در حال ویرایش طواف (فتاوای مراجع)

کسي که محرم شد به احرام عمره تمتع و وارد مکه معظمه شد، اول چيزي که 
از اعمال عمره بر او واجب است، آن است که طواف کند به دور خانه کعبه براي 
عمره تمتع.
{{فتاوی حج  | مساله = 531 | طواف عبارت است از هفت مرتبه دور خانه کعبه گرديدن؛ به نحوي که خواهد آمد و هر دوري را شوط مي‌گويند، پس طواف عبارت از هفت شوط است.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 532 | طواف از ارکان عمره است و کسي که آن را از روي عمد ترک کند 
تا وقتي که فوت شود وقت آن، عمره او باطل است؛ چه عالم به مسئله باشد و 
چه جاهل باشد. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 533 | چنين کسي که عمره خود را باطل کرد، احوط آن است که حج افراد به جا آورد،  و پس از آن عمره به جا آورد و حج را در سال بعد اعاده کند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 534 | وقت فوت طواف، وقتي است که اگر بخواهد آن را با بقيه اعمال عمره به جا آورد، نتواند وقوف به عرفات کند. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 535 | اگر از روي سهو ترک کرده طواف را،  لازم است آن را به جا آورد هر وقت که باشد ، و اگر برگشته به محل خود و نتواند برگردد به مکه يا مشقت داشته باشد برگشتن، بايد شخص مورد اطميناني را نايب بگيرد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 536 | اگر سعي را به جا آورده، پيش از آنکه طواف را به جا آورد، احتياط واجب  آن است که سعي را هم به جا آورد و اگر نماز طواف را به جا آورده، بايد آن را هم بعد از طواف اعاده کند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 537 | اگر شخص محرم به واسطه مرض، خودش قدرت نداشته باشد که طواف کند و تا وقت تنگ شود قدرت حاصل نکند، اگر ممکن است، خودِ او را به يک نحو ببرند و طواف دهند؛  اگرچه به دوش گرفتن يا بر تخت گذاشتن باشد ، و اگر ممکن نشود بايد براي او نايب بگيرند. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 538 | شخص مريض را که طواف مي‌دهند بايد مراعات شرايط و احکام طواف را، به مقداري که براي او ممکن است، بکنند.
واجبات طواف
واجبات طواف
واجبات طواف دو قسم است:
قسم اول ـ چيزهايي که شرط طواف است و آن پنج امر است: 
اول ـ نيت است؛ يعني بايد طواف را با قصد خالص براي خدا به جا آورد. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 539 | نيت را لازم نيست به زبان بياورد و لازم نيست به قلب بگذراند، بلکه همان که بنا دارد اين عمل را به جا آورد و با اين بنا به جا آورد، کفايت مي‌کند و به عبارت ديگر، نيت در عبادت و کارهاي ديگر، در اين جهت فرق ندارد. پس همان‌ طور که انسان با قصد آب مي‌خورد و راه مي‌رود عبادت را اگر همان‌ طور به جا آورد با نيت به جا آورده.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 540 | بايد عبادت را براي اطاعت خدا به جا آورد و در اين جهت با کارهاي ديگر فرق پيدا مي‌کند. پس بايد طواف را براي اطاعت خداوند به جا آورد. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 541 | اگر در به جا آوردن طواف يا ساير اعمال عمره و حج که عبادي است ريا کند؛ يعني براي نشان دادن و به رخ ديگري کشيدن و عمل خود را خوب جلوه دادن به جا آورد، طواف او و همين طور هرچه را اين ‌طور به جا آورده باطل است و در اين عمل معصيت خدا را هم کرده است.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 542 | ريا بعد از عمل و تمام کردن طواف يا ديگر اعمال، باعث بطلان 
عمل نمي‌شود.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 543 | کفايت مي‌کند در صحيح بودن عمل، آنکه براي خدا بياورد يا براي اطاعت امر خدا، يا براي ترس از جهنم يا براي رسيدن به بهشت و ثواب. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 544 | اگر در عملي که براي خدا مي‌آورد، رضاي ديگري را هم شرکت دهد و خالص براي خدا نباشد عمل باطل است.
