در حال ویرایش غسل زیارت

'''غسل زیارت'''، غسلی است که پیش از زیارت [[کعبه]] یا یکی از [[معصومان(ع)]] انجام می‌شود. بسیاری از فقیهان [[شیعه]] این غسل را مستحب دانسته و برای استحباب آن روایاتی را گواه آورده‌اند. غسل زیارت، در بین اقسام غسل مستحبی، غسل مکانی و فعلی شمرده شده است.  

بسیاری از فقیهان شیعه غسل ورود به [[حرم]] معصومان(ع)، حتی اگر قصد [[زیارت]] نباشد را نیز مستحب دانسته‌اند.

بسیاری از فقیهان شیعه{{یادداشت|شیخ مفید، شیخ طوسی، ابن براج، ابن ادریس، کیدری، یحیی بن سعید، ابوالصلاح حلبی، محقق حلّی، علامۀ حلّی، ابن فهد، شهید اول، وحید بهبهانی، محقّق اردبیلی و آقا حسین خوانساری.}} غسل زیارت را مستحب می‌دانند.<ref>المقنعه، ص۵۱؛ المبسوط، ج۱، ص۴۰؛ الاقتصاد الهادی إلی طریق الرشاد، ص۲۵۱؛ الجمل و العقود فی العبادات، ص۵۳؛ المهذب، ج۱، ص۳۳؛ السرائر، ج۱، ص۱۲۵؛ اصباح الشیعة بمصباح الشریعه، ص۴۸؛ نزهة الناظر فی الجمع بین الأشباه و النظائر، ص۱۵؛ الکافی فی الفقه، ص۱۳۶؛ شرایع الإسلام، ج۱، ص۳۷؛ المختصر النافع، ج۱، ص۱۶؛ تبصرة المتعلّمین، ص۳۴؛ منتهی المطلب، ج۲، ص۴۷۴؛ نهایة الأحکام، ج۱، ص۱۷۸؛ الارشاد الاذهان، ج۱، ص۲۲۰؛ الرسائل العشر (لابن فهد)، ص۵۴؛ البیان، ص۳۸؛ الدروس، ج۱، ص۸۷؛ النفلیة، ص۹۵؛ مصابیح الظلام، ج۴، صص۹۰ - ۸۸؛ مجمع الفائدة و البرهان، ج۱، ص۷۶؛ مشارق الشموس، ج۱، ص۲۱۶.</ref> حتی [[ابن حمزه]]، اعتقاد دارد هیچ فقیهی با مستحب بودن آن مخالف نیست. [[فاضل هندی]]<ref>کشف اللثام، ج۱، ص۱۵۰.</ref> و [[سید علی طباطبایی]]<ref>ریاض المسائل، ج۱، ص۴۹۲.

</ref> ، دو فقیه شیعی می‌گویند بزرگان فقه شیعه بر استحباب این غسل یقین داشتند. مستحب بودن این غسل را از دلایل و شواهد زیر به دست آورده‌اند:  

# روایاتی که بر استحباب این غسل گواهی می‌دهند

# ادعای اجماع<ref>غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، ص۶۲.</ref>  

# ادعای شهرت<ref>جواهر الکلام، ج۵، ص۴۶.</ref>  

===روایات گواه بر استحباب غسل زیارت===

روایاتی که فقیهان شیعه برای استحباب غسل زیارت گواه آورده‌اند، سه دسته‌اند:

====روایات غسل زیارت====

* [[امام رضا(ع)]] غسل زیارت را به عنوان یکی از غسل‌های مستحب نام برده است.<ref>مستدرک الوسائل، ج۲، ص۴۹۷.</ref>{{یادداشت|فاضل هندی، شیخ انصاری، صاحب جواهر و آقا رضا همدانی این روایت را گواه آورد.<ref>کشف اللثام، ج۱، ص۱۵۱؛ کتاب الطهار، ج۳، ص۶۵؛ جواهر الکلام، ج۵، ص۴۶؛ مصباح الفقیه، ج۶، ص۴۶.</ref>}}

* [[علاء بن سَیابه]]، صحابی [[امام صادق(ع)]] از وی غسلی را نقل کرده، که هنگام ملاقات با هر امامی مستحب است انجام شود.<ref>تهذیب الأحکام، ج۶، ص۱۰۱؛ الوافی، ج۱۴، ص۱۳۲۳؛ وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۳۹۰.</ref>

