در حال ویرایش مسجد امام علی (مناخه)

{{جعبه اطلاعات بنا
 | عنوان = مسجد امام علی (از مسجدهای مصلی)
 | تصویر = مسجد امام علی.jpg
 | اندازه تصویر = 
 | پیوند تصویر = 
 | توضیح تصویر = 
 | نام‌های دیگر = 
 | مکان = مناخه در غرب مسجدالنبی در شهر مدینه
 | کاربری = مسجد
 | بزرگداشت نزد = 
 | وابسته به دین/مذهب = 
 | باورها = 
 | آیین‌ها = 
 | احکام = 
 | زیارت کنندگان = 
 | بازدیدکنندگان = 
 | زمان پایه‌گذاری = 
 | بنیانگذار = 
 | رویدادها = 
 | بازسازی‌ها = 
 | بازسازی کنندگان = 
 | بخش‌های از میان رفته = 
 | ویژگی‌های تاریخی = محل نماز عید پیامبر و امام علی
 | متولیان = 
 | مساحت = 
 | طول = 
 | عرض = 
 | ارتفاع = 
 | وضعیت بنا = 
 | گنجایش = 
 | امکانات = 
 | بخش‌های بنا = 
 | معمار = 
 | سبک = 
 | ویژگی‌ها = 
 | گنبدها = 
 | مناره‌ها = 
 | درها = 
 | رواق‌ها = 
 | صحن‌ها = 
 | ایوان‌ها = 
 | گرداننده = 
 | نهاد وابسته = 
 | نهاد نگهدارنده = 
 | مدیر = 
 | روحانی = 
 | نهادهای زیر مجموعه = 
 | ثبت در = 
 | شماره ثبت = 
 | تاریخ ثبت = 
 | وبگاه = 
 | عرض جغرافیایی = 24.467055583164395
 | طول جغرافیایی = 39.606326617068355
 |‌ توضیح نقشه = 
}}

'''مسجد امام علی (ع)''' یکی از مساجد تاریخی [[مدینه]] است که در یکی از اماکن مصلی پیامبر(ص) ساخته شده است. مصلی مکان‌های بازی بودند که پیامبر در آنها نماز عید برپا می‌کرد. این مسجد در محله [[مناخه]] در غرب [[مسجد نبوی]] قرار دارد. بنابر گزارش‌هایی امام علی(ع) در زمانی که عثمان در حصر مخالفانش بود، در این مکان نماز عید برپا کرد. 
==موقعیت جغرافیایی==
مسجد علی بن ابی‌طالب(ع) (همراه با [[مسجد غمامه|مسجد مصلی]] و [[مسجد ابوبکر(مدینه)|مسجد ابوبکر]]) یکی از سه مسجدی است که به عنوان مسجدهای مصلای پیامبر در محله مناخه شناخته می‌شوند. این مسجدها در نزدیکی هم در غرب مسجدالنبی قرار دارند.<ref>مساجد الاثریه، ص 223</ref> مسجد امام علی در شمال مسجد مصلی و مسجد ابوبکر قرار گرفته و با مسجد مصلی 122، با مسجد ابوبکر 80 متر و با مسجدالنبی 290 متر فاصله دارد. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=242 مساجد الاثریه، ص 242]</ref><ref>معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ، ج 1، ص486.</ref> 

این مسجدها در اماکنی ساخته شده‌اند که بنابر گزارش‌ها پیامبر در آنها نماز عید برپا کرده است. در ابتدا این اماکن مسجد نبوده و فضای باز یا صحرا بوده است اما بعدها به مسجد تبدیل شده است. برخی برآنند که نخستین بار عمر بن عبدالعزیز (حاکم مدینه در فاصله سالهای 87-93ق.) این مکان‌ها را به مسجد تبدیل کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=122 وفاء الوفاء، ج3، ص 122]</ref>

== وجه تسمیه ==
بنابر روایاتی در زمانی که عثمان در خانه‌اش در محاصره مخالفان بود، [[امام علی(ع)]] در این مسجد نماز عید خواند. بنابر نظر برخی از تاریخ‌نگاران مدینه، همین گزارش علت نام‌گذاری مسجد بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=121 وفاء الوفاء، ج3، ص 121]</ref> این نویسندگان تاکید کرده‌اند که امام علی و خلفا تنها در نمازگاه‌های پیامبر(ص) نماز برپا می‌کردند در نتیجه مسجد علی بن ابیطالب نیز یکی از مصلاهای پیامبر بوده است.<ref>التعریف بما انست الهجرة، ص 147</ref>