دوم ـ آن است که طاهر باشد از حدث اکبر؛ مثل جنابت و حيض و نفاس و از حدث اصغر؛ يعني بايد با وضو باشد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 545 | طهارت از حدث اکبر و اصغر در طوافِ واجب شرط است؛ چه طواف عمره باشد يا طواف حج يا طواف نساء، حتي در عمره و حج مستحب، که پس از احرام بستن واجب است آن را تمام کند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 546 | طهارت از حدث اکبر و اصغر، در طواف مستحبي شرط نيست ، ليکن کسي که جنب يا حائض است جايز نيست در مسجدالحرام وارد شود، ولي اگر غفلتاً يا نسياناً  طواف مستحب کرد صحيح است.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 547 | طواف ـ يعني هفت دور اطراف خانه کعبه گرديدن ـ مستحب است و بلکه هرچه شخص بتواند طواف کند خوب است.  و در اين طواف طهارت شرط نيست. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 548 | اگر شخصي که حدث اکبر يا اصغر داشته طواف کند، باطل است؛ چه از روي عمد باشد يا از روي غفلت يا نسيان يا ندانستن مسئله باشد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 549 | اگر در اثناي طواف، حدث عارض شود، پس اگر پس از تمام شدن دور چهارم  است، بايد طواف را قطع کند و طهارت تحصيل کند و از همان جا که طواف را قطع کرده تمام کند. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 550 | اگر در فرض سابق پيش از تمام شدن دور چهارم ، حدث عارض شود احتياط واجب آن است که تمام کند طواف را و اعاده کند و اين حکم در حدث اصغر است. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 551 | اگر در اثناي طواف حدث اکبر؛ مثل جنابت يا حيض عارض شود، بايد فوراً از مسجدالحرام بيرون رود، پس اگر پيش از تمامي دور چهارم  بود، پس از غسل طواف را اعاده کند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 552 | اگر عذر داشته باشد از وضو و غسل،  واجب است تيمم کند بدل از وضو يا بدل از غسل.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 553 | اگر تيمم کرد بدل از غسل و حدث اصغر عارض شد، براي حدث اکبر لازم نيست تيمم کند، بلکه براي حدث اصغر بايد تيمم کند و تا حدث اکبر براي او حاصل نشده و عذرش باقي است همان تيمم اول کافي است، ليکن احتياط مستحب  آن است که تيمم بدل از غسل هم بکند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 554 | احتياط واجب آن است که اگر اميد دارد که عذرش از وضو يا غسل مرتفع شود، صبر کند تا وقتي که وقت تنگ شود يا اميدش قطع شود. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 555 | اگر با وضو بوده و شک کند که حدث عارض شده است يا نه، بنا بر وضو داشتن بگذارد و لازم نيست وضو بگيرد و همچنين اگر از حدث اکبر پاک بوده و شک کند که حدث عارض شده.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 556 | اگر مُحدِث به حدث اصغر يا اکبر بوده و شک کند که وضو گرفته يا نه يا غسل کرده يا نه، بايد در فرض اول وضو بگيرد و در فرض دوم غسل کند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 557 | اگر بعد از تمام شدن طواف شک کند که با وضو آن را به جا آورده يا نه يا شک کند با غسل آن را به جا آورده يا نه، طواف او صحيح است ، ليکن براي اعمال بعد بايد طهارت تحصيل کند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 558 | اگر در اثناي طواف شک کند که وضو داشته يا نه ، پس اگر بعد از تمامي دور چهارم است طواف را رها کند و وضو بگيرد و از همان جا تتمه طواف را به جا آورد  و اگر قبل از تمام شدن دور چهارم  است احتياط واجب آن است که طواف را تمام کند و اعاده کند. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 559 | در تمام صورت‌هايي که در شک گفته شد که «بنا بر طهارت بگذارد» يا «طوافش صحيح است» بهتر آن است که تجديد وضو کند و رجائاً غسل به جا آورد، چون ممکن است که بعد معلوم شود وضو يا غسل نداشته و اشکال پيدا مي‌شود.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 560 | اگر در اثناي طواف شک کند که غسل کرده است از جنابت يا حيض يا نفاس يا نه، بايد فوراً از مسجدالحرام بيرون برود ، پس اگر شوط چهارم را تمام کرده بوده و شک کرده، بعد از غسل برگردد و تتمه را به جا آورد  والاّ بعد از غسل اعاده کند طواف را و احتياط آن است که در صورت اول نيز اعاده کند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 561 | اگر آب و چيزي که به آن جايز است تيمم کند، موجود نباشد ، حکم آن حکم غير متمکن از طواف است، پس با مأيوس بودن از پيدا شدن يکي از آن دو، بايد نايب بگيرد. و احتياط وجوبي  آن است که اگر جنب و حائض و نفساء نيست خودش نيز طواف کند و چون مستحاضه بدون به جا آوردن غسل‌هايي که بر او لازم است مي‌تواند  وارد مسجدالحرام شود و طواف کند، بنابراين به احتياطي که در غير جنب و حائض و نفساء گفته شد بايد عمل کند، گرچه دخول مسجدالحرام نيز براي او خلاف احتياط استحبابي است.
