در حال ویرایش قربانی

{{در دست ویرایش|ماه=[[تیر]]|روز=[[۲۴]]|سال=[[۱۳۹۹]]|کاربر=Kamran  }}
{{حج و عمره عمودی}}

قربانی حیوان تقدیمی به پیشگاه خداوند در حج یا عمره 

حیوانی است با شرایط خاص که ازدوران سنت [[ابراهیم(ع)|ابراهیم]] حج و پس از جایگزین شدن قوچ به جای اسماعیل ذبیح، به عنوان اثبات بندگی و پرهیزگاری حاجی در حج و عمره برای رضای خدا قربانی می شد. به آیین خاص عبادی که براساس کتب آسمانی از دوران هابیل وجود داشت و تا به امروز در ادیان ابراهیمی و نیز در ادیان دیگر وجود دارد هم گفته می شود.

==مفهوم‌شناسی ==
واژه «قربان» به معنای نزدیک شدن است، قربانی نیز که از همین ریشه است، موجب قرب و نزدیکی انسان به خدا می‌شود.<ref>مقاییس اللغه، ج۵، ص۸۰.</ref> قربانی در [[حج تمتع]] را «هدی» می‌گویند. قربانی که در روز عید اضحی ([[عید قربان]]) صورت می‌گیرد، «اضحیه» نامند. به قربانی، ذبیحه نیز گفته می‌شود.

== قربانی در اقسام حج ==
قربانی بسته به اینکه در کدام قسم از [[اقسام حج]] باشد، احکام خاصی می‌یابد. 

* '''در حج تمتع''': قربانی، از واجبات غیر رکنی [[حج تمتع]] است<ref name=":0">الخلاف، ج۲، ص۲۷۲ ؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۱۱۴-۱۱۸ ؛ سنن ابن داود، ج۲، ص۱۴۹.</ref> و اصل وجوب آن بین فقیهان [[شیعه]]<ref name=":1">منتهی المطلب ، ج۱۱،ص۱۱۴؛ ریاض المسائل،ج۶، ص۳۹۵ ؛ الحدائق الناضره،ج۱۷،ص۲۵.</ref> و [[اهل‌سنت]]<ref name=":2">المجموع، ج۷، ص۱۹۱ ؛ فتح العزیز، ج۷، ص۱۲۶.</ref> مسلم است. به اجماع فقیهان شیعه<ref>ریاض المسائل،ج۶، ص۳۷۹ ؛ مستندالشیعه،ج۱۲، ص۲۹۶؛ جواهرالکلام،ج۱۹،ص۱۱۵.</ref> در حج تمتع، چه حاجی [[اهل حرم|اهل مکه]] باشد و چه نباشد، قربانی واجب است. در مقابل، فقیهان چهارگانه اهل‌سنت، قربانی را در حج تمتع فقط برای حاجی غیرمکی واجب می‌دانند.<ref>حاشیه ابن عابدین، ج۲، ص۵۹۲ ؛ فتح العزیز، ج۷، ص۱۲۶ ؛ المغنی ، ابن قدامه، ج۳، ص۴۹۷.</ref>

* '''در حج قران''': شرط [[حج قران|حج قِران]]، همراه داشتن قربانی هنگام [[احرام|مُحرم شدن]] است<ref>جواهرالکلام،ج۱۸،ص۵۰.</ref> و به اتفاق همه فقیهان مذاهب،<ref>فقه الامام جعفر الصادق(ع)، ج۱، ۲۳۹.</ref> قربانی کردن در حج قران واجب است. هرگاه فرد در حج قران، قربانی را هنگام احرام، [[اشعار و تقلید|اشعار یا تقلید]] کند، قربانی در [[منا]] واجب می‌شود.<ref>مستندالشیعه، ج۱۲، ص۲۹۶ ؛ جواهرالکلام،ج۱۸،ص ۵۰و ۹۶ ؛ ج۱۹، ص۱۹۲-۱۹۶؛ مهذّب الاحکام، ج۱۴، ص۲۴۶.</ref> انجام قربانی دیگری، همانند قربانی حج تمتع واجب نبوده و فقط استحباب دارد.<ref>جواهرالکلام،ج۱۸،ص۹۶.</ref>

* '''در حج افراد''': به اتفاق همه فقیهان مذاهب اسلامی<ref>جواهرالکلام،ج۱۸،ص۹۶ ؛ فقه الامام جعفر الصادق(ع)، ج۱، ۲۳۹؛ المغنی ، ابن قدامه، ج۳، ص۴۹۷.</ref>، قربانی در [[حج افراد|حج اِفراد]] لازم نیست و فقط استحباب دارد.

