در حال ویرایش مزار سکینه بنت حسین(ع) (دمشق)

==مکان==
مزار سکینه بنت حسین(ع)، در [[سوریه]]، در [[دمشق]] و در قبرستان باب الصغیر قرار دارد. این مزار متصل به [[مزار زینب بنت علی(ع) (دمشق)|مزار زینب بنت علی(ع)]] است.<ref name=":0">آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه؛ ص۲۵۲.</ref>

==اهمیت==
این مزار به همراه مزار زینب بنت علی(ع) که متصل به یکدیگرند، از مهمترین زیارتگاه‌های قبرستان باب‌الصغیر دمشق به شمار آمده و مورد توجه زائران [[شیعه]] از کشورهای مختلف است.<ref name=":0" />

==بنا==
{{اصلی|مزار زینب بنت علی(ع) و سکینه بنت حسین(ع) (دمشق)}}
بنای زیارتگاه، همانند سایر زیارتگاه‌های باب‌الصغیر، با سنگ‌های دو رنگ ساخته شده است.  

این بنا دارای دو مقبره متصل به یکدیگر است که هر یک دارای [[گنبد]] سبزرنگی است. مقبره جنوبی، زیارتگاه منتسب به زینب یا ام‌کلثوم است و مقبره شمالی، مزار منتسب به سکینه است. در شرق بنا، حیاط کوچکی وجود دارد که با دیوار، از فضای قبرستان جدا شده است. این حیاط دارای یک ورودی به شکل طاق سنگی است.<ref name=":3">آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه؛ ص۲۵۶.</ref>

ورودی اصلی بنا، در ضلع شرقی زیارتگاه قرار دارد و دارای طاق است. بر سردر بنا، لوح سنگی حاوی نام زیارتگاه و تاریخ بازسازی آن در سال ۱۳۳۰ق. وجود دارد.<ref group="یادداشت">روی این کتیبه چنین نوشته است:‌ 

یا آل بیت رسول الله حبکم

هذا مقام السیدة سکینة کریمة الامام الحسین شهید کربلا علیهما السلام ومقام السیدة زینب الملقبة بأم کلثوم کریمة الامام علی بن ابی طالب علیهما السلام تشیدت هذه المقامات المقدّسة بمساعی السید سلیم افندی ابن السید حسین افندی مرتضی قائم‌مقام مراقد اهل البیت علیهم السلام سنة ۱۳۳۰. </ref>

پیش از این بیان شد که عارف بک ماردینی، در قصیده‌ای مادّه تاریخ بازسازی زیارتگاه‌های اهل‌بیت(علیهم السلام) در باب‌الصغیر را به نظم درآورده است که بیت آخر آن چنین است:

ارّخ «بحسن الفوز فیاعلا الجنان لک ارتقا»

===ضریح===
داخل هر مقبره، یک ضریح نقره‌ای طلاکوب، به شیوه ضریح‌های معمول امامزادگان [[ایران]] وجود دارد که در اصفهان ساخته شده است. البته این دو ضریح، جنبه نمادین دارند؛ زیرا قبرهای اصلی در زیرزمین بنا قرار دارند 

===سرداب===
برای رفتن به زیرزمین که قبرهای اصلی در آن قرار دارند، باید از چند پله پایین رفت. زیرزمین بنا از دو اتاق بسیار کوچک تشکیل شده است که بین آنها یک راهرو وجود دارد. میان هر اتاق، قبری برجسته وجود دارد که روی آن، صندوقچه چوبی نصب شده است و بدین ترتیب فضای کم‌عرضی برای حرکت، اطراف قبر باقی مانده است.<ref name=":3" />

===صندوقچه===
صندوقچه‌ها روی قبرهای اصلی که در سرداب هستند، قرار دارند. صندوقچه قبر زینب یا ام‌کلثوم، نسبتاً جدید و دارای تزیینات هندسی ساده‌ای است.<ref name=":3" /> 

صندوقچه قبر منسوب به سکینه، بسیار قدیمی و نفیس است و دارای کتیبه‌هایی به خط کوفی تزیینی است.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه؛ ص۲۵۶.</ref> عبدالقادر ریحاوی، باستان‌شناس [[سوریه|سوری]]، با توجه به شیوه خط کتیبه‌ها و تزیینات آن، قدمت آن را از دوره سلجوقی، یعنی نیمه نخست سده ششم قمری دانسته است.<ref>العمارة العربیة الاسلامیة: خصائصها وآثارها فی سوریة، ص ١١۴.</ref> طول صندوقچه ۳ متر، عرض آن ۱/۵ متر و ارتفاع آن یک متر است. 

