در حال ویرایش قربانی (فتاوای مراجع)
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ویرایش|ماه=[[اردیبهشت]]|روز=[[۳۱]]|سال=[[۱۴۰۱]]|کاربر=Abbasahmadi1363 }} | |||
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]] | |||
{{مقاله فقهی۲ | {{مقاله فقهی۲ | ||
| قربانی|قربانی}} | | قربانی|قربانی}} | ||
| خط ۶۸۷: | خط ۶۹۰: | ||
== مستحبات قربانی == | == مستحبات قربانی == | ||
{{فتاوی حج | مساله = ۱۱۱۹ |مستحبات هدی چند چیز است:{{توضیح مساله|۱۱۱۹| | {{فتاوی حج | مساله = ۱۱۱۹ |مستحبات هدی چند چیز است:{{توضیح مساله|۱۱۱۹| | ||
* ''' | * '''آیة الله مکارم''': به قصد رجا و امید ثواب به‌جا آورد.}} | ||
# در صورت تمکن، قربانی شتر باشد و در صورت نبودن آن، گاو و در صورت نبودن آن، گوسفند باشد. | # در صورت تمکن، قربانی شتر باشد و در صورت نبودن آن، گاو و در صورت نبودن آن، گوسفند باشد. | ||
# قربانی بسیار فربه باشد. | # قربانی بسیار فربه باشد. | ||
| خط ۷۰۰: | خط ۷۰۳: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- جمعي از حجاج پول روي هم مي‌گذارند و کسي با پول مشترک براي همه آنان تعدادي گوسفند مي‌خرد و در وقت ذبح، هر گوسفند را براي يک نفر قصد مي‌کند و قرباني مي‌کند، آيا اين ترتيب ذبح اشکال دارد يا خير و آيا در صورت تفاوت گوسفندان در قيمت با اينکه همه به يک اندازه پول داده‌اند چه وضعي پيدا مي‌شود؟ | ||
ج- '''امام خمینی:''' اگر صاحبان پول | ج- '''امام خمینی:''' اگر صاحبان پول راضي باشند اشکال ندارد.{{توضیح مساله|۱۰۸۲| | ||
* | * آيه الله تبريزى، آيه الله خويي: اگر صاحبان پول اجازه داده باشند مانعي ندارد ولي رضايت قلبي کافي نيست. | ||
* | * آيه الله سبحانی: به ذيل مسئله ۱۰۴۱ مراجعه شود. | ||
* | * آيه الله صافي، آيه الله گلپايگاني: اگر صاحبان پول راضي باشند و ذابح وکالت در افراز داشته باشد اشکال ندارد. | ||
* | * آيه الله فاضل: ليکن بهتر است که وکالت بگيرد در مقابل وجه مورد توافق، يک گوسفند به نيابت از او قرباني کند و مجاز باشد که براي ذبح نايب هم بگيرد.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۷۱۶: | خط ۷۱۹: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- کساني که گوسفند خود را به غير مؤمن داده‌اند و او ذبح نموده است و بعد، حلق و اعمال مترتبه را انجام داده‌اند و بعد متوجه شده‌اند، وظيفه آنان چيست؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' ذبح را اعاده کنند و حلق و اعمال مترتبه | ج‌ـ '''امام خمینی:''' ذبح را اعاده کنند و حلق و اعمال مترتبه صحيح است.{{توضیح مساله|۱۰۸۳| | ||
* نظر | * نظر آيات عظام در ذيل مسئله ۱۰۴۲ گذشت. | ||
* | * آيه الله سبحانی: چنانچه فقط ذبح و حلق را به غير مؤمن واگذار کند ولی خود نيت کند اشکال ندارد و چنانچه نيت ذبح و حلق را به غير مؤمن واگذارد، بايد اعاده کند.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۷۳۰: | خط ۷۳۳: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- کسي قرباني را به غير مؤمن داده و او کشته است و بعد متوجه شده و در عين توجه، عمداً بدون تجديد قرباني حلق کرده و اعمال مترتبه بر حلق را انجام داده، آيا مُحلّ شده است يا نه و آيا فقط قرباني بايد بکند يا همه اعمال را اعاده نمايد؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' با فرض | ج‌ـ '''امام خمینی:''' با فرض اينکه احتمال صحّتِ اعمالي را که بعد از قرباني اتيان کرده مي‌داده، مُحِلّ شده است و فقط قرباني بر عهده او است و اعمالش صحيح است.{{توضیح مساله|۱۰۸۴| | ||
* نظر | * نظر آيات عظام در ذيل مسئله ۱۰۴۲ گذشت. | ||
* | * آيه الله سبحانی: مراجعه به ذيل مسئله قبلی شود.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۷۴۴: | خط ۷۴۷: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- در مسئله | س- در مسئله قرباني در مسلخ جديد، عبارت نقل شده از حضرت عالي صراحت در حکم ندارد، لطفاً نظر مبارک را مرقوم فرماييد. | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' ذبح در مسلخ | ج‌ـ '''امام خمینی:''' ذبح در مسلخ جديد مُجزي است.{{توضیح مساله|۱۰۸۵| | ||
* به ذیل مسئله ۱۰۷۸مراجعه شود.}} | * به ذیل مسئله ۱۰۷۸مراجعه شود.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
