در حال ویرایش عید قربان

{{ جعبه اطلاعات آئین ها
 | عنوان        = عید قربان
 | عرض          = 
 | تصویر۱       = 
 | عرض تصویر۱   = 
 | زیرنویس۱     = 
 | تصویر۲       = 
 | عرض تصویر۲   = 
 | زیرنویس۲     = 
 | زمان         = دهم ذی الحجه هر سال قمری
 | مکان         = منا برای حاجیان و سایر سرزمین‌ها برای دیگران
 | گستره        = جهان اسلام
 | منشأ         = ماجرای قربانی اسماعیل به دست ابراهیم
 | انواع        = 
 | اشیاء و نمادها = 
 | وجه نمادین   = 
 | ادعیه        = نماز عید، [[دعای عرفه]]، 
 | اوراد و اشعار= 
 | مؤسسه وابسته = 
 | ثبت ملی      = 
}}
'''عید قربان''' یا '''عید اضحی''' روز دهم [[ذی‌الحجه]] و یکی از اعیاد بزرگ در [[اسلام]] است. به باور مسلمانان، [[حضرت ابراهیم(ع)]] در این روز به دستور خدا مأمور شد فرزندش [[حضرت اسماعیل(ع)|اسماعیل]] را قربانی کند. پس از عزم ابراهیم بر این کار، [[جبرئیل]] از طرف خدا برای ابراهیم قوچی آورد تا به جای اسماعیل ذبح شود. انجام قربانی یکی از مهمترین اعمال این روز است که بر [[حاجی|حاجیان]] واجب و بر سایر مسلمانان [[مستحب]] است.

احیای شب عید، زیارت امام حسین از دور و نزدیک، نماز عید، غسل، خواندن دعاها از جمله دعای ندبه از جمله اعمال مخصوص در این روز است. مسلمانان ایران و جهان با اداب و رسوم خاص منطقه خود این روز را جشن می‌گیرند.

== معرفی و اهمیت ==
عید قربان روز دهم ذی‌الحجه، یکی از اعیاد بزرگ مسلمانان جهان است.<ref>فرهنگ فقه فارسی، ج۵، ص۵۲۴؛ اسلام دین فطرت، ص۴۶۹.</ref> طبق روایات در این روز خداوند به [[حضرت ابراهیم(ع)|حضرت ابراهیم]] فرمان داد تا فرزندش [[اسماعیل]] را [[قربانی]] کند. او اسماعیل را به قربانگاه برد ولی [[جبرئیل]] به همراه قوچی نازل شد و به امر خداوند ابراهیم آن را به جای اسماعیل قربانی کرد. از این جهت عمل قربانی که در روز عید قربان و در سرزمین [[منا]] طبق شروطی انجام می‌شود به یاد آن واقعه است.<ref>«تاریخچهٔ عید قربان و اسرار آن»، ص۳۸؛ «عید قربان روز از خود گذشتن»، ص۳۴.</ref> در روایات عید قربان روز با فضیلتی شناخته می‌شود.<ref>«عید قربان روز از خود گذشتن»، ص۳۵.</ref> عید قربان را عید دیدار الهی و لقاءالله،<ref>صحیفه امام، ج۱۸، ص۱۱۸.</ref> و نمادی از تسلیم بنده در مقابل پروردگار توصیف کرده‌اند.<ref>«عید قربان روز از خود گذشتن»، ص۳۶.</ref>

عید قربان عید اضحی و عید خون نیز نامیده می‌شود.<ref>«تاریخچهٔ عید قربان و اسرار آن»، ص۴۱؛ فرهنگ فقه فارسی، ج۵، ص۵۲۴.</ref> روز [[حج اکبر]] در [[آیه ۳ سوره توبه]] را نیز عید قربان تفسیر کرده‌اند.<ref>شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، ج۱، ص۴۵۲؛ جرعه‌ای صهبای حج، ص۵۹.</ref>

== اعمال و آداب ==
روز عید قربان به انجام اعمال خاصی سفارش شده است:

=== قربانی کردن ===
از مهمترین اعمال در عید قربان، انجام [[قربانی]] است. در این روز قربانی کردن بر حاجیان حاضر در مکه [[واجب]]<ref>مدارک الاحکام، ج۸، ص۲۷؛ مستندالشیعه، ج۱۲، ص۲۹۹؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۲۲۳؛ احکام و مناسک حج، ص۶۴.</ref> و بر دیگر مسلمانان [[مستحب]] مؤکد است.<ref>فرهنگ فقه فارسی، ج۵، ص۵۲۴.</ref> در [[قرآن کریم]] تصریح شده است که هدف از قربانی، اِطعام فقرا و همچنین تزکیهٔ نفس و پرهیزگاری است.<ref>سوره حج، آیه ۳۶ و ۳۷.</ref> بنابر روایات، مستحب است گوشت قربانی میان فقرا تقسیم شود<ref>جواهر الکلام، ج۱۹، ص۲۱۸ و ص۲۱۹.</ref> و خود فرد نیز از گوشت قربانی پس از نماز عید قربان بخورد.<ref>جواهر الکلام، ج۱۱، ص۳۷۷؛ فرهنگ فقه فارسی، ج۵، ص۵۲۴.</ref>