==قربانی واجب و مستحب==
قربانی در [[حج تمتع]]، در [[حج قران]]، در صورت [[احصار و صد|احصار]] و نیز، در [[کفاره|کفارات]]، واجب است.<ref>تذکره الفقهاء، ج۸، ص۲۹۷ ؛ منتهی المطلب، ج۱۱، ص۲۶۳ – ۲۶۵ ؛ الدروس الشرعیه، ج۱، ص۴۴۳.</ref>  

فقیهان شیعه،<ref>الخلاف، ج۲، ص۴۲۳-۴۲۴؛ شرائع الاسلام، ج۱، ص۲۱۳؛ مستند الشیعه، ج۱۳، ص۱۴۲ .</ref> [[مذهب شافعی|شافعی]]،<ref>الام، ج۲، ص۱۸۰؛ المجموع، ج۸، ص۳۰۲-۳۰۳ .</ref> [[مذهب حنبلی|حنبلی]]<ref>المغنی، ج۳، ص۳۷۱؛ کشاف القناع، ج۲، ص۶۰۷-۶۰۸.</ref> و [[مذهب حنفی|حنفی]]<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۰۶.</ref> به استناد [[آیه ۱۹۶ سوره بقره|آیه ۱۹۶ بقره]] برای [[تحلل|تحلّلِ محصَر]]، قربانی کردن را لازم می‌دانند. [[مذهب مالکی|مالکیان]]<ref>الموطأ، ج۱، ص۳۶۰-۳۶۱؛ مواهب الجلیل، ج۴، ص۲۹۴؛ حاشیه الدسوقی، ج۲، ص۹۳-۹۴ .</ref> برای تحلّل محصر قربانی را لازم نشمرده‌اند. وجوب قربانی برای [[حلق و تقصیر|تراشیدن سر]] و [[صید]]، تخییری است و حاجی مخیر بین قربانی، [[صدقه]] و [[روزه]] است.

قربانی کردن در [[عید قربان]]، چه در [[منا]] و چه مکان‌های دیگر استحباب دارد. به طور کلی، قربانی کردن به اتفاق فقیهان همه مذاهب اسلامی<ref>الحدائق الناضره، ج۱۱، ص۱۹۹ ؛ المغنی،ج۳، ص۸۲؛ ا المجموع شرح المهذب،ج۸، ص۳۵۶، ۴۱۴.</ref>، مستحب و در روایات<ref>وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۲۵؛ صحیح مسلم، ج۲، ص۹۵۷.</ref> بسیار به آن سفارش شده است. به اعتقاد فقیهان شیعه و شافعیان، زمان قربانیِ مستحب برای کسی که در منا است، روز [[عید قربان]] و سه روز پس از آن و به باور فقیهان حنفی، مالکی و حنبلی، ایام قربانی مستحبی در منا روز عید و دو روز پس از آن است. به اتفاق همه فقیهان اسلامی، وقت قربانی استحبابی برای کسی که در منا نیست، روز عید و دو روز پس از آن است.<ref>الفقه علی المذاهب الاربعه، ج۱، ص۵۸۷ ؛ فقه الامام جعفر الصادق(ع)، ج۱، ص۲۳۸.</ref>
== شرایط قربانی ==
به اتفاق فقیهان شیعه<ref>مستندالشیعه، ج۱۲، ص۳۰۷ ؛ جواهرالکلام،ج۱۹، ص۱۳۶-۱۳۸ ؛ الحدائق الناضره ج۱۷، ص۸۸-۹۱. </ref> و اهل‌سنت<ref>المغنی ۱۱ / ۹۹، ۱۰۰ ؛ حاشیه الدسوقی علی الشرح الکبیر،ج۲، ص۱۱۹ ؛ المجموع،ج۸، ص۳۹۴. </ref> باید حیوانی که به عنوان قربانی ذبح می‌شود شرایطی داشته باشد؛ از جمله آنکه: خیلی پیر، ناقص العضو و لاغر نباشد، همچنین باید سالم بوده و سن آن کامل باشد.<ref>شرائع الاسلام، ج۱، ص۲۶۰ ؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۱۳۹؛ سنن الترمذی،ج۴، ص۸۷ .</ref> بر اساس روایتی از [[پیامبر(ص)]]، حیوانی که قربانی می‌شود نباید لنگ، کچل، گوش‌بریده، دم‌بریده و شاخ شکسته باشد.<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۱۲۰.</ref> آنچه به عنوان قاعده کلی طبق روایتی از [[امام کاظم(ع)]] فهمیده می‌شود، آن است که قربانی نباید ناقص باشد.<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰.، باب۲۱ از ابواب ذبح، ح ۱.</ref> 