|{{ارجاع مساله|۱۰۸۵}} | | '''مراجع دیگر:''' | ||
{{ارجاع مساله|۱۰۸۵}} | |||
|} {{سخ}} | |} {{سخ}} | ||
| خط ۷۵۶: | خط ۷۶۰: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- آيا در شرايط قرباني، تحقيق لازم است که يقين به بودن شرايط حاصل شود يا لازم نيست؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' س- در | ج‌ـ '''امام خمینی:''' س- در شرايطي که مربوط به نقص عارض بر حيوان بعد از تمام بودن آن است، مثل خصي نبودن يا معيوب نبودن حيوان، فحص لازم نيست و در صورت شک مي‌تواند بدون تحقيق ذبح کند، ولي در شرايط ديگر مثل سن حيوان يا مؤمن بودن ذابح{{توضیح مساله|۱۰۸۶| | ||
* به | * به ذيل مسئله ۱۰۴۲ مراجعه شود.}}، لازم است يقين حاصل شود.{{توضیح مساله|۱۰۸۶| | ||
* به ذیل مسئله ۱۰۴۵مراجعه شود. | * به ذیل مسئله ۱۰۴۵مراجعه شود. | ||
* | * آيه الله تبريزى، آيه الله خويي: اگر بايع اهل خبره بود و از سن هدي خبر داد مي‌توان به قول او اعتماد کرد. | ||
* | * آيه الله زنجاني: اطمينان يا حجت ديگر شرعي لازم است. | ||
* | * آيه الله سبحاني: اگر احتمال نقص يا مرض يا کمبود سن در حيوان خريداری شده برای قربانی وجود دارد احتياطاً فحص کند. | ||
* | * آيه الله مکارم: در صفات پنهاني حيوان مي‌توان به قول فروشنده ظاهر الصلاح قناعت کرد.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۷۷۴: | خط ۷۷۸: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- در | س- در مکه جيب کسي را زدند و پولش را بردند، شکايت کرد، بعد از طي مراحل قانوني، حاکم آنجا حکم کرد پولش را از دزد بگيرند و به او بدهند، آيا جايز است پول را بگيرد و گوسفند قرباني را با آن بخرد يا نه؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر | ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر مي‌داند که پول خود او است، مانع ندارد.{{توضیح مساله|۱۰۸۷| | ||
* | * آيات عظام تبريزي، خويي، زنجاني: اگر مي‌داند آن شخص دزد است مانع ندارد. | ||
* | * آيه الله سيستاني: و همچنين اگر شرايط تقاص حاصل باشد و به هر حال اگر قرباني را به نحو کلي في الذمه بخرد و با آن پول، قيمت آن را ادا کند مجزي است.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۷۸۷: | خط ۷۹۱: | ||
! مسئله ۱۰۸۸ | ! مسئله ۱۰۸۸ | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| س- | | س- شخصي بدون گرفتن وکالت در ذبح، از طرف عيالش يا شخص ديگري قرباني مي‌نمايد، به اين خيال که اذن فحوي از او دارد و مطمئن است که وقتي به عيالش يا رفيقش بگويد من در قربانگاه براي تو قرباني کرده‌ام او راضي است و خوشحال هم مي‌شود، اين نحو قرباني کافيست يا نه؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' | ج‌ـ '''امام خمینی:''' کافي نيست مگر او را وکيل کرده باشد.{{توضیح مساله|۱۰۸۸| | ||
* | * آيه الله بهجت: چنانچه احراز رضايت کرد و شاهد حال هم دالّ بر رضايت بود؛ به طوري که اگر او بفهمد راضي است کفايت مي‌کند. | ||
* | * آيه الله خامنه‌اي: قرباني کردن بايد به وسيله خود شخص يا با وکالت از سوي او انجام شود، اما اگر شخص ديگري بدون وکالت گرفتن از او برايش ذبح انجام دهد، صحت آن محل اشکال است و بنا بر احتياط، نمي‌توان به آن اکتفا کرد. | ||
* | * آيه الله زنجاني: کافي نيست مگر مأذون در ذبح باشد.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
{{ارجاع مساله| | {{ارجاع مساله|}} | ||
|} {{سخ}} | |} {{سخ}} | ||
| خط ۸۰۲: | خط ۸۰۶: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- روز | س- روز عيد، بعض اشخاص به قربانگاه مي‌روند و بدون اينکه در قرباني نيابت داشته باشند، خودشان براي رفقايشان قرباني مي‌کنند، آيا اين قرباني کافي است يا نه؟ و اگر کافي نيست، پول قرباني به عهده چه کسي است؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' | ج‌ـ '''امام خمینی:''' کفايت نمي‌کند و پول از مال کسي خارج مي‌شود که خرج کرده است مگر آنکه غرری در بين باشد.{{توضیح مساله|۱۰۸۹| | ||
* | * آيه الله بهجت: در مسئله قبل بيان شد که در چه صورتي کفايت مي‌کند. | ||
