در حال ویرایش مسجد البیعه (مکه)
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| پیوند تصویر = | | پیوند تصویر = | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| | | بنيانگذار = | ||
| تأسیس = | | تأسیس = 144قمری | ||
| کاربری = | | کاربری = | ||
| مکان = مکه | | مکان = مکه | ||
| نام‌های دیگر = | | نام‌های دیگر = | ||
| وقایع مرتبط = محل بیعت مردم یثرب با پیامبر، | | وقایع مرتبط = محل بیعت مردم یثرب با پیامبر، | ||
| ظرفیت = | | ظرفیت = | ||
| مساحت = | | مساحت = 500متر | ||
| وضعیت = موجود | | وضعیت = موجود | ||
| امکانات = | | امکانات = | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
| بازسازی = عبدالحمید عثمانی، ملک فهد سعودی | | بازسازی = عبدالحمید عثمانی، ملک فهد سعودی | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
| عرض جغرافیایی = | | عرض جغرافیایی = 21.42487 | ||
| طول جغرافیایی = | | طول جغرافیایی = 39.86740 | ||
| توضیح نقشه = | | توضیح نقشه = | ||
}} | }} | ||
'''مسجد | '''مسجد البیعه'''، مسجدی در [[مکه]] و در محل بیعت مردم يثرب با [[رسول خدا(ص)]] ساخته شده است. تاریخ بنای این مسجد به قرن دوم هجرى باز مى‌گردد. | ||
مسجد البیعه در دوره‌های مختلف بارها بازسازی شده است. این مسجد، زمانى درون شعبى بر فراز تپه‌اى كه اطرافش كوه بود، قرار داشت، ولی اكنون با صاف كردن آن كوه‌ها، حتى تا ده‌ها متر آن سوتر، اطراف مسجد خالى از كوه و تپه و در عرض خيابان‌كشى و پل‌سازى واقع شده است. | |||
==علت نام‌گذاری== | ==علت نام‌گذاری== | ||
در | زمانى كه مردم يثرب با [[اسلام]] آشنا شدند، در [[ايام حج]]، و در [[جمره عقبه]]، براى نخستين‌بار با [[رسول خدا(ص)]] بيعت كردند و پس از آن بود كه اسلام در [[مدينه]] گسترش يافت. اين رويداد مهمى بود كه مسلمانان عظمت و بزرگى آن را درک كرده و به همين دليل، در محل اين بيعت، مسجدى ساختند كه به نام «مسجد البيعه» شهرت يافت. | ||
== | ==موقعیت مکانی== | ||
مسجد البیعه در | مسجد البیعه در مکه و نزدیک جمره عقبه [بیرون از محدودۀ شرعی مِنا از طرف مکه]، در دامنه جنوبی [[کوه ثبیر|کوه ثُبَیر]]، واقع در منطقه‌ای معروف به [[شعب الانصار|شِعْبُ الانصار]] و شعب البیعه<ref>اخبار مکه ( ازرقی ) ،ج 1 ص 303 ؛ المعجم الاثری، ص 177؛ اشهر المساجد، ص 168. </ref> و سمت چپ کسی است که از مکه به سوی مِنا در حرکت است [یا سمت راست کسی که از منا به سوی مکه مراجعت می‌کند، پشت مسجد تابلوی «بدایة المِنی» بر بالای کوه دیده می‌شود] و فاصله این مسجد تا جمره عقبه نیز بیش از سیصد متر است.<ref>تاریخ مکة المشرفه، ص 181؛ اتحاف الوری، ج2 ص 180. </ref> | ||
ابن فهد یکی از قدیم‌ترین منابعی که از این مسجد گزارش داده، درباره موقعیت مکانی آن چنین می‌گوید: «اين مسجد در نزديكى عقبه قرار دارد، جايى كه حدّ نهايى [[منا]] از طرف [[مكه]] است. این مسجد، در شِعبى است كه دست چپ كسى است كه از منا به سوى مكه مى‌رود. فاصله مسجد البيعه تا جمره عقبه يك غَلْوَه (فاصله‌اى كه يک تير پرتاب مي‌شود) يا اندكى بيشتر است.» <ref>اتحاف الورى، ج ٢، ص ١٨٠.</ref> | |||
==ساخت مسجد== | |||
