در حال ویرایش مسجد البیعه (مکه)

هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.

این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.

نسخهٔ فعلی متن شما
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات بنای تاریخی
{{در دست ویرایش|ماه=[[بهمن]]|روز=[[۲۳]]|سال=[[۱۳۹۷]]|کاربر=M-mohammad  }}
| عنوان = مسجد البیعه
 
| تصویر = مسجد البیعه.jpg|File.png|270px|thumb|left
 
| اندازه تصویر =  
{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
| پیوند تصویر =  
| عنوان           =
| توضیح تصویر =
| تصویر           =IMAGE634557412758805330.jpg
| بنیانگذار =
| اندازه تصویر     =
| تأسیس = ۱۴۴قمری
| بنيانگذار        =
| کاربری =  
| تأسیس           =قرن دوم هجرى
| مکان = مکه
| کاربری           =عبادت
| نام‌های دیگر =  
| مکان             =[[مکه]]
| وقایع مرتبط = محل بیعت مردم یثرب با پیامبر، محل بیعت عقبه
| نام‌های دیگر     =
| ظرفیت =  
| وقایع مرتبط     =
| مساحت = ۵۰۰متر
| ظرفیت           =
| وضعیت = موجود
| وضعیت            =فعال
| امکانات =  
| مساحت            =٣٧۵ متر مربع
| شماره ثبت =  
| امکانات         =
| معمار =  
| شماره ثبت       =
| سبک =  
| معمار           =
| بازسازی = عبدالحمید عثمانی، ملک فهد سعودی
| سبک             =
| وبگاه =
| بازسازی         =
| عرض جغرافیایی = ۲۱٫۴۲۴۸۷
| وبگاه           =  
| طول جغرافیایی = ۳۹٫۸۶۷۴۰
| توضیح نقشه =  
}}
}}
'''مسجد البیعه'''، مسجدی در [[مکه]] و در محل بیعت مردم يثرب با [[رسول خدا(ص)]] ساخته شده است.


'''مسجد البیعة''' (مسجد بیعت) از مسجدهای کهن شهر [[مکه]] است که تاریخ بنای آن به قرن دوم هجری بازمی‌گردد. این مسجد نزدیک [[جمره عقبه]] و بیرون حد شرعی [[منا]] قرار گرفته است. مسجد البیعة، محلی است که مردم [[یثرب]] با [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] بیعت کردند.  
تاریخ بنای این مسجد به قرن دوم هجرى باز مى‌گردد و از مساجد مورد توجه حجاج طى قرون متمادى بوده و زيارت مى‌شده است.  


طبق کتیبه‌ای که بر دیوار غربی مسجد البیعه نصب شده، این مسجد در سال ۱۴۴ قمری به دستور [[منصور عباسی]] ساخته شد و بعدها چند بار بازسازی شد.  
در دوره‌های مختلف بارها بازسازی شده است. این مسجد، كه زمانى درون شعبى بر فراز تپه‌اى كه اطرافش كوه بود، قرار داشت، ولی اكنون با صاف كردن آن كوه‌ها، حتى تا ده‌ها متر آن سوتر، اطراف مسجد خالى از كوه و تپه و در عرض خيابان‌كشى و پل‌سازى واقع شده است.


==علت نام‌گذاری==
==پیشینه==
زمانی که مردم [[مدینه|یثرب]] با [[اسلام]] آشنا شدند، در [[ایام حج]]، و در [[جمره عقبه]]، برای نخستین‌بار با [[رسول خدا(ص)]] بیعت کردند و پس از آن بود که اسلام در [[مدینه]] گسترش یافت. در محل این رویداد که [[بیعت عقبه اول]] نام دارد، مسجدی ساخته‌شد که به نام «مسجد البیعه» شهرت یافت.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص169.</ref>


در منابع از مساجد دیگری نیز با نام مسجد البیعه یاد شده است:
زمانى كه مردم يثرب با [[اسلام]] آشنا شدند، در [[ايام حج]]، و در [[جمره عقبه]]، براى نخستين‌بار با [[رسول خدا(ص)]] بيعت كردند و پس از آن بود كه اسلام در [[مدينه]] گسترش يافت. اين رويداد مهمى بود كه مسلمانان عظمت و بزرگى آن را درک كرده و به همين دليل، در محل اين بيعت، مسجدى ساختند كه به نام «مسجد البيعه» شهرت يافت.
* [[مسجد الغنم]]، مسجدی در [[مکه]] که محل بیعت مردم مکه با پیامبر(ص) بود.<ref>اخبار مکه (ازرقی)، ج2، ص201 و 271؛ تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص106.</ref>
* [[مسجد الجن]]، مسجدی در مکه که محل بیعت جنیان با پیامبر است.<ref>اخبار مکه (ازرقی)، ج2، ص201؛ تاریخ مکة المشرفه، ص181.</ref>