* | * آيه الله خامنه‌اي: به ذيل سؤال قبل مراجعه شود.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۸۱۶: | خط ۸۲۰: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- در قربانگاه، حجاج و صاحب گوسفند | س- در قربانگاه، حجاج و صاحب گوسفند يک قراري با هم مي‌گذارند که هر چند رأس گوسفندي که مي‌خواهند، هر يکي به فلان مبلغ و نام مي‌برد، حاجي هم قبول مي‌کند و يکي يکي را به نيت افرادي که وکالت دارد مي‌کشد، بعد مي‌رود با صاحب گوسفند حساب مي‌کند، آيا در قرباني اشکالي نيست؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' اشکال ندارد. | ج‌ـ '''امام خمینی:''' اشکال ندارد. | ||
| خط ۸۲۶: | خط ۸۳۰: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- در قربانگاه ده نفر | س- در قربانگاه ده نفر حاجي با صاحب گوسفند قرار مي‌گذارند که ده گوسفند را جدا مي‌کنيم و قرباني مي‌کنيم از قرار يکي دويست ريال سعودي مثلاً، در اين بين چند نفر ديگر از رفقاي آنان مي‌آيند و بدون قرار جديد با صاحب گوسفند، به تعدادشان گوسفند قرباني مي‌کنند و بنا دارند که بعد از قرباني طبق قرارداد ساير افراد، به صاحب گوسفند پول بدهند، آيا قرباني‌هاي آنان درست است يا خير؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر | ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر يقين به رضايت صاحب گوسفند دارند، مانع ندارد.{{توضیح مساله|۱۰۹۱| | ||
* | * آيه الله صافي، آيه الله گلپايگاني: والاّ رضايت بعدي کافي نيست.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۸۳۹: | خط ۸۴۳: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- غير مؤمن مشغول سر بريدن قرباني بود، شخصي که براي او قرباني مي‌شد دست گذاشت روي دست ذابح و فشار مي‌داد در بردن و آوردن چاقو، به نحوي که بريدن سر گوسفند به هر دو اسناد داده مي‌شد، آيا اين قرباني صحيح است؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر خودش ذبح نکرده، | ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر خودش ذبح نکرده، صحيح نيست.{{توضیح مساله|۱۰۹۲| | ||
* به | * به ذيل مسئله ۱۰۴۲مراجعه شود. | ||
* | * آيه الله سبحاني: چنانچه اين شخص خود نيت داشته باشد که ظاهر حال اين‌گونه است و فقط ذبح به ذابح غير مؤمن واگذار شده اشکال ندارد.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | '''مراجع دیگر:''' | ||
| '''مراجع دیگر:''' | |||
{{ارجاع مساله|۱۰۹۲}} | {{ارجاع مساله|۱۰۹۲}} | ||
|} {{سخ}} | |} {{سخ}} | ||
| خط ۸۵۳: | خط ۸۵۶: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- در روز | س- در روز عيد قربان معمولاً در هر کارواني چند نفر براي قرباني از طرف ديگران نايب مي‌شوند و مي‌آيند قربانگاه، اگر کسي شک کند که براي فلان شخص هم قرباني کردم يا نه، وظيفه نايب چيست؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' | ج‌ـ '''امام خمینی:''' بايد قرباني کند. | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
|} {{سخ}} | |} {{سخ}} | ||
| خط ۸۶۳: | خط ۸۶۶: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- آيا ذبح با کاردهاي استيل که معلوم نيست آهن است يا نه چگونه است؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' | ج‌ـ '''امام خمینی:''' صحيح نيست.{{توضیح مساله|۱۰۹۴| | ||
* | * آيه الله بهجت: اگر در تيزي و حدّت مثل آهن باشد تا انتهاي ذبح، بعيد نيست حکم آهن را داشته باشد به الغاي خصوصيت. | ||
* | * آيه الله تبريزى: مانعي ندارد، بلي اگر در محل ذبح آهن باشد، احتياط مستحب آن است که با آن ذبح کند. | ||
* | * آيه الله خامنه‌اي: ابزاري که ذبح با آن انجام مي‌شود. بايد از آهن باشد، و استيل (که فولاد مخلوط با ماده ضد زنگ است) در حکم آهن است، اما اگر در مورد آهني بودن ابزار ذبح ترديد دارد، تا زماني که آهني بودن آن محرز نشده، ذبح کردن با آن کفايت نمي‌کند. | ||
* | * آيه الله خويي: ذبح با آن مانعي ندارد. | ||
* | * آيه الله زنجاني: ذبح با چاقوي استيل، بلکه هر وسيله‌اي که در برندگي، از چاقوي آهني، کمتر نباشد صحيح است. | ||
* | * آيه الله سبحاني: ذبح با کاردهاي استيل و غير استيل فرق نمي‌کند و همين که فلز باشد و تيز که حيوان را اذيت نکند، کافي است. | ||
* | * آيه الله سيستاني: خالي از اشکال نيست. | ||
