۵.]</ref>  

شاذروان در اواخر قرن سوم قمری، با گچ و مرمر پوشانده شد<ref name=":2" /> و در دهه اول از سال ۶۷۰ قمری، به صورت شیب‌دار درآمد.<ref name=":3">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:تاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=295 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج3، ص295]</ref> شاذروان پیش از آن، به‌صورت پله بود که گاهی مردم از روی آن [[طواف]] می‌کردند.<ref name=":3" /> سنگ‌های شاذروان در سال ۱۰۹۸ قمری. به دستور احمد پاشا، با سنگ چخماق جایگزین شد.<ref name=":3" /> در سال ۱۴۱۷ قمری در دوره ملک فهد، پنجمین پادشاه [[عربستان|عربستان سعودی]] نیز، سنگ‌های مرمر شاذروان تعویض شد.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:تاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=296 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج۳، ص۲۹۶.]</ref>

از تعمیر بخش‌هایی از شاذروان یا تغییرات دیگر در آن در سال‌های 542،636، 661، 670، 838، 846 و 1040 نیز در منابع گزارش‌هایی وجود دارد.<ref name=":3" />[[پرونده:ضلع حجر اسماعیل از کعبه۲.jpg|300px|thumb|left|]]  

روی شاذروان سمت راست درِ کعبه، هشت قطعه سنگ مرمر کنار هم قرار دارد که رنگ آنها زرد متمایل به قرمزِ مات است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=17 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج۳، ص۱۷.]</ref> برخی گفته‌اند: «به نظر می‌رسد هنگام تجدید ساختمان مطاف، در سال ۶٣١ هجری، این سنگ‌ها در این محل قرار داده شده باشند.»<ref name=":4">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=17 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج۳، ص۱۷.]</ref>  

این قطعه سنگ‌ها از گرانبهاترین آثار اسلامی در [[مسجدالحرام]] شمرده شده است.<ref name=":4" /> هریک از هشت قطعه، مستطیل‌شکل بوده و بزرگترین آنها به طول ٣٣ و به عرض ٢١ سانتیمتر است. همگی آنها به صورت مربعی با ضلع ٧۴ سانتیمتر، کنار هم قرار گرفته‌اند.<ref name=":4" />

حلقه‌هایی در شاذروان تعبیه شده که [[پرده کعبه]] به وسیله آنها در جای خود ثابت شده تا حرکت باد آن را جابه‌جا نکند.<ref name=":8">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:تاریخ_القویم_ج۳.pdf&page=297 التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم، ج3، ص297]</ref> این حلقه‌ها از جنس مس زرد<ref name=":8" /> و پس از آن، از نقره بود و در سال ۱۳۹۶ش با حلقه‌های طلا جایگزین شد.<ref>«[https://www.yjc.news/fa/news/6100071 نصب حلقه‌های طلا روی شاذروان کعبه]»، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران جوان.</ref> تعداد حلقه‌ها در گذشته ۴۸ عدد بود،<ref name=":8" /> که به ۵۷ عدد افزایش یافت.<ref>[https://www.alwatan.com.sa/article/286823 «شاذروان کعبه و دیوار حطیم در ظاهری جدید»]، وبگاه الوطن.</ref>

مذاهب فقهی [[اهل‌سنت]] درباره حکم طواف روی شاذروان اختلاف‌نظر دارند. [[مذهب شافعی|شافعی]] و [[مذهب مالکی|مالکی]] طواف روی شاذروان را باطل دانسته‌اند. [[مذهب حنفیه]] نیز، شاذروان را جزو کعبه ندانسته است. در مقابل، [[مذهب حنبلیه|حنبلی‌ها]] طواف روی آن را باطل‌کننده طواف نمی‌دانند.<ref>شفاء الغرام باخبار البلد الحرام، ج2، ص 188</ref>

* «[https://www.makkahnews.sa/4902104.html '''الانتهاء من أعمال استبدال رخام الشاذروان الکعبة المشرفة وجدار الحطیم''']»، صحیفة مکة الالکترونیة، تاریخ درج مطلب: ۹ ژانویه ۲۰۱۶م، تاریخ بازدید: ۱۰ فروردین ۱۴۰۱ش.

* '''جامع الفتاوی، موسوی شاهرودی'''، مرتضی، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.

* [https://www.alwatan.com.sa/article/286823 '''«شاذروان کعبه و دیوار حطیم در ظاهری جدید»''']، وبگاه الوطن، تاریخ درج مطلب: ٢٥ ربیع الاول ١٤٣٧ق/ ۱۶ دی ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۱۶ اسفند ۱۴۰۲ش.

* '''شفاء الغرام باخبار البلد الحرام'''، فاسی، محمد بن احمد، تحقیق علی عمر، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه،2008م.

* '''فرهنگ اعلام جغرافیایی-تاریخی در حدیث و سیره نبوی'''، شراب، محمد محمدحسن،ترجمه حمیدرضا شیخی، تحقیق محمدرضا نعمتی، تهران، مشعر، ۱۳۸۳ش.

* '''موسوعه مرآة الحرمین'''، ایوب صبری پاشا، ایوب، قاهره، دار الافاق العربیه، ۱۴۲۴ق.

* '''مرآة الحرمین او الرحلات الحجازیة و الحج و مشاعرة الدینیه'''، رفعت پاشا، ابراهیم، مصر، دارالکتب المصریه، ١٣۴۴ق.