سوم ـ طهارت بدن و لباس است از نجاست ؛
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 562 | احتياط واجب  آن است که از نجاساتي که در نماز عفو شده ـ مثل خون کمتر از درهم  و جامه‌اي که با آن نتوان  نماز خواند؛ مثل عرقچين و جوراب حتي انگشتر  نجس ـ اجتناب کند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 563 | در خون قروح و جروح اگر تطهير آن مشقت داشته باشد لازم نيست تطهير کند. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 564 | در خون قروح و جروح، تا آن اندازه‌اي که مي‌شود تطهير کرد و لباس را عوض کرد، احتياط واجب  آن است که تطهير کند يا جامه را عوض کند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 565 | احتياط آن است  که اگر مي‌تواند تأخير بيندازد طواف را تا بشود بي‌مشقت تطهير کرد، تأخير بيندازد به شرطي که وقت تنگ نشود.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 566 | اگر طواف کند و بعد از آنکه از طواف فارغ شد علم پيدا کند به نجاست در حال طواف، اظهر آن است که طوافش صحيح است.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 567 | اگر شک داشته باشد که لباسش يا بدنش نجس است، مي‌تواند با آن حال طواف کند و صحيح است؛ چه بداند که پيش از اين پاک بوده يا نداند، ليکن اگر بداند که پيشتر نجس بوده و نداند که تطهير شده است، نمي‌تواند با آن حال طواف کند بلکه بايد تطهير کند و طواف کند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 568 | اگر در بين طواف نجاستي به بدن يا لباس او عارض شود، اظهر آن است که دست از طواف بردارد و جامه يا بدن را تطهير کند و طواف را از همان جا تمام کند و طواف او صحيح است. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 569 | اگر در بين طواف نجاستي در بدن يا لباس خود ببيند و احتمال بدهد که در اين حال نجاست حاصل شده، ظاهراً حکم مسئله قبل را دارد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 570 | اگر در بين طواف علم پيدا کند که نجاست به بدن يا لباس او از اول بوده، احتياط  آن است که طواف را رها کند و تطهير کند و از همان جا بقيه طواف را تمام کند و بعد از آن طواف را اعاده کند؛ خصوصاً اگر تطهير زياد طول بکشد و در اين صورت بعد از اتمام، نماز طواف را بخواند و پس از آن طواف را اعاده کند و نماز طواف را نيز اعاده کند و در اين احتياط فرقي نيست بين آنکه بعد از چهار دور علم پيدا کند يا قبل از آن، گرچه در صورت دوم احتياط شديدتر است.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 571 | اگر فراموش کند نجاست را و طواف کند، احتياط واجب اعاده است،  و همين طور است اگر در بين طواف يادش بيايد. 
چهارم ـ ختنه کردن است در حق مردان و اين شرط در زن‌ها نيست، و احتياط واجب آن است که درباره بچه‌هاي نابالغ مراعات شود. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 572 | اگر بچه را که ختنه نشده وادار به احرام کنند يا او را محرم کنند، احرام او صحيح است ولي طواف او صحيح نيست.  پس اگر محرم به احرام حج شود، چون طواف نساء او باطل است  بنا بر احوط حلال شدن زن بر او مشکل مي‌شود  مگر آنکه او را ختنه کنند و طواف دهند، يا خودش بعد از ختنه شدن طواف کند، يا آنکه نايب براي او بگيرند تا طواف کند. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 573 | اگر بچه ختنه کرده به دنيا بيايد طواف او صحيح است.
پنجم ـ ستر عورت است،  پس اگر بدون ساترِ عورت طواف کند باطل است  و معتبر است در آن اباحه ، پس با ساتر غصبي طواف صحيح نيست بلکه با لباس غصبي غير ساتر نيز بنا بر احتياطِ واجب،  و احتياط آن است که مراعات شرايط لباس نمازگزار را بنمايند. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 574 | احتياط واجب آن است که مراعات موالات عرفيه را در طواف بکند ؛ يعني در بين دورهاي طواف آنقدر طول ندهد که از صورت يک طواف خارج شود.