== مکان ==
==تاريخ بنا==
مسجد البیعه در [[مکه]]  و نزدیک جمره عقبه [بیرون از محدودۀ شرعی [[منا|مِنا]] از طرف مکه]، در دامنه جنوبی [[ثبیر|کوه ثُبَیر]] است. این منطقه معروف به [[شعب الانصار|شِعْبُ الانصار]] و شعب البیعه<ref>اخبار مکه (ازرقی)، ج1، ص303؛ المعجم الاثری، ص177؛ اشهر المساجد، ص168.</ref> بوده و سمت چپ کسی است که از مکه به سوی مِنا در حرکت است. فاصله مسجد البیعه تا [[جمرات|جمره عقبه]] بیش از سیصد متر است.<ref>تاریخ مکة المشرفه، ص181؛ اتحاف الوری، ج2، ص180.</ref>


امروزه با توسعه منا، اطراف مسجد البیعه که پیشتر درون شعب و محصور بین کوه بود خالی شده است. در حال حاضر مسجد در انتهای راه خروجی طبقه دوم جمرات به طرف مکه قرار گرفته و اطراف مسجد را نرده آهنی کشیده‌اند.<ref>اشهر المساجد، ص169-171؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص169.</ref>
تاريخى كه از بناى اين مسجد داريم دست كم به قرن دوم هجرى باز مى‌گردد. به نقل از [[ابن‌فهد]]، مسجد البيعه در سال ١۴۴ هجرى ساخته شده است. اين مطلب بر اساس كتيبه‌اى بوده كه در مسجد البيعه وجود داشته است. وى ذيل حوادث آن سال مى‌نويسد: در اين سال مسجدى بنا شد كه آن را مسجد البيعه مى‌نامند، اين مسجد در نزديكى عقبه قرار دارد، جايى كه حدّ نهايى [[منا]] از طرف [[مكه]] است. مسجد ياد شده، در شِعبى است كه دست چپ كسى است كه از منا به سوى مكه مى‌رود. فاصله مسجد البيعه تا جمره عقبه يك غَلْوَه (فاصله‌اى كه يك تير پرتاب ميشود.) يا اندكى بيشتر است.  <ref>اتحاف الورى، ج ٢، ص ١٨٠.</ref> همو ذيل حوادث سال ۶٢٠ مى‌نويسد: خليفه عباسى [[مستنصر بالله]]، در اين سال مسجد البيعه را كه در نزديكى منا است، تعمير كرد. <ref>همان، ج ٣، ص ٣٨.</ref>


مساحت مسجد البیعه ۵۰۰ متر است. مسجد به شکل مستطیل و طول مسجد ۲۷/۹۰ متر و عرض آن ۱۷ متر است. این مسجد از سنگ و آجر ساخته شده و سقف ندارد.<ref>دراسة تاریخیة لمساجد المشاعر المقدسة، ص232.</ref>
==بازسازى مسجد==


==تاریخچه بنای مسجد==
اخبارى درباره بازسازى آن در دوره عثمانى به دست سلاطين ترک نقل شده است. همچنين آمده است كه دو كتيبه در اين مسجد هست، يكى به ساخته شدن آن به دست ابوجعفر منصور در سال ١۴۴ هجرى و ديگرى به ساخته شدن آن در دوران مستنصر عباسى در سال ۶٢٩ اشاره دارد. <ref>التاريخ القويم، ج ۶، ص ٢٨.</ref>
بنابر کتیبه‌ای که از سال ۱۴۴ قمری برجای مانده و بر دیوار غربی مسجد نصب شده، ساخت این مسجد به‌دستور [[منصور عباسی|ابوجعفر منصور عباسی]] (حکومت: ۱۳۶-۱۵۸ق) انجام گرفته‌است.<ref>الاثار الاسلامیة فی مکة المکرمه، ص٢١٧-۲۱۸.</ref> همچنین کتیبه‌ای از سال ۶۲۹ قمری نیز بر دیوار جنوبی مسجد نصب شده است و از بازسازی مسجد در زمان [[مستنصر عباسی]] (حکومت: ۶۲۳-۶۴۰ق) خبر می‌دهد.<ref>التاریخ القویم، ج۶، ص٢٨.</ref>