این صندوقچه دارای سه کتیبه نواری در گرداگرد آن است. دو کتیبه بالایی و میانی حاوی آیات قرآن، و کتیبه پایینی حاوی نام و نسب صاحب قبر است. متن کامل کتیبه‌ها چنین است:<ref>Inscriptions Arabes De Damas, Les St ف‍ les Fun ق raires, I. Cimeti ف‍ re DAl-B ع‍ b Al-Sa گ‍ r, Khaled</ref>

====کتیبه بالایی====
ضلع جنوبی: اللّٰهُ لاٰ إِلٰهَ إِلاّٰ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لاٰ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لاٰ نَوْمٌ لَهُ مٰا فِی السَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاّٰ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ

[ضلع غربی:] مٰا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ مٰا خَلْفَهُمْ وَ لاٰ یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِنْ عِلْمِهِ

[ضلع شمالی:] إِلاّٰ بِمٰا شٰاءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضَ وَ لاٰ یَؤُدُهُ حِفْظُهُمٰا وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ )<ref>سوره بقره، آیه ۲۵۵.</ref>

هذا عمل محمد بن احمد بن عبد الله رحمه الله

[ضلع شرقی:] (یٰا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنّٰا أَرْسَلْنٰاکَ شٰاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِیراً وَ دٰاعِیاً إِلَی اللّٰهِ بِإِذْنِهِ وَ سِرٰاجاً مُنِیراً)<ref>سوره احزاب، آیه ۴۵ و ۴۶.</ref>

کتیبه میانی:

[ضلع جنوبی:] (إِنَّمٰا یُرِیدُ اللّٰهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ

[ضلع غربی:] الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً)<ref>سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>

[ضلع شمالی:] (مٰا کٰانَ مُحَمَّدٌ أَبٰا أَحَدٍ مِنْ رِجٰالِکُمْ وَ لٰکِنْ رَسُولَ اللّٰهِ وَ خٰاتَمَ النَّبِیِّینَ

[ضلع شرقی:] وَ کٰانَ اللّٰهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیماً)<ref>سوره احزاب، آیه ۴۰.</ref>

کتیبه پایینی:

[ضلع جنوبی:] بسم الله الرحمن الرحیم هذ 

[ضلع غربی:] اقبر سکینة بنت الحسین بن 

[ضلع شمالی:] علی بن ابی طالب صلوات الله علیهم 

[ضلع شرقی:] اجمعین وعلی آلهم الطاهرین 

== مدفون ==

===اقوال===

====سکینه بنت حسین(ع)====
قبر منسوب به سکینه دختر [[امام حسین(ع)]] در باب‌الصغیر، از گذشته معروف و شناخته شده بوده است و تاریخ‌نگاران و جهانگردان، از آن یاد کرده‌اند.<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج ٢، ص ١٩٧؛ الاشارات الی معرفة الزیارات، ص ١٣؛ معجم البلدان، ج ٢، ص ۴۶٨؛ رحلة ابن جبیر، ص ٢١٨؛ رحلة ابن بطوطة، ص ٧۵.</ref> برخی، با توجه به درگذشت سکینه در [[مدینه]]، برای این انتساب، اعتبار و سند تاریخی قائل نشده‌اند.<ref name=":1" />

سکینه دختر امام حسین(ع)، نامش آمنه یا امیمه، و مادرش رباب دختر امرئ‌القیس بن عدی قضاعی بود. «سکینه» نام یا لقبی بود که مادرش رباب، او را بدین نام می‌خواند. بر پایه شعری<ref group="یادداشت">لعمرک اننی احب داراً/ تَحُلُّ بها سکينةُ و الربابُ</ref> که امام حسین(ع) درباره سکینه و رباب سروده، وی علاقه زیادی به آن دو داشته است. سکینه خواهر عبدالله رضیع<ref group="یادداشت">عبدالله رضیع، نوزاد شهید امام حسین(ع) در کربلا است. عبدالله رضیع، نزد [[ايران|ایرانیان]] به نام «علی‌اصغر» شناخته می‌شود.</ref> بود.<ref>ر.ک: تاریخ در آینه پژوهش، «پژوهشی درباره نام، سن و کیفیت شهادت طفل شیرخوار امام حسین(ع)»، محسن رنجبر، شماره ١٢، ص ٨۶.</ref>

وی به همراه پدرش در کربلا حضور یافت و در روز عاشورا شاهد شهادت او بود. سپس به همراه دیگر اسیران [[اهل بیت|اهل‌بیت(ع)]] و سرهای شهیدان [[کربلا]]، به [[کوفه]] و از آنجا به [[شام]] برده شد و سرانجام با برادر خود [[امام سجاد(ع)]] به [[مدینه]] بازگشت.<ref>تذکرة الخواص، ص ٢۵١.</ref> به گواهی بیشتر منابع، او سرانجام در سال ۱۱۷ق. در مدینه درگذشت.<ref>انساب الاشراف، ج ٢، ص ١۴١؛ تاریخ مدینة دمشق، ج ۶٩، ص ٢١٨؛ وفیات الاعیان، ج ٢، صص ٣٩۶ و ٣٩٧؛ الاعلام، ج ٣، ص ١٠۶.</ref>