به فتوای بیشتر فقیهان شیعه، بز و گاو نباید کمتر از دو سال داشته باشند و میش نیز به احتیاط واجب، کمتر از یک سال نباشد. همچنین شتر سال پنجم را تمام و داخل سال ششم شده باشد.<ref>المبسوط ج۱، ص۳۸۷؛ مدارک الاحکام ج۵، ص۹۴ ؛ جواهر الکلام ج۱۵، ص۱۳۲ ؛ ج۱۹، ص۱۳۶. </ref>

== زمان قربانی ==
طبق دیدگاه بیشتر فقیهان شیعه،<ref>مدارک الاحکام، ج۸، ص۲۷ ؛ مستندالشیعه، ج۱۲، ص۲۹۹؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۲۲۳.</ref> زمان وجوب قربانی روز [[عید قربان]] (دهم ذی‌حجه) است و اگر بی‌دلیل تأخیر انداخت گناه کرده است. اگر کسی از روی عمد یا به‌واسطه عذری روز عید قربانی نکرد، واجب است آن را در [[ایام تشریق]] (یازده، دوازده و سیزده ذی‌حجه) ذبح کند و در صورت عدم امکان، در بقیه ماه ذی‌حجه قربانی نماید.<ref>الحدائق الناضره، ج۱۷، ص۷۶ ؛ ریاض المسائل، ج۶، ص۴۰۹ ؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۲۲۳.</ref> برخی فقیهان شیعه، قربانی در روز عید را بهتر دانسته و آن را در تمام روزهای ذی‌حجه جایز دانسته‌اند.<ref>جواهر الکلام ج۱۹، ص۱۳۳-۱۳۴ ؛ جامع المدارک ج۲، ص۴۵۴-۴۵۵ ؛ براهین الحج ج۳، ص۲۹۴-۲۹۶.</ref>

به باور فقیهان حنفی، مالکی و حنبلی، قربانی باید در ایام نحر (روزهای دهم و یازدهم و دوازدهم ذی‌حجه) صورت پذیرد؛ ولی فقیهان شافعی زمان خاصی را تعیین نکرده‌اند، هرچند قربانی کردن در روز عید قربان را بهتر دانسته‌اند.<ref>الموسوعه الفقهیه الکویتیه، ج۴۲، ص۲۴۹.</ref> حنابله و حنفیان ذبح قربانی حج واجب، قبل از عید قربان را جایز نمی‌دانند و در صورت ذبح قبل از عید، حکم به تجدید آن در عید کرده‌اند.<ref>بدایه المجتهد،ج۱، ص۳۷۸ ؛ المجموع فی شرح المهذب، ج۸، ص۳۸۱؛ المغنی ، ج۳، ص۴۶۴.</ref>

== مکان قربانی ==
مطابق دیدگاه فقیهان شیعه<ref>تذکره الفقهاء ، ج۸، ص۲۵۲ ؛ ریاض المسائل، ج۶، ص۴۰۰ ؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۱۲۰ .</ref> به پشتوانه احادیث فراوان،<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۲۸ از ابواب ذبح، ح۲ ؛ باب ۴ از ابواب ذبح، ح۱ و ۵و۶ و ۷.</ref> قربانی باید در سرزمین [[منا]] انجام شود؛ البته در حالت ضرورت، [[قربانی در خارج از منا|قربانی خارج از منا]] اشکال ندارد. فقیهان حنفی، شافعی و حنبلی بر این باورند که در تمامی منطقه [[حرم مکی]] می‌توان قربانی انجام داد؛ ولی فقیهان مالکی معتقدند قربانی را با شرایطی در منا و در غیر این صورت باید در [[مکه]] ذبح کرد.<ref>بَدَائِع الصَّنَائِع،ج۲، ص۱۷۹؛ مغنی الْمُحْتَاج،ج۱، ص۵۳۱ ؛ مواهب الْجَلِیل، ج۳، ص۱۸۶.</ref>