بنابر کتیبه‌ای که از سال 144 قمری برجای مانده و بر دیوار غربی مسجد نصب شده، ساخت این مسجد به‌دستور ابوجعفر منصور عباسی انجام گرفته‌است. متن کتیبه بدین شرح است: «امر عبدالله اميرالمؤمنين ادامه الله ببنيان هذا المسجد مسجد البيعة التى كانت اول بيعة بويع بها رسول اللّه صلى الله عليه و سلم». <ref>الاثار الاسلامية فى مكة المكرمه، ص ٢١٧.</ref> و در كتيبه ديگر آمده است: «هذا امر عبدالله امير المؤمنين أكرمه اللّه ببنيان مسجد البيعة لحاج بيت الله و ابن السبيل على يدى السرى بن عبدالله فى سنة أربع و أربعين و مائة، أعظم الله أجر أمير المؤمنين فيما أذن له به من عمل صالح أحسن عليه». | |||
<ref>همان، ص ٢١٨.</ref> | |||
== | ==بازسازى مسجد== | ||
کتیبه‌ای از سال 629 قمری نیز بر دیوار جنوبی مسجد نصب شده است و ساخت مسجد در زمان مستنصر عباسی خبر می‌دهد.<ref>التاريخ القويم، ج ۶، ص ٢٨.</ref> | |||
اخبارى درباره بازسازى این مسجد در دوره عثمانى نیز نقل شده است. در منابع آمده است كه اين مسجد در سال يک هزار و دويست و پنجاه واندى در سلطنت عبدالحميدخان تعمير شد، در حالى كه يک رواق در قبله با محرابى داشت. توصیف آن چنین است: مقابل آن، صحن بزرگى است با ديوارهاى بلند كه در حال حاضر آباد است. طول مسجد از محراب تا آخر صحن آن ٣٨ ذراع و يک ششم است. <ref>افادة الانام، ج ٢، ص ۴٩.</ref> | |||
این مسجد | ==بدگویی ابن تیمیه از مسجد البیعه و اقبال مردم به این مسجد == | ||
ابن تیمیه(وفات 728ق) که مردم را از رفتن به اماکن متبرک نهی می‌کرد، به این مسجد نیز توجه داشته و از این‌که مردم زمان وی به این مسجد اقبال نشان می‌دادند؛ انتقاد کرده و به صراحت به بدگویی از این مسجد پرداخته است.<ref>اقتضاء صراط المستقیم، ص 426</ref> | |||
==گزارش محمدباقر شریف اصفهانی در قرن یازدهم== | |||
محمدباقر شريف اصفهانى در قرن يازدهم خبر از انهدام مسجد البیعه داده‌است. وی ذیل عنوان مسجد البيعه آورده: «و آن مسجد در طرف چپ راه است، هرگاه از مكه به منى روند و ميان آن و حد منى اندک فاصله است و الحال منهدم است. در اين‌جا پيغمبر(ص) با هفتاد نفر از انصار بيعت نموده‌اند.»<ref>جواهر التاريخ المكى (چاپ شده در مقالات تاريخى، دفتر شانزدهم)، ص ٢۶٣.</ref> | |||
==مصلی و بدون سقف بودن مسجد البیعه== | |||
طبق گزارشاتی که از این مسجد شده و بازسازی‌هایی که در آن صورت گرفته می‌توان گفت این مسجد، تنها به‌شکل یک مصلی بوده که سقف نداشته است. | |||
فاسی در قرن نهم در توصیف این مسجد ضمن اشاره به تخریب بخش اعظم آن، این‌طور می‌گوید: دارای دو رواق است که بر هر یک سه گنبد بر چهار طاق قوسی قرار گرفته است. پشت این رواق‌ها نیز میدانگاهی وجود دارد. طول هر دو رواق از شمال به جنوب 23× 14 ذراع و طول میدانگاه از دیوار شمالی تا جنوبی 5/24 × 33 ذراع و یک ششم ذراع است. در سمت شمال این مسجد دو در و دو در نیز در سمت جنوب است. <ref>شفاء الغرام، ج1 ص 348</ref> | |||
در بازسازی دوره عبدالحمید عثمانی نیز به یک رواق با محراب اشاره شده است.<ref>افادة الانام، ج ٢، ص ۴٩</ref> | |||
این مسجد هم‌اکنون نیز بدون سقف و مناره و گنبد با دیوارهای بلنداست.<ref>تاریخ القویم، ج6، ص 28</ref> | |||
==مساحت مسجد== | |||