====سکینه دختر یکی از پادشاهان====
سید محسن امین، با استناد به اینکه شیخ عباس قمی، نام صاحب مزار را در کتیبه‌ای به خط کوفی در صندوقچه روی قبر، «سکینه بنت الملک» خوانده است، این مزار را قبر دختر یکی از پادشاهان دانسته است.<ref>اعیان الشیعة، ج ٣، ص ۴٩٢.</ref> برخی این مطلب رد کرده‌اند؛ زیرا در کتیبه روی قبر، نام صاحب مزار، سکینه دختر امام حسین(ع) ذکر شده است.<ref name=":2">آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه؛ ص۲۵۵.</ref>

====سکینه دختر حسین ذی‌الدمعه====
محمد حسنین سابقی، صاحب این قبر را سکینه دختر حسین ذی‌الدمعه (م.۱۳۵ق)، فرزند [[زید بن علی|زید بن علی(ع)]] می‌داند. او بر این باور است که او و خواهرش «فاطمه» به همراه مادر خود «خدیجه»<ref group="یادداشت">خدیجه، دختر «عمر پسر امام سجاد(ع)» است.</ref> و جد خود «عمر فرزند امام سجاد(ع)»، در یک مقبره به خاک سپرده شده‌اند؛ ولی به مرور زمان این قبر به سکینه دختر امام حسین(ع) شهرت یافته است.<ref>مرقد العقیلة زینب، ص ٧٣.</ref> وی برای تأیید نظریه خود، به هیچ منبعی استناد نکرده است و برخی، با وجود تلاش فراوان، موفق به یافتن مدرکی برای این قول نشده‌اند.<ref name=":2" />

==دیگر مزارهای منسوب به او==
افزون‌بر باب‌الصغیر، زیارتگاه‌های دیگری نیز در سایر نقاط، از جمله در شهر قاهره، پایتخت [[مصر]]، و در شهر «طَبَریه» [[فلسطین]]، به سکینه دختر امام حسین(ع) منسوب است. برخی، با توجه به درگذشت سکینه در [[مدینه]]، برای هیچ‌یک از این زیارتگاه‌ها، اعتبار و سند تاریخی قائل نشده‌اند.<ref name=":1">آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه؛ ص۲۵۶ و ۲۵۵.</ref>
==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
| پیش از لینک = کتاب
| منبع = آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه،
| پس از لینک = احمد خامه‌یار، تهران، مشعر، ۱۳۹۳ش. ص۲۵۲
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1382/1/252
}}