قسم دوم، [از واجبات طواف] -چيزهايي است که گفته‌اند داخل در حقيقت طواف است، اگرچه بعضي از آنها نيز شرط است از براي طواف، ليکن در عمل فرقي نمي‌کند و آن هفت چيز است: 
اول ـ آنکه ابتدا کند به حجرالاسود؛
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 575 | در ابتدا کردن به حجرالاسود، لازم نيست که تمام اجزاي بدن طواف‌کننده به تمام اجزاي حجرالاسود عبور کند،  بلکه واجب آن است که انسان از حجرالاسود، هر جاي آن باشد شروع کند و به همان جا ختم کند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 576 | آنچه واجب است آن است که در عرف گفته شود: از حجرالاسود شروع به طواف کرد، و ختم کرد به حجرالاسود؛ چه از ابتداي آن شروع کند، چه از وسطش، چه از آخرش.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 577 | از هر جاي حجرالاسود که شروع کرد، بايد در دور هفتم به همان جا ختم کند، پس اگر از اولش شروع کرد بايد به اولش ختم شود و همچنين اگر از وسط يا آخر شروع کرد بايد به همان جا ختم شود. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 578 | در طواف بايد به همان‌ طوري که همه مسلمين طواف مي‌کنند، از محاذات «حجرالاسود»، بدون دقت‌هاي صاحبان وسوسه شروع کنند، و در دورهاي ديگر، بدون توقف دور بزنند  تا هفت دور تمام شود.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 579 | گاهي ديده مي‌شود که اشخاص نادان در هر دوري که مي‌زنند، مي‌ايستند و عقب و جلو مي‌روند که محاذات را درست کنند و اين موجب اشکال است و گاهي حرام است.
دوم ـ ختم نمودن هر دوري است به حجرالاسود و اين حاصل مي‌شود به اينکه بدون توقف هفت دور را ختم کند و در دور هفتم به همان جا که شروع کرده 
ختم شود  و لازم نيست در هر دوري بايستد و باز شروع کند و کارهاي جهال را 
نبايد بکنند.
سوم ـ آنکه در طواف کردن، خانه کعبه در طرف چپ طواف‌کننده واقع شود.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 580 | لازم نيست در تمامِ حالاتِ طواف، خانه را حقيقتاً به شانه چپ قرار دهد، بلکه اگر در موقع دور زدن به حِجر اسماعيل7 خانه از طرف چپ قدري خارج شود مانع ندارد، حتي اگر خانه متمايل به پشت شود، ليکن دور زدن به نحو متعارف باشد اشکال ندارد. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 581 | اگر در موقع رسيدن به گوشه‌هاي خانه، شانه از محاذات کعبه خارج شود هيچ اشکالي ندارد، اگر به طور متعارف دور زند، حتي اگر خانه متمايل به 
پشت شود. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 582 | گاهي ديده مي‌شود که بعضي از نادانان، براي احتياط، ديگري را وادار مي‌کنند که او را طواف دهد و خود طواف‌کننده اختيار را از خود سلب مي‌کند و به دست ديگري مي‌دهد و تکيه به دست او مي‌دهد و او را، آن شخص ديگر با فشار دور مي‌دهد، اين طواف باطل است  و اگر طواف نساء را اين ‌طور به جا آورد، زن‌ها يا مردها بر او حرام خواهند بود.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 583 | احتياط به اينکه خانه در تمام حالاتِ طواف، حقيقتاً به طرف چپ باشد، گرچه خيلي ضعيف است و قابل اعتنا نيست و بايد اشخاص جاهل و اهل وسوسه از آن احتراز کنند و به همان ترتيب که ساير مسلمين دور مي‌زنند بزنند، لکن اگر شخص عاقل عالمي بخواهد احتياط کند و قدري شانه را چپ کند، در موقع رسيدن به 
حجر اسماعيل يا ارکان کعبه به طوري که خلاف متعارف  و موجب انگشت‌نمايي نشود مانع ندارد. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 584 | اگر به واسطه مزاحمتِ طواف‌کنندگان، مقداري از دور زدن به خلاف متعارف شد؛ مثل آنکه روي طواف‌کننده به کعبه واقع شد يا پشتش واقع شد و يا عقب‌عقب طواف کرد بايد آن مقدار را جبران کند و از سر بگيرد. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 585 | اگر به واسطه کثرت جمعيت، انسان را بدون اختيار خود بردند و دور دادند کفايت نمي‌کند  و بايد آن دور را از سر بگيرد، اگرچه خانه هم طرف چپ او بوده.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 586 | در طواف کردن هر طور برود مانع ندارد، مي‌تواند آهسته برود و مي‌تواند تند برود و مي‌تواند بدود و مي‌تواند سواره طواف کند يا با دوچرخه طواف کند.  ليکن بهتر آن است که به طور ميانه‌روي برود.