عمره‌گزاری که قربانی همراه خود آورده یا قربانی به جهت کفاره [[صید]] و غیر آن بر عهده‌اش آمده، واجب است قربانی را در مکه ذبح یا نحر کند.<ref>کشف اللثام، ج۶، ص۲۰۶ ؛ الحدائق الناضره، ج۱۵، ص۳۲۸ ؛ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۱۹۶-۱۹۷.</ref>

==مصرف قربانی==
بیشتر فقیهان شیعه<ref>النهایه، ص۲۶۱ ؛ ریاض المسائل، ج۶، ص۴۲۸ ؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۱۵۷ .</ref> به استناد [[آیه ۲۸ سوره حج]] معتقدند، استحباب دارد حاجی ذبیحه را سه قسمت کند؛ بخشی را هدیه کند، بخش دیگر را [[صدقه]] دهد و قدری را هم بخورد.<ref>علل الشرائع، ج۲، ص۴۳۸.</ref>
	
فقیهان مالکی، حنبلی و حنفی معتقدند<ref>الْبَحْر الرَّائِق، ج۳، ص۷۶، الشرح الْکَبِیر، ج۲، ص۸۹ .</ref> حاجی می‌تواند گوشت قربانی [[حج تمتع]] و [[حج قران|قِران]] را بخورد؛ ولی فقیهان شافعی بر جایز نبودن خوردن گوشت هدی واجب، اعتقاد دارند.<ref>مُغْنِی الْمُحْتَاج، ج۱، ص۵۳۱.</ref> همه فقیهان اهل‌سنت، بر جواز خوردن گوشت قربانی مستحب اتفاق دارند، جز فقیهان مالکی که جواز خوردن از گوشت قربانی را مشروط به معین نبودن هدی دانسته‌اند.<ref>الْبَحْر الرَّائِق، ج۳، ص۷۶، المغنی،ج۳، ص۵۴۱، الشرح الْکَبِیر، ج۲، ص۸۹ .</ref> 

فقیهان شافعی و حنبلی معتقدند تقسیم گوشت هر قربانی‌ای که ذبحش در [[حرم مکی|حرم]] واجب باشد، بین [[مسکین|مساکین]] حرم واجب است؛ ولی فقیهان حنفی حکم به جواز تقسیم گوشت قربانی در حرم و غیر حرم کرده‌اند.<ref>سنن الترمذی، ج۳، ص۲۰۶؛ مختصر تفسیمر ابن کثیر، ج۲، ص۵۴۵ ؛ بدایه المجتهد، ج۱، ص۳۰۳.</ref>

== قربانی در خارج از منا ==
{{اصلی|قربانی در خارج از منا}}
از گذشته مرسوم بوده عمل قربانی در [[منا]] انجام شود؛ ولی دولت [[عربستان]] با زیاد شدن حاجیان، [[قربانگاه معیصم|قربانگاه مُعَیصم]] را در بیرون از منا تأسیس کرده و عمل قربانی را در آن انجام می‌دهد. برخی از فقیهان، قربانی در بیرون از منا را کافی دانسته و برخی با آن مخالفت کرده‌اند.

به فتوای بیشتر فقیهان شیعه، در صورتی که امکان قربانی در منا نباشد، قربانی در بیرون آن کافی است. به فتوای [[سید علی سیستانی]]، مرجع تقلید شیعه، اگر امکان نداشتن قربانی در منا، به دلیل منع حکومت باشد احتیاط این است که در [[وادی محسر]] قربانی کند و سه روز نیز [[روزه]] بگیرد.