{{پایان}}
@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
+==مکان==
-| عنوان            = مزار سکینه بنت حسین(ع)
+مزار سکینه بنت حسین(ع)، در [[سوریه]]، در [[دمشق]] و در قبرستان باب الصغیر قرار دارد. این مزار متصل به [[مزار زینب بنت علی(ع) (دمشق)|مزار زینب بنت علی(ع)]] است.<ref name=":0">آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه؛ ص۲۵۲.</ref>
-| تصویر            = مزار زینب بنت علی(ع) و سکینه بنت حسین(ع).jpg
-| اندازه تصویر     =
+==اهمیت==
-| توضیح تصویر      = [[گنبد]] وسط تصویر، متعلق به مزار سکینه بنت حسین(ع) است.
+این مزار به همراه مزار زینب بنت علی(ع) که متصل به یکدیگرند، از مهمترین زیارتگاه‌های قبرستان باب‌الصغیر دمشق به شمار آمده و مورد توجه زائران [[شیعه]] از کشورهای مختلف است.<ref name=":0" />
-| بنیانگذار        =
-| تأسیس            =
+==بنا==
-| کاربری           =
+{{اصلی|مزار زینب بنت علی(ع) و سکینه بنت حسین(ع) (دمشق)}}
-| مکان             = [[سوریه]]، [[دمشق]]، قبرستان باب الصغیر.
+بنای زیارتگاه، همانند سایر زیارتگاه‌های باب‌الصغیر، با سنگ‌های دو رنگ ساخته شده است.
-| نام‌های دیگر      =
-| وقایع مرتبط      =
+این بنا دارای دو مقبره متصل به یکدیگر است که هر یک دارای [[گنبد]] سبزرنگی است. مقبره جنوبی، زیارتگاه منتسب به زینب یا ام‌کلثوم است و مقبره شمالی، مزار منتسب به سکینه است. در شرق بنا، حیاط کوچکی وجود دارد که با دیوار، از فضای قبرستان جدا شده است. این حیاط دارای یک ورودی به شکل طاق سنگی است.<ref name=":3">آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه؛ ص۲۵۶.</ref>
-| ظرفیت            =
-| وضعیت            = فعال
+ورودی اصلی بنا، در ضلع شرقی زیارتگاه قرار دارد و دارای طاق است. بر سردر بنا، لوح سنگی حاوی نام زیارتگاه و تاریخ بازسازی آن در سال ۱۳۳۰ق. وجود دارد.<ref group="یادداشت">روی این کتیبه چنین نوشته است:‌
-| مساحت            =
-| امکانات          = [[صحن]]، [[گنبد]]، [[سرداب]]، [[ضریح]] و [[صندوق|صندوقچه]].
+یا آل بیت رسول الله حبکم
-| شماره ثبت        =
-| معمار            =
+هذا مقام السیدة سکینة کریمة الامام الحسین شهید کربلا علیهما السلام ومقام السیدة زینب الملقبة بأم کلثوم کریمة الامام علی بن ابی طالب علیهما السلام تشیدت هذه المقامات المقدّسة بمساعی السید سلیم افندی ابن السید حسین افندی مرتضی قائم‌مقام مراقد اهل البیت علیهم السلام سنة ۱۳۳۰. </ref>
-| سبک              =
-| بازسازی          =
+پیش از این بیان شد که عارف بک ماردینی، در قصیده‌ای مادّه تاریخ بازسازی زیارتگاه‌های اهل‌بیت(علیهم السلام) در باب‌الصغیر را به نظم درآورده است که بیت آخر آن چنین است:
-| وبگاه            =
-}}
+ارّخ «بحسن الفوز فیاعلا الجنان لک ارتقا»
-'''مزار سکینه بنت حسین(ع)'''، در [[قبرستان باب‌الصغیر]] شهر [[دمشق]] در کشور [[سوریه]] قرار دارد. این مزار متصل به [[مزار زینب صغری بنت علی(ع) (دمشق)|مزار زینب صغری بنت علی(ع)]] و از مهمترین زیارتگاه‌های قبرستان باب‌الصغیر است.
+===ضریح===
+داخل هر مقبره، یک ضریح نقره‌ای طلاکوب، به شیوه ضریح‌های معمول امامزادگان [[ایران]] وجود دارد که در اصفهان ساخته شده است. البته این دو ضریح، جنبه نمادین دارند؛ زیرا قبرهای اصلی در زیرزمین بنا قرار دارند
+===سرداب===
+برای رفتن به زیرزمین که قبرهای اصلی در آن قرار دارند، باید از چند پله پایین رفت. زیرزمین بنا از دو اتاق بسیار کوچک تشکیل شده است که بین آنها یک راهرو وجود دارد. میان هر اتاق، قبری برجسته وجود دارد که روی آن، صندوقچه چوبی نصب شده است و بدین ترتیب فضای کم‌عرضی برای حرکت، اطراف قبر باقی مانده است.<ref name=":3" />
+===صندوقچه===