==تاریخ بنای مسجد==
سمهودی (م.911ق.)، تاریخ‌نگاری مدینه، برآن بود که این مسجد نخستین بار در زمان عمر بن عبدالعزیز (حک:87-93ق.) ساخته شد. اما بعدها از میان رفت و مکان آن محل دفن حاجیانی شد که در موسم حج وفات می‌کردند. تا اینکه در سال 881 زین الدین ضیغم منصوری، امیر مدینه، آن مسجد را بازسازی کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=123 وفاء الوفاء، ج3، ص 123]</ref>

ابوسالم عیاشی سفرنامه نویس مغربی در سال 1073 قمری از مساجد مصلی سخن گفته و اشاره می‌کند که یکی از این مساجد مسجد امام علی است. علی بن موسی از این مسجد در کنار کوچه طیار سخن گفته و ابراهیم رفعت از مسجد علی(ع) در سفرش در سال 1318 قمری از این مسجد یاد کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/images/9/9e/%D9%85%D8%B1%D8%A2%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%B1%D9%81%D8%B9%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D8%A7_%D8%AC1.pdf مراة الحرمین، ج1، ص 422]</ref>

=== بازسازی مسجد در سده سیزدهم ===
در کتیبه‌ای که بنابر گزارشی تا سال‌های ابتدای قرن بیستم میلادی بر دیوار مسجد باقی مانده بود، اشعاری درج شده بود که نشان می‌داد مسجد در زمان سلطان عبدالمجید اول عثمانی و در تاریخ 1269 بازسازی شده است.<ref>[https://wikihaj.com/images/a/aa/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf المدینه المنوره، ص 158]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=489 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 489]
</ref> این بنا تا پیش از بازسازی مسجد در 1991 میلادی برقرار بود.  

[[پرونده:نمای مسجد امام علی پیش از بازسازی 1991.png|وسط|بی‌قاب|593x593px|جایگزین=نمایی از بنای سال 1269 قمری]]

=== بازسازی سال 1991 میلادی ===
مسجد امام علی در مناخه در سال 1411 قمری (1991م.) به دلیل فرسودگی پس از تخریب کامل دوباره بازسازی شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=243 مساجد الاثریه، ص 243]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490]</ref> مسجد در این بازسازی به همان شکل و معماری قبلی‌اش بازسازی شد جز اینکه محل نماز زنان و سرویس بهداشتی به آن اضافه شد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490]</ref> در سال 1429ق/2009م. نیز تعمیراتی بر روی مسجد انجام شد.<ref name=":0" />
[[پرونده:نمای مسجد علی بن ابیطالب بعد از بازسازی 1991.tif|وسط|بی‌قاب|400x400px|نمایی از مسجد بعد از بازسازی 1991|جایگزین=]]

==ویژگی های ساختمان مسجد==
مسجد امام علی(ع) بنایی مستطیلی دارد. در سمت شمال یک صحن روباز است و در سمت جنوبی رواقی (بخش سقف‌دار) دارد که هفت گنبد دارد که بزرگترین آنها گنبد محراب است. درهای این رواق به صحن مسجد باز می‌شود. رواق 30 متر طول و 6 متر عرض دارد. این مسجد یک گلدسته  دارد که در گوشه جنوب شرقی مسجد قرار گرفته است.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ جلد1 ص490</ref>
==گالری==
<gallery mode="packed" heights="200px">
پرونده:مسجد امام علی (ع).jpg
پرونده:مسجد امام علی (ع)2.jpg
پرونده:کتیبه مسجد امام علی.webp
پرونده:مسجد امام علی در ورودی.webp
</gallery>

==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع ==
{{منابع}}
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''،عبدالعزیز کعکی،بیروت، دار مکتبه الهلال، 2007. 
* '''وفاء الوفاء‌ باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله سمهودی، تصحیح قاسم السامرائی، لندن، الفرقان، 2001م
*'''التعريف بما آنست الهجرة،''' جمال الدین محمد بن احمد المطری، ریاض، اداره الملک عبد العزیز، 1426ه ق.
*'''مساجد الاثریه فی المدینه النبویه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، ناشر: مولف.

{{پایان}}
{{مساجد}}

[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]]
[[رده:مکان‌های مذهبی مدینه]]
[[رده:مکان‌های منسوب به امام علی در مدینه]]