===قربانگاه معیصم===
{{اصلی|قربانگاه معیصم}}قربانگاه معیصم تأسیساتی کشتارگاهی در فاصله پانصد متری [[منا]] و خارج از [[وادی محسر]] است، که ذبح یا نحر قربانی حاجیان در آن انجام می‌شود.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص170.</ref> طرح قربانگاه، بر اساس فتوایی است که از دار افتای کشور [[عربستان]] صادر شده و هیئت وزیران سعودی نیز آن را تأیید کرده‌است. این فتوا، بر مبنای وکالت دادن برای ادای فریضه قربانی است. دولت عربستان برای تضمین اجرای صحیح شرعی و بهداشتی بر اجرای آن نظارت دارد.<ref name=":02">«[https://www.adahi.org/ar/Pages/about-adahi.aspx عن مشروع الأضاحی]»، الاضاحی.</ref>

==اشعار و تقلید==
{{اصلی|اشعار و تقلید}}
اشعار، ایجاد شکاف در کوهان شتری است که برای قربانی آماده شده است، تا اینگونه شناسایی آن آسان‌تر باشد.<ref>مدارک الاحکام، ج7، ص196؛ مستند الشیعه، ج13، ص105؛ ریاض المسائل، ج6، ص154.</ref> تقلید، آویزان کردن نشانه‌ای مانند کفش به گردن حیوانی است که برای قربانی آماده شده است.<ref>المغنی، ج3، ص574-575؛ تذکرة الفقهاء، ج7، ص257؛ الفقه الاسلامی، ج3، ص666.</ref> بسیاری از فقیهان شیعه تنها مورد اشعار و تقلید را در [[حج قران]] دانسته‌اند. به فتوای بیشتر فقیهان شیعه، در حج قران افزون بر [[تلبیه]]، با اشعار و تقلید نیز [[احرام]] منعقد می‌شود.<ref>المبسوط، طوسی، ج1، ص315؛ کشف اللثام، ج1، ص314؛ سلسلة الینابیع، ج30، ص186.</ref> از میان اهل سنت، تنها [[مذهب حنفی|حنفیان]] تقلید را در انعقاد احرام دخیل می‌دانند.<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص138؛ الفتاوی الهندیه، ج1، ص222.</ref>

== دیگر احکام ==
برخی از دیگر احکام قربانی عبارت است از:
* '''آنچه باید قربانی کرد''': به اجماع فقیهان شیعه<ref>شرائع الاسلام، ج۱، ص۲۶۰ ؛ منتهی المطلب، ج۱۱، ص۱۸۳ ؛ جواهرالکلام،ج۱۹،ص۱۳۶.</ref> و اهل سنت،<ref>البدائع،ج۵، ص۶۹، المجموع،ج۸، ص۳۹۸، المغنی، ج۱۱، ص۹۶، ۱۱۸.</ref> و به پشتوانه احادیث<ref>صحیح مسلم، ج۲، ص۹۵۵ ؛ وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۱۰ از ابواب ذبح، ح۱ و ۲ و۵. </ref> حج‌گزار باید شتر، گاو یا گوسفند قربانی کند و قربانی سایر حیوانات کافی نیست.

* '''شراکت در قربانی''': به فتوای بیشتر فقیهان شیعه<ref>المبسوط، ج۱، ص۳۷۲ ؛ المختلف، ج۴، ۲۷۹ ؛ کشف اللثام، ج۶، ص۱۳۱.</ref> در حال اختیار هر نفر باید حداقل یک حیوان در [[حج تمتع]] قربانی کند و شرکت چند نفر در یک قربانی کافی نیست. هر چند روایاتی<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰.، باب ۱۸ از ابواب ذبح، ح ۱۰ و ۱۱ و ۱۳.</ref> بر جواز شراکت در قربانی در حال اضطرار داریم، ولی ظاهراً حج‌گزار علاوه بر ذبح مشترک، باید [[روزه]] هم بگیرد.<ref>مناسک حج(مراجع)، مساله ۱۰۲۱.</ref> به دیدگاه مذاهب چهارگانه اهل‌سنت، قربانی گوسفند برای یک نفر، ولی شتر و گاو برای هفت نفر کفایت می‌کند.<ref>البدائع،ج۵، ص۷۱ - ۷۲، حاشیه ابن عابدین علی الدر المختار،ج۵، ص۲۰۱؛ الموسوعه الفقهیه الکویتیه، ج۵، ص۹۰.</ref>