=== نماز عید قربان ===
روایاتی در باب فضیلت [[نماز عید]] قربان آمده است.<ref>حکمت‌نامه پیامبر اعظم، ج۱۱، ص۳۴۳.</ref> مستحب است که مسلمانان در هر کجا که باشند دو رکعت نماز عید به جا آورند.<ref>العروة الوثقی، ج۳، ص۳۹۶؛ زاد المعاد، علامه مجلسی، ص۲۰۰.</ref> وقت نماز عید از طلوع آفتاب روز عید تا ظهر آن روز است. این نماز در زمان حضور و اقتدار حکومت امام معصوم(ع) واجب است و باید به جماعت خوانده شود<ref>اسلام دین فطرت، ص۴۶۹.</ref>

=== سایر مستحبات ===
در روایات به غسل کردن در هنگام طلوع فجر،<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۱۵۰؛ فرهنگ فقه فارسی، ج۵، ص۵۲۴.</ref> انجام کارهای نیک و خواندن [[دعای ندبه]]،<ref>زاد المعاد، علامه مجلسی، ص۲۰۰.</ref> در این روز سفارش شده است. طبق روایات، احیای شب عید قربان،<ref>میزان الحکمه، ج۵، ص۴۳۰؛ اسرار عرفانی حج، ص۴۷۸.</ref> [[زیارت امام حسین(ع)]] نیز از اعمال شب عید قربان است.<ref>فرهنگ فقه فارسی، ج۵، ص۵۲۴.</ref> فقیهان شیعه با استناد به روایات، [[روزه|روزه گرفتن]] در عید قربان را [[حرام]] می‌دانند.<ref>جواهر الکلام، ج۱۶، ص۳۲۴.</ref>

در عید قربان، علاوه بر نماز عید و اعمال مستحبی دیگر، خواندن برخی دعاها توصیه شده است. از جمله دعای چهل و هشتم [[صحیفه سجادیه]] است که به [[دعاهای روز عرفه|دعای روز عرفه]] معروف است.<ref>صحیفة السجادیة، ص۳۴۱؛ مناسک حج، ص۳۵۱.</ref>

== آیین عید قربان ==
عید قربان در روایات شیعه، یکی از چهار عید عمومی مسلمانان در کنار عید فطر، روز جمعه و عید غدیر خم<ref>الخصال، ج۱، ص۲۶۴.</ref> بر شمرده شده است. از این رو عید قربان نزد مسلمانان جهان و ایران از منزلت بالایی برخوردار است که به تأسی از آموزه‌های دینی، برای گرامی داشت این روز، با آداب و آیین خاصی مراسم عید قربان را برگزار می کنند و پس از تقسیم گوشت قربانی بین خویشاوندان، همسایگان و مستمندان، غذاها و شیرینی‌های مخصوصی برای عید تهیه می‌کنند.<ref>«جلوه‌های آیینی عید قربان در فرهنگ مردم»، ص۵۱.</ref>

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
* '''احکام و مناسک حج'''، منتظری، حسینعلی، تهران، نشر سایه، ۱۳۸۱ش.
* '''اسلام دین فطرت'''، منتظری، حسینعلی، تهران، نشر سایه، ۱۳۸۵ش.
* '''اسرار عرفانی حج'''، فعالی، محمدتقی، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
* '''«تاریخچهٔ عید قربان و اسرار آن»'''، بخشیان، محمدحسین، مبلغان، شماره ۲۹۰، تیرماه ۱۴۰۲ش.
* '''جرعه‌ای صهبای حج'''، جوادی آملی، عبدالله، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
* '''«جلوه‌های آیینی عید قربان در فرهنگ مردم»'''، دوستی، شهرزاد، فرهنگ مردم ایران، شماره ۳۲، بهار ۱۳۹۲ش.
* '''جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام'''، صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
* '''حکمت‌نامه پیامبر اعظم'''، محمدی ری‌شهری، محمد، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۷ش.
* '''خصال'''، شیخ صدوق، قم، نشر جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.
* '''زاد المعاد'''، مجلسی، محمدباقر، نشر مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۴۲۳ق.
* '''شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه'''، شریعتمداری، جعفر، مشهد، آستان قدس رضوی، بی‌تا.
* '''صحیفه امام'''، خمینی، سید روح‌الله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ش.
* '''صحیفه سجادیه'''، علی بن حسین، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، سروش، ۱۳۷۵ش.
* '''العروة الوثقی'''، طباطبائی یزدی، سید محمد کاظم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۲۰ق.
* '''«عید قربان روز از خود گذشتن»'''، آشوری، اشرف، شماره ۱۴، مبلغان ۱۳۸۰ش.
* '''فرهنگ فقه فارسی'''، هاشمی شاهرودی، محمود، قم، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ۱۳۸۷ش.
* '''«قربان»'''، اکبری بیرق، حسن، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا.
* '''مدارک الاحکام'''، عاملی موسوی، سید محمد بن علی، قم، آل البیت، ۱۴۱۰ق.
* '''مستند الشیعه'''، نراقی، احمد، قم، آل‌البیت، ۱۴۱۵ق.
* '''مناسک حج'''، روحانی، سید محمد صادق، قم، کلبه شروق، بی‌تا.
* '''مناسک حج'''، خمینی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، پنجم، ۱۳۷۰ش.
* '''میزان الحکمه'''، محمدی ری‌شهری، محمد، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۹ش.



{{پایان}}

{{حج و عمره}}