| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{اشتباه نشود|مسجد الرایه (مکه)}}
| | {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی |
| {{جعبه اطلاعات بنا | | | عنوان =مسجد ذباب |
| | عنوان = مسجد ذباب
| | | تصویر =مسجد ذباب.jpeg |
| | تصویر = مسجد ذباب فعلی.jpeg
| | | اندازه تصویر =350px |
| | اندازه تصویر =
| | | بنيانگذار = |
| | پیوند تصویر =
| | | تأسیس = |
| | توضیح تصویر =
| | | کاربری =مسجد |
| | نام‌های دیگر =مسجد قرین * مسجد الرایه
| | | مکان =[[عربستان]] * [[مدینه]] * در نزديكى [[كوه سلع]] بر فراز جبل ذباب |
| | مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] * در نزدیکی [[کوه سلع]] بر فراز جبل ذباب
| | | نام‌های دیگر =مسجد قرین * مسجد الرایه |
| | کاربری = مسجد
| | | وقایع مرتبط =مکان خیمه [[پیامبر اسلام(ص)]] و خواندن نماز در هنگام كندن خندق در جريان [[جنگ احزاب]] |
| | بزرگداشت نزد = مسلمانان
| | | ظرفیت = |
| | وابسته به دین/مذهب = اسلام
| | | وضعیت =فعال |
| | باورها = نماز خواندن پیامبر(ص) در محدوده این مسجد
| | | مساحت = |
| | آیین‌ها = اقامه نماز جماعت
| | | امکانات = |
| | زمان پایه‌گذاری = عصر نبوی
| | | شماره ثبت = |
| | بنیانگذار =
| | | معمار = |
| | رویدادها = تخریب خانه‌های اطراف مسجد در اواخر 2023میلادی
| | | سبک = |
| | بازسازی‌ها = آخرین بازسازی سال 2022 میلادی
| | | بازسازی = |
| | ویژگی‌های تاریخی = محل اسکان پیامبر(ص) پیش از شروع غزوه خندق
| | | وبگاه = |
| | مساحت =
| |
| | طول =
| |
| | عرض =
| |
| | ارتفاع =
| |
| | وضعیت بنا = موجود
| |
| | گنجایش = 100 نفر
| |
| | امکانات =
| |
| | بخش‌های بنا = محراب و مصلی
| |
| | ویژگی‌ها = مکان خیمه [[پیامبر اسلام(ص)]] و خواندن نماز در هنگام کندن خندق در جریان [[جنگ احزاب]]
| |
| | عرض جغرافیایی = 24.480274
| |
| | طول جغرافیایی = 39.603538
| |
| | توضیح نقشه =
| |
| }} | | }} |
| '''مسجد الرایَة''' (مسجد پرچم)، که به نام‌های مسجد ذُباب و مسجد قرین هم نامیده می‌شود؛ مسجدی است در شمال [[مدینه|شهر مدینه]] و بر فراز [[کوه الرایه|کوه ذباب]]. | | '''مسجد ذُباب'''، که به نام‌های مسجد قرین و مسجد الرایه هم نامیده می‌شود؛ مسجدی است در شمال [[شهر مدينه]] و در نزديكى كوه سلع که بر فراز كوه كوچكى كه آن را جبل ذباب مى‌نامند، واقع شده است. |
|
| |
|
| در جریان [[جنگ احزاب]]، بر بالای کوه ذباب خیمه‌ای برای [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] برپا شده بود و ایشان در آنجا نماز می‌خواند و بعدها مسلمانان برای بزرگداشت این مکان، مسجد الرایه را ساختند. | | در هنگام كندن خندق به دور مدينه در سال پنجم هجرت در جريان [[جنگ احزاب]]، براى رفع خستگى و نظارت بر كارهاى حفارى خندق در اين مكان خيمه‌اى براى پيامبر(ص) برپا شده بود و پيامبر(ص) در آنجا نماز مى‌خواند. |
|
| |
|
| ==موقعیت مکانی== | | مسلمانان براى بزرگداشت اين مكان بر فراز كوه ذباب مسجدى ساختند كه بعدها بنام مسجد ذباب معروف شد. |
| مسجد ذباب، در شمال غرب [[مسجد النبی|مسجد نبوی]]<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:مساجد_الاثریه.pdf&page=79 مساجد الاثریه، ص80]</ref> و بر فراز کوه کوچک ذباب، در سمت راست خیابان عثمان بن عفان واقع شده است.<ref name=":2">معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص 160و164</ref> این کوه در شرق [[کوه سلع|کوه سَلْع]] و در نزدیکی [[ثنیة الوداع]] قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالرحله_العیاشیه،_ج_1.pdf&page=396 الرحله عیاشی، ج1، ص396]</ref>
| | ==موقعیت و پیشینه== |