* '''نیابت در قربانی''': بیشتر فقیهان مذاهب اسلامی<ref>جواهرالکلام،ج ۱۹، ص۱۱۸ ؛ البدائع،ج۵، ص۶۷، حاشیه الدسوقی، ج۲، ص۱۲۳، نهایه المحتاج، ج۸، ص۱۲۵.</ref> اتفاق دارند، [[نیابت]] در قربانی جایز است، هرچند فرد، خود توانایی داشته باشد. وکیل باید از طرف کسی که نیابت شده،به هنگام ذبح نیت نماید؛ هر چند بهتر است هر دو نیت کنند.<ref>دروس فی الفقه المقارن، ص۵۵۶ ؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ص۲۶۸؛ سنن ابن داود، ج۲، ص۱۵۱.</ref> برخی از فقیهان متأخر شیعه برآنند ایمان شرط صحت عمل است، پس ذابح باید [[شیعه]] باشد، اما برخی دیگر معتقدند در این رابطه روایتی از معصومان(ع) نداشته و اساس ایمان شرط قبولی عمل است، پس اسلامِ ذابح کفایت می‌کند.<ref>الحج فی الشریعه الاسلامیه الغراء، ج۵، ص۱۲۳؛ مناسک حج(مراجع)، مساله۱۰۴۲.</ref>

* '''ترتیب اعمال''': برخی از فقیهان شیعه<ref>شرائع الاسلام، ج۱،ص۲۴۰ ؛ قواعد الأحکام،ج۱، ص۴۳۸ ؛ جامع المقاصدج۳، ص۲۳۲.</ref> و فقیهان حنفی و مالکی<ref>المغنی، ج۳، ص۴۴۸ ؛ بدائع الصنائع،ج۲، ص۱۵۸ – ۱۵۹ ؛ الشرح الکبیر، ج۲، ص۴۷ – ۴۸.</ref> بر این باورند که در روز عید قربان باید پس از [[رمی جمره عقبه]] و پیش از [[حلق و تقصیر|حلق یا تقصیر]]، قربانی انجام پذیرد. ابوحنیفه و شماری دیگر از فقیهان اهل‌سنت، رعایت نکردن ترتیب بین این اعمال را سبب وجوب [[کفاره]] (گوسفند) شمرده‌اند.<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۴۱-۴۲؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۵۸؛ البحرالرائق، ج۳، ص۴۲.</ref> برخی دیگر از فقیهان شیعه و اهل‌سنت<ref>المغنی، ج۳، ص۴۷۱.</ref> رعایت این ترتیب را لازم نشمرده‌اند. بیشتر فقیهان<ref>شرائع الاسلام، ج۱، ص۲۶۵.</ref> بر این باورند که هر چند رعایت این ترتیب الزامی است، اما عدم رعایت آن موجب بطلان عمل و وجوب تکرار آن نمی‌شود.

* '''بدل قربانی''': فقیهان مذاهب اسلامی<ref>.الحدائق الناضره، ج۱۷، ص۱۱۷ ؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۱۲۶؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج۱، ص۴۰۰</ref> به تصریح [[آیه ۱۹۶ سوره بقره]] برآنند که اگر کسی از قربانی کردن ناتوان شد، باید به جای آن، سه روز پیاپی در حج و هفت روز پس از بازگشت از حج، روزه بگیرد. واجب است روزه سه روز در ماه ذی‌حجه باشد. مستحب است روزهای هفتم، هشتم و نهم ذی‌حجه روزه بگیرد.<ref>مستندالشیعه، ج۱۲، ص۳۴۳.</ref>

==فلسفه قربانی==
بر اساس [[قرآن]]، خداوند قربانی را از شعائر و نشانه‌های الهی<ref>مائده، آیه ۲ ؛ حج آیه ۳۶.</ref> معرفی و وسیله قیام<ref>مصباح المنیر، ریشه قوم.</ref> و برپا بودن مردم شمرده است.<ref>تفسیر کبیر، ج۱۲، ص۱۰۰ ؛ تفسیر المیزان، ج۶، ص۱۴۲ ؛ تفسیر نمونه، ج۵، ص۹۰.</ref> آنچه از قربانی به حج گزار می‌رسد، تقوا و پرهیزکاری و پاکی اعمال است.<ref>حج، آیه ۳۷.</ref> همچنین در [[آیه ۳۶ سوره حج]]، سفارش شده از گوشت قربانی مستمندان قانع و فقیر [[اطعام در حج|اطعام]] شوند.<ref>حج، آیه ۳۶.</ref>

