در حال ویرایش قبر حضرت خدیجه
این ویرایش را میتوان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
| تخریب = سالهای ۱۲۱۸ و ۱۳۴۳ق | | تخریب = سالهای ۱۲۱۸ و ۱۳۴۳ق | ||
| عرض جغرافیایی = | | عرض جغرافیایی = | ||
| طول جغرافیایی = | | طول جغرافیایی = | ||
}} | }} | ||
'''قبر حضرت خدیجه | '''قبر حضرت خدیجه'''، آرامگاه خَدیجه دختر خُوَیلَد و همسر [[حضرت محمد(ص)]] که در [[جنة المعلاة|قبرستان ابوطالب]] در [[مکه]] قرار دارد. قبر خدیجه را در نزدیکی قبر [[عبدالمطلب]] و [[ابوطالب]] ذکر کردهاند و از جمله قبوری بود که شیعه و سنی به زیارت آن میرفتند. در سال 950ق حاکم عثمانی [[مصر]] بارگاهی از سنگ برای قبر ساخت و آن را با پارچه مزین کرد و خادمی برای آن قراردارد. در سفرنامههای حج دوره [[قاجاریان|قاجار]] نیز اشاراتی به قبر حضرت خدیجه شده است؛ از سنگکاری و کاشیکاری فاخر این بقعه تا مورد اقبال بودن آن از سوی شیعه و سنی. | ||
بقعهای که برای قبر خدیجه ساخته شده بود در 1218ق با تسلط [[وهابیان]] بر مکه تخریب شد اما مجدد به دست عثمانیان بازسازی شد؛ اما در نهایت با تشکیل حکومت [[آل سعود]]، این بقعه همراه با سایر بقعه ها در سال 1343قمری تخریب شد. امروزه زائران تنها در روزها و ساعاتی اجازه دارند از پشت نردههای فلزی، بخش قدیمی را زیارت کنند. | |||
==حضرت خدیجه(س)== | ==حضرت خدیجه(س)== | ||
خدیجه(س) دختر خُوَیْلد بن اسد، از خاندان قریش<ref>ابن اثیر، أسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۷۸.</ref> و فاطمه بنت زائده بود.<ref> ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷-۱۸.</ref> ابن سعد، تاریخنگار قرن سوم قمری، سال تولد او را پانزده سال قبل از [[عام الفیل]] میداند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۸، ص۱۳، شماره ۴۰۹۶.</ref> اطلاع چندانی درباره شخصیت خدیجه(س)، در دوران پیش از اسلام در دست نیست. او ثروتمند بود و سرمایه خود را برای تجارت، به کار میگرفت.<ref>ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۹۳؛ ابن سید الناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۶۳.</ref> | |||
خدیجه(س) دختر خُوَیْلد بن | |||
خدیجه حدود ۲۵ سال با حضرت محمد(ص) زندگی کرد. وی | خدیجه اولین همسر [[پیامبر(ص)]] بود.<ref>سیره ابن اسحاق، ص۲۴۵؛ المناقب آل ابیطالب، ج۱، ص۱۴۹؛ تاریخ تحلیلی اسلام، ص۳۹-۴۰.</ref> پیامبر اکرم(ص) در ۲۵ سالگی با خدیجه ازدواج کرد<ref>تاریخ تحلیلی اسلام، ص۳۹-۴۰.</ref> که حاصل این ازدواج شش فرزند بود؛ دو پسر به نامهای قاسم و عبدالله و چهار دختر به نامهای زینب، رقیه، ام کلثوم و فاطمه(س).<ref>الاعلام، ج۲، ص۳۰۲.</ref>در روایتی حضرت محمد(ص)، سرورِ زنان جهان را خدیجه(س)، [[فاطمه(س)]]، مریم و آسیه معرفی میکند.<ref>ابن کثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۲۹.</ref> | ||
خدیجه حدود ۲۵ سال با حضرت محمد(ص) زندگی کرد. وی در ۱۰ رمضان سال ۱۰ [[بعثت]] در مدینه درگذشت.<ref>الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۴؛ سیره ابن هشام، ج۱، ص۴۱۶.</ref> | |||
==مکان قبر== | ==مکان قبر== | ||