در منابع دیگر نیز در سده‌های گوناگون از مسجد البیعه یاد شده است؛ از جمله [[ابن جبیر]] در سفرش به [[مکه]] در ۵۷۸ قمری از آن یاد کرده است.<ref>التذکره بالاخبار، ص123.</ref> [[ابن تیمیه]] (وفات ۷۲۸ق) به وجود مسجد اشاره کرده<ref>اقتضاء صراط المستقیم، ص426.</ref> و فاسی (درگذشت: ۸۳۲ق)، تاریخ‌نگار مکه، این مسجد را توصیف کرده است. به گفته او مسجد دارای دو رواق بوده که بر هر یک سه گنبد بر چهار طاق قوسی قرار گرفته بود. پشت این رواق‌ها نیز میدانگاهی وجود داشت.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص348.</ref>
در كتيبه‌اى كه از سال ١۴۴ برجاى مانده و روى ديوار غربى مسجد در خارج از مسجد نصب شده، آمده است: امر عبدالله اميرالمؤمنين ادامه الله ببنيان هذا المسجد مسجد البيعة التى كانت اول بيعة بويع بها رسول اللّه صلى الله عليه و سلم. <ref>الاثار الاسلامية فى مكة المكرمه، ص ٢١٧.</ref> و در كتيبه ديگر آمده است: هذا امر عبدالله امير المؤمنين أكرمه اللّه ببنيان مسجد البيعة لحاج بيت الله و ابن السبيل على يدى السرى بن عبدالله فى سنة أربع و أربعين و مائة، أعظم الله أجر أمير المؤمنين فيما أذن له به من عمل صالح أحسن عليه. <ref>همان، ص ٢١٨.</ref> كتيبه ديگر از زمان مستنصر عباسى و مربوط به سال ۶٢۵ است. اين كتيبه نيز به ديوار جنوبى مسجد البيعه چسبانده شده است.


این مسجد در دوره‌هایی از تاریخ نیز تخریب شده بود؛ از جمله گزارشی از قرن یازدهم از تخریب مسجد حکایت می‌کند؛<ref>جواهر التاریخ المکی (چاپ شده در مقالات تاریخی، دفتر شانزدهم)، ص٢۶٣.</ref> اما در عصر حکومت عثمانی این مسجد در سلطنت عبدالحمید دوم (۱۸۷۶-۱۹۰۹م) بازسازی شد.<ref>افادة الانام، ج٢، ص۴٩.</ref> گزارشی از تعمیر بخش‌هایی از مسجد در زمان ملک فهد سعودی در دست است.<ref>دراسة تاریخیة لمساجد المشاعر المقدسة، ص۲۳۲.</ref>
بنابرين مسجدالبيعه از مساجد مورد توجه حجاج طى قرون متمادى بوده و زيارت مى‌شده است. [[ابن‌تيميه]] كه سنت زشت دورى از اماكن متبرّک را پايه‌گذارى كرده، به صراحت از اين مسجد و اين كه محلى متبرّک باشد، بدگويى كرده است.  <ref>اقتضاء صراط المستقيم، ص ۴٢۶.</ref> اين نشان مى‌دهد كه در عصر وى [[مسلمانان]] به شدّت به اين مسجد علاقه‌مند بوده و در آن رفت و آمد داشته‌اند.


==گالری==
[[قطب‌الدين نهروالى]] نوشته است كه دو سنگ نوشته در اين مسجد است كه يكى بناى منصور عباسى و ديگرى مستنصر عباسى را در سال ۶٢٩ نشان مى‌دهد. سنگ‌هاى مزبور به ديوار مسجد چسبانده شده است كه ممكن است از بين رفته و آثار اين مسجد از بين برود. مرحوم ابراهيم دفتردار مصر امين، چشمه عين عرفات را تجديد بنا كرده و برخى از ديوارها و طاق‌هاى آن را ساخت، اما پيش از اتمام درگذشت. <ref>الاعلام بأعلام البلد الحرام، ص ۴٨.</ref>
<gallery>
پرونده:پلان مسجد بیعه.jpg|نقشه مسجد بیعت
پرونده:مسجد بیعت2.webp|
پرونده:مسجد بیعت1.webp|
پرونده:مسجد بیعت6.webp
پرونده:مسجد بیعت کتیبه.webp|کتیبه مسجد بیعت
پرونده:مسجد البیعه 6.jpg|کتیبه مسجد بیعت
پرونده:مسجد البیعه 7.jpg|محراب مسجد بیعت