| ===وضعیت فعلی===
| | [[کوه ذباب|ذُباب]] نام کوه کوچکی است که میان [[کوه احد]] و [[کوه سلع|کوه سَلْع]] واقع شده و این منطقه از مراکز استقرار نیروهای مسلمان در [[جنگ احزاب]] بوده است؛ چنانکه در بالای کوه ذباب، چادری برای رسول خدا(ص) نصب شده بود که از آنجا عملیات مقدماتی مسلمانان را در کندن خندق و تعیین محل آن نظارت می‌کرد. |
| ورودی مسجد الرایه از طرف قبله و جنوب می‌باشد.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء۴، مجلد۲، ص168</ref>مسجد ظاهری ساده داشته و مأذنه و آیات برجسته یا نقوشی در داخل و خارج خود ندارد.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء۴، مجلد۲، ص172</ref>
| |
|
| |
|
| در اواخر سال 2022 میلادی مسجد بازسازی شده ظاهر آن از حالت سفید رنگ به حالت سنگی سبک قدیمی بازگشته است و در اواخر سال 2023 خانه‌های اطراف مسجد تخریب شده است.<ref>[https://www.spa.gov.sa/N2064796 وبسایت «وکالة الانباء السعودیه»]</ref> | | در محل این چادر که نمازگاه رسول خدا(ص) در آن ایام نیز بود، [[عمر بن عبدالعزیز]] مسجدی بنا کرد که به مرور به نام همان کوه شهرت یافت. سیره حسنه مسلمانانِ سلف بر آن بود که هر جا رسول خدا(ص) نماز می‌خواند، همانجا مسجدی بنا می‌کردند؛ مساله‌ای که اعتقاد عمیق [[صحابه]]، [[تابعین]] و نسل‌های مسلمان را به مساله تبرّک نشان می‌دهد. به هر روی، تردیدی نیست که پیغمبر(ص) در این مسجد نماز خوانده است. |
| | ==نام‌های دیگر== |
| | نام دیگر آن، «مسجد قرین» و «مسجد الرایه» است. گویا سببِ نام دوم آن است که پرچم اسلام بر بالای کوه برافراشته می‌شد یا آنکه پرچم شورشیان [[واقعه حره|واقعه حرّه]] در آنجا نصب شده است. |
| | ==وضعیت فعلی== |
| | مسجد ذباب بسیار کوچک و طول و عرض آن از چهار متر تجاوز نمی‌کند. شنقیطی این مسجد را در سال 1406 ق زیارت کرده و نوشته است: |
|
| |
|
| == پیشینه ==
| | مسجد یاد شده، روی کوه کوچکی است که در حال حاضر به «جبل‌الرایه» شهرت دارد؛ بنای آن مخروبه بوده و به زحمت آثار محراب در آن دیده می‌شود. <ref>الدر الثمین، ص١٧١.</ref> |
| در جریان [[جنگ احزاب]] (سال پنجم هجرت) و هنگام کندن خندق به دور مدینه، برای رفع خستگی و نظارت بر کارهای حفاری خندق در این مکان خیمه‌ای برای پیامبر(ص) برپا شده بود و پیامبر(ص) در آنجا نماز می‌خواند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=201 وفاء الوفا، ج۳، ص 201]</ref> | |
|
| |
|
| ==نام‌ها==
| | گزارش تفصیلی دیگر از عبدالعزيز بن عبدالرحمن كعكى است که موقعیت کوهِ رایه و مسجد آن را که بر فراز کوه بوده ارائه کرده و تصاویر زیبایی از آن به دست داده است. <ref>المجموعة المصورة لاشهر المعالم المدينة المنورة، ج١، ص٢٧4.</ref> |
| گویا سببِ نام‌گذاری این مسجد به مسجد الرایة (مسجد پرچم)، آن است که پرچمی در [[واقعه حره]] (63هجری) در این مکان برافراشته بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=204 وفاء الوفا، ج3، ص204]</ref> همچنین ممکن است این نام به علت قرار گرفتن پرچم اسلام بر روی این کوه در [[غزوه خندق]] باشد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالدر_الثمین_فی_معالم_دار_الرسول_الامین.pdf&page=171 الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، ص71]</ref>
| |
|
| |
|
| همچنین گفته‌اند ذُباب نام مردی بود که [[مروان بن حکم]] او را بر بالای این مسجد به دار آویخت..<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=62 تاریخ مدینه ابن شبه، ص62]</ref>نام دیگر آن، «مسجد قرین»<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:مساجد_الاثریه.pdf&page=80 مساجد الاثریة، ص80]</ref> است.