+صندوقچه‌ها روی قبرهای اصلی که در سرداب هستند، قرار دارند. صندوقچه قبر زینب یا ام‌کلثوم، نسبتاً جدید و دارای تزیینات هندسی ساده‌ای است.<ref name=":3" />
+صندوقچه قبر منسوب به سکینه، بسیار قدیمی و نفیس است و دارای کتیبه‌هایی به خط کوفی تزیینی است.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه؛ ص۲۵۶.</ref> عبدالقادر ریحاوی، باستان‌شناس [[سوریه|سوری]]، با توجه به شیوه خط کتیبه‌ها و تزیینات آن، قدمت آن را از دوره سلجوقی، یعنی نیمه نخست سده ششم قمری دانسته است.<ref>العمارة العربیة الاسلامیة: خصائصها وآثارها فی سوریة، ص ١١۴.</ref> طول صندوقچه ۳ متر، عرض آن ۱/۵ متر و ارتفاع آن یک متر است.
+این صندوقچه دارای سه کتیبه نواری در گرداگرد آن است. دو کتیبه بالایی و میانی حاوی آیات قرآن، و کتیبه پایینی حاوی نام و نسب صاحب قبر است. متن کامل کتیبه‌ها چنین است:<ref>Inscriptions Arabes De Damas, Les St ف‍ les Fun ق raires, I. Cimeti ف‍ re DAl-B ع‍ b Al-Sa گ‍ r, Khaled</ref>
+====کتیبه بالایی====
+ضلع جنوبی: اللّٰهُ لاٰ إِلٰهَ إِلاّٰ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لاٰ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لاٰ نَوْمٌ لَهُ مٰا فِی السَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاّٰ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ
+[ضلع غربی:] مٰا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ مٰا خَلْفَهُمْ وَ لاٰ یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِنْ عِلْمِهِ
+[ضلع شمالی:] إِلاّٰ بِمٰا شٰاءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضَ وَ لاٰ یَؤُدُهُ حِفْظُهُمٰا وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ )<ref>سوره بقره، آیه ۲۵۵.</ref>
+هذا عمل محمد بن احمد بن عبد الله رحمه الله
+[ضلع شرقی:] (یٰا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنّٰا أَرْسَلْنٰاکَ شٰاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِیراً وَ دٰاعِیاً إِلَی اللّٰهِ بِإِذْنِهِ وَ سِرٰاجاً مُنِیراً)<ref>سوره احزاب، آیه ۴۵ و ۴۶.</ref>
+کتیبه میانی:
+[ضلع جنوبی:] (إِنَّمٰا یُرِیدُ اللّٰهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ
+[ضلع غربی:] الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً)<ref>سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>
+[ضلع شمالی:] (مٰا کٰانَ مُحَمَّدٌ أَبٰا أَحَدٍ مِنْ رِجٰالِکُمْ وَ لٰکِنْ رَسُولَ اللّٰهِ وَ خٰاتَمَ النَّبِیِّینَ
+[ضلع شرقی:] وَ کٰانَ اللّٰهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیماً)<ref>سوره احزاب، آیه ۴۰.</ref>
+کتیبه پایینی:
+[ضلع جنوبی:] بسم الله الرحمن الرحیم هذ
-این مزار، دارای [[صحن]]، [[گنبد|گنبدی]] سبزرنگ و [[ضریح]] نقره‌ای طلاکوب است. قبر اصلی در [[سرداب]] است. در یکی از کتیبه‌هایی که بر روی صندوقچه‌ای قدیمی بالای قبر قرار دارد، مدفون در این بنا به سکینه دختر [[امام حسین (ع)|امام حسین(ع)]] منسوب شده است.
+[ضلع غربی:] اقبر سکینة بنت الحسین بن
-انتساب این زیارتگاه به سکینه دختر [[امام حسین(ع)]]، به سبب درگذشت وی در [[مدینه]] مورد تردید قرار گرفته است. به همین دلیل برخی، این مزار را به افرادی دیگر منتسب کرده‌اند که مورد نقد قرار گرفته‌ است.
+[ضلع شمالی:] علی بن ابی طالب صلوات الله علیهم
-زیارتگاه‌های دیگری در قاهره مصر و طَبَریه [[فلسطین]] نیز، به سکینه دختر امام حسین(ع) منسوب هستند.
+[ضلع شرقی:] اجمعین وعلی آلهم الطاهرین
-==موقعیت و بنا==
+== مدفون ==
-[[پرونده:ضریح سکینه بنت الحسین(ع) (دمشق).jpg|بندانگشتی|ضریح سکینه دختر امام حسین(ع).]]