:اگر چه ظهور این روایت فقط زمان زنده بودن معصومان(ع)را شامل می‌شود؛ امّا بعد از شهادت آن‌ها را نیز دربرمی‌گیرد؛ زیرا احترام آنان در هر دو زمان (پیش از شهادت و پس از شهادت) لازم است.{{یادداشت|وحید بهبهانی، صاحب حدائق، صاحب مفتاح الکرامه، حر عاملی، صاحب ریاض، شیخ انصاری، صاحب جواهر و آقا ضیاء عراقی این روایت را گواه آورد.<ref>مصابیح الظلام، ج۴، ص۸۸؛ الحدائق الناضره، ج۴، ص۱۸۹؛ مفتاح الکرامه، ج۱، ص۸۴؛ هدایة الأمه، ج۵، ص۴۵۴؛ وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۳۹۰؛ باَبُ استحباب الغسل لزیارة أمیر المؤمنین و غیره من الائمة؛ ریاض المسائل، ج۱، ص۴۹۳؛ کتاب الطهاره، ج۳، ص۶۵؛ جواهر الکلام، ج۵، ص۴۶؛ شرح تبصرة المتعلّمین، ج۱، ص۲۹۸.</ref>}}

* [[ابی المَعزاء]]، روای مورد اعتماد علمای رجال<ref>الفهرست، شیخ الطوسی، ص۶۰؛ رجال النجاشی، ص۱۳۳.</ref> ، از [[امام کاظم(ع)]] غسلی را نقل کرده، که برای زیارت [[ائمه(ع)]] در خواب سفارش شده است.<ref>الاختصاص، ص۹۰؛ مستدرک الوسائل، ج۲، ص۵۲۱.</ref>  

:[[محمدحسن نجفی]]، [[شیخ انصاری]] و [[آقا رضا همدانی]]، سه فقیه شیعی این روایت را برای مستحب بودن غسل زیارت گواه آورده‌اند.<ref>جواهر الکلام، ج۵، ص۴۶؛ کتاب الطهاره، ج۳، ص۶۵؛ مصباح الفقیه، ج۶، ص۴۶.</ref>  

* [[امام هادی(ع)]] در روایت [[زیارت جامعه کبیره]]، که برای زیارت همۀ معصومان(ع) گفته شده، به انجام غسل تأکید کرده است.{{یادداشت|نراقی و صاحب جواهر این روایت را گواه آورد.<ref>غنائم الأیام فی ما یتعلق بالحلال و الحرام، ج۱، ص۲۶۵؛ جواهر الکلام، ج۵، ص۴۶.</ref>}}

====روایات غسل زیارتِ معصومی خاص====

در برخی روایات به غسل زیارتِ معصومی خاص سفارش شده است. مانند:

* امام صادق(ع) به [[سلیمان بن عیسی]]، زیارت از راه دور آموزش داده؛<ref>کامل الزیارات، صص۲۸۷ و ۲۸۸.</ref> در حالی که پیش از انجام زیارت به غسل سفارش کرده است. منظور وی، زیارت خودِ او، از راه دور، در حال زنده بودن اوست.{{یادداشت|صاحب جواهر، شیخ انصاری و آقا رضا همدانی این روایت را گواه آورد.<ref>جواهر الکلام، ج۵، ص۴۶؛ کتاب الطهاره، ج۳، ص۶۵؛ مصباح الفقیه، ج۶، ص۴۶.</ref>}}

* در برخی روایات دیگر نیز به صورت خاص برای زیارت [[حضرت محمد(ص)]]، [[امام علی(ع)]]، [[امام رضا(ع)]]، [[امام کاظم(ع)]]، [[امام جواد(ع)]]، [[امام هادی(ع)]]، [[امام حسن عسکری(ع)]] به انجام غسل سفارش شده است.{{یادداشت|برای زیارت امامان مدفون در بقیع غسلی بیان نشده است. محمدحسن نجفی، فقیه شیعی احتمال داده غسل زیارت حضرت محمد(ص) برای زیارت آنان کافی است. وی احتمال می‌دهد دلیل اینکه غسل امامان بقیع به صورت جداگانه بیان نشده، همین باشد.<ref>جواهر الکلام، ج۵، ص۴۶. </ref>}}

:برخی از فقیهان شیعی{{یادداشت|فاضل هندی، صاحب حدائق، آقا رضا همدانی و آخوند خراسانی.}}<ref>کشف اللثام، ج۱، ص۱۵۱؛ الحداق الناضره، ج۴، ص۱۸۹؛ مصباح الفقیه، ج۶، ص۴۶؛ اللّمعات النیرة فی شرح تکملة التبصرة، ج۱، ص۹۲.</ref> این غسل را شامل همۀ معصومان(ع) دانسته و فرقی میان زیارت آنان نگذاشته‌اند. [[وحید بهبهانی]]، فقیه شعیی اعتقاد دارد همۀ معصومان(ع) یک نورند و جایگاه آنان یکسان است؛ بنابراین نمی‌توان غسل را برای زیارت برخی از آنان منحصر کرد.<ref>مصابیح الظلام، ج۴، صص۹۰ – ۸۸.</ref>  