* | * آيه الله صافي: اگر محرز نباشد که استيل آهن است صحيح نيست. | ||
* | * آيه الله فاضل: اشکال ندارد. | ||
* | * آيه الله مکارم، آيه الله نوري: با هر فلز برنده‌اي صحيح است.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۸۸۵: | خط ۸۸۸: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- اگر انسان | س- اگر انسان مريض نتواند در حج تمتع قرباني کند و به ديگري نيابت دهد و نايب و وکيل فراموش کند و در مدينه يا در ايران يادش بيايد که قرباني نکرده است، وظيفه‌اش چيست؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' بر حج او | ج‌ـ '''امام خمینی:''' بر حج او اشکالي نيست، ولي قرباني بر ذمه‌اش باقي است که بايد در سال آينده در منا انجام دهد و اگر در ماه ذي‌حجه فهميد بايد در صورت امکان در همان ماه قرباني کند.{{توضیح مساله|۱۰۹۵| | ||
* | * آيه الله سبحاني: بدين شکل که اگر وکيل يا نايب هنوز در مکه است سعي کند آن را در منا يا کشتارگاه‌هاي نزديک به منا انجام دهد وگرنه بايد در سال آينده در منا انجام دهد و اگر پول يا فيش قرباني به هدر رفته است قرباني بر ذمه نايب باقي است و بايد انجام دهد. | ||
* | *آيه الله سيستاني: اگر پس از ايام تشريق در ماه ذي‌حجه متوجه شود به احتياط واجب جمع کند بين روزه و ذبح.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
{{ارجاع مساله| | {{ارجاع مساله|}} | ||
|} {{سخ}} | |} {{سخ}} | ||
| خط ۸۹۹: | خط ۹۰۲: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- شخصي براي خود و نيابت افرادي به قربانگاه رفت و ده رأس گوسفند خريد و قرباني کرد، بعد از رسيدن به منزل، يقين پيدا کرد پول ۹ رأس گوسفند را داده است، وظيفه‌اش نسبت به پول يک رأس که نداده چيست؟ ضمناً با مراجعه به قربانگاه صاحب گوسفند را پيدا نکرد، آيا جايز است که در آن پول تصرف کند و بعد از مراجعت به ايران پول ايراني به حاکم شرع بدهد و يا صدقه بدهد يا نه؟ و در صورتي که تصرف در آن جايز باشد اکنون که به ايران برگشته، آيا بايد ريال سعودي يا قيمت آن به ارز دولتي يا ارز آزاد بدهد؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' با | ج‌ـ '''امام خمینی:''' با يأس از شناسايي صاحبش، از طرف او به فقير صدقه دهد{{توضیح مساله|۱۰۹۶| | ||
* | * آيه الله تبريزى، آيه الله خويي: بايد فقير مؤمن باشد. | ||
* | * آيه الله زنجاني: بايد با اذن حاکم شرع به فقير مؤمن غير سيد صدقه دهد. | ||
* | * آيه الله سبحاني: به فقير مؤمن غير سيد صدقه بدهد و بهتر است با اذن حاکم شرع اين کار انجام شود. | ||
* | * آيه الله سيستاني: و به احتياط واجب بايد به اذن حاکم شرع باشد.}} و بايد يا ريال بدهد و يا قيمت بالا را بدهد. | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۹۱۵: | خط ۹۱۸: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- شخصي قرباني نمي‌کند به اعتقاد اينکه گوشت گوسفند تلف مي‌شود و از آنان استفاده‌اي نمي‌شود وبا همين کيفيت تقصير کرده، اعمال حج را انجام مي‌دهد، وظيفه او چيست؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر جاهل بوده و فکر | ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر جاهل بوده و فکر مي‌کرده که عملش صحيح است، از احرام خارج شده ولي قرباني بر ذمه او است.{{توضیح مساله|۱۰۹۷| | ||
* | * آيه الله بهجت: قرباني کند و بعد تقصير نمايد و کفاره ازاله شَعر را بدهد. | ||
* | * آيه الله زنجاني: حلق و تقصير او صحيح بوده و از احرام خارج شده ولي حرمت استمتاع از زنان باقي است و بايد قرباني کرده و اعمال مکه را اعاده کند. | ||
* | * آيه الله سبحاني: ولي در جاهل مقصر و يا در صورت عمد چنين فردي از احرام خارج نشده و اگر محرم مرد مي‌باشد بايد فوراً لباس دوخته را از تن خارج کند و حوله‌هاي احرام را بپوشد و محرمات احرام را ترک نمايد و بعد از قرباني در منا يا قربانگاه‌هاي موجود اعمال مترتبه را انجام دهد و اگر پايان ايام تشريق ذبح نکند تا آخر ذي‌حجه بايد ذبح کند و اعمال را انجام دهد و يک عمره مفرده نيز به جا آورد و حج خود را بنا بر احتياط واجب سال بعد اعاده کند. | ||
* | * آيه الله فاضل: ظاهراً از احرام خارج نشده و لازم است محرمات احرام را رعايت کند و اگر تا پايان ايام تشريق ذبح کند حجش صحيح است والاّ بنا بر احتياط باطل است و بايد با عمره مفرده از احرام خارج شود. | ||