-مزار سکینه بنت حسین(ع)، در [[قبرستان باب‌الصغیر]] شهر [[دمشق]] در کشور [[سوریه]] قرار دارد.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۲؛ تاريخ الأمم و الملوک، ج۵، ص۱۵۵؛ إعلام الورى بأعلام الهدى، ج۱، ص۳۹۶.</ref> این مزار متصل به [[مزار زینب صغری بنت علی(ع) (دمشق)|مزار زینب صغری دختر امام علی(ع)]] (ام‌کلثوم) است.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۲.</ref> این دو مزار، از مهمترین زیارتگاه‌های قبرستان باب‌الصغیر دمشق به شمار آمده و مورد توجه زائران [[شیعه]] از کشورهای مختلف است.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۲.</ref>
-این مزار، دارای [[صحن]]، [[گنبد|گنبدی]] سبزرنگ، [[ضریح]] نقره‌ای طلاکوب و [[سرداب]] است. قبر اصلی، در سرداب است و روی آن صندوقچه‌ای قدیمی و نفیس قرار دارد. روی صندوقچه کتیبه‌هایی است که آیاتی از قرآن بر آن نقش شده است. در یکی از کتیبه‌ها، مدفون در این قبر به سکینه دختر [[امام حسین (ع)|امام حسین(ع)]] منسوب شده است.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۶؛ Inscriptions Arabes De Damas, Les St ف‍ les Fun ق raires, I. Cimeti ف‍ re DAl-B ع‍ b Al-Sa گ‍ r, Khaled</ref> <ref group="یادداشت">متن این کتیبه چنین است: بسم الله الرحمن الرحیم هذا قبر سکینة بنت الحسین بن علی بن ابی طالب صلوات الله علیهم اجمعین وعلی آلهم الطاهرین.</ref>
+===اقوال===
-==مدفون در مزار==
+====سکینه بنت حسین(ع)====
-[[پرونده:کتیبه دور صندوق سکینه بنت حسین(ع) (دمشق).jpg|بندانگشتی|کتیبه دور [[صندوق|صندوقچه]] قبر سکینه بنت حسین(ع) که نوشته خط درشت آن چنین است: [هذ]ا قبر سکینة بنت الحسین.|جایگزین=]]
+قبر منسوب به سکینه دختر [[امام حسین(ع)]] در باب‌الصغیر، از گذشته معروف و شناخته شده بوده است و تاریخ‌نگاران و جهانگردان، از آن یاد کرده‌اند.<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج ٢، ص ١٩٧؛ الاشارات الی معرفة الزیارات، ص ١٣؛ معجم البلدان، ج ٢، ص ۴۶٨؛ رحلة ابن جبیر، ص ٢١٨؛ رحلة ابن بطوطة، ص ٧۵.</ref> برخی، با توجه به درگذشت سکینه در [[مدینه]]، برای این انتساب، اعتبار و سند تاریخی قائل نشده‌اند.<ref name=":1" />
-قبر منسوب به سکینه دختر [[امام حسین(ع)]] در باب‌الصغیر، از گذشته معروف و شناخته شده بوده است و تاریخ‌نگاران و جهانگردانی همچون ابن جبیر(۵۴۰-۶۱۴ق)، یاقوت حموی(۵۷۴-۶۲۶ق) و ابن بطوطه(۷۰۳-۷۷۹ق) از آن یاد کرده‌اند.<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج ٢، ص ١٩٧؛ الاشارات الی معرفة الزیارات، ص ١٣؛ معجم البلدان، ج ٢، ص ۴۶٨؛ رحلة ابن جبیر، ص ٢١٨؛ رحلة ابن بطوطة، ص ٧۵.</ref>
-سکینه دختر امام حسین(ع)، نامش آمنه یا امیمه، و مادرش رباب دختر امرئ‌القیس بن عدی قضاعی بود. «سکینه» نام یا لقبی بود که مادرش رباب، او را بدین نام می‌خواند. بر پایه شعری<ref group="یادداشت">لعمرک اننی احب داراً/ تَحُلُّ بها سکینةُ و الربابُ</ref> که امام حسین(ع) درباره سکینه و رباب سروده، وی علاقه زیادی به آن دو داشته است.<ref>تاریخ در آینه پژوهش، «پژوهشی درباره نام، سن و کیفیت شهادت طفل شیرخوار امام حسین(ع)»، ص ٨۶.</ref> بنا به نقلی سکینه، خواهر [[حضرت علی‌اصغر(ع)]] ملقب به [[عبدالله رضیع]] بود.<ref>نسيم انديشه، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۹۸؛ حماسه حسینی ۳، بی‌تا، ص۳۱۱؛ پیام‌های عاشورا، بی‌تا، ص۳۰۲.</ref>
+سکینه دختر امام حسین(ع)، نامش آمنه یا امیمه، و مادرش رباب دختر امرئ‌القیس بن عدی قضاعی بود. «سکینه» نام یا لقبی بود که مادرش رباب، او را بدین نام می‌خواند. بر پایه شعری<ref group="یادداشت">لعمرک اننی احب داراً/ تَحُلُّ بها سکينةُ و الربابُ</ref> که امام حسین(ع) درباره سکینه و رباب سروده، وی علاقه زیادی به آن دو داشته است. سکینه خواهر عبدالله رضیع<ref group="یادداشت">عبدالله رضیع، نوزاد شهید امام حسین(ع) در کربلا است. عبدالله رضیع، نزد [[ايران|ایرانیان]] به نام «علی‌اصغر» شناخته می‌شود.</ref> بود.<ref>ر.ک: تاریخ در آینه پژوهش، «پژوهشی درباره نام، سن و کیفیت شهادت طفل شیرخوار امام حسین(ع)»، محسن رنجبر، شماره ١٢، ص ٨۶.</ref>
