در حال ویرایش قبرستان وادی‌ السلام

'''قبرستان وادِی السَّلام'''، نام قبرستانی بزرگ و تاریخی در [[شهر نجف]] که به سبب وجود احادیث بسیاری درباره فضیلت آن، برای شیعیان اهمیت مذهبی دارد.

کلمه «‌وادی‌» در عربی به معنای سیل‌گاه و جایی است میان دو کوه و آبراهی که سیلاب در آن جاری می‌شود و اندک اندک در زمین فرو می‌رود. در فارسی، این کلمه را برای بیابان و صحرا به کار می‌برند <ref>العین، فراهیدی، ج۸، ص۹۸.</ref><ref>مفردات ألفاظ القرآن، راغب اصفهانی، ص518.</ref><ref>دهخدا، ذیل مدخل «‌وادی».</ref> و کلمه «‌السلام‌» نزد مسلمانان از نام‌های خدا و در عربی از جمله به معنای سلامت از آسیب و آفات ظاهری و باطنی است. <ref>مفردات ألفاظ القرآن، راغب اصفهانی، ص239. </ref><ref>قاموس قرآن ،قرشی، علی‌اکبر، ج‌۳، ص۲۹۶.</ref>

[[شیخ کلینی]] روایتی درباره این قبرستان از امام [[علی (ع)]] نقل کرده که در آن، از کلمه «‌وادی السلام‌» برای اشاره به آن استفاده شده است. <ref>الکافی، کلینی ، محمد بن یعقوب ج5، ص349.</ref><ref>الکافی ،کلینی، محمد بن یعقوب، ج۳، ص۲۴۳.</ref>

«‌قال أمیر المؤمنین- صلوات اللّه علیه: أول بقعة عبد اللّه علیها ظهر الکوفة لما أمر اللّه الملائکة ان یسجدوا لآدم، سجدوا علی ظهر الکوفة: <ref>بحار الانوار، مجلسی، محمدباقر، ج100، ص232.</ref> امیر مومنان (ع) فرمود: نخستین جایی (در زمین) که خدا را در آن عبادت کردند، پشت کوفه بود؛ وقتی که خداوند فرشتگاه را امر به سجده بر [[حضرت آدم|آدم]] کرد، آنان در پشت کوفه سجده کردند.‌»

«ظهر الکوفة، اما انی کانی بهم حلق حلق قعود یتحدثون»؛ «پشت کوفه. گویی من با چشم خود می‌بینم که حلقه حلقه نشسته‌اند و با یکدیگر سخن می‌گویند». <ref>الکافی، ج٣، ص٢4٣.</ref><ref>تهذیب الاحکام، الطوسی، ج١، ص466.</ref>

از ویژگی‌های تربت امیرمؤمنان(ع) آن است که از کسانی که در این سرزمین دفن شوند، عذاب قبر و سؤال نکیر و منکر برداشته می‌شود؛ چنان‌که در روایات صحیح، به آن تصریح شده است. <ref>ارشاد القلوب، ص٣٩٠.</ref>

بهشت روی زمین، وادی‌السلام است که محل آن، بیرون کوفه، بین نجف و کربلا می‌باشد و ارواح مؤمنان در پیکرهای مثالی در آنجا، از نعمت‌های الهی برخوردار می‌شوند تا روزی که به جایگاه اصلی خود در بهشت برین راه یابند. <ref>قصص الانبیاء، السید نعمة الله الجزائری، ص٢٩4.</ref>

==بناهای داخل قبرستان ==

«مرا پشت کوفه، در قبر دو برادرم هود و صالح، به خاک بسپارید». <ref>فرحة الغری فی تعیین قبر امیرالمؤمنین علی(ع)، ص١٢6-٢٧.</ref>

علامه [[سیدمهدی بحرالعلوم]]، مزار کنونی هود و صالح(ع) را در این نقطه از وادی‌السلام آشکار کرد. <ref>تاریخ النجف، ص٢٢٣.</ref>

گویا پیش از آن، مزار هود و صالح در قسمت دیگری از وادی‌السلام قرار داشت. اما سید بحرالعلوم، محل فعلی را شناسایی کرد و گنبدی نیز از سنگ و گچ بر فراز آن ساخت. سپس یک ایرانی، آن را خراب نمود و به‌جای آن، ساختمان جدیدی با گنبد کاشی‌کاری بنا کرد. این ساختمان در سال ١٣٣٧ه. ق، یعنی در دوره اشغال عراق از سوی بریتانیا بازسازی گردید. <ref>ماضی النجف وحاضرها، ج١، ص٩6.</ref>

[[پرونده:73.jpg|بندانگشتی|مقام حضرت مهدی(عج) و امام صادق(ع) در قبرستان وادی السلام]]

