در حال ویرایش شیعه

'''شیعه''' یکی از مذاهب بزرگ اسلامی است. شیعیان برآنند که [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(ص)]]، [[علی بن ابی‌طالب]] را به صراحت به جانشینی خود تعیین کرد و [[امامت]] حق او و فرزندانش است. مذهب شیعه به دلیل نقش [[امام صادق(ع)]] در رشد و گسترش مبانی دینی و فقهی، شیعه جعفری نیز خوانده می‌شود.

بر پایه برخی منابع تاریخی، شیعیان (امامیه و برخی فرقه‌های شیعی) در دوره‌هایی از تاریخ اسلام بر [[مکه]] و [[مدینه]] حکومت می‌کردند و شروع آن نیز به زمان امام علی(ع) برمی‌گردد که افرادی از یاران امام و به دستور او، بر مکه حکومت داشتند.

همچنین سادات حسنی و سادات حسینی که از نوادگان [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین (ع)|امام حسین(ع)]] بودند بر مکه، مدینه و [[حجاز|منطقه حجاز]] حکومت می‌کردند. حکومت سادات حسنی از سال ۳۵۸ قمری تا زمان تسلط و حکومت آل سعود در عربستان (سال ۱۳۴۳ق) بود.
==واژه شناسی==
شیعه در لغت به معنای پیروی از دیگری،<ref>لسان العرب، ج ۸، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> فرقه، حزب و گروه است.<ref>الصحاح، ج۳، ص۱۲۴۰-۱۲۴۱؛  العین، ذیل «شیع و شوع».</ref> همچنین شیعه و برخی مشتقات این ریشه بیش از ده بار در [[قرآن]] به کار رفته<ref>ر.ک: سوره مریم، آیه ۶۹؛ سوره صافات، آیه ۸۳؛ سوره سبا، آیه ۵۴.</ref> که معنای لغوی آن مراد است؛ چنان‌که در آیه ۸۳ سوره صافات [[حضرت ابراهیم(ع)]] شیعه حضرت نوح(ع) را معرفی شده است.<ref>کشف المحجة لثمرة المهجه، ص۱۷۴.</ref>شیعه به کسانی گفته می‌شود که اعتقاد دارند [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(ص)]]، [[امام علی(ع)|علی بن ابی‌طالب]] را به صراحت به جانشینی خود تعیین کرده و [[امامت]] حق او و فرزندانش است؛<ref>الملل و النحل، ج۱، ص۱۶۹.</ref> از این رو شیعه به کسانی گفته می‌شود که پیرو امام علی و اولاد آن حضرت باشند.<ref>الملل و النحل، ج۱، ص۱۶۹؛ اوائل المقالات، ص۳۸؛ مقالات الاسلاميين، ج۱، ص۵.</ref>

== مذاهب شیعه ==
شيعه پس از رحلت پيامبر اكرم مجموعۀ يكپارچه‌اى بودند كه از على و خاندان او پيروى مى‌كردند، تا آنكه پس از حادثه کربلا فرقۀ كيسانيه، كه به امامت محمد حنفيّه معتقد بودند، پديد آمد. سپس فرقه‌هاى ديگرى در پى برخى حوادث بروز كرد، همچون زيديّه (پيروان زيد بن على) مغيريّه، محمديّه، ناووسيه، اسماعيليه، سميطيه، فطحيّه، واقفيه، خطّابيّه، نصيريه ومفوّضه. از این فرقه ها تنها سه فرقه باقی مانده است.<ref>سیمای عقاید شیعه، ص 47</ref>

=== امامیه ===
همچنین با توجه به اینکه محور تفکر شیعی در همه فرقه‌های آن، امامت است، از شیعه به «امامیه» یاد کرده‌اند.<ref>اوائل المقالات، ص۳۸.</ref> به گفته [[شیخ مفید]] (فقیه مشهور شیعه در قرن چهارم قمری) اعتقادات امامیه که با آن‌ها از سایر فرقه‌های شیعی و فرقه‌های اسلامی جدا می‌شوند عبارتند از:
*واجب بودن وجود امام در هر زمان
*واجب بودن نص آشکار در تعیین امام
*واجب بودن [[عصمت]] و کمال برای امامان و دور بودن شخص معصوم از گناه و خطا
*انحصار امامت در فرزندان [[امام حسین (ع)|امام حسین(ع)]] تا [[امام مهدی(ع)]].<ref>اوائل المقالات، ص۳۸.</ref> 
مذهب شیعه به دلیل نقش [[امام صادق(ع)]] در رشد و گسترش مبانی دینی و فقهی، شیعه جعفری نیز خوانده می‌شود.<ref>فرهنگ فقه، ج۳، ص۹۵.</ref>

=== زیدیه و اسماعیلیه ===
زيديه، امامت را تنها براى على(ع) و امام حسن و امام حسين عليهما السلام مى‌دانند، نه امامان ديگر و به نظر آنان، رهبرى پس از آن بزرگواران از آنِ‌ هر هاشمى است كه قيام مسلّحانه كند و به امامتِ‌ خودش دعوت كند. اسماعيليه نيز امامت را تا امام صادق(ع) قبول دارند و پس از او به امامت فرزندش اسماعيل معتقدند و استمرار آن را در فرزندان او مى‌دانند.<ref>سیمای عقاید شیعه، ص 48</ref> 

== شیعیان در مکه و مدینه ==
بر پایه برخی منابع تاریخی، شیعیان (امامیه و برخی فرقه‌های شیعی) در دوره‌هایی از تاریخ اسلام بر [[مکه]] و [[مدینه]] حکومت می‌کردند<ref>نگاه کنید به: بررسی تاریخی امیران شیعی حرمین شریفین از آغاز تاحکومت آل سعود، ص۳۴-۳۵.</ref> که سابقه آن به زمان [[امام علی(ع)]] برمی‌گردد که افرادی مانند [[ابو قَتاده انصاری]] و [[قثم بن عباس]]، از یاران امام علی، به دستور او بر مکه حکومت داشتند.<ref>الاستیعاب، ج۳، ص۱۳۰۴.</ref>

* '''فاطمیانِ''' اسماعیلی مذهب (حکومت: ۲۹۷-۵۶ق) به عنوان حاکمان مصر و شام، بر حرمین نفوذ داشتند و ده‌ها سال به نام آنان در مکه و مدینه، خطبه خوانده می‌شد.
* '''قَرامَطه'''، به عنوان شیعیان اسماعیلی، مدتی در سال ۳۱۷ قمری بر مکه مسلط شدند.
* '''سادات حسنی''' که از سال ۳۵۸ تا زمان تسلط و آغاز حکومت آل سعود در عربستان (سال ۱۳۴۳ق)، بر مکه، مدینه و [[حجاز|منطقه حجاز]] حکومت می‌کردند که به آنان اشراف حسنی می‌گفتند.<ref>بررسی تاریخی امیران شیعی حرمین شریفین از آغاز تاحکومت آل سعود، ص۳۹.</ref> گفته شده در سال‌های آخر حکومت آنها به مذهب شافعی گرویده بودند.<ref>بررسی تاریخی امیران شیعی حرمین شریفین از آغاز تاحکومت آل سعود، ص۳۴-۳۵.</ref>
* '''سادات حسینی''' که به آنان اشراف حسینی نیز می‌گفتند، هم‌زمان با سادات حسنی، در سال ۳۶۰ق در مدینه، موفق به تشکیل حکومت شدند و از فرقه‌های زیدی و دوازده امامی بودند.<ref>بررسی تاریخی امیران شیعی حرمین شریفین از آغاز تاحکومت آل سعود، ص۳۴-۳۵.</ref>

==پانویس==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
|پیش از لینک = کتاب
|منبع = بررسی تاریخی امیران شیعی حرمین شریفین از آغاز تا حکومت آل سعود، نوشته سید محمود سامانی
|پس از لینک = 
| لینک = 
}}
* قرآن کریم
* '''الاستیعاب في معرفة الأصحاب'''، یوسف بن عبدالله النمری، به تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، 1412ق.
* '''اوائل المقالات'''، محمد بن محمد شیخ مفید، با تصحیح و تنظیم: فضل‌الله زنجانی، ابراهیم انصاری زنجانی و عباسقلی چ‍رن‍داب‍ی، قم، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق.
* '''بررسی تاریخی امیران شیعی حرمین شریفین از آغاز تاحکومت آل سعود'''، سیدمحمود سامانی، تهران، مشعر، ۱۳۹۷ش.
* '''الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربية'''، أبو نصر الجوهری، به تحقیق: احمد عبدالغفور، بیروت، دار العلم للملايين، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
* '''فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)'''، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، زیرنظر: سید محمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۵ش.
* '''کتاب العین'''، خلیل بن احمد فراهیدی، با گردآوری: محسن آل‌عصفور، به تصحیح: مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم، مؤسسة دار الهجرة، ۱۴۰۹ق.
* '''کشف المحجة لثمرة المهجه'''، علی بن موسی سید بن طاووس،  نجف، منشورات المطبعة الحيدرية، ۱۳۷۰ق.
* '''لسان العرب'''، جمال الدين ابن منظور، بيروت، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
* '''المغازی'''، محمد بن عمر واقدی، به تحقیق مارزدن جونز، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۹ق.
* '''مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین'''، ابو الحسن اشعری، ویسبادن، انتشارات فرانس شتاینر، چاپ سوم، 1400 ق.
* '''الملل و النحل'''، محمد بن عبد الکریم شهرستانی، به تحقیق: محمد بدران‌، قم، الشریف الرضی، چاپ سوم، 1364ش.
{{پایان}}