منابع از دفن حضرت خدیجه در قبرستان [[حجون]] خبر دادهاند، این همان قبرستانی است که در باب المعلی قرار داشته و به [[جنة المعلاة|قبرستان باب المعلاة]] نیز شهرت دارد. | منابع کهن از دفن حضرت خدیجه در قبرستان [[حجون]] خبر دادهاند، این همان قبرستانی است که در باب المعلی قرار داشته و به [[جنة المعلاة|قبرستان باب المعلاة]] نیز شهرت دارد. | ||
اما قدیمترین گزارشها درباره مکان دقیق قبر آن حضرت از قرن هشتم در منابع ثبت شده است و مکان قبر پیش از آن معلوم نبوده است. [[ابن جبیر]] (م614ق.) در قرن ششم گزارش میکند که قبرهای قبرستان حجون در باب المعلی خراب و فراموش شده است.<ref>رحلة ابن جبیر، ص 78</ref> تجیبی که در سال 696 از مکه دیدن کرده است، اشاره میکند که مردم مکه میگویند قبر خدیجه(س) در شعبی است که در طرف معلاة قرار دارد اما در آنجا قبری دیده نمیشود.<ref>مستفاد الرحله، ص 340-341</ref> | اما قدیمترین گزارشها درباره مکان دقیق قبر آن حضرت از قرن هشتم در منابع ثبت شده است و مکان قبر پیش از آن معلوم نبوده است. [[ابن جبیر]] (م614ق.) در قرن ششم گزارش میکند که قبرهای قبرستان حجون در باب المعلی خراب و فراموش شده است.<ref>رحلة ابن جبیر، ص 78</ref> تجیبی که در سال 696 از مکه دیدن کرده است، اشاره میکند که مردم مکه میگویند قبر خدیجه(س) در شعبی است که در طرف معلاة قرار دارد اما در آنجا قبری دیده نمیشود.<ref>مستفاد الرحله، ص 340-341</ref> | ||
خط ۴۱: | خط ۴۲: | ||
از قرن هشتم هجری است که قبر حضرت خدیجه در [[جنة المعلاة|جَنَّة المَعلاة]] شهرت یافته و در منابع از آن یاد شده است. ابن بطوطه که در سالهای 729-730 در مکه اقامت داشت گزارش میکند که در قبرستان معلاة تنها تعداد اندکی از قبرها از جمله قبر حضرت خدیجه شناخته شده است.<ref>رحله ابن بطوطه، ج1، ص381؛ الدروس الشرعیه، ج1، ص468.</ref> مرجانی(770ق.) جغرافینگاری قرن هشتم گزارش کرده که مکان قبر حضرت خدیجه در مکه دانسته نیست اما بر یکی از صالحان در خواب (یا حالت کشف) معلوم شد که قبر آن حضرت کنار قبر فضیل بن عیاض قرار دارد و در سال 749 سنگی بر آن مکان ساختند.<ref>بهجة النفوس، ج2، ص1016</ref> | از قرن هشتم هجری است که قبر حضرت خدیجه در [[جنة المعلاة|جَنَّة المَعلاة]] شهرت یافته و در منابع از آن یاد شده است. ابن بطوطه که در سالهای 729-730 در مکه اقامت داشت گزارش میکند که در قبرستان معلاة تنها تعداد اندکی از قبرها از جمله قبر حضرت خدیجه شناخته شده است.<ref>رحله ابن بطوطه، ج1، ص381؛ الدروس الشرعیه، ج1، ص468.</ref> مرجانی(770ق.) جغرافینگاری قرن هشتم گزارش کرده که مکان قبر حضرت خدیجه در مکه دانسته نیست اما بر یکی از صالحان در خواب (یا حالت کشف) معلوم شد که قبر آن حضرت کنار قبر فضیل بن عیاض قرار دارد و در سال 749 سنگی بر آن مکان ساختند.<ref>بهجة النفوس، ج2، ص1016</ref> | ||