| | ==پانویس== |
| | |
| == تاریخچه بنا ==
| |
| بنابر شواهدی مسجد الرایه نخستین بار زمان امارت [[عمر بن عبدالعزیز]] بر [[مدینه]] ساخته شده است.<ref>نک: [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=201 وفاء الوفا، ج۳، ۲۰۲]</ref> ساختمان مسجد در دوره‌ای پیش از قرن 9 هجری مخروبه شده بود و در حدود 845ق توسط امیر جانبک النیروزی تجدید بنا شد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aآثار_مدینه_المنوره.pdf&page=129 آثار المدینة المنورة، ص129]</ref>
| |
| | |
| همچنین برخی تاریخ‌نگاران عربستانی، این مسجد را در زمان‌های مختلف دیده و توصیف کرده‌اند.
| |
| [[عبدالقدوس انصاری]] (درگذشت: 1403ق)، این مسجد را در پایان سده چهاردهم قمری دیده و طول و عرض بنا 4 متر و ارتفاع آن 6 متر دانسته و معتقد است که بنای سنگی مسجد شبیه بنای آن در قرن نهم بوده است.<ref name=":0" /> شَنقیطی (درگذشت: ۱۳۹۳ق) نیز این مسجد را در سال 1405 بنایی با سنگ‌های سبک قدیمی توصیف کرده است. به گفته او مسجد فقط دارای اتاق اصلی و حیاطی بدون درب بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:الدر_الثمین_فی_معالم_دار_الرسول_الامین.pdf&page=172 الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، ص172]</ref>
| |
| | |
| [[الیاس عبدالغنی]] در مساجد الاثریه، داخل و خارج بنا را در 1418ق گچ‌کاری شده و دارای مصلی مسقفی که فضای مسجد را بزرگتر کرده است، توصیف نموده که نمازهای پنج گانه هم در آن دایر است.<ref name=":1" />
| |
| | |
| [[عبدالعزیز کعکی|کعکی]] پژوهشگر معاصر مدینه در کتابش که در سال ۲۰۱۱ منتشر شده اطلاع می‌دهد که مسجد همچنان به همان شکلی است که انصاری توصیف کرده است. با این حال کعکی از بازسازی مسجد در دوران [[آل سعود]] خبر داده است.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص 166</ref>
| |
| | |
| == نگارخانه ==
| |
| | |
| ==== تصاویر مسجد، در سال 2021 (زمان به وجود آمدن این ظاهر سفیدرنگ مسجد، مشخص نمی‌باشد). ====
| |
| <gallery>
| |
| پرونده:مسجد ذباب پیش از بازسازی1.jpeg|محیط بیرونی مسجد با دیوارهای سفید و رنگ بندی سفید
| |
| پرونده:مسجد ذباب پیش از بازسازی2.jpeg|تصویر محیط داخلی مسجد + محدوده محراب
| |
| پرونده:مسجد ذباب پیش از بازسازی5.png|بخش عمومی مصلای مسجد که به بخش اصلی ملحق شده
| |
| پرونده:مسجد ذباب پیش از بازسازی3.jpeg|نمای خارجی مسجد به پیوست خانه‌های اطراف و معبر عمومی
| |
| پرونده:مسجد ذباب پیش از بازسازی4.png|محدوده اصلی و قدیمی مسجد با طول و عرض حدودا 4متر+ نمایی از سقف
| |
| </gallery>
| |
| | |
| ==== تصاویر مسجد، پس از بازسازی سال 2022 ====
| |
| <gallery>
| |
| پرونده:ذباب بعد بازسازی1.png|ورودی مسجد
| |
| پرونده:ذباب بعد بازسازی2.png|بازگشت ظاهر دیوارها و طاقهای مسجد به چهره پیشین و کهن خود
| |
| پرونده:ذباب بعد بازسازی3.png|فضای عمومی مسجد
| |
| پرونده:ذباب بعد بازسازی4.png|حضور نمازگزاران در مسجد
| |
| پرونده:ذباب بعد بازسازی5.png|نمایی از محراب و بخش اصلی قدیمی مسجد
| |
| </gallery>
| |
| | |
| ==== تصاویر سال 2024، پس از تخریب خانه‌های اطراف مسجد ====
| |
| <gallery>
| |
| پرونده:2024.png|alt=|تصاویر از دور محدوده مسجد هنگام عملیات شهردرای مدینه
| |
| پرونده:2024-1.png|alt=|دیوار پشتی مسجد در میانه عملیات شهرداری
| |
| پرونده:2024-3.png|alt=|نمای مسجد پس از تخریب خانه‌های اطراف
| |
| پرونده:2024-2.png|alt=|نمای دور مسجد پس از عملیات بهسازی که فقط ساختمان مسجد باقی مانده است