</gallery>
محمدباقر شريف اصفهانى در قرن يازدهم نوشته است: مسجد البيعه: و آن مسجد در طرف چپ راه است، هرگاه از مكه به منى روند و ميان آن و حد منى اندک فاصله است و الحال منهدم است. در اين‌جا پيغمبر(ص) با هفتاد نفر از [[انصار]] بيعت نموده‌اند.  <ref>جواهر التاريخ المكى (چاپ شده در مقالات تاريخى، دفتر شانزدهم)، ص ٢۶٣.</ref>


==جستارهای وابسته==
در منبع ديگرى آمده است كه اين مسجد در سال يک هزار و دويست و پنجاه واندى در سلطنت عبدالحميدخان تعمير شد، در حالى كه يک رواق در قبله با محرابى داشت. مقابل آن، صحن بزرگى است با ديوارهاى بلند كه در حال حاضر آباد است. طول مسجد از محراب تا آخر صحن آن ٣٨ ذراع و يک ششم است.  <ref>افادة الانام، ج ٢، ص ۴٩.</ref>
* [[بیعت عقبه اول|'''بیعت عقبه اول''']]
* '''[[بیعت عقبه دوم]]'''


==مساحت==
مساحت مسجد در آخرين بازسازى ٣٧۵ متر مربع و بدون سقف بوده است.
==تغییرات در مسجد==
در سال ١۴٣٠ منطقه منى بسيار توسعه يافته و بخش‌هايى از دو كوه در دو طرف جمرات برداشته شده و پل‌هاى چند طبقه تازه‌اى در اطراف آن ساخته شده است. مسجد كه زمانى درون شعبى بر فراز تپه‌اى كه اطرافش كوه بود، قرار داشت، اكنون با صاف كردن آن كوه‌ها، حتى تا ده‌ها متر آن سوتر، اطراف مسجد خالى از كوه و تپه و در عرض خيابان‌كشى و پل‌سازى شده است. همين كه اين بنا با اين توسعه شگفت برجاى مانده بايد شكر كرد، که هيچ تغييرى در مسجد داده نشده و كارگران اطراف در آن نماز مى‌خوانند.
سزاوار است حجاج، چند روزى را كه در منا هستند، به اين مسجد آمده و با اقامه نماز در آن‌جا، اين مسجد متبرک را از مظلوميت بيرون آورند، زيرا همان‌طور كه گفته شد، از محل اين مسجد است كه اسلام از حصار تنگ مكه بيرون آمد و به محيط مدينه نفوذ كرد و راه پيروزى را به سرعت پيمود. [[فاكهى]] در كتاب [[اخبار مكه]] به‌طور مفصل داستان بيعت عقبه را ذيل عنوان مسجد البيعه نوشته و اسامى كسانى از انصار را كه در آن شبِ ترسناک در عقبه با رسول خدا(ص) بيعت كردند، آورده است. در همين شب بود كه [[امام على(ع)]] در كنار محل ورودى شعب مراقب بود تا دشمنان به اينجا نفوذ نكنند.  <ref>اخبار مكه، فاكهى، ج ۴، صص ٢۴۵ - ٢٣١.</ref>
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* '''الاثار الاسلامیة فی مکة المکرمه''': الحارثی، ۱۴۳۰ق.
* '''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، جعفریان رسول، تهران، مشعر، ۱۳۹۰ش.
* '''اتحاف الوری باخبار ام القری'''، عمربن فهد (درگذشت: ۸۸۵ق)، تحقیق فهیم محمد شلتوت، مکه، جامعة ام القری، ۱۴۰۳ق.
* '''اخبار مکه فی قدیم الدهر و حدیثه'''، فاکهی محمد بن اسحاق (درگذشت: ۲۷۵ق)، تحقیق عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق.
* '''اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار'''، ازرقی محمد بن عبدالله (درگذشت: ۲۵۰ق)، تحقیق رشدی الصالح ملحس، بیروت، دارالاندلس، بی‌تا.
* '''اشهر المساجد فی الاسلام'''، بکر سید عبد المجید، بی‌جا، دار القبله، ۱۴۰۴ق.
* '''اِفادة الانام بذکر اخبار بلد الله الحرام'''، الغازی المکی عبداله بن محمد (درگذشت: ۱۳۶۵ق)، تحقیق عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، مکه، مکتبة الاسدی، ۱۴۳۰ق.
*'''اقتضاء الصراط المستقیم لمخالفة اصحاب الجحیم'''، ابن تیمیّه (درگذشت: ۷۲۸ق)، بی‌جا، دار عالم الکتب، ۱۴۱۹ق.
* '''التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم''': محمد طاهر کردی، مکتبة النهضة الحدیثة، ۱۴۱۲ق.
* '''تاریخ مکة المشرّفه و المسجد الحرام و المدینة الشریفه و القبر الشریف'''، ابن ضیاء حنفی محمد بن احمد (درگذشت: ۸۵۴ق)، تحقیق علاء ابراهیم الازهری و ... بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
*'''تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه'''، قائدان اصغر، تهران، شعر، ۱۳۸۶ش.
* '''التذکره بالاخبار عن اتفاقات الاسفار'''، محمد ابن جبیر، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، ۲۰۰۸م.
*'''دراسة تاریخیة لمساجد المشاعر المقدسة: مسجد الخیف -مسجد البیعة بمنی'''، ناصر عبدالله البرکاتی؛ محمد نیسان سلیمان مناع، دار المدنی للطباعة والنشر والتوزیع، الطبعة الأولی، ۱۴۰۸ق/ ۱۹۸۸م.
*'''شفاء الغِرام باخبار البلد الحرام'''، فاسی محمد بن احمد بن علی (درگذشت: ۸۳۲ق)، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۲ق.
*'''الکافی''': ثقةالاسلام کلینی، تصحیح: علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
* '''المعجم الاثری لمنطقة مکة المکرمه'''، حارثی ناصر بن علی، طائف، فهرسة مکتبة الملک فهد الوطنیه، ۱۴۲۳ق.