فاسی(م.832ق.)، تاریخنگار مشهور مکه، درباره درستی انتساب این قبر به خدیجه(س) تردید کرده و برآن است که در معلاة کسی از صحابه پیامبر نیز دفن نشده است.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص376.</ref> برخی پژوهشگران معاصر نیز در درستی انتساب این قبر تردید کردهاند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/644624/ | فاسی(م.832ق.)، تاریخنگار مشهور مکه، درباره درستی انتساب این قبر به خدیجه(س) تردید کرده و برآن است که در معلاة کسی از صحابه پیامبر نیز دفن نشده است.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص376.</ref> برخی پژوهشگران معاصر نیز در درستی انتساب این قبر تردید کردهاند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/644624/%d8%ae%d8%b1%d8%a7%d9%81%d9%87-%d9%82%d8%a8%d9%87-%d8%a7%d9%84%db%8c%d9%87%d9%88%d8%af%db%8c%d9%87?q=%d9%82%d8%a8%d8%a9%20%d8%a7%d9%84%db%8c%d9%87%d9%88%d8%af%db%8c%d9%87&score=23.0&rownumber=1 العرب السنة العاشرة، رمضان و شوال 1395 - الجزء 3 و 4، ص 278-279]</ref> | ||
== | ==قرارگرفتن گنبد و ضریح بر قبر== | ||
[[پرونده:گنبد مزار حضرت خدیجه قبل از تخریب.jpg|بندانگشتی|گنبد مزار حضرت خدیجه (سمت راست) و فرزندش قاسم (سمت چپ) قبل از تخریب]] | [[پرونده:گنبد مزار حضرت خدیجه قبل از تخریب.jpg|بندانگشتی|گنبد مزار حضرت خدیجه (سمت راست) و فرزندش قاسم (سمت چپ) قبل از تخریب]] | ||
نخستین بار در سال 749قمری سنگی با عبارت «ان هذا قبر السیدة خدیجه» بر قبر خدیجه گذاشته شد.<ref>تحصیل المرام، ج2، ص646.</ref> بعدها [[صندوق|صندوقی]] چوبی بر روی قبر او ساخته شد.<ref>تحصیل المرام، ص647.</ref> | نخستین بار در سال 749قمری سنگی با عبارت «ان هذا قبر السیدة خدیجه» بر قبر خدیجه گذاشته شد.<ref>تحصیل المرام، ج2، ص646.</ref> بعدها [[صندوق|صندوقی]] چوبی بر روی قبر او ساخته شد.<ref>تحصیل المرام، ص647.</ref> | ||
خط ۵۰: | خط ۵۱: | ||
این بارگاه پس از تخریب بدست [[آل سعود]]، در سال۱۲۴۲ق تجدید بنا شد<ref>افادة الانام، ج2، ص151.</ref> و تا سده چهاردهم قمری باقی ماند. گزارشها از ارسال پارچههایی از سوی حاکمان عثمانی مصر، برای استفاده بر روی صندوق این بارگاه حکایت دارند.<ref>افادة الانام، ج2، ص170.</ref> | این بارگاه پس از تخریب بدست [[آل سعود]]، در سال۱۲۴۲ق تجدید بنا شد<ref>افادة الانام، ج2، ص151.</ref> و تا سده چهاردهم قمری باقی ماند. گزارشها از ارسال پارچههایی از سوی حاکمان عثمانی مصر، برای استفاده بر روی صندوق این بارگاه حکایت دارند.<ref>افادة الانام، ج2، ص170.</ref> | ||
سفرنامههای سده سیزده و چهارده قمری به مقبره خدیجه اشاره کردهاند. از جمله فراهانی در ۱۳۰۲ از ضریح چوبی مقبره یاد کرده<ref>سفرنامه فراهانی، ص202.</ref> و رفعت پاشا در ۱۳۱۸ از گنبد بلند قبر خدیجه(س) خبر داده است. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title= | سفرنامههای سده سیزده و چهارده قمری به مقبره خدیجه اشاره کردهاند. از جمله فراهانی در ۱۳۰۲ از ضریح چوبی مقبره یاد کرده<ref>سفرنامه فراهانی، ص202.</ref> و رفعت پاشا در ۱۳۱۸ از گنبد بلند قبر خدیجه(س) خبر داده است. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B1%D8%A2%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%B1%D9%81%D8%B9%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D8%A7_%D8%AC1.pdf&page=30 مرآة الحرمین، ابراهیم رفعت پاشا، ج1، ص 30]</ref> | ||
==تخریب ضریح== | ==تخریب ضریح== | ||