بسیاری از فقیهان شیعه غسل مستحبی را به سه قسم زمانی{{یادداشت|غسل زمانی، غسلی است که انجام آن در زمانی خاص مستحب است.}} ، مکانی{{یادداشت|غسل مکانی، غسلی است که انجام آن برای ورود به مکانی خاص مستحب است.}} و فعلی{{یادداشت|غسل فعلی، غسلی است که انجام آن پیش یا پس از انجام کاری مستحب است.}} تقسیم کرده‌اند.<ref>شرائع الإسلام، ج۱، ص۳۷؛ منتهی المطلب، ج۲، ص۴۶۰؛ نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام، ج۱، صص۱۷۵و ۱۷۶؛ الرسائل العشر (لابن فهد)، ص۵۴؛ کشف اللثام، ج۱، ص۱۳۳؛ مستند الشیعه، ج۳، ص۳۳۸؛ مصباح الفقیه، ج۶، ص۴۵؛ تحریر الوسیله، ج۱، ص۹۷.</ref> آن‌ها غسل زیارت را غسل فعلی می‌دانند؛ چون انجام آن پیش از فعلِ زیارت مستحب است؛ برخی آن را غسل مکانی نیز می‌دانند؛ زیرا انجام آن برای ورود به حرم معصومان(ع) مستحب است.<ref>جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج۵، ص۶۲.</ref>  

بسیاری از فقیهان شیعه<ref>العروة الوثقی، ج۱، ص۴۶۲؛ مستمسک العروة الوثقی، ج۴، ص۲۸۱؛ مصباح الفقیه، ج۶؛ وسیلة النجاة، حاشیه امام، ص۹۱ وسیلة النجاة، حاشیه بهجت صص۶۷ و ۶۸.</ref> معتقدند وقتی شخصی تصمیم دارد وارد [[حرم]] یکی از [[معصومان(ع)]] شود، حتی اگر قصد نداشته باشد زیارت کند، مستحب است غسل کند. این غسل را غسل ورود به حرم معصوم(ع) می‌گویند. مستحب بودن این غسل را از دلیل‌های زیر به دست آورده‌اند:  

* روایتی<ref>تهذیب الأحکام، ج۱، ص۱۰۵؛ ر. ک: الکافی، ج۳، ص۴۰؛ من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۴۴؛ الخصال، ج۲، صص۴۹۹ - ۴۹۸؛ عیون اخبار الرضا۷، ج۲، ص۱۲۳؛ وسائل الشیعه، ج۳، ص۳۰۷.</ref> از [[امام صادق(ع)]] دربارۀ غسل کردن برای ورود به [[مسجدالنبی(ص)]]<ref>تذکرة الفقها، ج۲، ص۱۴۴؛ مدارک الأحکام، ج۲، ص۱۷۲؛ المعتبر فی شرح المختصر، ج۱، ص۳۵۸.</ref>{{یادداشت|محقق خویی به سند و دلالت روایت ایراد دارد.<ref>موسوعة الإمام الخوئی، ج۱۰، ص۵۵.</ref>}}

* روایاتی که [[علامه حلّی]]<ref>نهایة الأحکام، ج۱، ص۱۷۷.</ref> ، فقیه شیعی به آن‌ها اشاره کرده است<ref>وسائل الشیعه، ج۲، ص۹۶۰.</ref>  

* شرافت حرم‌های معصومین(ع)<ref>مدارک الأحکام، ج۲، ص۱۷۲؛ کشف اللثام، ج۱، ص۱۶۳؛ کشف الالتباس عن موجز أبی العباس، ص۳۴۱؛ تذکرة الفقها، ج۲، ص۱۴۴؛ مستند الشیعه، ج۳، ص۳۳۸؛ ذکری الشیعه، ج۱، ص۱۹۹؛ الحدائق الناضرة، ج۴، ص۲۳۶؛ مفتاح الکرامه، ج۱، ص۸۰؛ غنائم الأیام، ج۱، ص۲۶۶؛ جواهر الکام، ج۶۲۵.</ref>  

* ادعای اجماع<ref>غنیة النزوع، ص۶۲؛ رجوع کنید به: مدارک الاحکام، ج۲، ص۱۷۲.</ref>  

 

[[رده:مستحبات زیارت]]