چهارم ـ داخل کردن حِجر اسماعيل7 است در طواف؛ و حجر اسماعيل محلي است که متصل به خانه کعبه است و بايد طواف‌کننده دور حجر اسماعيل نيز بگردد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 587 | اگر دور حجر اسماعيل نگرديد و از داخل آن طواف کرد، طوافش باطل است و بايد اعاده کند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 588 | اگر عمداً اين کار را بکند حکم ابطال عمدي طواف را دارد که گذشت.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 589 | اگر سهواً اين کار را بکند حکم ابطال سهوي را دارد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 590 | اگر در بعضي از دورها حجر اسماعيل را داخل در دور زدن نکرد احتياط واجب آن است که آن دور را از سر بگيرد  و اعاده کند طواف را، اگرچه ظاهر آن است که اعاده طواف لازم نيست.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 591 | اگر کسي در بعضي از دورها، از روي ديوار حجر اسماعيل7 برود، احتياط آن است که به دستور مسئله قبل عمل کند  و در اين فرض نيز به احتياط واجب کفايت نمي‌کند تمام کردن دور را از آنجايي که از روي ديوار رفته است. 
پنجم ـ بودن طواف است بين خانه کعبه و مقام حضرت ابراهيم7 از همه اطراف. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 592 | مراد از اينکه: طواف بين کعبه و مقام باشد، آن است که ملاحظه شود مسافتي را که ميان خانه و مقام ابراهيم7 است و در همه اطراف خانه کعبه، طواف‌کننده از آن مقدار دورتر نباشد از خانه کعبه (و ما بين مقام و خانه چنانچه گفته‌اند تقريباً بيست و شش ذراع و نصف است) پس در همه اطراف بايد همين قدر بيشتر دور نباشد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 593 | اگر شخص از پشت مقام ابراهيم طواف کند  که مقام ابراهيم هم داخل در طوافش شود طوافش باطل است و بايد اعاده کند. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 594 | اگر بعضي از دورها را از پشت مقام طواف کند بايد آن دور را با اعاده همان جزء تمام کند  و احوط آن است که طواف را هم اعاده کند اگرچه ظاهراً اعاده لازم نباشد، بلکه بعيد نيست کفايت اعاده همان جزء.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 595 | چون در طرف حجر اسماعيل7 محل طواف تنگ مي‌شود ، زيرا که مقدار حِجْر از آن کاسته مي‌شود و چنانچه گفته‌اند تقريباً شش ذراع و نيم براي محل طواف باقي مي‌ماند بايد در طواف از آن جانب بيشتر از شش ذراع و  نيم دور نشود.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 596 | اگر از جانب حجر اسماعيل7 بيشتر از شش ذراع و نيم  در دور زدن دور شد اظهر آن است که آن جزء را اعاده کند و از مطاف دور بزند.
ششم ـ خروج طواف‌کننده است از خانه و آنچه از آن محسوب است.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 597 | در اطراف ديوار خانه، يک پيش آمدگي است که آن را «شاذروان» گويند و آن جزو خانه کعبه است و طواف‌کننده بايد آن را هم داخل قرار دهد. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 598 | اگر کسي در بعضي از احوال به واسطه کثرت جمعيت يا غير آن بالاي شاذروان برود و دور بزند آن مقدار که دور زده باطل است  و بايد اعاده کند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 599 | دست به ديوار خانه کعبه گذاشتن، در آنجايي که شاذروان است جايز است و به طواف ضرر نمي‌رساند،  گرچه احتياط مستحب در ترک آن است.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 600 | در حال طواف، دست گذاشتن روي ديوار حجر اسماعيل7 جايز است  و به طواف ضرر نمي‌رساند، گرچه احتياط مستحب در ترک است.