-وی روز عاشورا در کربلا حاضر بود. سپس به همراه دیگر اسیران [[اهل بیت|اهل‌بیت(ع)]] و سرهای شهیدان [[کربلا]]، به [[کوفه]] و از آنجا به [[شام]] برده شد و سرانجام با برادر خود [[امام سجاد(ع)]] به [[مدینه]] بازگشت.<ref>تذکرة الخواص، ص ٢۵١.</ref> به گواهی بیشتر منابع، او در سال ۱۱۷ق. در مدینه درگذشت.<ref>انساب الاشراف، ج ٢، ص ١۴١؛ تاریخ مدینة دمشق، ج ۶٩، ص ٢١٨؛ وفیات الاعیان، ج ٢، صص ٣٩۶ و ٣٩٧؛ الاعلام، ج ٣، ص ١٠۶.</ref> برخی، با توجه به درگذشت سکینه در [[مدینه]]، برای انتساب این زیارتگاه به او، اعتبار تاریخی قائل نیستند.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۲.</ref>
+وی به همراه پدرش در کربلا حضور یافت و در روز عاشورا شاهد شهادت او بود. سپس به همراه دیگر اسیران [[اهل بیت|اهل‌بیت(ع)]] و سرهای شهیدان [[کربلا]]، به [[کوفه]] و از آنجا به [[شام]] برده شد و سرانجام با برادر خود [[امام سجاد(ع)]] به [[مدینه]] بازگشت.<ref>تذکرة الخواص، ص ٢۵١.</ref> به گواهی بیشتر منابع، او سرانجام در سال ۱۱۷ق. در مدینه درگذشت.<ref>انساب الاشراف، ج ٢، ص ١۴١؛ تاریخ مدینة دمشق، ج ۶٩، ص ٢١٨؛ وفیات الاعیان، ج ٢، صص ٣٩۶ و ٣٩٧؛ الاعلام، ج ٣، ص ١٠۶.</ref>
-===سکینه دختر یکی از پادشاهان===
+====سکینه دختر یکی از پادشاهان====
-سید محسن امین (م.‏۱۳۷۱ق)، با استناد به اینکه شیخ عباس قمی (م.۱۳۵۹ق)، نام صاحب مزار را در کتیبه‌ای به خط کوفی در صندوقچه روی قبر، «سکینه بنت الملک» خوانده است، این مزار را قبر دختر یکی از پادشاهان دانسته است.<ref>اعیان الشیعة، ج ٣، ص ۴٩٢.</ref> برخی این استدلال را نپذیرفته اند؛ زیرا در کتیبه روی قبر، نام صاحب مزار، سکینه دختر امام حسین(ع) ذکر شده است.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۵.</ref> <ref group="یادداشت">متن کتیبه: بسم الله الرحمن الرحیم هذا قبر سکینة بنت الحسین بن علی بن ابی طالب صلوات الله علیهم اجمعین وعلی آلهم الطاهرین.</ref>
+سید محسن امین، با استناد به اینکه شیخ عباس قمی، نام صاحب مزار را در کتیبه‌ای به خط کوفی در صندوقچه روی قبر، «سکینه بنت الملک» خوانده است، این مزار را قبر دختر یکی از پادشاهان دانسته است.<ref>اعیان الشیعة، ج ٣، ص ۴٩٢.</ref> برخی این مطلب رد کرده‌اند؛ زیرا در کتیبه روی قبر، نام صاحب مزار، سکینه دختر امام حسین(ع) ذکر شده است.<ref name=":2">آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه؛ ص۲۵۵.</ref>
-===سکینه دختر حسین ذی‌الدمعه===
+====سکینه دختر حسین ذی‌الدمعه====
-محمد حسنین سابقی (ت.۱۳۶۵ق) پژوهشگر معاصر، صاحب این قبر را سکینه دختر حسین ذی‌الدمعه (م.۱۳۵ق)، فرزند [[زید بن علی|زید بن علی(ع)]] می‌داند. او بر این باور است که وی و خواهرش «فاطمه» به همراه مادر خود «خدیجه»<ref group="یادداشت">خدیجه، دختر «عمر پسر امام سجاد(ع)» است.</ref> و جد خود «عمر فرزند [[امام سجاد(ع)]]»، در یک مقبره به خاک سپرده شده‌اند؛ ولی به مرور زمان این مکان به قبر سکینه دختر امام حسین(ع) شهرت یافته است.<ref>مرقد العقیلة زینب، ص ٧٣.</ref> وی برای تأیید نظریه خود، به هیچ منبعی استناد نکرده است و پژوهشگران دیگر نیز برای این ادعا سندی نیافته‌اند.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۲.</ref>
+محمد حسنین سابقی، صاحب این قبر را سکینه دختر حسین ذی‌الدمعه (م.۱۳۵ق)، فرزند [[زید بن علی|زید بن علی(ع)]] می‌داند. او بر این باور است که او و خواهرش «فاطمه» به همراه مادر خود «خدیجه»<ref group="یادداشت">خدیجه، دختر «عمر پسر امام سجاد(ع)» است.</ref> و جد خود «عمر فرزند امام سجاد(ع)»، در یک مقبره به خاک سپرده شده‌اند؛ ولی به مرور زمان این قبر به سکینه دختر امام حسین(ع) شهرت یافته است.<ref>مرقد العقیلة زینب، ص ٧٣.</ref> وی برای تأیید نظریه خود، به هیچ منبعی استناد نکرده است و برخی، با وجود تلاش فراوان، موفق به یافتن مدرکی برای این قول نشده‌اند.<ref name=":2" />