شیخ [[جعفر آل محبوبه]]، به وجود کتیبه‌ای به تاریخ ١٢٠٠ه. ق، در زیارتگاه اشاره کرده که گویا مربوط به زمان ساختن زیارتگاه به دست سیدبحرالعلوم است. در سال ١٣١٠ه. ق، نیز یک شیعه هندی، به نام سیدمحمد خان، ساختمان مقام را بازسازی و برای آن گنبدی با کاشی‌های آبی رنگ بنا نمود. <ref>ماضی النجف وحاضرها، ج١، ص٩5 و ٩6.</ref>

او بیشتر سال‌های عمر پربرکت خود را به مجاهدت و تهذیب نفس و کسب مقامات عرفانی سپری کرد و شاگردان بزرگی، همچون علامه [[سیدمحمدحسین طباطبایی]] صاحب[[تفسیر المیزان]]، [[محمدتقی بهجت]]، [[سیدعبدالحسین دستغیب]]، [[سیدعبدالاعلی سبزواری]]، به دست وی تربیت شدند. [[سیدعلی آقا قاضی]] در سال ١٣66ه. ق، درگذشت و پیکرش در وادی‌السلام، به خاک سپرده شد. قبر وی، ابتدای ورودی اصلی قبرستان وادی‌السلام، روبه‌روی خیابان متصل به مرقد هود و صالح(ع)، قرار دارد. <ref>گلشن ابرار، ج4، ص٣٨١.</ref><ref>گلشن ابرار، ج4، ص٣٩٢.</ref>

در سال ١٣٢6ه. ق، در دوره استبداد صغیر که محمدعلی شاه قاجار، مجلس شورای ملی را منحل کرد و آزادی‌خواهان را به زندان‌انداخت و مردم ایران در شهرهای مختلف از جمله تبریز، رشت، اصفهان و نقاط دیگر مبارزه را آغاز کردند، رئیسعلی دلواری با همکاری روحانیان و دیگر آزادی‌خواهان، این شهر را از تصرف نیروهای وابسته به محمدعلی شاه خارج کردند. رئیسعلی دلواری، کنار تدارک حمله به بوشهر، تقریباً هر شب به پادگان انگلیسی‌ها حمله می‌کرد و ضرباتی بر آنها وارد می‌آورد؛ تا اینکه سرانجام در جریان یکی از این حملات در سال ١٣٣٣ه. ق، به شهادت رسید. <ref>فرهنگ جامع تاریخ ایران، ج١، عباس قدیانی، ص4١4-4١6.</ref>

==منابع ==

* '''الاصول الستة عشر'''، عدة محدثين، ط ٢، قم، دار الشبستري، ١۴٠۵ه. ق - ١٣۶٣ه. ش.

* '''تاریخ النجف المعروف بالیتیمة الغرویة و التحفة النجفیة فی الارض المبارکة الزکیة'''، براقی، حسین.

* ''' لغت نامه دهخدا'''، دهخدا، علی‌اکبر.

* '''گلشن ابرار'''، جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، زير نظر: پژوهشكده باقرالعلوم(ع)، چاپ ٣، قم، معروف، ١٣٨۵ه. ش.

* '''العین'''، فراهیدی، خلیل بن احمد.

* '''بحارالانوار'''، محمدباقر المجلسي، ط ٢، بيروت، مؤسسة الوفاء، ١۴٠٣ه. ق - ١٩٨٣م.

* '''قاموس قرآن'''،قرشی، علی‌اکبر.

* '''الکافی'''، محمد بن یعقوب الکلینی، تصحیح: علی اکبر الغفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیة.

* '''مفردات ألفاظ القرآن'''، راغب اصفهانی.

* '''ماضی النجف وحاضرها'''، جعفر آل محبوبة، بیروت، دار الاضواء، ١4٠6ه. ق - ١٩٨6م.

* '''فرهنگ جامع تاريخ ايران'''، عباس قديانى، تهران، آرون، ١٣٨٧ه. ش.

* '''تهذیب الاحکام'''، شیخ طوسی.

* '''ارشاد القلوب'''، حسن بن محمد (الدیلمی)، ط ٢، قم، ذوی‌القربی، ١4٢٩ه. ق.

* '''فرهنگ جامع تاريخ ايران، عباس قديانى، تهران، آرون، ١٣٨٧ه. ش.

* '''فرحة الغری فی تعیین قبر امیرمؤمنان علی(ع) فی النجف'''، غیاث‌الدین عبدالکریم بن احمد الحسینی (ابن طاووس)، تحقیق: محمد مهدی نجف، النجف، العتبة العلویة المقدسة، ١4٣١ه. ق - ٢٠١٠م.