در حال ویرایش مسجد العصبة

[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
{{جعبه اطلاعات بنا
| عنوان = مسجد العصبة
| تصویر = عصبه.jpg
| اندازه تصویر = 
| پیوند تصویر = 
| توضیح تصویر = 
| نام‌های دیگر = «مسجد التوبة» و «مسجد النور»
| مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] * در غرب [[مسجد قبا]]
| کاربری = مسجد
| بزرگداشت نزد = مسلمانان
| وابسته به دین/مذهب = اسلام
| باورها = نماز خواندن پیامبر(ص) در محدوده این مسجد
| آیین‌ها = 
| زمان پایه‌گذاری = قرن اول هجری
| بنیانگذار = 
| رویدادها = 
| بازسازی‌ها = 
| ویژگی‌های تاریخی = 
| مساحت = 
| طول = 
| عرض = 
| ارتفاع = 
| وضعیت بنا = نیمه مخروبه، دیوارها موجود
| گنجایش = 
| امکانات = 
| بخش‌های بنا = 
| ویژگی‌ها = 
| عرض جغرافیایی = ۲۴٫۴۳۰۸۷۶
| طول جغرافیایی = ۳۹٫۶۰۵۶۰۸
| توضیح نقشه = 
}}
'''مسجد العُصْبَة''' مسجدی قدیمی در [[مدینه]] است که با نام مسجد التوبة  نیز شناخته می‌شود. مکان آن غرب [[مسجد قبا]] در منطقه‌ای مملو از مزارع و چاه‌های آب است. بنای مسجد عبارت است از مربعی بدون سقف با طول و عرض نزدیک به یازده متر  و با دیوارهایی سنگی به ارتفاع یک متر. نقل شده است که [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در محدوده این مسجد نماز خوانده است.
== نماز پیامبر(ص) ==
در منابع کهن تاریخی آمده است که [[حضرت محمد (ص)]] در مسجد التوبه در عُصْبَة و در نزدیکی [[چاه هُجَیم]] نماز خوانده است<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالتعریف_بما_انست_الهجرة.pdf&page=217 التعریف بما انست الهجرة، مطری، ص217.]</ref>
== مکان و نام مسجد ==
مسجد العُصْبَة به علت قرار گرفتن در قریه عصبة به این نام شهرت دارد. عصبة منطقه‌ای در غرب [[مسجد قبا]] <ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=123 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص123.]</ref> و مملو از مزارع و چاه‌های آب بود<ref name=":2" /> و به عنوان قلعه و حصار العصبه نیز شناخته می‌شد.<ref>المغانم المطابة فی معالم طابة، فیروزآبادی، ص265.</ref> این مکانی است که گروهی از مهاجران مکه که به قبا رسیدند پیش از رسیدن پیامبر(ص) در آنجا اقامت کردند.<ref name=":1" />

در منابع جغرافی مدینه، نامی از مسجد العصبة نیست؛ اما از مسجد التوبة در عصبة در نزدیکی [[چاه هُجَیم|چاه هجیم]] یاد کرده‌اند.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> [[علی بن عبدالله سمهودی]]، تاریخ‌نگار مدینه در قرن هشتم قمری، به ندانستن وجه نام مسجد التوبه تصریح کرده است.<ref name=":3">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=248 وفاء الوفاء، سمهودی، ج۳، ص248.]</ref> این منطقه محل زندگی بنی جَحْجَبا بوده و از این رو برخی این مسجد را نیز مسجد بنی جحجبا نامیده‌اند.<ref>معالم المدینه المنوره بین الماضی و الحاضر، جزء۴، مجلد۳، ص228</ref>

برخی پژوهشگران تاریخ مدینه، این مسجد را با مسجد النور (که یکی از مساجد نزدیک به قبا بوده) یکی دانسته‌اند.<ref name=":4">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=209 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص209]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=302 المدینه بین الماضی و الحاضر، ص302]</ref> در حالی که در منابع کهن این مساجد یکی دانسته نشده‌اند.<ref name=":0" />

گزارش‌هایی که از سده پانزدهم قمری/ بیستم میلادی در دست است مکان این مسجد را در بُسْتان (باغ) ابراهیم الترکی، که آن را بستان العصبه می‌خواندند، دانسته‌اند.<ref name=":4" /> 