تاریخ القویم آخرین مساحتی که برای مسجد البیعه ذکر کرده، 375 متر است (25 × 15).<ref>تاریخ القویم، ج6، ص 28</ref>اما پس از آن در اثر بازسازی که ملک فهد سعودی(وفات 2005 م) انجام داد، مساحت مسجد به 500 متر افزایش یافت. در این افزایش مسجد به شکل مستطیلی بود که طول آن در جهت شمالی 27/90 متر و عرض آن در جهت شرقی 17 متر بود. ارتفاع دیوارهایش 7متر بود. همچنین ارتفاع دیوار قبله نیز 7متر بود و طول آن 6/85 متر، ارتفاع دیوار شرقی 4متر، ارتفاع دیوار دوم رواق که از شمال و جنوب مسجد را می پوشاند 3/20 متر بود.<ref>دراسة تاريخية لمساجد المشاعر المقدسة، ص232</ref> | |||
==وضعیت کنونی== | |||
در طرح توسعه جمرات در سال 1428 قمری، مسجد البیعه که تا پیش از آن درون شعب و محصور بین کوه‌ها بود، نمایان شد.<ref> "عام / في مرحلته الثانية لتطوير المساجد التاريخية.. مشروع الأمير محمد بن سلمان يحيي النسيج التاريخي لخمسة مساجد جديدة في منطقة مكة المكرمة". وكالة الأنباء السعودية. 28 أغسطس 2022. مؤرشف من الأصل في 2022-11-30. اطلع عليه بتاريخ 2022-08-28.</ref> در اثر این توسعه منطقه منى بسيار گسترش يافت و بخش‌هايى از دو كوه در دو طرف جمرات برداشته شد و پل‌هاى چند طبقه تازه‌اى در اطراف آن ساخته شد. بدین ترتیب مسجد كه زمانى درون شعبى بر فراز تپه‌اى كه اطرافش كوه بود، قرار داشت، اكنون با صاف كردن آن كوه‌ها، اطراف مسجد خالى از كوه و تپه و در عرض خيابان‌كشى و پل‌سازى شده است. | |||
در حال حاضر مسجد در انتهای راه خروجی طبقه دوم جمرات به طرف مکه قرار گرفته و اطراف مسجد را نرده آهنی کشیده‌اند.<ref>اشهر المساجد، ص 169- 171؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 169. </ref> | |||
==مساجد دیگری که به نام البیعه نیز شهرت دارند== | |||
* [[مسجد الغنم]]، مسجدی در مکه که محل بیعت مردم مکه با پیامبر بود.<ref>اخبار مکه (ازرقی)، ج2 ص 201 و 271؛ تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه ص 106</ref> | |||
* [[مسجد الجن]]، مسجدی در مکه که محل بیعت جنیان با پیامبر بود.<ref>اخبار مکه (ازرقی ) ،ج 2 ص 201 ؛ تاریخ مکة المشرفه، ص 181 </ref> | |||
==گالری== | ==گالری== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
پرونده: | پرونده:مسجد البیعه 1.jpg| | ||
پرونده:مسجد | پرونده:مسجد البیعه 2.jpg| | ||
پرونده:مسجد | پرونده:مسجد البیعه 5.jpg|کتیبه مسجد البیعه | ||
پرونده:مسجد البیعه 6.jpg|کتیبه مسجد البیعه | |||
پرونده:مسجد البیعه 7.jpg|محراب مسجد البیعه | |||
پرونده:مسجد البیعه 6.jpg|کتیبه مسجد | |||
پرونده:مسجد البیعه 7.jpg|محراب مسجد | |||
</gallery> | </gallery> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۷۰: | خط ۸۴: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* '''اخبار مكة''': ابوعبدالله محمد بن اسحاق الفاكهى، تصحيح عبدالملك بن دهيش، ١٩٩۴. | |||
* '''الكافى''': ثقةالاسلام كلينى، تصحيح: على اكبر غفارى، تهران، دارالكتب الاسلاميه. | |||
* '''افادة الانام باخبار بلدالله الحرام'''. | |||
* '''اتحاف الورى بأخبار ام القرى''': عمر بن فهد، مكه، دانشگاه‌ام القرى، ١٩٨٣. | |||
* '''التاريخ القويم لمكة و بيت الله الكريم''': محمد طاهر كردى، ج ۵ مكه، مكتبة النهضة الحديثة، ١۴١٢ ق. | |||
* '''الاثار الاسلامية فى مكة المكرمه''': الحارثى، ١۴٣٠. | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{مساجد}} | {{مساجد}} | ||
| خط ۹۵: | خط ۱۰۵: | ||
[[رده:مسجدهای مکه]] | [[رده:مسجدهای مکه]] | ||
[[رده:مکان‌های تاریخی مکه]] | [[رده:مکان‌های تاریخی مکه]] | ||