* | * آيه الله سيستاني: بايد فوراً لباس دوخته را بيرون آورد و محرمات احرام را ترک کند و قبل از پايان ايام تشريق ذبح کند وگرنه حج او باطل است بنا بر احتياط. | ||
* | * آيه الله مکارم: اگر قرباني در منا از بين مي‌رود و به هيچ وجه قابل استفاده نيست، بايد پول آن را کنار گذارد و در شهر خودش قرباني کند (در ماه ذي‌حجه آن سال و اگر نتوانست در سال بعد در ايام تشريق).}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۹۳۳: | خط ۹۳۶: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- آيا [[احرام|مُحرم]] مي‌تواند قبل از ذبحِ گوسفندِ خود، براي ديگري ذبح نمايد؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' مانع ندارد.{{توضیح مساله|۱۰۹۸| | ج‌ـ '''امام خمینی:''' مانع ندارد.{{توضیح مساله|۱۰۹۸| | ||
* | * آيه الله زنجاني: به ذيل مسئله ۱۰۸۱ مراجعه شود. | ||
* | * آيه الله سبحاني: ولي بهتر است نخست قرباني خود را ذبح کند سپس قرباني افراد ديگر را.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۹۴۷: | خط ۹۵۰: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- اگر | س- اگر کسي مؤمن بودن ذابح را قبل از ذبح احراز کرد و بعداً معلوم شد خلاف بوده است، آيا آن قرباني کفايت مي‌کند؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' | ج‌ـ '''امام خمینی:''' کفايت نمي‌کند.{{توضیح مساله|۱۰۹۹| | ||
* به | * به ذيل مسئله ۱۰۴۲مراجعه شود.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| | | | ||
| خط ۹۶۰: | خط ۹۶۳: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- اگر | س- اگر قرباني از وجه غير مُخَمَّس باشد چه صورت دارد؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' | ج‌ـ '''امام خمینی:''' کفايت نمي‌کند.{{توضیح مساله|۱۱۰۰| | ||
* | * آيه الله بهجت: اگر معامله به ذمه باشد، ظاهراً کافي است. | ||
* | * آيه الله تبريزى، آيه الله خويي: چون متعارف خريد به ثمن کلي است، قرباني صحيح است. | ||
* | * آيه الله خامنه‌اي، آيه الله سبحاني: کفايت مي‌کند و فقط ذمه حج‌گزار به اندازه خمس مشغول است. | ||
* | * آيه الله زنجانی: به ذيل سؤال ۶۶۷ مراجعه شود. | ||
* | * آيه الله سيستاني، آيه الله نوري: چون متعارف خريد به ثمن کلي است، قرباني صحيح است ولي ذمه‌اش به اندازه خمس مشغول است.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۹۷۷: | خط ۹۸۰: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- در صورت عدم وجود گوسفند سالم، | س- در صورت عدم وجود گوسفند سالم، آيا مي‌توان گوسفند مرضوض الخصيتين (گوسفندي که تخم‌هاي آن را کوبيده‌اند) را ذبح نمود؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر | ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر غير خصي و مرضوض يافت نشود، ذبح خصي و مرضوض کافي است.{{توضیح مساله|۱۱۰۱| | ||
* نظر | * نظر آيات عظام در ذيل مسئله ۱۰۲۴ و ۱۰۲۳ «شرط هفتم» مراجعه شود. | ||
* | * آيه الله خامنه‌اي: به ذيل مسئله ۱۰۲۳ «شرط چهارم» مراجعه شود.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۹۹۱: | خط ۹۹۴: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- شخصي به اعتماد نايب خود در رمي، ذبح کرده و حلق نموده است، بعد معلوم شده که نايب از جانب او رمي ننموده است، آيا ذبح و حلق او صحيح است؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' | ج‌ـ '''امام خمینی:''' کفايت مي‌کند. | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
|} {{سخ}} | |} {{سخ}} | ||
| خط ۱٬۰۰۱: | خط ۱٬۰۰۴: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- شخصي در قرباني کسي را نايب خود کرد و پس از آن به ديگري نيابت داد، ولي شخص اول ذبح نمود، آيا صحيح است؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر | ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر اولي را از وکالت عزل نکرده کافي است و مجرد نيابت دادن به دومي، عزل اولي از نيابت نيست.{{توضیح مساله|۱۱۰۳| | ||
* | * آيه الله زنجاني: صحيح است.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۱٬۰۱۴: | خط ۱٬۰۱۷: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- شخصي با جهل به اشتراط مؤمن بودن ذابح، قرباني خود را به ديگري واگذار کرده که ذبح نمايد، بعد از ذبح متوجه مسئله شده است، وظيفه او چيست؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر مؤمن بودن ذابح معلوم | ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر مؤمن بودن ذابح معلوم نيست، بايد دو مرتبه قرباني کند.{{توضیح مساله|۱۱۰۴| | ||
* به | * به ذيل مسئله ۱۰۴۲مراجعه شود.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| | | | ||
| خط ۱٬۰۲۷: | خط ۱٬۰۳۰: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- کسي را وکيل در قرباني نموده، آيا وکيل مي‌تواند به ديگري وکالت دهد؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر وکالت داده که | ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر وکالت داده که وکيل خودش قرباني کند، نمي‌تواند به ديگري بدهد. | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| | |||
|} {{سخ}} | |} {{سخ}} | ||
| خط ۱٬۰۳۷: | خط ۱٬۰۴۱: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- اگر ذبح | س- اگر ذبح قرباني شخصي توسط غير مؤمن صورت گرفته باشد{{توضیح مساله|۱۱۰۶| | ||
* به | * به ذيل مسئله ۱۰۴۲ مراجعه شود.}}، آيا تکرار آن بايد در ايام تشريق باشد؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر در | ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر در بقيه ذي‌حجه، تا آخر آن هم قرباني شود کافي است، اگرچه تأخير آن از ايام تشريق جايز نيست. | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| | | | ||
| خط ۱٬۰۵۰: | خط ۱٬۰۵۴: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- مُحرمي که لباس احرامش بر اثر ذبح نجس شده، مي‌تواند به مقداري که براي ديگران ذبح مي‌کند، در لباسِ احرام نجس باشد؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' در صورت امکان | ج‌ـ '''امام خمینی:''' در صورت امکان بايد لباس خود را تطهير کند{{توضیح مساله|۱۱۰۷| | ||
* | * آيات عظام بهجت، تبريزي، خويي، سيستاني: بنا بر احتياط واجب. | ||
* | * آيه الله صافي، آيه الله گلپايگاني: احتياط مستحب تعويض يا تطهير آن است.}} و اگر نکرد ضرري به احرام يا ذبح ندارد. | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۱٬۰۶۴: | خط ۱٬۰۶۸: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- در مناسک نوشته شده: واجب است | س- در مناسک نوشته شده: واجب است احتياطاً، که قرباني را از روز عيد تأخير نيندازند، حال اگر کسي بدون عذر تأخير انداخت، به غير از حرمت تکليفي، عواقب ديگري هم دارد؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' | ج‌ـ '''امام خمینی:''' قرباني او صحيح است، ولي بايد ترتيب بين قرباني و حلق و اعمال مکه مراعات شود.{{توضیح مساله|۱۱۰۸| | ||
* | * آيه الله بهجت: علي الأحوط الأشهر. | ||
* | * آيه الله تبريزى، آيه الله خويي: اگر ذبح را عمداً تأخير بيندازد تا تنگي وقت روز عيد که ديگر نتواند در آن روز ذبح کند، بايد حلق يا تقصير نمايد، ولي اعمال مکه را تأخير بياندازد. | ||
* | * آيه الله خامنه‌اي: کسي که ذبح قرباني را بنا بر هر دليلي از روز عيد به تأخير انداخته، لازم نيست حلق يا تقصير را هم به تأخير اندازد، بلکه بعيد نيست انجام حلق يا تقصير در روز عيد واجب باشد، و نبايد در اين مورد ترک احتياط کند، اما صحت انجام طواف حج و ديگر اعمال پنج‌گانه مکه در چنين حالتي (تأخير در انجام قرباني) محل اشکال است و بايد براي انجام آن اعمال تا ذبح قرباني منتظر بماند. | ||
* | * آيه الله زنجاني: به ذيل مسئله ۱۰۳۱ مراجعه شود. | ||
* | * آيه الله سبحاني: اگر تا غروب روز سيزدهم تأخير افتاد، بايد حلق و تقصير را انجام دهد. | ||
* | * آيه الله سيستاني: جايز است مقدم داشتن تقصير يا حلق بر ذبح ولي احتياط واجب اين است که پس از تهيه قرباني در مکاني که ذبح در آن براي او جايز است باشد. ولي تا ذبح نکند مُحل نمي‌شود و تقديم اعمال مکه بر حلق يا تقصير براي کسي که بايد آنها را بعد از وقوفين انجام دهد جايز نيست و اگر کسي از روي علم و عمد مقدم بدارد بايد يک گوسفند قرباني کند. | ||