با تسلط [[وهابیت]] بر [[مکه]] و پایهگذاری نخستین دولت [[آل سعود|سعودی]]، همه بناها و [[گنبد]]های موجود در جنة المعلاة، در روز چهارشنبه ۲۹ ربیع الثانی ۱۲۱۸ق ویران شد و قبرهای این قبرستان با زمین همسطح شد.<ref>منائح الکرم، ج4، ص422؛ کشف الارتیاب، ص27.</ref> پس از شکست این دولت از نیروهای [[دولت عثمانی|عثمانی]]، بار دیگر گنبدی بر قبر و بارگاه حضرت خدیجه ساخته شد؛ ولی این بنا نیز در سال ۱۳۴۳ قمری و به دنبال تشکیل دولت سوم سعودی تخریب شد.<ref>نک: افادة الانام، ج2، ص151.</ref> | با تسلط [[وهابیت]] بر [[مکه]] و پایهگذاری نخستین دولت [[آل سعود|سعودی]]، همه بناها و [[گنبد]]های موجود در جنة المعلاة، در روز چهارشنبه ۲۹ ربیع الثانی ۱۲۱۸ق ویران شد و قبرهای این قبرستان با زمین همسطح شد.<ref>منائح الکرم، ج4، ص422؛ کشف الارتیاب، ص27.</ref> پس از شکست این دولت از نیروهای [[دولت عثمانی|عثمانی]]، بار دیگر گنبدی بر قبر و بارگاه حضرت خدیجه ساخته شد؛ ولی این بنا نیز در سال ۱۳۴۳ قمری و به دنبال تشکیل دولت سوم سعودی تخریب شد.<ref>نک: افادة الانام، ج2، ص151.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
خط ۶۵: | خط ۶۴: | ||
* '''افاده الانام بذکر اخبار بلد الله الحرام'''، عبدالله بن محمد الغازی (۱۳۶۵ق)، به کوشش عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، مکه، مکتبه الاسدی، ۱۴۳۰ق. | * '''افاده الانام بذکر اخبار بلد الله الحرام'''، عبدالله بن محمد الغازی (۱۳۶۵ق)، به کوشش عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، مکه، مکتبه الاسدی، ۱۴۳۰ق. | ||
* '''الاستیعاب فی معرفةالأصحاب'''، یوسف بن عبدالله ابن عبدالبر، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، ۱۴۱۲ق. | * '''الاستیعاب فی معرفةالأصحاب'''، یوسف بن عبدالله ابن عبدالبر، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، ۱۴۱۲ق. | ||
* '''الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه'''، شهید اول، قم، موسسه النشر الاسلامیه لتابعه لجماعه المدرسین، چاپ دوم، 1417ق | * '''الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه'''، شهید اول، قم، موسسه النشر الاسلامیه لتابعه لجماعه المدرسین، چاپ دوم، 1417ق | ||
* '''بهجة النفوس و الاسرار'''، عبدالله المرجانی (۶۹۹ق)، به کوشش محمد عبدالوهاب، بیروت، دارالغرب الاسلامی، ۲۰۰۲م. | * '''بهجة النفوس و الاسرار'''، عبدالله المرجانی (۶۹۹ق)، به کوشش محمد عبدالوهاب، بیروت، دارالغرب الاسلامی، ۲۰۰۲م. | ||
خط ۸۱: | خط ۷۹: | ||
* '''منائح الکرم فی اخبار مکه و البیت و ولاه الحرم'''، علی بن تاج الدین السنجاری (۱۱۲۵ق)، تحقیق جمیل عبدالله محمد المصری، مکه، جامعه ام القری، ۱۴۱۹ق. | * '''منائح الکرم فی اخبار مکه و البیت و ولاه الحرم'''، علی بن تاج الدین السنجاری (۱۱۲۵ق)، تحقیق جمیل عبدالله محمد المصری، مکه، جامعه ام القری، ۱۴۱۹ق. | ||
* '''منزل و مقبره حضرت خدیجه علیها السلام براساس سفرنامه های حج'''، محمدرضا خادمیان، همایش صدف کوثر، دوره اول، 1395/10/2، ص 267تا 275. | * '''منزل و مقبره حضرت خدیجه علیها السلام براساس سفرنامه های حج'''، محمدرضا خادمیان، همایش صدف کوثر، دوره اول، 1395/10/2، ص 267تا 275. | ||