| |
| پرونده:2024-4.png|alt=|تصویر کنونی مسجد پس از تسطیح زمین‌های اطراف
| |
| </gallery>
| |
| | |
| ==== تصاویر قدیمی ساختمان مسجد ====
| |
| <gallery>
| |
| پرونده:1403-02-20 17 30 11-المعالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ الجزء الرابع المجلد الثانی.pdf - P.png|alt=
| |
| پرونده:1403-02-20 18 33 04-المعالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ الجزء الرابع المجلد الثانی.pdf - P.png|alt=
| |
| پرونده:1403-02-23 17 03 47-پرونده مساجد الاثریه.pdf - ویکی حج.png|alt=
| |
| پرونده:1403-02-20 18 32 46-المعالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ الجزء الرابع المجلد الثانی.pdf - P.png|alt=
| |
| پرونده:1403-02-31 17 10 49-تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا - صفحه 184.png|alt=
| |
| </gallery>
| |
| | |
| == پانویس == | |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
| ==منابع == | | ==منابع == |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| *'''الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین'''، غالی محمدامین الشنقیطی، جده، دارالقبلة، ١٩٩٢. | | |
| *'''المجموعة المصورة لاشهر المعالم المدینة المنورة'''، عبدالعزیز الکعکی، مدینه، ١٩٩٩ م. | | {{برگرفتگی |
| *'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
| | |پیش از لینک = کتاب |
| *'''آثار المدینة المنورة'''، عبدالقدوس الانصاری، المکتبة السلفیة بالمدینة المنورة، الطبعة الثالثة، 1393هجری.
| | |منبع = آثار اسلامی مکه و مدينه، رسول جعفریان. |
| *'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی1418ه، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه.
| | |پس از لینک = بخش «مسجد ذباب»، ج1، ص363، |
| *'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
| | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1077 |
| *'''تاریخ مدینه منوره'''، عمر بن شبه نمیری، .
| | }} |
| *'''الرحلة العیاشیة'''، ابوسالم عبدالله بن محمد عیاشی، دارالسویدی للنشر و التوزیع، طبعة الاولی، 2006.
| | *'''الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین'''، غالی محمدامین الشنقیطی، جده، دارالقبلة، ١٩٩٢ |
| *'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.
| | *'''المجموعة المصورة لاشهر المعالم المدينة المنورة'''، عبدالعزيز الكعكى، مدينه، ١٩٩٩ م. |
| *'''وبسایت «وکالة الانباء السعودیه»'''{{پایان}}
| | {{پایان}} |
| {{مساجد}} | | {{مساجد}} |
|
| |
|
| [[Category:مکان‌های تاریخی مدینه]] | | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] |
| [[Category:مکان‌های منتسب به پیامبر اسلام(ص)]] | | [[رده:مسجدهای مدینه]] |
| [[Category:مسجدهای مرتبط با جنگ احزاب]]
| |
| [[Category:مسجدهای مدینه]]
| |
| | |
| [[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]] | | [[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]] |
| [[رده:مکان‌های منتسب به پیامبر اسلام(ص)]] | | [[رده:مکان‌های منتسب به پیامبر اسلام(ص)]] |
| [[رده:مسجدهای مرتبط با جنگ احزاب]] | | [[رده:مسجدهای مرتبط با جنگ احزاب]] |
| | | [[رده:مکان‌های مذهبی مدینه]] |
| [[رده:مسجدهای مدینه]] | |
| [[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
| |
| | |
| [[ar:مسجد الراية (المدينة)]]
| |
| [[en:Al-Rayah Mosque (Medina)]]
| |