* | * آيه الله صافي، آيه الله گلپايگاني: بايد ترتيب بنا بر احتياط مراعات شود و اگر از روي سهو يا جهل ترتيب مراعات نشد اشکال ندارد ولي احکام مکه بايد بعد از قرباني و حلق يا تقصير انجام شود. | ||
* | * آيه الله مکارم: تأخير تا روز سيزدهم جايز است.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۱٬۰۸۴: | خط ۱٬۰۸۸: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- بعد از | س- بعد از فري اوداج اربعه، اگر گردن قرباني را درحالي‌که هنوز زنده است قطع نمود، چه صورتي دارد؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' کار | ج‌ـ '''امام خمینی:''' کار حرامي است{{توضیح مساله|۱۱۰۹| | ||
* | * آيه الله بهجت: مانعي ندارد ولي اگر عمداً چنين کند استفاده از گوشت آن مکروه است بلکه خلاف | ||
احتياط است. | |||
* | * آيه الله تبريزى، آيه الله خويي: بنا بر احتياط لازم، ذبيحه حلال نيست. | ||
* | * آيه الله زنجاني، آيه الله مکارم: اين کار حرام نيست ولي بهتر است اين کار را نکند. | ||
* | * آيه الله سبحاني: گرچه اين کار اگر عمدي باشد حرام است ولي استفاده از گوشت آن مکروه است. | ||
* | * آيه الله سيستاني، آيه الله فاضل: بنا بر احتياط.}}، لکن ذبيحه حلال است و کفايت از قرباني مي‌کند. | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۱٬۱۰۲: | خط ۱٬۱۰۶: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- مي‌فرماييد اگر ذبح در منا تا آخر ذي‌حجه ممکن شود بايد ذبح را تأخير بيندازد، آيا اجازه مي‌دهيد که حلق را همان روز عيد انجام دهد، يا بايد حلق و تقصير را تا بعد از قرباني تأخير بيندازد، هرچند ده روز طول بکشد؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' | ج‌ـ '''امام خمینی:''' بايد مراعات ترتيب شود علي الأحوط.{{توضیح مساله|۱۱۱۰| | ||
* نظر | * نظر آيات عظام در ذيل مسئله ۱۱۴۲ خواهد آمد.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| | | | ||
{{ارجاع مساله|۱۱۱۰}} | {{ارجاع مساله|۱۱۱۰}} | ||
|} {{سخ}} | |} {{سخ}} | ||
| خط ۱٬۱۱۵: | خط ۱٬۱۱۹: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- آيا حکم گوسفندي که تخم‌هاي آن را کوبيده‌اند، با گوسفندي که تخم‌هايش را تابيده‌اند يکي است يا نه؟ و در هر صورت، اگر تخم‌هاي گوسفندي را تابيده باشند، آيا براي هَدي مُجزي است يا نه؟ لطفاً نظر خودتان را بيان فرماييد. | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' بنا بر | ج‌ـ '''امام خمینی:''' بنا بر احتياط واجب بايد تابيده هم نشده باشد.{{توضیح مساله|۱۱۱۱| | ||
* | * آيات عظام خامنه‌اي، سبحانی، گلپايگاني: به ذيل مسئله ۱۰۲۳، (شرايط هدی) رجوع شود. | ||
* | * آيات عظام بهجت، تبريزي، خويي، زنجاني، سيستاني، فاضل: احتياط مستحب است.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۱٬۱۲۹: | خط ۱٬۱۳۳: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- حيواني را که براي هدي ذبح مي‌کنند، اگر قطع اوداج اربعه بکنند و آن را رها نمايند و حيوان به خودي خود پشت به قبله شود و يا بعد از قطع اوداج اربعه، قبل از جان دادن، حيوان را روي بقيه اجساد حيوانات ذبح شده پرت نمايند و حيوان در اثر اين کار، از قبله منحرف شود و در آن حال جان دهد، حکمش چيست؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' رو به قبله بودن در حال قطع اوداج اربعه | ج‌ـ '''امام خمینی:''' رو به قبله بودن در حال قطع اوداج اربعه کافي است. | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| | |||
|} {{سخ}} | |} {{سخ}} | ||
| خط ۱٬۱۳۹: | خط ۱٬۱۴۴: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- اگر | س- اگر کسي پس از ذبح قرباني و انجام باقي مناسک و يا قبل از آن متوجه شد که سن هَدي کمتر از حد نصاب است وظيفه چيست؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' اعاده لازم است.{{توضیح مساله|۱۱۱۳| | ج‌ـ '''امام خمینی:''' اعاده لازم است.{{توضیح مساله|۱۱۱۳| | ||
* | * آيه الله سيستاني: اگر در ايام تشريق باشد بايد اعاده کند و اگر بعد از آن باشد به احتياط واجب جمع کند بين اعاده ذبح و روزه. | ||