{{برگرفتگی
|پیش از لینک = کتاب
|منبع = آثار اسلامی مکه و مدينه، رسول جعفریان.
|پس از لینک = بخش «مسجد البیعه»، ج1، ص168-175،
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1077
}}
* '''اخبار مكة''': ابوعبدالله محمد بن اسحاق الفاكهى، تصحيح عبدالملك بن دهيش، ١٩٩۴.
* '''الكافى''': ثقةالاسلام كلينى، تصحيح: على اكبر غفارى، تهران، دارالكتب الاسلاميه.
* '''افادة الانام باخبار بلدالله الحرام'''.
* '''اتحاف الورى بأخبار ام القرى''': عمر بن فهد، مكه، دانشگاه‌ام القرى، ١٩٨٣.
* '''التاريخ القويم لمكة و بيت الله الكريم''': محمد طاهر كردى، ج ۵ مكه، مكتبة النهضة الحديثة، ١۴١٢ ق.
* '''الاثار الاسلامية فى مكة المكرمه''': الحارثى، ١۴٣٠.
{{پایان}}
{{پایان}}
{{مساجد}}
{{مساجد}}


[[Category:مسجدهای مکه]]
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
[[Category:مکان‌های تاریخی مکه]]
 
[[رده:مسجدهای مکه]]
[[رده:مسجدهای مکه]]
[[رده:مکان‌های تاریخی مکه]]
[[رده:مکان‌های تاریخی مکه]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[رده:مکان‌های مذهبی مکه]]
[[en:Masjid al-Bay'ah (Mecca)]]
لطفاً توجه داشته‌باشید که همهٔ مشارکت‌ها در ویکی حج منتشرشده تحت Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike در نظر گرفته‌می‌شوند (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). اگر نمی‌خواهید نوشته‌هایتان بی‌رحمانه ویرایش و توزیع شوند؛ بنابراین، آنها را اینجا ارائه نکنید.
شما همچنین به ما تعهد می‌کنید که خودتان این را نوشته‌اید یا آن را از یک منبع با مالکیت عمومی یا مشابه آزاد آن برداشته‌اید (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). کارهای دارای حق تکثیر را بدون اجازه ارائه نکنید!
لغو راهنمای ویرایش‌کردن (در پنجرهٔ تازه باز می‌شود)

این صفحه عضوی از یک ردهٔ پنهان است: