در حال ویرایش صفوان بن مهران

|نام کامل = صفوان بن مهران بن مغیرة جمال کوفی اسدی

'''صفوان بن مهران جمّال'''، متولد [[کوفه]]، از یاران خاص [[امام صادق(ع)]] و از اصحاب [[امام کاظم(ع)]] بود. وی جدّ [[ابوعبدالله صفوانی]] از عالمان [[شیعه]] است. او یکی از نخستین افرادی بود که جای قبر پنهان [[امام علی(ع)]] را شناخت و اولین کسی بود که قبر امام علی(ع) را بازسازی کرد. صفوان، راوی [[زیارت مخصوص امام علی(ع)]]، زیارت [[اربعین]] و [[دعای علقمه]] است.

صفوان بن مهران بن مغیرة جمال کوفی اسدی، با کنیه ابومحمد، در آغاز نیمه اول سده دوم هجری، در شهر [[کوفه]]، به دنیا آمد.  

از قبیله بنی اسد بوده، به پیشه شترداری می‌پرداخت و شتران خود را کرایه می‌داد، به همین دلیل به جمّال شهرت یافت.<ref>معالم العلماء، ص۶۰؛ التحریر الطاووس، ص۱۵۳،ش ۲۰۱؛ بهجة الآمال، ج ۵، ص۳۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۰، ص۱۵۰؛ فهرست نجاشی، ص۱۴۰؛ الفهرست للطوسی، ص۲۴۳؛ رجال العلاّمه الحلّی، ص۸۹،ش ۲، رجال الکشی، ج۲، ص۷۴۰، وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص۲۱۷؛ رجال الطوسی، ص۲۲۷.</ref>

صفوان جمّال، از [[کوفه]] به [[مدینه]] رفت و یکی از اصحاب [[امام صادق(ع)]] شد. بعد از شهادت امام صادق(ع)، در سال ۱۴۸ق، از محضر [[امام کاظم(ع)]] بهره برده، در شمار اصحاب او قرار گرفت.<ref>فهرست نجاشی، ص۱۴۰، ریحانة الادب، ج ۳؛ ص۴۵۵؛ تحفة الاحباب، ص۲۵۵ و ۲۵۶؛ مجالس المؤمنین، ج ۱، ص۳۹۱؛ هدیةالاحباب، ص۱۸۸؛ تنقیح المقال، ج ۲، ص۹۹؛ قاموس الرجال، ج ۵، ص۵۰۲.</ref>

صفوان، به دلیل پیشه‌ای که داشت، گاهی خود، با شترانی که کرایه می‌داد همراه می‌شد؛ این شغل باعث شد چند بار امام صادق(ع) را از مدینه و [[حجاز]] به [[عراق]] آورده، و در این همراهی‌های طولانی از محضر امام(ع) بهره ببرد.<ref>کامل الزیارات، باب التاسع، ص۳۵، وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص۳۰۵،ش ۶؛ فَرحة الغری، ص۵۶؛ ریحانة الادب، ج ۳، ص۴۵۵.</ref>

سه برادر صفوان، به نام حسّان، حسین و مسکین از راویان [[شیعه]] و از اصحاب [[امام صادق(ع)]]<ref>رجال الطوسی، ص۱۹۳؛ تنقیح المقال ج ۱، ص۳۴۸ و ج ۳، ص۲۱۴.</ref> و برخی، از اصحاب [[امام کاظم(ع)]] بودند. علمای رجال [[شیعه]]، برای حسّان عبارت «ثقة ثقة» به معنای بسیار بسیار مورد اعتماد آورده‌اند؛ حتی برخی او را در نقل حدیث از برادرش صفوان موجه‌تر دانسته‌اند.<ref>رجال النجاشی، ص۱۰۷.</ref>