* | * آيات عظام خامنه‌اي، صافي، گلپايگاني، مکارم: بنا بر احتياط واجب.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۱٬۱۵۳: | خط ۱٬۱۵۸: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- اگر | س- اگر روحاني کاروان مي‌داند که احرامي او در روز عيد در مسلخ به خون آلوده مي‌شود و به جهت اينکه روحاني است و بايد بر اعمال حجاج نظارت داشته باشد مدت چند ساعت لباس احرامي او خون آلود است، آيا با علم به نجس شدن و طولاني بودن آن تکليف او چيست؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر معذور از | ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر معذور از تبديل يا تطهير است اشکال ندارد.{{توضیح مساله|۱۱۱۴| | ||
* | * آيه الله سيستاني: اگر ممکن است، به احتياط واجب بايد مبادرت به تطهير يا تبديل کند يا ابتدا از احرام خارج شود سپس به اين کار بپردازد.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۱٬۱۶۶: | خط ۱٬۱۷۱: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- روحاني کارواني نايب است و مي‌داند که براي نظارت بر اعمال حج حجاج در قربانگاه لباس او به خون آلوده مي‌شود و به جهت مسئوليتي که دارد در قربانگاه معطل مي‌گردد، آيا با علم به اين جهت، نيابتش در حج اشکالي دارد؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' نيابت اشکال ندارد. | |||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| | |||
|} {{سخ}} | |} {{سخ}} | ||
| خط ۱٬۱۷۶: | خط ۱٬۱۸۳: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- بعضي از محله‌هاي جديد مکه، در منا ساخته شده است، آيا در آنجا مي‌شود قرباني نمود يا خير؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر در منا است مانع ندارد، | ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر در منا است مانع ندارد، ولي بدون احراز اينکه در منا است، صحيح نيست.{{توضیح مساله|۱۱۱۶| | ||
* | * آيه الله تبريزى: با فرض شک، مانعي ندارد. | ||
* | * آيه الله خويي: در مورد شک در منا فتواي ايشان به دست نيامد. | ||
* | * آيه الله زنجاني: در شرايط کنوني ذبح در اماکن نزديک منا مجزي است.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۱٬۱۹۱: | خط ۱٬۱۹۸: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- انسان شک | س- انسان شک مي‌کند که در سال يا سال‌هاي گذشته ذابحِ قرباني‌اش مؤمن بوده يا نه، الآن وظيفه‌اش چيست؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر در حال عمل، مسئله را | ج‌ـ '''امام خمینی:''' اگر در حال عمل، مسئله را مي‌دانسته و ملتفت بوده و شک بعد از عمل است، اعتنا نکند و در غير اين صورت بايد قرباني را اعاده نمايد.{{توضیح مساله|۱۱۱۷| | ||
* در | * در اين سؤال و سؤال بعد به ذيل مسئله ۱۰۴۲ مراجعه شود. | ||
* | * آيه الله زنجاني: براي پاسخ اين سؤال و سؤال بعد به ذيل مسئله ۱۰۴۱ مراجعه شود.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۱٬۲۰۵: | خط ۱٬۲۱۲: | ||
|-style="background:#f9f9fe;" | |-style="background:#f9f9fe;" | ||
| | | | ||
س- | س- بعضي از مديران کاروان‌ها يا اشخاص خيّرِ ديگر، که براي قرباني از اشخاص پول مي‌گيرند و احياناً خودشان سر بريدن را ياد ندارند لذا قرباني‌ها را غير مؤمن ذبح مي‌کند، اولاً آيا از منوب عنه مُجزي است يا نه و ثانياً آيا نايب ضامن است يا خير؟ | ||
ج‌ـ '''امام خمینی:''' | ج‌ـ '''امام خمینی:''' قرباني مزبور کفايت نمي‌کند و کسي که پول را از منوب عنه گرفته ضامن است.{{توضیح مساله|۱۱۱۸| | ||
* | * آيه الله فاضل: به ذيل مسئله ۱۰۵۰ مراجعه شود. | ||
* | * آيه الله سبحاني: و اگر کساني که در کاروان‌ها از حجاج جهت خريد قرباني و ذبح پول گرفته و نيابت با اذن در توکيل گرفته‌اند چنانچه فقط ذبح را به غير مؤمن واگذار و خود نيت کند اشکال ندارد ولي هم ذبح و هم نيت را نمي‌تواند به غير مؤمن واگذار کند.}} | ||
|-style="background:#fefef9;" | |-style="background:#fefef9;" | ||
| '''مراجع دیگر:''' | | '''مراجع دیگر:''' | ||
| خط ۱٬۲۲۲: | خط ۱٬۲۲۹: | ||
| توضیحات منبع = تهیه و تنظیم در [[پژوهشکده حج و زیارت]]، منتشر شده به سال ۱۳۹۷، | | توضیحات منبع = تهیه و تنظیم در [[پژوهشکده حج و زیارت]]، منتشر شده به سال ۱۳۹۷، | ||
}} | }} | ||
[[رده:فتواها درباره اعمال حج]] | [[رده:فتواها درباره اعمال حج]] | ||