هفتم ـ آنکه هفت شوط يعني هفت دفعه دور بزند نه کمتر و نه زيادتر.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 601 | اگر از روي عمد، طواف‌کننده از اول قصد کند کمتر از هفت دور به جا آورد و يا بيشتر به جا آورد، طوافش باطل است  اگرچه به هفت دور تمام کند و احتياط واجب آن است که اگر از روي ندانستن حکم بلکه از روي سهو و غفلت باشد طواف را اعاده کند. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 602 | اگر در اثناي طواف،  از قصد هفت دور آوردن برگردد به قصد زيادتر آوردن يا کمتر آوردن، از آنجا که اين قصد را کرده و هرچه به اين عمل کرده باطل است و بايد اعاده کند  و اگر با اين قصد زيادتر آورد  اصل طواف باطل مي‌شود.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 603 | اگر از اول قصد کند که هشت دور به جا آورد، ليکن قصدش آن باشد که هفت دور آن طواف واجب باشد و يک دور قدم زدن دور خانه براي تبرک يا مقصد ديگر باشد طواف او صحيح است.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 604 | اگر گمان کند که يک دور نيز مستحب است همان‌ طور که هفت دور مستحب است و قصد کند که هفت دور واجب را بياورد و يک دور مستحب هم دنبال آن بياورد طواف او صحيح است.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 605 | اگر بعد از طواف واجب که هفت دور است به خيال آنکه يک دور نيز مستحبي جداگانه است هشت دور به جا آورد طوافش صحيح است.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 606 | اگر کم کند از طواف واجب، چه يک دور يا کمتر يا بيشتر از يک دور از روي عمد، واجب است آن را اتمام کند  و اگر نکند حکمش حکم کسي است که طواف را عمداً ترک کرده ـ که در مسائل فصل چهارم گذشت ـ به احتياط واجب  و حکم جاهل به مسئله حکم عالم است. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 607 | اگر بعد از کم کردن از طواف کارهاي بسياري کند  که موالات فوت شود حکمش حکم قطع طواف است که مي‌آيد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 608 | اگر سهواً  از طواف کم کند، پس اگر تجاوز از نصف کرده باشد اقوي آن است که از همان جا تمام کند طواف را در صورتي که فعل کثير نکرده باشد، والاّ احتياط واجب اتمام و اعاده است. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 609 | اگر سهواً کم کرده و تجاوز از نصف نکرده طواف را اعاده نمايد،  لکن سزاوار نيست ترک احتياط در همه موارد سهو، به تمام کردن طواف ناقص و اعاده کردن.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 610 | اگر متذکر نشود که ناقص کرده است طواف را مگر بعد از مراجعت به وطن خود، احتياط آن است که خودش برگردد  و اگر نتوانست يا مشکل بود مراجعت، نايب بگيرد. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 611 | در طواف واجب، قران جايز نيست؛ يعني جايز نيست طواف واجب را با طواف ديگر دنبالِ هم آورد، بدون آنکه بين دو طواف، نماز طواف فاصله شود  و در طواف مستحب مکروه است.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 612 | اگر زياد کند دوري را ـ يا کمتر يا بيشتر از دور ـ بر طواف، و قصدش آن باشد که زياده را جزو طوافِ ديگر قرار دهد، داخل در قران ميان دو طواف است که حرام است. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 613 | در فرض سابق، اگر از اول قصد داشته يا در اثناي طواف قصد زياده کرده باشد، احتياط واجب آن است که طواف اول را اعاده کند  و اگر بعد از تمام شدن، قصد به جا آوردن طواف ديگر براي او حادث شد و به دنبال طواف اول، زياده را آورد، اقوي صحّت طواف اول است و احوط اعاده است. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 614 | اگر سهواً زياد کند بر هفت دور، پس اگر کمتر از يک دور است قطع کند آن را و طوافش صحيح است و اگر يک دور يا زيادتر است، احوط  آن است که هفت دور ديگر را تمام کند به قصد قربت، بدون تعيين مستحب يا واجب و دو رکعت نماز قبل از سعي و دو رکعت بعد از سعي بخواند و دو رکعت اول را براي فريضه قرار دهد بدون آنکه تعيين کند براي طواف اول يا طواف دوم است. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 615 | جايز است قطع طواف نافله را بدون عذر و اقوي کراهت قطع طواف واجب است بدون عذر و به مجرد خواهش نفس ، و احوط قطع نکردن آن است؛ به اين معني که قطع نکند به طوري که ترک بقيه را کند تا موالات عرفيه به هم بخورد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 616 | اگر بدون عذر طواف را قطع کرد، احوط  آن است که اگر چهار دور به جا آورده  باشد طواف را تمام کند و بعد اعاده کند و اين در صورتي است که منافي به جا آورده باشد حتي مثل زياد فاصله دادن که موالات عرفيه به هم بخورد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 617 | اگر طواف را قطع کند  و منافي به جا نياورده باشد، اگر برگردد و تمام کند طواف صحيح است.