== تاریخ بنا ==
درباره زمان ساخت مسجد اطلاع دقیقی در دست نیست. برخی حدس می‌زنند که این مسجد جزو مسجدهای ساخته شده در زمان حکومت [[عمر بن عبدالعزیز]] بر مدینه بوده باشد.<ref>معالم المدینه المنوره بین الماضی و الحاضر، جزء۴، مجلد۳، ص228</ref> اثری از این مسجد در سده‌های هشتم و نهم وجود نداشته چنان که [[محمد بن احمد مطری|محمد بن احمد مَطَری]](درگذشت ۷۴۱ق.) و [[علی بن عبدالله سمهودی|سَمهودی]](درگذشت ۹۱۱ق.) در بخش مسجدهایی که شناخته شده نیستند از آن یاد کرده‌اند.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> محمد کبریت مدنی (۱۰۱۲–۱۰۷۰ق) نیز در سده یازدهم تصریح می‌کند که اثری از این مسجد نیست.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالجواهر_الثمیة_فی_محاسن_المدینة.pdf&page=157 الجواهر الثمینه فی محاسن المدینه، ص ۱۵۷]</ref> احمد عباسی (درگذشت قرن یازده قمری) از وجود آثار مسجد در نزدیکی [[چاه هُجَیم|چاه هجیم]] سخن گفته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:عمده_الاخبار_فی_مدینه_المختار.pdf&page=180 عمدة الاخبار، ص175]</ref>

=== بنای امروزی ===
امروزه بنای مسجد عبارت است از مربعی بدون سقف با طول و عرض نزدیک به ۱۱ متر و با دیوارهایی سنگی به ارتفاع یک متر که آثار سفیدکاری در آن دیده می‌شود.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:مساجد_الاثریه.pdf&page=124 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص124.]؛ معالم المدینه المنوره بین المعماره و التاریخ، جزء الرابع، مجلد ثالث، ص 229-230</ref> 

== تصاویر قدیمی مسجد ==
<gallery mode="packed" heights="150px">
پرونده:یقغ.jpg|alt=
پرونده:2024-08-28 09 53 42-7126 طريق الملك عبدالله الفرعي، العصبة المدينة المنورة 42318 2363 طريق الملك عبد.png|alt=
پرونده:عصبهه.jpg|alt=
پرونده:2024-08-28 09 58 21-7126 طريق الملك عبدالله الفرعي، العصبة المدينة المنورة 42318 2363 طريق الملك عبد.png|alt=
پرونده:2024-08-28 09 59 35-7126 طريق الملك عبدالله الفرعي، العصبة المدينة المنورة 42318 2363 طريق الملك عبد.png|alt=
پرونده:2024-08-28 09 59 48-7126 طريق الملك عبدالله الفرعي، العصبة المدينة المنورة 42318 2363 طريق الملك عبد.png|alt=
پرونده:2024-08-29 08 10 12-معالم المدینه المنوره ۴-۳.pdf - Profile 1 - Microsoft Edge.png|وجود محدوده مسقف در ۱۴۱۳هجری/۱۹۹۳م
</gallery>

== تصاویر وضعیت جدید مسجد ==
<gallery mode="packed" heights="150px">
پرونده:2024-08-29 07 52 39-Google Maps.png|alt=|نوسازی دیوارهای مسجد
پرونده:مسجد العصبة الهُجَيم.jpg|alt=|تغییر محیط اطراف مسجد
پرونده:2024-08-29 07 48 17-Google Maps.png|alt=
پرونده:2024-08-29 07 50 36-Google Maps.png|alt=|بازسازی ورودی مسجد
پرونده:2024-08-29 07 50 54-Google Maps.png|alt=|ایجاد دیواره پیرامونی دور محدوده مسجد
پرونده:2024-08-29 07 49 17-Google Maps.png|alt=
پرونده:2024-08-29 07 16 07-Google Maps.png|alt=
پرونده:2024-08-29 07 52 09-Google Maps.png|alt=
</gallery>

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
* '''الجواهر الثمینه فی معالم المدینه'''، محمد کبریت الحسینی المدنی، دارالکتب العلمیه، ۱۹۹۷م.
* '''عمدة الاخبار فی مدینة المختار'''، احمد بن عبدالحمید العباسی، تحقیق محمد طیب انصاری، ناشر اسعد طرابزونی، قاهره، بی‌تا.
*'''المغانم المطابة في معالم طابة'''، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، و جاسر، حمد. ریاض - عربستان: دار الیمامة للبحث و الترجمة و النشر،  ۱۳۸۹–۱۹۶۹.
*'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، ۱۴۱۹ ق.
*'''التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة'''، جمال‌الدین محمدبن‌احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، دارة الملک عبدالعزیز، ۱۴۲۶ق..
*'''المدینه بین الماضی و الحاضر'''، ابراهیم بن علی العیاشی، ۱۹۷۲ق.
*'''المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، جزء الرابع، بیروت، ۲۰۱۱.
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.

{{پایان}}{{مساجد}}
[[ar: مسجد العصبة]]
[[En: The Mosque of al-Usba]]