به باور برخی، قربانی در روز عید قربان، نوعی تأسی از [[حضرت ابراهیم(ع)]] است، که با تسلیم امر خدا شدن، اقدام به ذبح فرزندش [[حضرت اسماعیل(ع)|اسماعیل]] کرد و خدا ذبح عظیمی را فدای او کرد.<ref>صافات، آیه ۱۰۷.</ref> بر اساس حدیثی از [[امام علی(ع)]]، اگر مردم به فواید قربانی آگاه بودند، حتی با قرض گرفتن قربانی می‌کردند.<ref>همان.</ref>

بر اساس روایتی، [[امام صادق(ع)]] در پاسخ به فلسفه قربانی، اولین قطره خون قربانی را باعث بخشید شدن گناهان صاحب قربانی دانسته است و قربانی را وسیله‌ای برای آزمودن تقوای او شمرده است.<ref>بحارالانوار، ج۹۶، ص۲۹۶ـ۲۹۸.</ref> 

== مستحبات قربانی ==
برخی از مستحبات قربانی چنین است:
* بهترین قربانی، شتر، پس از آن گاو و در پایان، گوسفند است.<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۱۰ از ابواب ذبح، ح۵.</ref>
* به گفته فقیهان شیعه<ref>الخلاف، ج۲، ص۴۱؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ۱۳۶. </ref> به استناد روایات<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۹ از ابواب ذبح.</ref> مستحب است شتر یا گاو، ماده؛ ولی گوسفند و بز، نر باشد. فقیهان اهل‌سنت،<ref>المبسوط(سرخسی)، ج۱، ص۳۸۷؛ مختصر تفسیر ابن کثیر، ج۲، ص۵۴۴.</ref> ذبیحه نر و ماده را یکسان می‌دانند.
* به استناد روایات، مستحب است قربانی بسیار فربه باشد.<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، باب ۱۳ از ابواب ذبح.</ref>
* مستحب است حاجی خودش قربانی را ذبح یا نحر کند و اگر نتواند دست خود را بالای دست کسی که ذبح می‌کند، بگذارد.<ref>جواهرالکلام،ج ۱۹، ص۱۱۸ ؛ نهایه المحتاج، ج۸، ص۱۲۵.</ref>
* بهترین اوقات قربانی کردن، پس از طلوع آفتاب روز [[عید قربان]]، به گونه‌ای است که بتوان نماز عید و دو خطبه آن را ادا کرد.<ref>مسالک الافهام،ج۲، ص۳۱۸ ؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۲۱۹؛ سنن الترمذی، ج۳، ص۲۴۱.</ref>

== جستارهای وابسته ==
* [[بدنه]]
* [[تجلیل هدی]]

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}
*'''مدارک الاحکام'''، سید محمد بن علی الموسوی العاملی (م.۱۰۰۹ق)، قم، آل البیت، ۱۴۱۰ق.
*'''مستند الشیعه'''، احمد النراقی (م.۱۲۴۵ق)، قم، آل البیت، ۱۴۱۵ق.
*'''ریاض المسائل'''، سید علی الطباطبائی (م.۱۲۳۱ق)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۲ق.
* '''المغنی'''، عبدالله بن قدامه (م.۶۲۰ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه.
*'''تذکرة الفقهاء'''، العلامة الحلی (م.۷۲۶ق)، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق.
*'''الفقه الاسلامی و ادلته'''، وهبة الزحیلی، دمشق، دار الفکر.
*'''المبسوط فی فقه الشیعهه'''، الطوسی (م.۴۶۰ق)، به کوشش بهبودی، تهران، المکتبة المرتضویه.
*'''کشف اللثام'''، الفاضل الهندی (م.۱۱۳۷ق)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۶ق.
*'''سلسلة الینابیع الفقهیه'''، علی اصغر مروارید، بیروت، دار التراث، ۱۴۱۰ق.
*'''المبسوط'''، السرخسی (م.۴۸۳ق)، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ق.
*'''الفتاوی الهندیه'''، الشیخ نظام و الجماعة من علماء الهند، دار الفکر، ۱۴۱۱ق.
* '''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، رسول جعفریان، تهران، نشر مشعر، ۱۳۷۹ش.
* «[https://www.adahi.org/ar/Pages/about-adahi.aspx عن مشروع الأضاحی]»، الاضاحی، تاریخ بازدید: ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
{{پایان}}
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
[[رده:مناسک منا]]
[[رده:احکام قربانی]]