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 618 | اگر در بين طواف عذري براي اتمام آن پيدا شد ؛ مثل مرض يا حيض يا حدث بي‌اختيار  پس اگر بعد از تمام شدن چهار دور بوده، بعد از رفع عذر برگردد  و از همان جا تمام کند و اگر قبل از آن بوده ، طواف را اعاده کند و احتياط مستحب در فرض اول در غير حيض آن است که اتمام کند و اعاده نمايد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 619 | اگر شخصي که با عذر طواف را قطع کرده، نتوانست به جا آورد تا آنکه وقت تنگ شد، اگر ممکن است، او را حمل کنند و طواف دهند و اگر ممکن نيست نايب  براي او بگيرند. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 620 | اگر مشغول طواف است و وقت نماز واجب تنگ شود واجب است طواف را رها کند و نماز بخواند ، پس اگر بعد از چهار دور  رها کرد از همان جا طواف را تمام کند، والاّ  اعاده کند. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 621 | جايز است بلکه مستحب است قطع کند طواف را براي رسيدن به نماز جماعت يا رسيدن به وقت فضيلت نماز واجب، و از هر جا قطع کرد از همان جا بعد از نماز اتمام کند ، و احتياط آن است که به دستور مسئله قبل عمل کند، و سزاوار نيست اين احتياط ترک شود. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 622 | اگر بعد از تمام شدن طواف و انصراف از آن شک کند که آيا طواف را زيادتر از هفت دور به جا آورده يا نه يا شک کند کمتر به جا آورده يا نه، اعتنا نکند و طوافش صحيح است، لکن در صورت دوم خالي از اشکال نيست  و احتياط ترک نشود.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 623 | اگر بعد از طواف شک کند که صحيح به جا آورده آن را يا نه، مثلاً احتمال بدهد که از طرف راست طواف کرده يا محدث بوده يا از داخل حجر اسماعيل7 طواف کرده اعتنا نکند ، و طوافش صحيح است اگرچه باز در محل طواف باشد و از آنجا منصرف نشده يا مشغول کارهاي ديگر نشده باشد، در صورتي که هفت دور بودن معلوم باشد بي‌زياده و نقيصه.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 624 | اگر در آخر دور که به حجرالاسود ختم شد شک کند که هفت دور زده يا هشت دور يا زيادتر، اعتنا به شک نکند و طوافش صحيح است. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 625 | اگر قبل از رسيدن به حجرالاسود و تمام شدن دور، شک کند که آنچه را دور مي‌زند دور هفتم است يا هشتم طوافش باطل است. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 626 | اگر در آخر دور يا اثناي آن شک کند ميان شش و هفت و هرچه پاي نقيصه در کار است، طواف او باطل است. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 627 | اگر در طواف مستحب شک کند در عدد دورها، بنا بر اقل گذارد و طوافش صحيح است.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 628 | شخص کثير الشک در عدد دورها اعتنا به شکش نکند  و احتياط آن است که کسي را وادار کند که عدد را حفظ کند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 629 | گمان در عدد دورها اعتبار ندارد  و حکم شک را دارد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 630 | اگر مشغول سعي بين صفا و مروه شد و يادش آمد که طواف به جا نياورده، بايد رها کند و طواف کند و پس از آن سعي را اعاده کند. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 631 | اگر در حال سعي يادش آمد که طواف را ناقص به جا آورده، بايد برگردد و طواف را از همان جا که ناقص کرده تکميل کند و برگردد تتمه سعي را به جا آورد و طواف و سعيش صحيح است. ليکن احتياط آن است که اگر کمتر از چهار دور به جا آورده طواف را تمام کند و اعاده نمايد  و همچنين اگر سعي را کمتر از چهار بار انجام داده تمام کند و اعاده کند.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 632 | اگر سهواً يا غفلتاً يا جهلاً طواف را بي‌وضو به جا آورد طوافش باطل است و همين طور اگر با حال جنابت يا حيض و نفاس به جا آورد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 633 | اگر کسي مريض يا طفلي را حمل کند و طواف دهد و خودش نيز قصد طواف کند طواف هر دو صحيح است. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 634 | در حال طواف تکلم‌کردن و خنده نمودن و شعر خواندن اشکال ندارد لکن کراهت دارد و مستحب است در حال طواف مشغول دعا و ذکر خدا و تلاوت قرآن باشد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 635 | واجـب نيسـت در حال طواف روي طواف‌کننده طـرف جلو باشـد بلکه جايز است به يميـن و يسار نگـاه کنـد و صفحه صـورت را برگردانـد بلکه به عقـب نگـاه کنـد  و مي‌تواند طـواف را رها کنـد و خانه را ببـوسد  و برگـردد از همان جا اتمـام کنـد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 636 | جايز است در بين طواف براي رفع خستگي و استراحت بنشيند يا دراز بکشد و بعد از همان جا اتمام کند، ولي نبايد آنقدر طول دهد که موالات عرفيه به هم بخورد و اگر آنقدر نشست، احتياط آن است که اتمام کند و اعاده نمايد. 