 ==دیگر مزارهای منسوب به او==
-افزون بر باب‌الصغیر، زیارتگاه‌های دیگری در شهر «قاهره» [[مصر]] و شهر «طَبَریه» [[فلسطین]] به سکینه دختر امام حسین(ع) منسوب است که با توجه به درگذشت سکینه در [[مدینه]] در اعتبار آن‌ها تردید شده است.<ref name=":1">آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۶ و ۲۵۵.</ref>
+افزون‌بر باب‌الصغیر، زیارتگاه‌های دیگری نیز در سایر نقاط، از جمله در شهر قاهره، پایتخت [[مصر]]، و در شهر «طَبَریه» [[فلسطین]]، به سکینه دختر امام حسین(ع) منسوب است. برخی، با توجه به درگذشت سکینه در [[مدینه]]، برای هیچ‌یک از این زیارتگاه‌ها، اعتبار و سند تاریخی قائل نشده‌اند.<ref name=":1">آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه؛ ص۲۵۶ و ۲۵۵.</ref>
-== جستارهای وابسته ==
-* [[مزار زینب بنت علی(ع) و سکینه بنت حسین(ع) (دمشق)]]
-* [[مزار زینب صغری بنت علی(ع) (دمشق)|مزار زینب صغری بنت علی(ع)]]
 ==پانویس==
 {{پانویس}}
 ==منابع==
 {{منابع}}
-*'''الاشارات إلی معرفة الزیارات'''، علی بن ابی‌بکر الهروی، تحقیق: جانین سوردیل ـ طومین، ط ۱، دمشق، المعهد الفرنسی، ۱۹۵۳م.
+{{برگرفتگی
-*'''الاعلام'''، خیر الدین الزرکلی، ط ۱۵، بیروت، دار العلم للملایین، ۲۰۰۲م.
+| پیش از لینک = کتاب
-*'''إعلام الورى بأعلام الهدى'''، شیخ طبرسی، قم، آل‌البیت، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
+| منبع = آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه،
-*'''انساب الاشراف'''، احمد بن یحیی البلاذری، تحقیق: محمود الفردوس العظم، دمشق، دار الیقظة العربیة، ۱۹۹۸م.
+| پس از لینک = احمد خامه‌یار، تهران، مشعر، ۱۳۹۳ش. ص۲۵۲
-*'''پیام‌‌های عاشورا'''، جواد محدثی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
+| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1382/1/252
-*'''تاريخ الأمم و الملوک'''، محمد بن جریر طبری، بیروت، دار التراث، بی‌تا.
+}}
-*'''تاریخ در آینه پژوهش، «پژوهشی درباره نام، سن و کیفیت شهادت طفل شیرخوار امام حسین(ع)»'''، محسن رنجبر، شماره ۱۲، زمستان ۱۳۸۵ش.
-*'''تاریخ مدینة دمشق'''، علی بن الحسن الدمشقی (ابن عساکر)، تحقیق: علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۹۹۵-۲۰۰۱م.
-*'''تذکرة الخواص'''، یوسف بن قُزُغلی البغدادی الحنفی (سبط ابن الجوزی)، بیروت، مؤسسة اهل البیت، ۱۹۸۱م.
-*'''حماسه حسینی'''، مرتضی مطهری، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
-*'''رحلة ابن بطوطة'''، محمد بن عبدالله المغربی (ابن بطوطة)، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۲ه‍ .ق.
-*'''رحلة ابن جبیر'''، محمد بن احمد الاندلسی (ابن جبیر)، بیروت، دار المشرق العربی، (لا. ت).
-*'''مرقد العقیلة زینب'''، محمد حسنین السابقی، ط ۱، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۳۹۹ق. ۱۹۷۹م.
-*'''معجم البلدان'''، یاقوت بن عبدالله الحموی، بیروت، دار صادر، ۱۳۹۷ق. (۱۹۷۷م.)
-*'''نسيم انديشه'''، عبدالله جوادی آملی، ط ۳، قم، نشر اسراء، ۱۳۸۸ش.
-*'''وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان'''، احمد بن محمد (ابن خَلَّکان)، تحقیق احسان عباس، بیروت، دار احیاء التراث العربی، (لا. ت).
-{{آغاز چپ‌چین}}
-*176. Inscriptions Arabes De Damas, Les Stèles Funéraires, I. Cimetière D’Al-Bāb Al-Saġīr. Khaled Moaz & Solange Ory, Damas, Institut Français De Damas, 1977.
-{{پایان}}
 {{پایان}}
-{{زیارتگاه‌ها و مقبره‌های سوریه}}
-[[رده:زیارتگاه‌های سوریه]]
-[[رده:قبرستان باب الصغیر]]
-[[رده:مزارهای دمشق]]
-[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]