[[نجاشی]]، رجال‌نگار [[شیعه]] اعتقاد وی را نیکو، و او را مورد اعتماد و عادل دانسته است.<ref>فهرست نجاشی، ص۱۴۰.</ref> [[شیخ مفید]]، صفوان را از یاران دائمی، خواص و محرم رازِ امام صادق(ع) می‌داند و او را فقیهی صالح معرفی می‌کند.<ref>ارشاد مفید، ص۶۱۸ و نیز بنگرید به: رجال علامه حلّی، ص۸۹؛ مجالس المؤمنین، ج۱، ص۳۹۱ و معجم رجال الحدیث، ج۱۰، ص۱۵۰.</ref>  

[[شیخ عباس قمی]]، صفوان جمال را ذوب شده در ولایت [[اهل بیت(ع)]] می‌داند.<ref>تحفة الاحباب، ص۲۵۶؛ سفینة البحار، ج۵، ص۱۳۱.</ref>

* [[هشام بن سالم]]<ref>تنقیح المقال، ج ۲، ص۹۹؛ محمد اردبیلی، جامع الرواة، ج ۱، ص۴۱۲؛ ابن قولویه قمی، کامل الزیارات، باب التاسع، ص۳۳؛ وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص۲۹۵،ش ۹.</ref>

[[امام صادق(ع)]] عقاید او را تأیید کرده، او را ستود و برایش از خداوند طلب رحمت کرد. او زیارت مخصوص [[امام علی(ع)]]، زیارت [[اربعین]] و دعای معروف به [[علقمه]] را از امام صادق(ع) روایت کرده است.<ref>تحفة الاحباب، ص۲۵۶؛ شیخ عباس قمی، سفینة البحار، ج۵، ص۱۳۱.</ref>

صفوان، از نخستین کسانی بود که جای قبر پنهان [[امام علی(ع)]] را شناخت. پس از شهادت امام علی(ع)، از ترس بی‌احترامی دشمنانِ وی به قبر او، محل قبر، پنهان نگه داشته شد و غیر از [[معصومان(ع)]] کسی از آن آگاه نبود. در اواسط سده دوم هجری، امام صادق(ع)، مرقد آن حضرت را برای برخی از شیعیان آشکار کرد. در سفری که صفوان، امام صادق(ع) را از [[مدینه]] به [[کوفه]] می‌برد، جای قبر امام علی(ع) و طریقه زیارت او را از امام صادق(ع) آموخت.<ref>فرحة الغرّی، ص۹۰؛ مصباح المتهجد، ج۲، ص۷۷۷.</ref>

پس از این که صفوان، جای قبر [[امام علی(ع)]] را شناخت، بارها به زیارت آن و عبادت در آن محل پرداخت. به گفته خود او، ۲۰ سال نزد مرقد امام(ع) زیارت و عبادت کرده است.<ref>کامل الزیارات، باب العاشر، ص۳۷.</ref>

بنا بر گزارشی، صفوان به [[هارون]]، خلیفه [[بنی‌عباس|عباسی]] شتر کرایه داد. امام صادق(ع) همه کارهای صفوان را زیبا، اما این کار او را نازیبا شمرد. صفوان دلیل آورد که برای [[حج]] به او کرایه داده است و خودش با آن‌ها نمی‌رود؛ بلکه غلامانش را می‌فرستد. امام(ع) از او تأیید گرفت که او دوست دارد آن‌ها تا برگشتن از [[مکه]] زنده بمانند و کرایه او را پرداخت کنند. سپس کسی را که زنده بودن آن‌ها را دوست داشته باشد، در شمار خودِ آنان دانست. صفوان پس از این، همه شترانش را فروخت.<ref>رجال الکشی، ج ۲، ص۷۴۰ش ۸۲۸. </ref>

| منبع = صفوان بن مهران جمّال اولین تولیت حرم امام علی(ع)، ابوالحسن ربانی،

| پس از لینک = فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره پنجم، زمستان ۱۳۸۹، ص۷۲