مسائل متفرقه طواف
مسائل متفرقه طواف
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 637 | در طواف در مقابل حجر اسماعيل بايد طوري حرکت کند که طواف بيت صادق باشد و به نحو متعارف باشد و مخفي نماند که حجر اسماعيل از بيت نيست هرچند بايد در خارج آن طواف کرد.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 638 | در صورت امکان ولو در وقت خلوت بايد طواف در حد بين مقام ابراهيم و خانه که مسافت بيست و شش ذراع و نيم است باشد و دورتر از آن حد، کفايت نمي‌کند و در صورت عدم امکان ولو در وقت خلوت، طواف در خارج حد مزبور مانع ندارد با مراعات الأقرب فالأقرب. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 639 | هرگاه در طواف خانه خدا، مثلاً در چند قدم از طواف اشکالي پيش آمد؛ مثل اينکه او را بي‌اختيار بردند، همان چند قدم را بايد از سر بگيرد و اگر از حجرالاسود به قصد طواف شروع کند، اشکال دارد. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 640 | اگر در طواف بي‌اختيار او را ببرند، اعاده آن مقدار لازم است  و بايد طواف را صحيح انجام دهد و خودش به اختيار طواف کند و چنانچه ممکن نيست بايد در وقت خلوت طواف نمايد  ولي بايد دانست که منظور از بي‌اختيار شدن اين نيست که در اثر فشار جمعيت تندتر برود بلکه در اين صورت اگر قدم‌ها را به اختيار خود برمي‌دارد ضرر ندارد و طوافش صحيح است.
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 641 | اگر در حال طواف در اثر فشار و ازدحام جمعيت پشت به خانه شود و قسمتي از طواف به اين صورت انجام گيرد يا در اثر فشار جمعيت، شخص را مقداري جلو ببرند بايد مقداري از طواف که پشت به خانه يا بدون اختيار بوده، اعاده شود  و اگر نمي‌تواند برگردد با جمعيت بدون قصد طواف برود تا به جايي که بايد از آنجا طواف را اعاده کند برسد و از آنجا تدارک نمايد. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 642 | اگر حاجي در حال طواف، پول خمس نداده همراه داشته باشد طوافش اشکال پيدا نمي‌کند. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 643 | اگر کسي پس از انجام اعمال حج تمتع فهميد که در طواف عمره يا حج چند شوط از هفت شوط را از داخل حجر اسماعيل دور زده ، حج او صحيح است و بايد طواف را اعاده کند. 
 | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = 644 | زني که در غير ايام عادت لک ديده و به اعتقاد پاکي، طواف و نماز را انجام داده و شب بعد خون ديده، با شرايط حيض ، اگر يقين کند که بعد از ديدن لک، خون در باطن فرج بوده و قطع نشده، حيض بوده است و طواف و نمازش صحيح نيست  و اگر شک دارد يا يقين کند که خون قطع شده، حيض نبوده است و اعمالش صحيح است و در صورت اول حج او صحيح است و بايد طواف و نماز را اعاده کند  و اگر در عمره بوده در صورت ضيق وقت احتياطاً بعد از حج، يک عمره مفرده نيز به جا آورد.
 | {{ارجاع مساله|}} }}

==منبع==
{{برگرفتگی
 | پیش از لینک = 
 | منبع = صفحه ۲۶۱ تا ۳۰۸ کتاب مناسک حج مطابق با فتاوای امام خمینی(ره) و مراجع معظم تقلید
 | لینک = https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمناسک_حج_چاپ_۱۳۹۷.pdf&page=261
 | توضیحات منبع = تهیه و تنظیم در [[پژوهشکده حج و زیارت]]، منتشر شده به سال ۱۳۹۷،
}}

[[رده:فتواها درباره اعمال حج]]